Αποκλειστικό: Αναλογιστική βόμβα στον ΕΔΟΕΑΠ – Οι ασφαλισμένοι θα λαμβάνουν μόνο το 25% των εισφορών που πλήρωσαν

Αναλογιστική βόμβα στο ταμείο των δημοσιογράφων, τον Ενιαίο Δημοσιογραφικό Οργανισμό Επικουρικής Ασφάλισης και Περίθαλψης (ΕΔΟΕΑΠ) αποτελεί η μελέτη που παρέδωσε η  Prudential Actuarial Solutions, από την οποία προκύπτει πλήρη κατάρρευση του Ταμείου σε 30 έτη, καθώς και άμεση πληρωμή των χρεών του από τους ίδιους τους ασφαλισμένους με ανακατεύθυνση των ποσών που δικαιούνται στο 75% υπέρ βωμών και μόλις το 25% σε παροχές.
Επιπλέον προβλέπεται η σταδιακή μείωση των επικουρικών συντάξεων στα 229 ευρώ, καθώς και η μείωση του εφάπαξ, το οποίο μετατρέπεται σε «κλειστό κλαμπ», καθώς οι νέοι ασφαλισμένοι από το 2017 (νόμος Κατρούγκαλου) δεν ασφαλίζονται για το εφάπαξ βοήθημα στον ΕΔΟΕΑΠ, αλλά πουθενά ενώ έπρεπε να ασφαλίζονται στον ΕΦΚΑ ή στο νέο ταμείο ΤΕΚΑ.
Συγκεκριμένα, στην αναλογιστική μελέτη των κ.κ. Μαργιού, Μπέτση και Νικολάου, η οποία παραδόθηκε στο ΔΣ του Ταμείου τον Σεπτέμβρη 2021, εμφανίζονται για το 2020 οριακά πλεονάσματα και έλλειμμα κοντά στα 5 εκατ. Ευρώ για την επικουρική ασφάλιση και το εφάπαξ.

Επικουρική ασφάλιση

Για τον κλάδο επικουρικής ασφάλισης του ΕΔΟΕΑΠ προκύπτει ότι μόνο μέσω των νέων καταστατικών διατάξεων σε συνδυασμό με τον Ν.4498/2017 (ΦΕΚ Α’ 172) και την ΥΑ Φ20155/42411/Δ16.1052 (28-01-2019/ΦΕΚ Β’ 123) και την εφαρμογή του  διανεμητικού συστήματος καθορισμένων εισφορών νοητής κεφαλαιοποίησης (NDC)  από την 1/7/2018 και μετά, εξασφαλίζεται μακροχρόνια χρηματοοικονομική ισορροπία και αναλογιστική βιωσιμότητα του κλάδου, αφού ο ασφαλιστικός κίνδυνος της καταβολής των επικουρικών συντάξεων μεταφέρεται από τον ΕΔΟΕΑΠ στους ασφαλισμένους.
Η μέλλουσα γενιά, καλείται να καταβάλλει σε παρούσες αξίες περίπου 690 εκ. ευρώ σε εισφορές (εργαζομένου και εργοδότη) για να λάβει παροχές ύψους περίπου 505 εκ. ευρώ.
Τούτο συμβαίνει, λόγω της αναντιστοιχίας εισφορών και παροχών, αλλά και λόγω της εφαρμογής του διανεμητικού συστήματος ατομικών λογαριασμών νοητής κεφαλαιοποίησης (NDC), στο οποίο οι νέες γενιές καλούνται να καλύψουν τα ελλείμματα των παλαιότερων γενεών.
Συγκεκριμένα, η μηνιαία επικούρηση διαμορφώνεται κατά μέσο όρο στο επίπεδο των 229 ευρώ (για όλη την περίοδο των αναλογιστικών προβολών 2020-2070) από 359 ευρώ που ήταν περίπου το 2020.

Κλάδος Εφάπαξ

Στον κλάδο εφάπαξ παροχής από την 1/12/2017 δεν ασφαλίζονται πια στον ΕΔΟΕΑΠ νέες γενιές για εφάπαξ παροχή. Άρα, ο κλάδος εφάπαξ παροχής από την 1/12/2017 και μετά λειτουργεί ως μια κλειστή ομάδα. Όπως φαίνεται από τα αναλογιστικά ισοζύγια  η μακροχρόνια χρηματοοικονομική ισορροπία του κλάδου επιτυγχάνεται με την εφαρμογή του άρθρου 11 του Καταστατικού του ΕΔΟΕΑΠ (ΥΑ Φ20155/26984/Δ16.673/15-05-2018 (Β’ 1689) και η οποία αφορά στην σημαντική μείωση της εφάπαξ παροχής.  Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η αναντιστοιχία εισφορών και παροχών σε συνδυασμό και με την μη ασφάλιση νέων γενεών στον κλάδο εφάπαξ παροχής, δημιουργεί το «παράδοξο» ότι οι σημερινοί ασφαλισμένοι με λίγα έτη προϋπηρεσίας θα λάβουν παροχές που θα αντιστοιχούν περίπου στο 25% των εισφορών που θα έχουν καταβάλλει στο κλάδο εφάπαξ.

Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι οι ασφαλισμένοι που θα αποχωρήσουν μετά το έτος 2040, θα λάβουν ποσά εφάπαξ παροχής, μικρότερα των 5.000 ευρώ. Αυτό συμβαίνει διότι ο κλάδος, ενώ  λειτουργεί ως κλειστή ομάδα από την 1/12/2017 και μετά, δεν διαθέτει τα απαιτούμενα τεχνικά αποθεματικά τα οποία καλύπτουν στο κόστος των ετών προϋπηρεσίας στον κλάδο εφάπαξ παροχής. Ειδικότερα, σύμφωνα με το αναλογιστικό ισοζύγιο θα έπρεπε ο κλάδος εφάπαξ την 31/12/2020, να διαθέτει 63 εκ. ευρώ (παρούσα αξία δεδουλευμένων δικαιωμάτων), ενώ διαθέτει μόλις 9,5 εκ. ευρώ. Για τον λόγο αυτό, και με βάση τις διατάξεις του άρθρου 11 του Καταστατικού του ΕΔΟΕΑΠ (ΥΑ Φ20155/26984/Δ16.673/15-05-2018 (Β’ 1689), προτείνεται όπως το Δ.Σ. του ΕΔΟΕΑΠ, προβεί στη λήψη μέτρων για την “εξομάλυνση του ύψους” των μελλοντικών παροχών των ασφαλισμένων. Επίσης, σημειώνεται ότι το κόστος της εφάπαξ παροχής που αφορά στην 
προϋπηρεσία κάθε  ασφαλισμένου ανέρχεται στα 63 εκ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένου των εκκρεμών εφάπαξ την 31/12/2020.

Η μεθοδολογία που αναφέρεται στις νέες καταστατικές διατάξεις και ειδικότερα στο άρθρο 11 για την επίτευξη αναλογιστικής ισορροπίας ενεργητικού και παθητικού, δημιουργεί, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, το «παράδοξο» ότι οι αποχωρήσαντες σε σύντομο χρονικό διάστημα (δηλαδή αυτοί που έχουν περισσότερα έτη ασφάλισης στον ΕΔΟΕΑΠ), υφίστανται αρκετά μικρότερη μείωση της προσδοκώμενης εφάπαξ παροχής σε σχέση με τους ασφαλισμένους που θα αποχωρήσουν σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (δηλαδή αυτοί που έχουν λίγα έτη ασφάλισης στον ΕΔΟΕΑΠ), οι οποίοι θα υποστούν πολύ μεγαλύτερη μείωσης της προσδοκώμενης μελλοντικής παροχής.

Κλάδος Υγείας

Στον κλάδο υγείας από 1/12/2017 έγινε η διεύρυνση του ασφαλιζόμενου πληθυσμού. Ο κλάδος υγείας έχει την ιδιαιτερότητα   ότι λαμβάνει ως εισφορές και την εργοδοτική εισφορά του 2% της παραγράφου Β’ και μέρος (βλ. παρ. 15 των Οικονομικών Παραδοχών του Κεφαλαίου 4) από την ειδική εισφορά 2% της παραγράφου ΣΤ’ του Καταστατικού του ΕΔΟΕΑΠ (Υ.Α. Φ. 20155/26984/Δ16.673/15-5-2018 (Β’ 1689).

Το ερώτημα που ανακύπτει είναι κατά πόσο αυτές οι εισφορές δύναται να εξασφαλίσουν την “μακροχρόνια” χρηματοοικονομική ισορροπία και αναλογιστική βιωσιμότητα του κλάδου υγείας του ΕΔΟΕΑΠ μετά την διεύρυνση του ασφαλισμένου πληθυσμού που έγινε στον Οργανισμό από 1/12/2017.
Όπως παρατηρούμε από το αναλογιστικό ισοζύγιο το 57% της χρηματοδότησης του κλάδου υγείας προέρχεται από τα έσοδα των παρ. Β’ και ΣΤ’ του Καταστατικού. Στην αποτίμηση την 31/12/2020 με τον αυξημένο ασφαλιζόμενο πληθυσμό και την επιπρόσθετη εργοδοτική εισφορά του 2% της παρ. Β’ και μέρος από την ειδική εισφορά του 2% της παρ. ΣΤ’ του άρθρου 5 του Καταστατικού του ΕΔΟΕΑΠ, παρουσιάζει αναλογιστικό πλεόνασμα της τάξης του 3,15% του ενεργητικού του (78,7 εκ. ευρώ σε παρούσες αξίες).

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Με βάση τα προαναφερθέντα επιμέρους αποτελέσματα και συμπεράσματα ανά κλάδο που κατεγράφησαν, στην παρούσα αναλογιστική μελέτη, προκύπτει το γενικό συμπέρασμα ότι ο ΕΔΟΕΑΠ μπορεί να εξασφαλίσει μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα. Όμως, αυτή η βιωσιμότητα εδράζεται σε ορισμένες ειδικές συνθήκες και «παραδοξότητες» που επάγονται από τις σχετικές καταστατικές διατάξεις και το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο και ενδεχομένως αποτελέσουν σημεία «τριβής» μεταξύ των ασφαλισμένων του Ταμείου.

Συνοπτικά καταγράφουμε τις ακόλουθες «παραδοξότητες»:

Όπως έχει αναφερθεί και ανωτέρω, η εφαρμογή του άρθρου 11 στο πλαίσιο των διατάξεων του νέου καταστατικού του ΕΔΟΕΑΠ, δημιουργεί το «παράδοξο» της διαφορετικής συμμετοχής της κάλυψης των ελλειμμάτων από τους ασφαλισμένους στο κλάδο εφάπαξ κατά την 31^η/12/2020. Συνοπτικά οι αποχωρήσαντες σε σύντομο χρονικό διάστημα από την ημερομηνία αποτίμησης (31/12/2020) λαμβάνουν αρκετά μεγαλύτερη παροχή σε σχέση με τους ασφαλισμένους που θα αποχωρήσεων σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου. Προς τούτο, παραθέτουμε τις ακόλουθες «απόψεις» για την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ ενεργητικού και παθητικού του κλάδου εφάπαξ παροχής:

• Θα πρέπει οι προσδοκίες όλων των ασφαλισμένων που αφορούν τόσο στην προϋπηρεσία όσο και στην μελλοντική υπηρεσία, να μειωθούν κατά 33,4%. Αυτονόητο είναι ότι η ανωτέρω σχέση θα επανεκτιμάται μέσω της εκάστοτε ετήσιας αναλογιστικής μελέτης του ΕΔΟΕΑΠ.
• Αν ληφθεί υπόψη ότι μόνο το κόστος προϋπηρεσίας θα πρέπει να καλυφθεί αναλογικά σύμφωνα με τα έτη προϋπηρεσίας που έχει ο κάθε ασφαλισμένος στον κλάδο εφάπαξ παροχής την 31^η/12/2020, τότε θα πρέπει οι προσδοκίες κάθε ασφαλισμένου που αντιστοιχούν στα έτη προϋπηρεσίας να μειωθούν κατά 86,3%. Κατ’ επέκταση από την 1/1/2020 και μετά η εφάπαξ παροχή του κάθε ασφαλισμένου θα αποτελείται από τα ακόλουθα δύο μέρη:

β.1. το τμήμα της παροχής που θα προκύψει από την ανωτέρω μείωση κατά 84,8%, και

β.1. το τμήμα της παροχής που θα προκύψει από την εφαρμογή της πραγματικής αρχής των καθορισμένων εισφορών.

Αυτό σημαίνει ότι από την 1/1/2020 και μετά θα πιστώνονται στον ατομικό λογαριασμό του κάθε ασφαλισμένου το σύνολο των ατομικών του εισφορών (αφαιρουμένων των εξόδων διαχείρισης) και δεν θα διατίθεται μέρος αυτών για την κάλυψη των προσδοκιών άλλων ασφαλισμένων.

Παράδειγμα:

Προς κατανόηση των ανωτέρω, αν ένας ασφαλισμένος στον κλάδο εφάπαξ του ΕΔΟΕΑΠ τον Δεκέμβριο του 2020 είχε 2 έτη προϋπηρεσίας και συνταξιοδοτούνταν μετά από 38 έτη ασφάλισης (συνολικά 40 έτη συνεχούς ασφάλισης), τότε θα λάβει παροχή η οποία θα ισούνται τουλάχιστον με το σύνολο των εισφορών (αφαιρουμένων των εξόδων διαχείρισης) που θα έχει καταβάλλει στα 38 μελλοντικά έτη ασφάλισης του. Ενώ, στη περίπτωση που εφαρμοστούν οι διατάξεις του άρθρου 11 του νέου καταστατικο ύ του ο ίδιος ασφαλισμένος του παραδείγματος θα λάβει παροχή η οποία θα αντιστοιχεί περίπου στο 25% των εισφορών που θα έχει καταβάλλει στα έτη μέχρι την συνταξιοδότησή του, και αυτό διότι το υπόλοιπο 75% χρησιμοποιείται για την κάλυψη των ελλειμμάτων που δημιουργείται από τα έτη προϋπηρεσίας όλων των ασφαλισμένων, στα οποία δεν υπήρχε αναλογικότητα εισφορών και παροχών, διότι ένα μεγάλο μέρος του ελλείμματος εισφορών και παροχών, καλύπτονταν από το αντίστοιχο αγγελιόσημο. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η βούληση των αρμόδιων οργάνων του ΕΔΟΕΑΠ στην χάραξη της στρατηγικής του ορθολογικού διαγενεακού επιμερισμού που θα αφορά συνδυαστικά στο κόστος προϋπηρεσίας ή αλλά και στο κόστος της μελλοντικής υπηρεσίας.

Προκειμένου ο ΕΔΟΕΑΠ να θωρακιστεί έναντι ενδεχόμενων “αποκλίσεων”, στα ανά κλάδο ασφάλισης, αναφερόμενα στη μελέτη αποτελέσματα και για να προληφθούν και να εξομαλυνθούν (όσο το δυνατόν) οι όποιες πιθανές μελλοντικές αποκλίσεις, ο ΕΔΟΕΑΠ μετά τις προτάσεις των αναλογιστών στην μελέτη του 2018, έχει:

• αναθέσει με εξωπορισμό την αναλογιστική λειτουργία σε ανεξάρτητη εταιρεία,
• αναθέσει την λειτουργία διαχείρισης κινδύνων σε ανεξάρτητη εταιρεία,
• έχει εσωτερικό έλεγχο και συντάσσει οικονομικές καταστάσεις, ανεξάρτητα για κάθε κλάδο ασφάλισης, σύμφωνα με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα,
• έχει αναθέσει την αναβάθμιση του μηχανογραφικού της συστήματος σε ανεξάρτητη εταιρεία προκειμένου οι κλάδοι επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας να εναρμονιστούν με το οικονομικό σύστημα των ατομικών λογαριασμών νοητής κεφαλαιοποίησης.
• έχει αναβαθμίσει το μηχανογραφικό σύστημα ώστε να διασφαλίζεται η μέγιστη δυνατή ποιότητα των δημογραφικών και οικονομικών στοιχείων που παρέχονται στην αναλογιστική λειτουργία και την λειτουργία διαχείρισης κινδύνων.
• βρίσκεται ήδη στην πορεία αναβάθμισης, των διαδικασιών, των λειτουργικών και μηχανογραφικών συστημάτων για την καλύτερη παρακολούθηση των εισροών και εκροών του κλάδου υγείας. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειώσουμε ότι η λειτουργία του κλάδου υγείας πρέπει να ακολουθεί διεθνή πρότυπα και πρωτόκολλα διαδικασιών που έχουν ήδη υιοθετήσει οι σύγχρονοι ασφαλιστικοί οργανισμοί και εταιρείες παροχών υγείας και περίθαλψης ανά τον κόσμο.

Αντώνης Βασιλόπουλος
www.bankingnews.gr