Χρησιμοποιώντας τη μεταφορά του ποιήματος του Robert Frost για να αναλύσει τις δύο βασικές μακροοικονομικές απειλές που επανέρχονται στην ιστορία: τον πληθωρισμό («φωτιά») και τον αποπληθωρισμό («πάγος»), ο Bill Gross συνιδρυτής της Pimco κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την παγκόσμια οικονομία.
Μέσα από ιστορικά παραδείγματα -από τη Μεγάλη Ύφεση και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, μέχρι τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, την πανδημία και την πολιτική του Trump- ο Gross εξετάζει τις εναλλαγές αυτών των δυνάμεων. Ο ίδιος καταλήγει στο συμπέρασμα ότι σήμερα η παγκόσμια οικονομία τείνει περισσότερο προς την «πυρκαγιά» του πληθωρισμού, κυρίως λόγω υπερβολικής ρευστότητας, αυξημένου χρέους και γεωπολιτικών αναταραχών, παρόλο που υπάρχουν και αποπληθωριστικές πιέσεις (ιδίως από την Κίνα). Το μήνυμα είναι ότι οι αγορές βρίσκονται σε διαρκή κίνδυνο, και οι ισορροπίες είναι εύθραυστες.
Το άρθρο του Gross
Πιο αναλυτικά, ο Gross αναφέρει σε άρθρο του στους FT:
Ο Αμερικανός ποιητής Robert Frost έγραψε κάποτε για την πιθανή καταστροφή του κόσμου από τη φωτιά (επιθυμία) ή τον πάγο (μίσος). Αν και προφανώς δεν αφορούσε τις αγορές και τις οικονομίες, θα μπορούσε να περιγράψει τις αντίθετες απειλές του πληθωρισμού (φωτιά) και του αποπληθωρισμού (πάγος) που τις έχουν επισκιάσει από τον περασμένο αιώνα.
Η Μεγάλη Ύφεση του 1930 έδειξε την οικονομική καταστροφή που προκλήθηκε από τον αποπληθωριστικό πάγο, ο οποίος στην περίπτωση αυτή προέκυψε από έναν συνδυασμό λανθασμένων δημοσιονομικών και νομισματικών πολιτικών. Ο Franklin D Roosevelt τον πολέμησε με το New Deal μέχρι που ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος έφερε τελικά μια αναζωπύρωση της πληθωριστικής φωτιάς.
Ακολούθησαν πολλές μάχες μεταξύ των απειλών και των προσπαθειών για την αντιμετώπισή τους, η επόμενη ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1970 μετά την κατάργηση του χρυσού κανόνα. Αυτό έκανε τη νομισματική πολιτική ένα πολύ πιο σημαντικό όπλο για τον έλεγχο του παράγοντα που πυροδότησε το σοκ των τιμών του πετρελαίου του ΟΠΕΚ, και ο Paul Volcker έγινε ο πρώτος «πάγος» (iceman) της νομισματικής πολιτικής ως πρόεδρος της Fed. Όμως οι οικονομικές κρίσεις κατά τη Μεγάλη Χρηματοπιστωτική Κρίση του 2008-2009 και τα χρόνια της πανδημίας στις αρχές της δεκαετίας του 2020 απαίτησαν από τους φορείς χάραξης πολιτικής να καταπολεμήσουν αντίθετα την εξάπλωση του πάγου.
Το συμπέρασμά μου από αυτή την ιστορία είναι ότι η χρηματοοικονομική μας οικονομία βρίσκεται σε έναν μακροχρόνιο αγώνα για την παραγωγή σταθερότητας εν μέσω καταστροφικών δυνάμεων, κάποιες προερχόμενες από κεϋνσιανές προσπάθειες των κυβερνήσεων να τονώσουν τη ζήτηση, άλλες περισσότερο επηρεασμένες από την ευθραυστότητα της δημιουργίας πίστωσης που εξήγησε για πρώτη φορά ο Hyman Minsky στις αρχές της δεκαετίας του 1980.
Η τρέχουσα αύξηση του δημόσιου χρέους -πηγή μεγάλης ανησυχίας των αγορών- είναι πληθωριστική μακροπρόθεσμα, αλλά τίποτα δεν είναι καινούργιο σε αυτήν, εκτός από τον φαινομενικά ασταμάτητο ρυθμό ανάπτυξής της. Εξακολουθούμε να βιώνουμε μια αντιπαράθεση φωτιάς και πάγου, σαν αυτή που περιέγραψε ο Robert Frost.
Στο μείγμα έχουν προστεθεί νέες μορφές εύφλεκτου υγρού που έχουν επηρεάσει τη δημιουργία πίστωσης την τελευταία δεκαετία, όπως μια σειρά από πλατφόρμες «σκιώδους τραπεζικής». Η υπερβολική ρευστότητα στο σύστημα που προκάλεσε η Fed ήταν σαφώς ορατή σε εξάρσεις κερδοσκοπίας κρυπτονομισμάτων, λανσαρίσματα ETFs, επενδύσεις που βασίζονται σε "meme" και την "NFT mania". Επιπλέον, πρέπει να αναγνωριστεί ότι οι πρόσφατες αυξήσεις δασμών και το «μεγάλο, όμορφο νομοσχέδιο» του προέδρου, Donald Trump, έχουν επίσης τη δυνατότητα να προσθέσουν στη φωτιά.
Ως αντιπληθωριστικό αντίβαρο, ωστόσο, ο αγώνας της Κίνας να αναζωογονήσει την οικονομία της με τολμηρά μέτρα καταδεικνύει την πανταχού παρούσα πιθανότητα του πάγου και τη δυσκολία δημιουργίας ανάπτυξης.
Κατά τη γνώμη μου, υπάρχει μόνο μια μικρή αμφιβολία ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές θα είναι στο μέλλον πιο κοντά σε ένα κάψιμο παρά σε ένα πάγωμα. Ο χρηματοοικονομικός καπιταλισμός, μαζί με την αδιαφορία των μεγάλων κυβερνήσεων για τις πληθωριστικές συνέπειες του ρυθμού ανάπτυξης του χρέους, κλίνουν τις μακροπρόθεσμες πιθανότητες υπέρ της φωτιάς. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές θα πρέπει να είναι σε εγρήγορση για την προοπτική αύξησης των επιτοκίων που αντισταθμίζουν την άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης και την υποτιθέμενη ώθησή της στην παραγωγικότητα.
Τα μηνύματα από τις αγορές ομολόγων
Ωστόσο, η ακριβής πρόβλεψη των επιτοκίων των 10ετών αμερικανικών κρατικών ομολόγων, ή ακόμη και η πρόβλεψη ενός εύρους για αυτά βάσει αυξημένης προσφοράς, μπορεί να είναι ένα παιχνίδι για αφελείς βραχυπρόθεσμα. Οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων έχουν μειωθεί τους τελευταίους έξι μήνες ακόμη και με την προσδοκία του BBB του Trump, για παράδειγμα.
Ορισμένοι υπολογισμοί μπορούν να γίνουν, όπως ο προσδιορισμός του R-star, του επιπέδου των επιτοκίων που έχει ουδέτερο αντίκτυπο στην οικονομία, και στη συνέχεια η προσθήκη ενός πριμ για την κατοχή ενός ομολόγου του Δημοσίου άνω των 10 ετών. Όταν προστεθεί στον τρέχοντα πληθωρισμό των τιμών καταναλωτή των ΗΠΑ, ο οποίος ανέρχεται στο 2,4%, αυτό παράγει ένα επιτόκιο 10ετούς διάρκειας 4,25% — μόλις λίγο κάτω από το σημείο που βρισκόμαστε τώρα.
Όμως, όταν παρατηρούμε πώς οι αποδόσεις των 30ετών ομολόγων έχουν γίνει πιο ασταθείς σε σχέση με αυτές των πενταετών και δεκαετών, η κατάσταση απέχει πολύ από το να είναι ήρεμη. Οι διαφορές μεταξύ των αποδόσεων των μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων ομολόγων βρίσκονται σε κυκλικά υψηλά και κινούνται ανοδικά.
Και μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα, η αυξημένη προσφορά απαιτεί αυξημένες αγορές. Και η αδυναμία του δολαρίου και η γεωπολιτική/δασμολογική αναταραχή αυξάνουν την πιθανότητα υψηλότερου πληθωρισμού — ίσως στο 3% και παραπάνω. Αυτές οι δυνάμεις πιθανότατα οδηγούν σε αυξανόμενα ασφάλιστρα για την κατοχή μακροπρόθεσμων τίτλων.
Ακόμη και με την απόδοση του 30ετούς ομολόγου στο 4,9% -περίπου 0,9 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τα χαμηλά των 12 μηνών- τα μακροπρόθεσμα ομόλογα παραμένουν επικίνδυνα λόγω της υψηλής ευαισθησίας των τιμών τους σε μικρές αλλαγές στα επιτόκια. Μια αύξηση 0,2 ποσοστιαίων μονάδων στις αποδόσεις -που ωθεί τις τιμές των ομολόγων του Δημοσίου προς τα κάτω- θα εκμηδένιζε την ετήσια απόδοση που μπορεί να αναμένει ένας επενδυτής από τις πληρωμές κουπονιών. Δεν πρόκειται για πυρκαγιά, αλλά η θερμότητα είναι πάνω από το φυσιολογικό.
Η φωτιά ήταν φυσικά αυτό που υποψιαζόταν εξαρχής ο Robert Frost. «Από ό,τι έχω γευτεί από την επιθυμία», κατέληξε, «συμφωνώ με αυτούς που ευνοούν τη φωτιά».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών