Οι οικονομολόγοι σημειώνουν: «Περιμένετε λίγο»…
Με τον πιο αμείλικτο τρόπο αποκαλύπτει τις ανισότητες που διέπουν τον σημερινό κόσμο η οικονομία σχήματος Κ.
Από τη μια πλευρά, ένα μικρό τμήμα της κοινωνίας βλέπει τον πλούτο του να εκτοξεύεται, ενώ από την άλλη, η μεγάλη πλειονότητα αντιμετωπίζει αυξανόμενη οικονομική πίεση και κοινωνική εξαθλίωση.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ηγετική φιγούρα του Donald Trump πανηγυρίζει τα κέρδη των λίγων, αγνοώντας ή υποτιμώντας τις συνέπειες για τους πολλούς, μετατρέποντας τις πολιτικές και οικονομικές επιλογές σε μια αληθινή «ωρολογιακή βόμβα» για την κοινωνία.
Ειδικότερα, η αμερικανική οικονομία αναπτύχθηκε με ετήσιο ρυθμό 4,3% στο τρίτο τρίμηνο, ξεπερνώντας τις προσδοκίες των οικονομολόγων και δημιουργώντας τον τύπο τίτλου που υποδηλώνει δύναμη ενόψει του νέου έτους.
Οι καταναλωτές πραγματοποίησαν ασυνήθιστα ισχυρές δαπάνες, ενώ οι εταιρείες απέσπασαν 166 δισεκατομμύρια δολάρια σε κεφαλαιακά κέρδη.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump και η ομάδα του δεν έχασαν χρόνο: γιόρτασαν τη νίκη τους ανακοινώνοντας ότι η «χρυσή εποχή της οικονομίας Trump προχωρά με πλήρη ταχύτητα».
Ωστόσο, οι απαισιόδοξοι οικονομολόγοι απάντησαν: «Περιμένετε λίγο».
Στην παρούσα ανάπτυξη λείπει κάτι σημαντικό: οι θέσεις εργασίας.
Η απασχόληση φέτος, στην καλύτερη περίπτωση, έχει σταματήσει, και στη χειρότερη έχει καταρρεύσει: η ανεργία έχει φτάσει το 4,6%, ενώ ακόμη και ο πρόεδρος της Fed, Jerome Powell, έχει προειδοποιήσει ότι τα στοιχεία μπορεί να υπερεκτιμούν τις θέσεις εργασίας.
Αυτό είναι το αίνιγμα που προσπαθούν τώρα να λύσουν οι οικονομολόγοι.
Σε μια τυπική ανάκαμψη, η ισχυρή ανάπτυξη του ΑΕΠ εμφανίζεται πρώτα στην απασχόληση, μετά στους μισθούς και τέλος στις καταναλωτικές δαπάνες.
Όμως σε αυτό το τρίμηνο, η τάξη αντιστράφηκε: οι δαπάνες αυξάνονται χωρίς τις αντίστοιχες θέσεις εργασίας.
Πώς μπορεί λοιπόν η οικονομία να αναπτυχθεί με ρυθμό 4,3% ετησίως όταν τα νοικοκυριά δεν κερδίζουν περισσότερα, αντιμετωπίζοντας παράλληλα επίμονη πληθωριστική πίεση;
«Δεν έχω ξαναδεί κάτι παρόμοιο», δήλωσε η επικεφαλής οικονομολόγος της KPMG, Diane Swonk, στο Fortune.
«Να έχουμε αυτή την κατάσταση στασιμότητας με πληθωρισμό και ανεργία, αλλά χωρίς ανάπτυξη είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο και κάτι πρέπει να αλλάξει».
Μια ιστορία δύο οικονομιών
Η πρώτη πτυχή της ιστορίας είναι ότι τα νοικοκυριά ξοδεύουν χωρίς αύξηση εισοδήματος.
Το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα ήταν ουσιαστικά αμετάβλητο στο τρίτο τρίμηνο — μηδενική αύξηση.
Οι Αμερικανοί δεν αύξησαν την αγοραστική τους δύναμη. Αντιθέτως, κάλυψαν τη διαφορά από αποταμιεύσεις, πιστώσεις ή απορροφώντας κόστη που δεν μπορούσαν να αποφύγουν.
Το ίδιο το ΑΕΠ δείχνει πού επικεντρώνεται αυτή η πίεση: κυρίως στις υπηρεσίες, με την υγειονομική περίθαλψη να αποτελεί κύριο μοχλό.
Σύμφωνα με τη Swonk, οι Αμερικανοί δαπάνησαν περισσότερα για υγειονομική περίθαλψη στο τελευταίο τρίμηνο από την περίοδο της έξαρσης Omicron το 2022.
Οι δαπάνες για εξωτερικές ιατρικές υπηρεσίες, νοσοκομεία και μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων αυξήθηκαν με έναν από τους ταχύτερους ρυθμούς των τελευταίων ετών, αντανακλώντας τη γήρανση του πληθυσμού και τις υψηλότερες τιμές ιατρικών υπηρεσιών, αλλά και την αυξανόμενη χρήση ακριβών φαρμάκων απώλειας βάρους GLP-1, που συνεχίζουν να ωθούν τις δαπάνες ακόμη και μετά την προσαρμογή στον πληθωρισμό.
Δεν πρόκειται, επομένως, για κλασική «διακριτική» κατανάλωση.
Είναι δαπάνες που οι οικογένειες δεν μπορούν να αναβάλουν.
Αυτή η διάκριση έχει σημασία, γιατί οι δαπάνες που καθορίζονται από αναγκαιότητα συμπεριφέρονται διαφορετικά από εκείνες που προκύπτουν από αυξημένους μισθούς.
Όταν τα νοικοκυριά πληρώνουν περισσότερα για υγειονομική περίθαλψη, ασφάλεια, παιδική ή φροντίδα ηλικιωμένων, δεν στέλνουν σήμα εμπιστοσύνης, αλλά απορροφούν πίεση.
Και με το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα σταθερό, αυτά τα κόστη δεν καλύπτονται από αύξηση μισθών αλλά από μειωμένες αποταμιεύσεις ή αναβλημένες επιλογές αλλού, εξήγησε η Swonk.
Το πρόβλημα προκύπτει όταν αυτή η πίεση μειωθεί στις αρχές του 2026, καθώς οι επιστροφές φόρων και οι αλλαγές στις παρακρατήσεις θα φέρουν προσωρινά περισσότερα χρήματα.
Αυτό μπορεί να δώσει βραχυπρόθεσμη ώθηση στις δαπάνες χωρίς να επιλύσει το βασικό πρόβλημα της αδύναμης δημιουργίας θέσεων εργασίας και της στάσιμης πραγματικής εισοδηματικής ανάπτυξης.
«Θα δούμε οφέλη το 2026», είπε η Swonk, «αλλά με ποιο κόστος;». \
Η ανησυχία της είναι ότι η πρόσθετη τόνωση, σε συνδυασμό με ήδη υψηλό πληθωρισμό στον τομέα υπηρεσιών, μπορεί να κάνει τις πληθωριστικές πιέσεις πιο επίμονες αντί να τις μειώσει.
Η δεύτερη πτυχή
Η δεύτερη πτυχή είναι ότι η οικονομία δεν κινείται πλέον ως ένα ενιαίο σύστημα. Χωρίζεται σε «σχήμα K», και αυτό που φαίνεται ανθεκτικότητα στην κορυφή κρύβει εύθραυστη κατάσταση στο κάτω μέρος.
Η έκθεση ΑΕΠ δείχνει αυτή τη διαφορά ξεκάθαρα.
Παράλληλα με τις αυξημένες καταναλωτικές δαπάνες, τα κέρδη των επιχειρήσεων στις ΗΠΑ από την τρέχουσα παραγωγή αυξήθηκαν κατά 166 δισεκατομμύρια δολάρια στο τρίτο τρίμηνο, σημαντική επιτάχυνση σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο.
Ταυτόχρονα, οι επενδύσεις μειώθηκαν, κυρίως λόγω σημαντικής απομείωσης αποθεμάτων καθώς οι επιχειρήσεις απαλλάσσονταν από τα αποθέματα της πανδημίας.
Οι επιχειρήσεις δεν επεκτείνουν τις δυνατότητες τους, δεν προσλαμβάνουν επιθετικά, και σε πολλές περιπτώσεις καθυστερούν.
Μαθαίνουν πώς να αυξάνουν την παραγωγή χωρίς νέες προσλήψεις, εξηγεί η Swonk:
«Τα περισσότερα κέρδη παραγωγικότητας που βλέπουμε τώρα είναι απλώς το αποτέλεσμα των επιχειρήσεων που διστάζουν να προσλάβουν και κάνουν περισσότερα με λιγότερους, όχι απαραίτητα λόγω AI».
Οικονομία σχήματος K
Στην κορυφή του K βρίσκονται τα πλούσια νοικοκυριά και οι κάτοχοι περιουσιακών στοιχείων, των οποίων οι δαπάνες στηρίζονται σε ισχυρές αγορές μετοχών, αυξημένη αξία κατοικιών και εταιρικά κέρδη.
Στην κάτω πλευρά βρίσκονται οι εργαζόμενοι και τα νοικοκυριά με χαμηλά ή μεσαία εισοδήματα, των οποίων οι δαπάνες διαμορφώνονται κυρίως από περιορισμούς και όχι από εμπιστοσύνη, δημιουργώντας την συνεχή «κρίση προσιτότητας».
Οι αναψυχής υπηρεσίες (ταξίδια, αναψυχή, premium εμπειρίες) παραμένουν φωτεινή πλευρά, αλλά κυρίως υποστηρίζονται από τα υψηλότερα εισοδήματα.
Ακόμη και εκεί, τα στοιχεία δείχνουν πίεση κάτω από την επιφάνεια.
Οι δραστηριότητες διακοπών τον Αύγουστο ήταν οι δεύτερες χαμηλότερες που έχουν καταγραφεί, μετά τον Αύγουστο του 2020.
Η Swonk προειδοποιεί ότι αυτά τα δύο «μηχανήματα» της οικονομίας λειτουργούν διαφορετικά με την πάροδο του χρόνου.
Οι δαπάνες που στηρίζονται σε αύξηση περιουσιακών στοιχείων μπορούν να συνεχιστούν όσο συνεργάζονται οι αγορές.
Οι δαπάνες που καθορίζονται από ανάγκη, όμως, δεν μπορούν.
«Όταν στηρίζεις την οικονομία σε πλούτο και πλούσια νοικοκυριά αντί για νέες θέσεις εργασίας και αυξημένους μισθούς, είσαι ευάλωτος σε οποιαδήποτε διόρθωση στις αγορές», λέει η Swonk.
Οι επιπτώσεις μπορούν να εμφανιστούν γρήγορα: μειωμένη κίνηση στα καταστήματα, περιορισμένες ελαστικές δαπάνες και εξαφάνιση ζήτησης για premium προϊόντα πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι υποδεικνύουν τα στοιχεία του ΑΕΠ.
«Όταν αποσυνδέεις την ανάπτυξη από την απασχόληση, έχεις πρόβλημα», καταλήγει η Swonk.
«Και αυτό πριν καν δούμε τις πραγματικές επιπτώσεις του AI».
www.bankingnews.gr
Από τη μια πλευρά, ένα μικρό τμήμα της κοινωνίας βλέπει τον πλούτο του να εκτοξεύεται, ενώ από την άλλη, η μεγάλη πλειονότητα αντιμετωπίζει αυξανόμενη οικονομική πίεση και κοινωνική εξαθλίωση.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ηγετική φιγούρα του Donald Trump πανηγυρίζει τα κέρδη των λίγων, αγνοώντας ή υποτιμώντας τις συνέπειες για τους πολλούς, μετατρέποντας τις πολιτικές και οικονομικές επιλογές σε μια αληθινή «ωρολογιακή βόμβα» για την κοινωνία.
Ειδικότερα, η αμερικανική οικονομία αναπτύχθηκε με ετήσιο ρυθμό 4,3% στο τρίτο τρίμηνο, ξεπερνώντας τις προσδοκίες των οικονομολόγων και δημιουργώντας τον τύπο τίτλου που υποδηλώνει δύναμη ενόψει του νέου έτους.
Οι καταναλωτές πραγματοποίησαν ασυνήθιστα ισχυρές δαπάνες, ενώ οι εταιρείες απέσπασαν 166 δισεκατομμύρια δολάρια σε κεφαλαιακά κέρδη.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump και η ομάδα του δεν έχασαν χρόνο: γιόρτασαν τη νίκη τους ανακοινώνοντας ότι η «χρυσή εποχή της οικονομίας Trump προχωρά με πλήρη ταχύτητα».
Ωστόσο, οι απαισιόδοξοι οικονομολόγοι απάντησαν: «Περιμένετε λίγο».
Στην παρούσα ανάπτυξη λείπει κάτι σημαντικό: οι θέσεις εργασίας.
Η απασχόληση φέτος, στην καλύτερη περίπτωση, έχει σταματήσει, και στη χειρότερη έχει καταρρεύσει: η ανεργία έχει φτάσει το 4,6%, ενώ ακόμη και ο πρόεδρος της Fed, Jerome Powell, έχει προειδοποιήσει ότι τα στοιχεία μπορεί να υπερεκτιμούν τις θέσεις εργασίας.
Αυτό είναι το αίνιγμα που προσπαθούν τώρα να λύσουν οι οικονομολόγοι.
Σε μια τυπική ανάκαμψη, η ισχυρή ανάπτυξη του ΑΕΠ εμφανίζεται πρώτα στην απασχόληση, μετά στους μισθούς και τέλος στις καταναλωτικές δαπάνες.
Όμως σε αυτό το τρίμηνο, η τάξη αντιστράφηκε: οι δαπάνες αυξάνονται χωρίς τις αντίστοιχες θέσεις εργασίας.
Πώς μπορεί λοιπόν η οικονομία να αναπτυχθεί με ρυθμό 4,3% ετησίως όταν τα νοικοκυριά δεν κερδίζουν περισσότερα, αντιμετωπίζοντας παράλληλα επίμονη πληθωριστική πίεση;
«Δεν έχω ξαναδεί κάτι παρόμοιο», δήλωσε η επικεφαλής οικονομολόγος της KPMG, Diane Swonk, στο Fortune.
«Να έχουμε αυτή την κατάσταση στασιμότητας με πληθωρισμό και ανεργία, αλλά χωρίς ανάπτυξη είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο και κάτι πρέπει να αλλάξει».
Μια ιστορία δύο οικονομιών
Η πρώτη πτυχή της ιστορίας είναι ότι τα νοικοκυριά ξοδεύουν χωρίς αύξηση εισοδήματος.
Το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα ήταν ουσιαστικά αμετάβλητο στο τρίτο τρίμηνο — μηδενική αύξηση.
Οι Αμερικανοί δεν αύξησαν την αγοραστική τους δύναμη. Αντιθέτως, κάλυψαν τη διαφορά από αποταμιεύσεις, πιστώσεις ή απορροφώντας κόστη που δεν μπορούσαν να αποφύγουν.
Το ίδιο το ΑΕΠ δείχνει πού επικεντρώνεται αυτή η πίεση: κυρίως στις υπηρεσίες, με την υγειονομική περίθαλψη να αποτελεί κύριο μοχλό.
Σύμφωνα με τη Swonk, οι Αμερικανοί δαπάνησαν περισσότερα για υγειονομική περίθαλψη στο τελευταίο τρίμηνο από την περίοδο της έξαρσης Omicron το 2022.
Οι δαπάνες για εξωτερικές ιατρικές υπηρεσίες, νοσοκομεία και μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων αυξήθηκαν με έναν από τους ταχύτερους ρυθμούς των τελευταίων ετών, αντανακλώντας τη γήρανση του πληθυσμού και τις υψηλότερες τιμές ιατρικών υπηρεσιών, αλλά και την αυξανόμενη χρήση ακριβών φαρμάκων απώλειας βάρους GLP-1, που συνεχίζουν να ωθούν τις δαπάνες ακόμη και μετά την προσαρμογή στον πληθωρισμό.
Δεν πρόκειται, επομένως, για κλασική «διακριτική» κατανάλωση.
Είναι δαπάνες που οι οικογένειες δεν μπορούν να αναβάλουν.
Αυτή η διάκριση έχει σημασία, γιατί οι δαπάνες που καθορίζονται από αναγκαιότητα συμπεριφέρονται διαφορετικά από εκείνες που προκύπτουν από αυξημένους μισθούς.
Όταν τα νοικοκυριά πληρώνουν περισσότερα για υγειονομική περίθαλψη, ασφάλεια, παιδική ή φροντίδα ηλικιωμένων, δεν στέλνουν σήμα εμπιστοσύνης, αλλά απορροφούν πίεση.
Και με το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα σταθερό, αυτά τα κόστη δεν καλύπτονται από αύξηση μισθών αλλά από μειωμένες αποταμιεύσεις ή αναβλημένες επιλογές αλλού, εξήγησε η Swonk.
Το πρόβλημα προκύπτει όταν αυτή η πίεση μειωθεί στις αρχές του 2026, καθώς οι επιστροφές φόρων και οι αλλαγές στις παρακρατήσεις θα φέρουν προσωρινά περισσότερα χρήματα.
Αυτό μπορεί να δώσει βραχυπρόθεσμη ώθηση στις δαπάνες χωρίς να επιλύσει το βασικό πρόβλημα της αδύναμης δημιουργίας θέσεων εργασίας και της στάσιμης πραγματικής εισοδηματικής ανάπτυξης.
«Θα δούμε οφέλη το 2026», είπε η Swonk, «αλλά με ποιο κόστος;». \
Η ανησυχία της είναι ότι η πρόσθετη τόνωση, σε συνδυασμό με ήδη υψηλό πληθωρισμό στον τομέα υπηρεσιών, μπορεί να κάνει τις πληθωριστικές πιέσεις πιο επίμονες αντί να τις μειώσει.
Η δεύτερη πτυχή
Η δεύτερη πτυχή είναι ότι η οικονομία δεν κινείται πλέον ως ένα ενιαίο σύστημα. Χωρίζεται σε «σχήμα K», και αυτό που φαίνεται ανθεκτικότητα στην κορυφή κρύβει εύθραυστη κατάσταση στο κάτω μέρος.
Η έκθεση ΑΕΠ δείχνει αυτή τη διαφορά ξεκάθαρα.
Παράλληλα με τις αυξημένες καταναλωτικές δαπάνες, τα κέρδη των επιχειρήσεων στις ΗΠΑ από την τρέχουσα παραγωγή αυξήθηκαν κατά 166 δισεκατομμύρια δολάρια στο τρίτο τρίμηνο, σημαντική επιτάχυνση σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο.
Ταυτόχρονα, οι επενδύσεις μειώθηκαν, κυρίως λόγω σημαντικής απομείωσης αποθεμάτων καθώς οι επιχειρήσεις απαλλάσσονταν από τα αποθέματα της πανδημίας.
Οι επιχειρήσεις δεν επεκτείνουν τις δυνατότητες τους, δεν προσλαμβάνουν επιθετικά, και σε πολλές περιπτώσεις καθυστερούν.
Μαθαίνουν πώς να αυξάνουν την παραγωγή χωρίς νέες προσλήψεις, εξηγεί η Swonk:
«Τα περισσότερα κέρδη παραγωγικότητας που βλέπουμε τώρα είναι απλώς το αποτέλεσμα των επιχειρήσεων που διστάζουν να προσλάβουν και κάνουν περισσότερα με λιγότερους, όχι απαραίτητα λόγω AI».
Οικονομία σχήματος K
Στην κορυφή του K βρίσκονται τα πλούσια νοικοκυριά και οι κάτοχοι περιουσιακών στοιχείων, των οποίων οι δαπάνες στηρίζονται σε ισχυρές αγορές μετοχών, αυξημένη αξία κατοικιών και εταιρικά κέρδη.
Στην κάτω πλευρά βρίσκονται οι εργαζόμενοι και τα νοικοκυριά με χαμηλά ή μεσαία εισοδήματα, των οποίων οι δαπάνες διαμορφώνονται κυρίως από περιορισμούς και όχι από εμπιστοσύνη, δημιουργώντας την συνεχή «κρίση προσιτότητας».
Οι αναψυχής υπηρεσίες (ταξίδια, αναψυχή, premium εμπειρίες) παραμένουν φωτεινή πλευρά, αλλά κυρίως υποστηρίζονται από τα υψηλότερα εισοδήματα.
Ακόμη και εκεί, τα στοιχεία δείχνουν πίεση κάτω από την επιφάνεια.
Οι δραστηριότητες διακοπών τον Αύγουστο ήταν οι δεύτερες χαμηλότερες που έχουν καταγραφεί, μετά τον Αύγουστο του 2020.
Η Swonk προειδοποιεί ότι αυτά τα δύο «μηχανήματα» της οικονομίας λειτουργούν διαφορετικά με την πάροδο του χρόνου.
Οι δαπάνες που στηρίζονται σε αύξηση περιουσιακών στοιχείων μπορούν να συνεχιστούν όσο συνεργάζονται οι αγορές.
Οι δαπάνες που καθορίζονται από ανάγκη, όμως, δεν μπορούν.
«Όταν στηρίζεις την οικονομία σε πλούτο και πλούσια νοικοκυριά αντί για νέες θέσεις εργασίας και αυξημένους μισθούς, είσαι ευάλωτος σε οποιαδήποτε διόρθωση στις αγορές», λέει η Swonk.
Οι επιπτώσεις μπορούν να εμφανιστούν γρήγορα: μειωμένη κίνηση στα καταστήματα, περιορισμένες ελαστικές δαπάνες και εξαφάνιση ζήτησης για premium προϊόντα πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι υποδεικνύουν τα στοιχεία του ΑΕΠ.
«Όταν αποσυνδέεις την ανάπτυξη από την απασχόληση, έχεις πρόβλημα», καταλήγει η Swonk.
«Και αυτό πριν καν δούμε τις πραγματικές επιπτώσεις του AI».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών