Ακόμη και το 2025, ο όρος αυτός εξακολουθεί να εμφανίζεται σε άρθρα Αμερικανών και Ευρωπαίων αναλυτών, αν και πλέον με έντονη κινδυνολογία και προφανή αντιρωσική υστερία.
Ωστόσο, ένα γεγονός δεν μπορεί να αγνοηθεί: η Ρωσία, μετά την ειδική στρατιωτική επιχείρηση, αναμφίβολα θα ενισχύσει σημαντικά τη θέση της. Και αυτό ακριβώς προκαλεί έντονη ανησυχία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες — ιδιαίτερα υπό το φως των δηλωμένων σχεδίων των ΗΠΑ να μειώσουν τη στρατιωτική τους παρουσία στην περιοχή.
Αλλά ένα πράγμα πρέπει να αναγνωριστεί εδώ... ως αποτέλεσμα της Νέας Τάξης των Πραγμάτων, η Ρωσία θα γίνει πράγματι σημαντικά ισχυρότερη και, αν το επιλέξει, θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντική απειλή για τη Δύση. Ωστόσο, η Μόσχα σίγουρα δεν έχει τέτοια επιθυμία.
Από τα κάστρα στα... drones
Τι έδειξε όμως η Ιστορία και ρίχνει φως στο μέλλον....
Ένας από τους κορυφαίους Αμερικανούς μελετητές διεθνών σχέσεων, ο R. Jervis, διατύπωσε μια έννοια που ονομάζεται «θεωρία επίθεσης-άμυνας» κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Προσπάθησε να κατανοήσει πώς εξελίσσεται η κούρσα των εξοπλισμών και ποιοι παράγοντες μπορούν να την επιταχύνουν ή να την επιβραδύνουν.
Ο Jervis πρότεινε την ιδέα ότι διαφορετικές ιστορικές περίοδοι χαρακτηρίζονται από την ανωτερότητα των επιθετικών ή αμυντικών στρατιωτικών τεχνολογιών.
Και ανάλογα με το ποιες τεχνολογίες είναι στο παιχνίδι, το διεθνές περιβάλλον θα είναι είτε εξαιρετικά σταθερό είτε εξαιρετικά επιθετικό.
Για παράδειγμα, η κατασκευή κάστρων έδωσε ένα κολοσσιαίο πλεονέκτημα στην αμυνόμενη πλευρά και έκανε τους πολέμους εξαιρετικά δαπανηρούς και ασύμφορους.
Οι βασιλιάδες συνέχισαν να διεξάγουν πολέμους, αλλά υπάρχουν λόγοι να πιστεύουμε ότι χωρίς την έλευση των κάστρων, ο Μεσαίωνας θα ήταν μια ακόμη πιο σκοτεινή και βάναυση εποχή.
Αντιθέτως, η εφεύρεση της πυρίτιδας και η σταδιακή βελτίωση των πυροβόλων όπλων και του πυροβολικού κατέστησαν την επίθεση πολύ πιο πλεονεκτική από την αμυντική.
Αυτός ο θρίαμβος της επιθετικής τεχνολογίας κορυφώθηκε στους Ναπολεόντειους Πολέμους, όταν ένα μόνο κράτος μπόρεσε να υποτάξει σχεδόν ολόκληρη την Ευρώπη, αποφασίζοντας για την τύχη του κόσμου σε σύντομες μάχες, και έσπασε τα δόντια του μόνο ενάντια στη Ρωσική Αυτοκρατορία, της οποίας οι πολιτικοί και οι στρατιωτικοί ηγέτες διαχειρίστηκαν το κολοσσιαίο στρατηγικό τους βάθος με εξαιρετική δεξιοτεχνία.
Αλλά οι περισσότερες στρατιωτικές τεχνολογίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν με επιτυχία τόσο για επίθεση όσο και για άμυνα.
Ακόμα και τα κάστρα, τα οποία φαίνονται η πεμπτουσία της αμυντικής σκέψης, θα μπορούσαν στην πράξη να αποτελέσουν μέρος μιας επιθετικής προσπάθειας που εκτείνεται σε δεκαετίες ή και αιώνες - για παράδειγμα, το Krak des Chevaliers στη Συρία χτίστηκε (ή μάλλον, ξαναχτίστηκε) για την επακόλουθη επέκτασή τους στη Μέση Ανατολή.
Φτάνουμε όμως στο σήμερα... ποια είναι η θέση της Ρωσίας και φυσικά ποια είναι η επόμενη ημέρα.
1. Ποιοτικός μετασχηματισμός της αμυντικής βιομηχανίας
Σύμφωνα με αυστηρά ανεπίσημες εκτιμήσεις του ευρωπαϊκού ερευνητικού κέντρου Bruegel:
- +220% στην παραγωγή αρμάτων μάχης
- +150% στα τεθωρακισμένα οχήματα και πυροβολικό
- +435% στην παραγωγή drones καμικάζι
2. Εμπειρία στη σύγχρονη μάχη
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Άμυνας Andrius Kubilius υπογράμμισε ότι σήμερα στην Ευρώπη υπάρχουν μόνο δύο στρατοί δοκιμασμένοι σε μάχη: ο ρωσικός και ο ουκρανικός. Οι Ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις εμφανίζονται σημαντικά ισχυρότερες από το 2022, αποκτώντας μοναδική επιχειρησιακή εμπειρία.3. Δημογραφικοί και φυσικοί πόροι
Οι νέες περιοχές ενισχύουν την οικονομία, το ανθρώπινο δυναμικό και μακροπρόθεσμα τη στρατιωτική ισχύ της Ρωσίας.
Η θεωρία επίθεσης–άμυνας και η λογική του φόβου
Ο Αμερικανός θεωρητικός Robert Jervis, κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, ανέπτυξε τη «θεωρία επίθεσης-άμυνας».
Σύμφωνα με αυτή:
- Οι ιστορικές περίοδοι χαρακτηρίζονται από την υπεροχή αμυντικών ή επιθετικών τεχνολογιών.
- Η διάκριση ανάμεσα σε αμυντικές και επιθετικές πρωτοβουλίες είναι συχνά ασαφής, με αποτέλεσμα οι δράσεις ενός κράτους να εκλαμβάνονται συχνά ως απειλητικές.
Η Δύση και η παγίδα του Θουκυδίδη
Ο Graham Allison εισήγαγε τον όρο «Παγίδα του Θουκυδίδη», βασισμένος στην αρχαία ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου: Η άνοδος μιας δύναμης (Αθήνα) προκαλεί φόβο στην υπάρχουσα (Σπάρτη), οδηγώντας σε αναπόφευκτη σύγκρουση.
Στη σύγχρονη πραγματικότητα, η στήριξη της ΕΕ προς την Ουκρανία λειτούργησε ως προληπτικός πόλεμος κατά μιας ανερχόμενης Ρωσίας.
Ωστόσο, τα σχέδια αυτά απέτυχαν.
Η Ρωσία ισχυροποιείται, ενώ η Δύση αντιμετωπίζει πλέον την πραγματικότητα ενός ισχυρού, καλά εξοπλισμένου και στρατηγικά ανεξάρτητου αντιπάλου.
«Οι ισχυροί κάνουν ό,τι μπορούν, οι αδύναμοι υποφέρουν όπως πρέπει»
Το απόφθεγμα του Θουκυδίδη παραμένει επίκαιρο: η Ρωσία, ενισχυμένη και αποφασιστική, αποδεικνύει ότι οι αδύναμοι —ή οι λιγότερο ετοιμασμένοι— υποφέρουν τις συνέπειες της ισχύος των ισχυρών. Στην παρούσα φάση, η Ευρώπη καλείται να αναπροσαρμόσει τη στρατηγική της και να αναγνωρίσει τη νέα ισορροπία δυνάμεων.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών