Μετά από μόλις επτά χρόνια υπηρεσίας, το Μ14 αποσύρθηκε από την πρώτη γραμμή και αντικαταστάθηκε από το Colt M16.
Στη “Βαβέλ” του ΝΑΤΟ
Τη δεκαετία του 1950 οι Αμερικανοί προσπάθησαν να εξοπλίσουν τους Ευρωπαίους με κοινό οπλισμό ώστε να απλοποιηθεί η διαδικασία επιμελητείας μεταξύ των νατοϊκών στρατών. Προώθησαν το νέο διαμέτρημα 7,62Χ51mm
NATO, μια βραχύτερη έκδοση του φυσιγγίου που έβαλλε το δικό τους Μ1 Garand. Οι κυβερνήσεις των νατοϊκών κρατών προτιμούσαν να εμπλέξουν ενεργά τις ιδιωτικές εταιρείες πολεμικού υλικού, ενισχύοντας τις οικονομίες
τους. Οι Βέλγοι προωθούσαν το FAL της Fabrique National, έχοντας την υποστήριξη των Βρετανών, του Καναδά και της Αυστρίας. Οι Ισπανοί με τους Γερμανούς τελοιοποιούσαν αυτό που έγινε γνωστό αργότερα ως G3. Οι
πρακτικότεροι Ιταλοί έβαλαν τη Beretta να τροποποιήσει τα δωρεάν Μ1 Garand που τους χάρισαν οι Αμερικανοί σε ΒΜ59. Οι Γάλλοι -ως συνήθως- αγνόησαν τους πάντες και υιοθέτησαν το MAS49 στο “δικό τους” διαμέτρημα
7,5mm περιπλέκοντας μια ήδη μπερδεμένη κατάσταση. Λέγεται ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ (πρώην αρχιστράτηγος) Αϊζενχάουερ και ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Τσώρτσιλ προσπάθησαν να δώσουν πολιτική λύση στο αδιέξοδο: οι ΗΠΑ θα αγόραζαν το FN FAL και το ΝΑΤΟ θα υιοθετούσε συνολικά στο αμερικανικό διαμέτρημα 7,62.
Αυτό που δεν υπολόγισαν οι δύο ηγέτες ήταν η “αδράνεια” του στρατιωτικού κατεστημένου.
“Κανένας Ευρωπαίος”
Ο αμερικανικός στρατός, με την υπεροψία του νικητή αρνήθηκε να υιοθετήσει ένα όπλο από το Βέλγιο. Χρησιμοποιώντας την τεχνογνωσία του (τότε) κρατικού εργοστασίου Springfield Armory και της Winchester προετοίμασαν το πρωτότυπο Τ44, ουσιαστικά ένα Μ1 Garand τεχνολογίας του 1930 με επιμέρους βελτιώσεις και εξωτερικό γεμιστήρα 20 φυσιγγίων. Λέγεται ότι επινόησαν ένα “αρκτικό τεστ” στο οποίο υπέβαλλαν τα δύο υποψήφια όπλα.
Χρησιμοποίησαν τυχαία δείγματα FAL που είχαν κατασκευαστεί κατόπιν αδείας από την Harrington & Richardson στις ΗΠΑ και τα συνέκριναν με ειδικά προετοιμασμένα Τ44, τα οποία προηγουμένως τεχνικοί είχαν δοκιμάσει σε
ειδικό θάλαμο ‘ψυγείο” στο στρατόπεδο Φόρτ Μπένινγκ. Τα αμερικανικά τυφέκια πέρασαν το τεστ με επιτυχία, δίνοντας τη δικαιολογία που αναζητούσε ο Στρατός για να απορρίψει το FAL. Το Τ44 μπήκε σε παραγωγή
και τυποποιήθηκε ως “τυφέκιο Μ14, 7,62mm” τo 1959.
Μια εξαιρετικά προετοιμασμένη... αποτυχία
Μεταξύ 1959 και 1964 κατασκευάστηκαν περίπου 1,3 εκατομμύρια Μ14.
Σύμφωνα με αναφορές αξιολόγησης που αποχαρακτηρίστηκαν δεκαετίες μετά, τα περισσότερα υποδείγματα δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές αντοχής και ακρίβειας του συμβολαίου. Ένα από τα σημεία στήριξης της υποψηφιότητας του Μ14 ήταν ότι προερχόταν από το Μ1 και άρα θα χρησιμοποιούσε μέρος της υποδομής παραγωγής και κοινά ανταλλακτικά με αυτό. Αποδείχτηκε πως
το επιχείρημα ήταν ψευδές. Όλα τα ανταλλακτικά, αν και παρόμοια σε σχεδίαση είχαν διαφορετικές διαστάσεις, αποκλείοντας κοινή χρήση.
Η τοποθέτηση ξύλινου κοντακίου δυσχέραινε τη συντήρηση και επηρεαζόταν από την υγρασία, μετακινώντας το σημείο πτώσης των βολίδων. Με τα κριτήρια του 1960, το Μ14 ήταν πολύπλοκο, βαρύ και ακριβό. Στο μεταξύ οι
ΗΠΑ είχαν εμπλακεί σε πόλεμο στο Βιετνάμ. Μετά από μόλις επτά χρόνια υπηρεσίας, το Μ14 αποσύρθηκε από την πρώτη γραμμή και αντικαταστάθηκε από το Colt M16.
Μεγάλο μέρος της αποτυχίας του Μ14 οφείλεται στην αδυναμία των στρατιωτικών να καθορίσουν τι ζητούσαν από αυτό. Η ηγεσία προσηλωμένη σε μηχανορραφίες για να αποκλείσει τα άλλα υποψήφια σχέδια, δεν είχε
ξεκαθαρίσει το τι ανέμενε από το νέο όπλο. Αναζητούσαν ένα τουφέκι που θα αντικαθιστούσε ταυτόχρονα το Μ1, το οπλοπολυβόλο BAR και τα υποπολυβόλα. Έτσι το Μ14 κατέληξε να διαθέτει δίποδα, γεμιστήρα 20
φυσιγγίων, ξιφολόγχη αλλά και επιλογέα αυτόματης βολής. Στην πράξη αποδείχτηκε πως δεν κάλυπτε καλά κανένα από τους ρόλους. Ήταν ανεξέλεγκτο σε αυτόματο πυρ και πολύ μεγάλο για χρήση εντός οχημάτων ή
αεροσκαφών.
Μια δεύτερη καριέρα
Μέχρι τα μέσα του 1970, το Μ14 παρέμενε στις μονάδες εφεδρείας και αρκετά στάλθηκαν ως δωρεά σε φιλικές χώρες των ΗΠΑ. Στην Ελλάδα το Πολεμικό Ναυτικό παρέλαβε αρκετές εκατοντάδες ως μέρος του εξοπλισμού
των μεταχειρισμένων φρεγατών τύπου Knoxx. Τη δεκαετία του 2000, μεγάλες ποσότητες στάλθηκαν σε Λετονία και Εσθονία. Από εκεί σήμερα διοχετεύονται στο ουκρανικό μέτωπο, όπως αποκαλύπτουν πρόσφατες φωτογραφίες.
Λόγω του ισχυρού φυσιγγίου, οι ομάδες σκοποβολής των ενόπλων δυνάμεων το διατήρησαν για αγώνες 400 μέτρων. Έτσι αναπτύχθηκε τεχνογνωσία αναβάθμισης με υψηλών προδιαγραφών ανταλλακτικά που ονομάζεται ΝΜ
(National Match). Αυτά τα Μ14 διαφέρουν τόσο ριζικά από τα κανονικής παραγωγής, ώστε συχνά το μόνο που απομένει από το αρχικό τυφέκιο είναι ο κορμός με τον αριθμό μητρώου. Η στρατιωτική σκοποβολή διέσωσε τον τύπο από ολική απόσυρση. Οι πεζοναύτες και οι καταδρομείς (πράσινα μπερέ) των ΗΠΑ, χρησιμοποιούσαν μικρές ποσότητες βελτιωμένων Μ14 για βολές ακρίβειας.
Ο μικρός πυρήνας τεχνογνωσίας φάνηκε χρήσιμος με την εμπλοκή των αμερικανών στους πόλεμους “κατά των ναρκωτικών και της τρομοκρατίας”.
Οι εισβολές σε Παναμά Ιράκ, Αφγανιστάν και όπου αλλού για την επιβολή εισαγώμενης δημοκρατίας, έφεραν αυξημένη ανάγκη για όπλα διαμετρήματος 7,62mm. Τα Μ14 βγήκαν από τις αποθήκες και εξοπλίστηκαν με διόπτρες.
Στις μάχες εντός πόλεων η ικανότητα ταχέων βολών υπερσκελίζει την μεγαλύτερη ακρίβεια των τυφεκίων ελεύθερου σκοπευτή, τα οποία παραδοσιακά λειτουργούν χειροκίνητα. Παρά την απαιτητική συντήρηση το
Μ14 ήταν η μοναδική λύση μέχρι την έλευση των νεώτερων Μk11/Μ110SASS στη δεκαετία του 2000.
Μ1Α το “πολιτικό” αδελφάκι
Μια ιδιωτική εταιρεία στο Ιλλινόι των ΗΠΑ αγόρασε την επωνυμία Springfield Armory από το αμερικανικό κράτος, μαζί με το απόθεμα ανταλλακτικών για το Μ14. Ξεκίνησαν να κατασκευάζουν ημιαυτόματα
αντίγραφα του με τον τίτλο Μ1Α, ώστε να μη παραβιάσουν τις πατέντες της Winchester. Όταν τα στρατιωτικά πλεονάσματα εξαντλήθηκαν, δημιούργησαν την υποδομή για εξ’ ολοκλήρου κατασκευή. Αυτοί είναι ο κυριότερος λογος που το Μ14 υπάρχει ακόμη στην πολιτική αγορά. Η διαφορά εντοπίζεται στη χρήση χυτών κορμών (αντί σφυρήλατων του αυθεντικού) για χαμηλότερο κόστος, αλλά σε γενικές γραμμές το Μ1Α είναι πιστό αντίγραφο του όπλου που θα έβρισκε κανείς στις στρατιωτικές αποθήκες το 1970. Επειδή είναι επιλέξιμο για τους στρατιωτικούς αγώνες σκοποβολής που οργανώνει η Εθνοφυλακή των ΗΠΑ, παραμένει δημοφιλές. Η Springfield Armory διαθέτει επίσης αντίγραφα των ειδικευμένων εκδόσεων ελέυθερου σκοπευτή, καθώς και κυνηγετικά μοντέλα. Έτσι διαιωνίζει και διευρύνει ένα κύκλο πελατών που έλκονται από τη “ρετρό” εμφάνιση και τη γενεαλογία του παλιού
στρατιωτικού όπλου. Όντας ημιαυτόματα μπορούν να αγοραστούν με απλές διαδικασίες από τους πολίτες των περισσότερων κρατών στην ευρωπαϊκή και αμερικανική ήπειρο.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών