Είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε ακριβώς τι είδους και διαστάσεων πυρομαχικά είναι ικανό να βάλλει, γιατί αυτό καθορίζει την απόδοση του
Μέσα από τη στήλη έχουμε συχνά αναφερθεί σε “διαμετρήματα”, γιατί είναι ζωτικό χαρακτηριστικό της περιγραφής των όπλων.
Oποιοδήποτε πυροβόλο όπλο, στην ουσία δεν είναι παρά μια πλατφόρμα εκτόξευσης βλημάτων.
Είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε ακριβώς τι είδους και διαστάσεων πυρομαχικά είναι ικανό να βάλλει, γιατί αυτό καθορίζει την απόδοση του.
Ταυτόχρονα,το “διαμέτρημα” όπως ονομάζεται η περιγραφή της προηγούμενης πρότασης, θα δώσει και τις παραμέτρους της σχεδίασης.
Όσον αφορά τα ραβδωτά όπλα, η διαδικασία είναι σχετικά απλή.
Πέρα από το “εμπορικό όνομα” (πχ. 223 Remington) το οποίο συχνά μπορεί και να παραπλανεί μη δίνοντας κάποια ουσιαστική πληροφορία, υπάρχει και ένας ακριβής μετρικός προσδιορισμός.
Στο παράδειγμα μας θα ήταν “5,56Χ45mm”.
Δηλαδή ένα φυσίγγιο στο οποίο η μέγιστη διάμετρος του βλήματος είναι 5,56 χιλιοστά και περικλείεται σε ένα μεταλλικό κάλυκα μήκους 45 χιλιοστών.
Αν και αυτές οι πληροφορίες από μόνες τους δεν μας δίνουν πλήρη εικόνα για την πίεση, την ταχύτητα και το βάρος του βλήματος, είναι αρκετές ώστε να γνωρίζουμε για τι τύπο όπλου προορίζονται και να υποθέτουμε πως τέτοια πυρομαχικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ασφαλώς από όπλα με την αντίστοιχη σήμανση.
Η προέλευση των λειόκανων διαμετρημάτων
Και τώρα μπορείτε να διαγράψετε όλα όσα έλεγε η παραπάνω παράγραφος γιατί αυτά τα λογικά βήματα ”όνοματοδωσίας” δεν ισχύει για τα λειόκανα όπλα.
Αυτό συμβαίνει διότι τα λειόκανα είναι συγκριτικά αρχαίες εφευρέσεις.
Ήταν τα πρώτα πυροβόλα που δημιουργήθηκαν, πριν η βλητική εξελιχθεί και υπάρξει βιομηχανική τυποποίηση. Κάθε οπλουργός κατασκεύαζε αρχικά τις δικές του κάνες και συχνά -είτε λόγω κατασκευαστικών ανοχών, είτε από πρόθεση- οι διαστάσεις διέφεραν.
Στην Αγγλία του 19ου αιώνα ήταν σύνηθες οι οπλοπώλες να παραγγέλνουν λειόκανα τυφέκια σε “μοναδικά” διαμετρήματα.
Έτσι εξασφάλιζαν πως οι πελάτες θα συνέχιζαν να επιστρέφουν ώστε να αγοράζουν από εκεί τα φυσίγγια.
Η εκβιομηχάνιση και η τυποποίηση μείωσε αυτή την “αναρχία”, αλλά ακόμη και σήμερα αντιμετωπίζουμε μια εντυπωσιακή γκάμα διαφορετικών αριθμών.
Ακούμε συνήθως τα cal. 10, 12, 16, 20, σπανιότερα 28 αλλά και cal. 36 (το οποίο στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού ονομάζεται “.410”, εντείνοντας τη σύγχυση).
Η ιστορία έχει σχεδόν “καταπιεί” τα cal. 4, 8, 11, 24, 32 και πάει λέγοντας.
Τι σημαίνουν όμως όλοι αυτοί οι αριθμοί και πως σχετίζονται.
Εξηγώντας τα διαμετρήματα των λειόκανων
Η ανάγκη για συνεννόηση (πάλι πίσω στην προ-βιομηχανική Αγγλία) επέβαλλε έναν κοινό τρόπο μέτρησης της διαμέτρου των κανών.
Εξέφρασαν λοιπόν την εσωτερική διάμετρο ως συνάρτηση της μονάδας βάρους που ήταν η λίβρα (lbs).
Ως διαμέτρημα μιας κάνης (Gauge ή Caliber) όρισαν τον αριθμό μολύβδινων σφαιρών με διάμετρο ίση με εκίνη της κάνης που ζυγίζουν αθροιστικά μία λίβρα. Οπότε Gauge ή Caliber “4” σημαίνει ότι τέσσερις σφαίρες αυτής της διαμέτρου αρκούν για βάρος μίας λίβρας.
Αντίστοιχα για ένα cal. 20 χρειαζόμαστε είκοσι από τις μικρότερες μολυβένιες βολίδες για το ίδιο βάρος.
Αυτή η συνάρτηση μας εξηγεί γιατί το ονομαστικό διαμέτρημα είναι αντίστροφα ανάλογο της πραγματικής διαμέτρου.
Το cal. 16 (“μεγαλύτερο” αριθμητικά) είναι στην πραγματικότητα το μισό σε διάμετρο από το cal. 8 και εκείνο με τη σειρά του ωχριά εμπρός στο “τερατώδες” cal. 4 που χρησιμοποιούνταν από φαλαινοθήρες!
Ανάγκη για τυποποίηση
Κάποια στιγμή στις αρχές του 20ου αιώνα, η κατάσταση είχε “ξεδιαλύνει” αρκετά.
Η οργανωμένη βιομηχανία είχε εκτοπίσει τις ιδιοκατασκευές.
Οι κατασκευαστές στην Ευρώπη και τη Βρετανία είχαν καταλήξει σε μια κατηγοριοποίηση που βοηθούσε στην παραγωγή όπλων με συγκεκριμένες διαστάσεις βάσης και διαμέτρους κανών.
Για παράδειγμα κάποιος ήταν ικανός να σχεδιάσει ένα όπλο μεγέθους cal. 12 και να χρησιμοποιήσει και κάνες cal.16 προς οικονομία παραγωγής.
Ή να παράγει ένα δίκανο που να δέχεται στον ίδιο κορμό κάνες διαμετρημάτων cal. 20, cal. 28 και 36. Ίσως όχι ιδανικό, αλλά σίγουρα ευέλικτο και οικονομικότερο από τρία διαφορετικά τουφέκια.
Η συρρίκνωση αυτή οδήγησε σε ένα νέο, αν και μικρότερο πρόβλημα.
Το “πρόβλημα” του μήκους
Τα εναπομείναντα διαμετρήματα δε χωρούσαν απαραιτήτως τον αριθμό των σκαγίων που αναλογούσαν σε εκείνα που είχαν εξαλειφθεί.
Η πρακτική λύση που βρέθηκε ήταν η αύξηση του μήκους του κάλυκα έτσι ώστε να δέχεται μεγαλύτερο φορτίο.
Έτσι, το (μακράν δημοφιλέστερο σήμερα) caliber 12 εκτάθηκε από 65mm σταδιακά στα 67, κατόπιν στα 70, τα 76 και αργότερα στα 89 χιλιοστά. Πολύ πρόσφατα (το 2019), ο εποπτικός οργανισμός SAAMI τυποποίησε και μια νέα διάσταση κάλυκα μήκους μόλις 40 χιλιοστών.
Η επιμήκυνση διπλασίασε το φορτίο μολύβδου που μπορεί να εκτοξεύει στο στόχο, υπερκαλύπτοντας ρόλους που παλιότερα εξυπηρετούνταν από διαμετρήματα όπως τα cal. 10.
H ευελιξία γόμωσης “προς τα κάτω” παραγκώνισε το cal. 16 αλλά και το μικρότερο 20.
Έτσι πλέον για να γνωρίζουμε το ακριβές διαμέτρημα σε ένα λειόκανο χρειαζόμαστε και το μήκος του κάλυκα. Πχ. Cal.12/70mm ή cal.12/89mm.
Τις περισσότερες φορές είναι δυνατό να χρησιμοποιήσουμε ένα μικρότερου μήκους φυσίγγιο σε ένα όπλο σχεδιασμένο για μεγαλύτερο, αλλά το αντίστροφο δε γίνεται.
Ενδεικτικά, σύγχρονα τουφέκια cal. 12 και cal.20 διαθέτουν θαλάμες μήκους 76 χιλιοστών και ρίχνουν χωρίς κανένα πρόβλημα όλα τα φυσίγγια αντίστοιχου διαμετρήματος με κοντύτερους κάλυκες.
Μόλις η αρχή…
Αν τώρα όλοι αυτοί οι αριθμοί σας έχουν μπερδέψει, μην ανησυχείτε.
Είναι απόλυτα φυσικό και δυστυχώς μόνο η είσοδος στη “μαύρη Τρύπα” που ονομάζεται βλητική του λειόκανου όπλου.
Γιατί για κάθε διαμέτρημα υπάρχουν διαφορετικοί τύποι βλημάτων (σκάγια, ψήφοι, βολίδες) που ποικίλουν ανάλογα με την προσδοκώμενη χρήση. Αυτή καθορίζει την ταχύτητα, την πίεση λειτουργίας, το βεληνεκές, κλπ.
Αυτό που αρκεί για την ώρα είναι να γνωρίζουμε το διαμέτρημα που αντιστοιχεί στο όπλο που χρησιμοποιούμε.
Συνήθως αναγράφεται στις κάνες από τον κατασκευαστή, εκτός και αν πρόκεται για “κειμήλια” πολύ παλιάς χρονολογίας, τα οποία καλό θα ήταν να εξεταστούν από κάποιο ειδικό πριν πυροβολήσουμε με αυτά.
Χρησιμοποιώντας φυσίγγια με την κατάλληλη σήμανση, θα γνωρίζουμε ότι είμαστε ασφαλείς.
Και έτσι όλη μας η έγνοια θα περιορίζεται στην αποκόμιση της καλύτερης εμπειρίας από τη χρήση των όπλων στον κυνηγότοπο ή το σκοπευτήριο.
www.bankingnews.gr
Oποιοδήποτε πυροβόλο όπλο, στην ουσία δεν είναι παρά μια πλατφόρμα εκτόξευσης βλημάτων.
Είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε ακριβώς τι είδους και διαστάσεων πυρομαχικά είναι ικανό να βάλλει, γιατί αυτό καθορίζει την απόδοση του.
Ταυτόχρονα,το “διαμέτρημα” όπως ονομάζεται η περιγραφή της προηγούμενης πρότασης, θα δώσει και τις παραμέτρους της σχεδίασης.
Όσον αφορά τα ραβδωτά όπλα, η διαδικασία είναι σχετικά απλή.
Πέρα από το “εμπορικό όνομα” (πχ. 223 Remington) το οποίο συχνά μπορεί και να παραπλανεί μη δίνοντας κάποια ουσιαστική πληροφορία, υπάρχει και ένας ακριβής μετρικός προσδιορισμός.
Στο παράδειγμα μας θα ήταν “5,56Χ45mm”.
Δηλαδή ένα φυσίγγιο στο οποίο η μέγιστη διάμετρος του βλήματος είναι 5,56 χιλιοστά και περικλείεται σε ένα μεταλλικό κάλυκα μήκους 45 χιλιοστών.
Αν και αυτές οι πληροφορίες από μόνες τους δεν μας δίνουν πλήρη εικόνα για την πίεση, την ταχύτητα και το βάρος του βλήματος, είναι αρκετές ώστε να γνωρίζουμε για τι τύπο όπλου προορίζονται και να υποθέτουμε πως τέτοια πυρομαχικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ασφαλώς από όπλα με την αντίστοιχη σήμανση.
Η προέλευση των λειόκανων διαμετρημάτων
Και τώρα μπορείτε να διαγράψετε όλα όσα έλεγε η παραπάνω παράγραφος γιατί αυτά τα λογικά βήματα ”όνοματοδωσίας” δεν ισχύει για τα λειόκανα όπλα.
Αυτό συμβαίνει διότι τα λειόκανα είναι συγκριτικά αρχαίες εφευρέσεις.
Ήταν τα πρώτα πυροβόλα που δημιουργήθηκαν, πριν η βλητική εξελιχθεί και υπάρξει βιομηχανική τυποποίηση. Κάθε οπλουργός κατασκεύαζε αρχικά τις δικές του κάνες και συχνά -είτε λόγω κατασκευαστικών ανοχών, είτε από πρόθεση- οι διαστάσεις διέφεραν.
Στην Αγγλία του 19ου αιώνα ήταν σύνηθες οι οπλοπώλες να παραγγέλνουν λειόκανα τυφέκια σε “μοναδικά” διαμετρήματα.
Έτσι εξασφάλιζαν πως οι πελάτες θα συνέχιζαν να επιστρέφουν ώστε να αγοράζουν από εκεί τα φυσίγγια.
Η εκβιομηχάνιση και η τυποποίηση μείωσε αυτή την “αναρχία”, αλλά ακόμη και σήμερα αντιμετωπίζουμε μια εντυπωσιακή γκάμα διαφορετικών αριθμών.
Ακούμε συνήθως τα cal. 10, 12, 16, 20, σπανιότερα 28 αλλά και cal. 36 (το οποίο στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού ονομάζεται “.410”, εντείνοντας τη σύγχυση).
Η ιστορία έχει σχεδόν “καταπιεί” τα cal. 4, 8, 11, 24, 32 και πάει λέγοντας.
Τι σημαίνουν όμως όλοι αυτοί οι αριθμοί και πως σχετίζονται.
Εξηγώντας τα διαμετρήματα των λειόκανων
Η ανάγκη για συνεννόηση (πάλι πίσω στην προ-βιομηχανική Αγγλία) επέβαλλε έναν κοινό τρόπο μέτρησης της διαμέτρου των κανών.
Εξέφρασαν λοιπόν την εσωτερική διάμετρο ως συνάρτηση της μονάδας βάρους που ήταν η λίβρα (lbs).
Ως διαμέτρημα μιας κάνης (Gauge ή Caliber) όρισαν τον αριθμό μολύβδινων σφαιρών με διάμετρο ίση με εκίνη της κάνης που ζυγίζουν αθροιστικά μία λίβρα. Οπότε Gauge ή Caliber “4” σημαίνει ότι τέσσερις σφαίρες αυτής της διαμέτρου αρκούν για βάρος μίας λίβρας.
Αντίστοιχα για ένα cal. 20 χρειαζόμαστε είκοσι από τις μικρότερες μολυβένιες βολίδες για το ίδιο βάρος.
Αυτή η συνάρτηση μας εξηγεί γιατί το ονομαστικό διαμέτρημα είναι αντίστροφα ανάλογο της πραγματικής διαμέτρου.
Το cal. 16 (“μεγαλύτερο” αριθμητικά) είναι στην πραγματικότητα το μισό σε διάμετρο από το cal. 8 και εκείνο με τη σειρά του ωχριά εμπρός στο “τερατώδες” cal. 4 που χρησιμοποιούνταν από φαλαινοθήρες!
Ανάγκη για τυποποίηση
Κάποια στιγμή στις αρχές του 20ου αιώνα, η κατάσταση είχε “ξεδιαλύνει” αρκετά.
Η οργανωμένη βιομηχανία είχε εκτοπίσει τις ιδιοκατασκευές.
Οι κατασκευαστές στην Ευρώπη και τη Βρετανία είχαν καταλήξει σε μια κατηγοριοποίηση που βοηθούσε στην παραγωγή όπλων με συγκεκριμένες διαστάσεις βάσης και διαμέτρους κανών.
Για παράδειγμα κάποιος ήταν ικανός να σχεδιάσει ένα όπλο μεγέθους cal. 12 και να χρησιμοποιήσει και κάνες cal.16 προς οικονομία παραγωγής.
Ή να παράγει ένα δίκανο που να δέχεται στον ίδιο κορμό κάνες διαμετρημάτων cal. 20, cal. 28 και 36. Ίσως όχι ιδανικό, αλλά σίγουρα ευέλικτο και οικονομικότερο από τρία διαφορετικά τουφέκια.
Η συρρίκνωση αυτή οδήγησε σε ένα νέο, αν και μικρότερο πρόβλημα.
Το “πρόβλημα” του μήκους
Τα εναπομείναντα διαμετρήματα δε χωρούσαν απαραιτήτως τον αριθμό των σκαγίων που αναλογούσαν σε εκείνα που είχαν εξαλειφθεί.
Η πρακτική λύση που βρέθηκε ήταν η αύξηση του μήκους του κάλυκα έτσι ώστε να δέχεται μεγαλύτερο φορτίο.
Έτσι, το (μακράν δημοφιλέστερο σήμερα) caliber 12 εκτάθηκε από 65mm σταδιακά στα 67, κατόπιν στα 70, τα 76 και αργότερα στα 89 χιλιοστά. Πολύ πρόσφατα (το 2019), ο εποπτικός οργανισμός SAAMI τυποποίησε και μια νέα διάσταση κάλυκα μήκους μόλις 40 χιλιοστών.
Η επιμήκυνση διπλασίασε το φορτίο μολύβδου που μπορεί να εκτοξεύει στο στόχο, υπερκαλύπτοντας ρόλους που παλιότερα εξυπηρετούνταν από διαμετρήματα όπως τα cal. 10.
H ευελιξία γόμωσης “προς τα κάτω” παραγκώνισε το cal. 16 αλλά και το μικρότερο 20.
Έτσι πλέον για να γνωρίζουμε το ακριβές διαμέτρημα σε ένα λειόκανο χρειαζόμαστε και το μήκος του κάλυκα. Πχ. Cal.12/70mm ή cal.12/89mm.
Τις περισσότερες φορές είναι δυνατό να χρησιμοποιήσουμε ένα μικρότερου μήκους φυσίγγιο σε ένα όπλο σχεδιασμένο για μεγαλύτερο, αλλά το αντίστροφο δε γίνεται.
Ενδεικτικά, σύγχρονα τουφέκια cal. 12 και cal.20 διαθέτουν θαλάμες μήκους 76 χιλιοστών και ρίχνουν χωρίς κανένα πρόβλημα όλα τα φυσίγγια αντίστοιχου διαμετρήματος με κοντύτερους κάλυκες.
Μόλις η αρχή…
Αν τώρα όλοι αυτοί οι αριθμοί σας έχουν μπερδέψει, μην ανησυχείτε.
Είναι απόλυτα φυσικό και δυστυχώς μόνο η είσοδος στη “μαύρη Τρύπα” που ονομάζεται βλητική του λειόκανου όπλου.
Γιατί για κάθε διαμέτρημα υπάρχουν διαφορετικοί τύποι βλημάτων (σκάγια, ψήφοι, βολίδες) που ποικίλουν ανάλογα με την προσδοκώμενη χρήση. Αυτή καθορίζει την ταχύτητα, την πίεση λειτουργίας, το βεληνεκές, κλπ.
Αυτό που αρκεί για την ώρα είναι να γνωρίζουμε το διαμέτρημα που αντιστοιχεί στο όπλο που χρησιμοποιούμε.
Συνήθως αναγράφεται στις κάνες από τον κατασκευαστή, εκτός και αν πρόκεται για “κειμήλια” πολύ παλιάς χρονολογίας, τα οποία καλό θα ήταν να εξεταστούν από κάποιο ειδικό πριν πυροβολήσουμε με αυτά.
Χρησιμοποιώντας φυσίγγια με την κατάλληλη σήμανση, θα γνωρίζουμε ότι είμαστε ασφαλείς.
Και έτσι όλη μας η έγνοια θα περιορίζεται στην αποκόμιση της καλύτερης εμπειρίας από τη χρήση των όπλων στον κυνηγότοπο ή το σκοπευτήριο.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών