Οι νέοι ηγέτες της ΕΕ θα πρέπει να επιδιώξουν να οικοδομήσουν μια ισχυρότερη και πιο ολοκληρωμένη Ευρώπη
Η ΕΕ βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, με δεδομένο ότι αλλάζει και η ηγεσία όλων των κορυφαίων θεσμών της το φθινόπωρο του 2019, όπως τονίζει σε άρθρο του στο Project Syndicate, ο Kemal Dervis πρώην υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας και νυν κορυφαίο στέλεχος του Brookings Institution.
Σύμφωνα με τον έμπειρο Τούρκο οικονομολόγο «με τα κύρια θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προετοιμάζονται για αλλαγή ηγεσίας το φθινόπωρο, είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή να προβληματιστούμε για τις προτεραιότητες της ΕΕ για τα επόμενα χρόνια.
Η νέα κορυφαία ομάδα της ΕΕ έχει αρχίσει να σχηματίζεται.
Η Ursula von der Leyen, πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, θα είναι η επόμενη πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ η Christine Lagarde, η απερχόμενη διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, θα αναλάβει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Charles Michel, θα είναι ο επόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και ο Ισπανός υπουργός Εξωτερικών Josep Borrell είναι έτοιμος να γίνει ο νέος Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας.
Πολλοί σχολιαστές λένε ότι οι νέοι ηγέτες της ΕΕ πρέπει να επιδιώξουν να ενισχύσουν την "στρατηγική κυριαρχία" της Ευρώπης μέσω της μεγαλύτερης συγκέντρωσης των πόρων των κρατών μελών και πολύ πιο στενού συντονισμού των πολιτικών.
Αυτό είναι σίγουρα πολύ αναγκαίο, κυρίως όσον αφορά τα θέματα της ευρωζώνης.
Ωστόσο, οι εκκλήσεις για αυξημένη στρατηγική κυριαρχία υποδηλώνουν συχνά ότι μια πιο ολοκληρωμένη ΕΕ θα πρέπει να γίνει ο τρίτος πυλώνας ενός κόσμου "G3" παράλληλα με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα. Και αυτό είναι ανεπαρκές.
Η δομή της παγκόσμιας εξουσίας το 2019 είναι πολύ διαφορετική από ό,τι ήταν πριν από μερικά χρόνια.
Τώρα ζούμε σε έναν κόσμο G2, στον οποίο η Κίνα φθάνει με ταχύτητα τις ΗΠΑ στο επίπεδο επιρροής που μπορεί να ασκήσει.
Παρόλο που η Κίνα εξακολουθεί να είναι πολύ πίσω από τις ΗΠΑ από στρατιωτική άποψη, το ΑΕΠ της είναι τώρα μεγαλύτερο από το αμερικανικό (βάσει αγοραστικής ισοτιμίας).
Επιπλέον, η Κίνα διαθέτει ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, παράγει πολύ περισσότερους επιστήμονες, μηχανικούς και γιατρούς απ’ ότι οι ΗΠΑ, διαθέτει τις τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου και έχει καταστεί ηγέτης παγκοσμίως ως φορέας τεχνολογίας.
Σαφώς, καμία άλλη χώρα δεν μπορεί να συγκριθεί εύκολα με την Κίνα και τις ΗΠΑ.
Όμως, συλλογικά, τα κράτη μέλη της ΕΕ - ακόμη και χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο - θα αποτελούσαν μια δύναμη παρόμοιας εμβέλειας.
Με την ενίσχυση της στρατηγικής κυριαρχίας της, η Ευρώπη θα μπορούσε να κάνει τον κόσμο του G3 πραγματικότητα.
Μία ισχυρότερη και πιο ενοποιημένη Ευρώπη, θα μπορούσε να ανταγωνιστεί με τις ΗΠΑ και την Κίνα στους περισσότερους τομείς, μεταξύ άλλων με την «εξουδετέρωση» των οικονομικών της πόρων για την προώθηση των γεωστρατηγικών στόχων της.
Ωστόσο, οι ευρωπαίοι ηγέτες που στηρίζουν την προοπτική ενός κόσμου G3 πρέπει να εξετάσουν δύο θέματα.
Πρώτον, δεν είναι σαφές πώς η ΕΕ θα επιτύχει το απαιτούμενο επίπεδο ολοκλήρωσης όταν οι πιο σημαντικές αποφάσεις στο μπλοκ απαιτούν ακόμη ομοφωνία μεταξύ των κρατών μελών.
Σύμφωνα με τους όρους της Συνθήκης της Λισαβόνα, η σημαντική περαιτέρω ολοκλήρωση θα απαιτούσε είτε απόλυτη ομοφωνία είτε ειδική πλειοψηφία (QMV).
Αλλά η χρήση του QMV σε τόσο σημαντικά θέματα θα απαιτούσε η ίδια την ομοφωνία ή την αλλαγή της συνθήκης, κάτι που φαίνεται αδύνατο στο εγγύς μέλλον.
Ο μόνος τρόπος γύρω από αυτό το πρόβλημα μπορεί να είναι εάν μια κεντρική ομάδα κρατών μελών είναι διατεθειμένη να παρακάμψει τη Συνθήκη της Λισαβόνας και να χρησιμοποιήσει διακυβερνητικές συνθήκες σε τομείς όπου τα εθνικά βέτο ή η απραξία παρεμποδίζουν την ομοφωνία.
Αυτή η πορεία δράσης πρέπει να είναι το έσχατο μέσο, αλλά θα πρέπει να βρίσκεται στο τραπέζι - όπως συνέβη κατά την κρίση της ευρωζώνης με τη Συνθήκη Φορολογικής Σταθερότητας, η οποία υπογράφηκε από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ εκτός από την Τσεχική Δημοκρατία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η ΕΕ δεν πρέπει να στοχεύει σε έναν κόσμο συνεχούς γεωστρατηγικής αντιπαλότητας της G3, αλλά μάλλον σε ένα κράτος που υποστηρίζει τις αξίες που κατοχυρώνονται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τους Στόχους της Αειφόρου Ανάπτυξης. Η Ευρώπη θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τη σκληρή αλλά ταυτόχρονα ήρεμη δύναμή της για συνεργασία με όλους τους παράγοντες που επιδιώκουν να προωθήσουν μια παγκόσμια τάξη βασισμένη σε κανόνες, σε τομείς όπως το εμπόριο και ο ανταγωνισμός, το κλίμα, η διαχείριση των ψηφιακών τεχνολογιών, η επεξεργασία των γονιδίων, ο έλεγχος των όπλων και άλλα πολύ σοβαρά ζητήματα.
Όποτε είναι δυνατόν, η ΕΕ πρέπει να προσπαθήσει να ενισχύσει τις πολιτικές της μέσω πολυμερών θεσμών.
Πολλοί από τους παγκόσμιους συμμάχους της Ευρώπης ελπίζουν και αναμένουν ότι οι νέοι ηγέτες της ΕΕ θα προωθήσουν μια τέτοια πορεία. Επιπλέον, η Ευρώπη επωφελείται από τη ήρεμη δύναμη που δημιουργούν αυτά τα συναισθήματα.
Όμως η ΕΕ δεν πρέπει να μετατραπεί σε μία νέα Κίνα ή σε μία Αμερική του Trump.
Τότε η πραγματική της δύναμη θα χαθεί.
Αυτό το σημείο σχετίζεται με την πιθανή ανάγκη για ψηφοφορία με πλειοψηφία και ακόμη και διακυβερνητικές συνθήκες για την ενίσχυση της συνεργασίας εντός της ΕΕ.
Αν το μπλοκ δεν μπορέσει να επιβάλει τις αξίες του εντός των συνόρων του -όπως συμβαίνει επί του παρόντος, για παράδειγμα, με την Ουγγαρία- τότε δεν θα μπορέσει να τις προωθήσει με πειστικό τρόπο στην παγκόσμια σκηνή.
Η Ευρώπη πρέπει να οδηγήσει, αξίες παντού, συμπεριλαμβανομένων των σχέσεών της με τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Η ελπίδα ότι η Ευρώπη μπορεί σύντομα να υποστηρίξει από κοινού αυτές τις αξίες με τις ΗΠΑ είναι ρεαλιστική και πρέπει να διατηρηθεί ζωντανή. Και παρόλο που οι διαφορές με την Κίνα θα παραμείνουν, οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που επιδιώκουν μεγαλύτερη ελευθερία και πολυμέρεια θα καταστούν ισχυρές και στο Πεκίνο.
Οι νέοι ηγέτες της ΕΕ πρέπει να καταγράψουν μια φιλόδοξη και αξιόπιστη πορεία για την Ένωση.
Θα πρέπει να επιδιώξουν να οικοδομήσουν μια ισχυρότερη και πιο ολοκληρωμένη Ευρώπη, η οποία να μην συγκρατείται από τον χαμηλότερο κοινό παρονομαστή και να είναι σε θέση να αντεπεξέλθει στην προσπάθειά της προς μια ειρηνική πολυμερή παγκόσμια τάξη.
Ένας τέτοιος παγκόσμιος ρόλος θα μπορούσε να κάνει την ΕΕ ένα νέο και πολύ διαφορετικό είδος υπερδύναμης.
www.bankingnews.gr
Σύμφωνα με τον έμπειρο Τούρκο οικονομολόγο «με τα κύρια θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προετοιμάζονται για αλλαγή ηγεσίας το φθινόπωρο, είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή να προβληματιστούμε για τις προτεραιότητες της ΕΕ για τα επόμενα χρόνια.
Η νέα κορυφαία ομάδα της ΕΕ έχει αρχίσει να σχηματίζεται.
Η Ursula von der Leyen, πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, θα είναι η επόμενη πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ η Christine Lagarde, η απερχόμενη διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, θα αναλάβει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Charles Michel, θα είναι ο επόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και ο Ισπανός υπουργός Εξωτερικών Josep Borrell είναι έτοιμος να γίνει ο νέος Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας.
Πολλοί σχολιαστές λένε ότι οι νέοι ηγέτες της ΕΕ πρέπει να επιδιώξουν να ενισχύσουν την "στρατηγική κυριαρχία" της Ευρώπης μέσω της μεγαλύτερης συγκέντρωσης των πόρων των κρατών μελών και πολύ πιο στενού συντονισμού των πολιτικών.
Αυτό είναι σίγουρα πολύ αναγκαίο, κυρίως όσον αφορά τα θέματα της ευρωζώνης.
Ωστόσο, οι εκκλήσεις για αυξημένη στρατηγική κυριαρχία υποδηλώνουν συχνά ότι μια πιο ολοκληρωμένη ΕΕ θα πρέπει να γίνει ο τρίτος πυλώνας ενός κόσμου "G3" παράλληλα με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα. Και αυτό είναι ανεπαρκές.
Η δομή της παγκόσμιας εξουσίας το 2019 είναι πολύ διαφορετική από ό,τι ήταν πριν από μερικά χρόνια.
Τώρα ζούμε σε έναν κόσμο G2, στον οποίο η Κίνα φθάνει με ταχύτητα τις ΗΠΑ στο επίπεδο επιρροής που μπορεί να ασκήσει.
Παρόλο που η Κίνα εξακολουθεί να είναι πολύ πίσω από τις ΗΠΑ από στρατιωτική άποψη, το ΑΕΠ της είναι τώρα μεγαλύτερο από το αμερικανικό (βάσει αγοραστικής ισοτιμίας).
Επιπλέον, η Κίνα διαθέτει ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, παράγει πολύ περισσότερους επιστήμονες, μηχανικούς και γιατρούς απ’ ότι οι ΗΠΑ, διαθέτει τις τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου και έχει καταστεί ηγέτης παγκοσμίως ως φορέας τεχνολογίας.
Σαφώς, καμία άλλη χώρα δεν μπορεί να συγκριθεί εύκολα με την Κίνα και τις ΗΠΑ.
Όμως, συλλογικά, τα κράτη μέλη της ΕΕ - ακόμη και χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο - θα αποτελούσαν μια δύναμη παρόμοιας εμβέλειας.
Με την ενίσχυση της στρατηγικής κυριαρχίας της, η Ευρώπη θα μπορούσε να κάνει τον κόσμο του G3 πραγματικότητα.
Μία ισχυρότερη και πιο ενοποιημένη Ευρώπη, θα μπορούσε να ανταγωνιστεί με τις ΗΠΑ και την Κίνα στους περισσότερους τομείς, μεταξύ άλλων με την «εξουδετέρωση» των οικονομικών της πόρων για την προώθηση των γεωστρατηγικών στόχων της.
Ωστόσο, οι ευρωπαίοι ηγέτες που στηρίζουν την προοπτική ενός κόσμου G3 πρέπει να εξετάσουν δύο θέματα.
Πρώτον, δεν είναι σαφές πώς η ΕΕ θα επιτύχει το απαιτούμενο επίπεδο ολοκλήρωσης όταν οι πιο σημαντικές αποφάσεις στο μπλοκ απαιτούν ακόμη ομοφωνία μεταξύ των κρατών μελών.
Σύμφωνα με τους όρους της Συνθήκης της Λισαβόνα, η σημαντική περαιτέρω ολοκλήρωση θα απαιτούσε είτε απόλυτη ομοφωνία είτε ειδική πλειοψηφία (QMV).
Αλλά η χρήση του QMV σε τόσο σημαντικά θέματα θα απαιτούσε η ίδια την ομοφωνία ή την αλλαγή της συνθήκης, κάτι που φαίνεται αδύνατο στο εγγύς μέλλον.
Ο μόνος τρόπος γύρω από αυτό το πρόβλημα μπορεί να είναι εάν μια κεντρική ομάδα κρατών μελών είναι διατεθειμένη να παρακάμψει τη Συνθήκη της Λισαβόνας και να χρησιμοποιήσει διακυβερνητικές συνθήκες σε τομείς όπου τα εθνικά βέτο ή η απραξία παρεμποδίζουν την ομοφωνία.
Αυτή η πορεία δράσης πρέπει να είναι το έσχατο μέσο, αλλά θα πρέπει να βρίσκεται στο τραπέζι - όπως συνέβη κατά την κρίση της ευρωζώνης με τη Συνθήκη Φορολογικής Σταθερότητας, η οποία υπογράφηκε από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ εκτός από την Τσεχική Δημοκρατία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η ΕΕ δεν πρέπει να στοχεύει σε έναν κόσμο συνεχούς γεωστρατηγικής αντιπαλότητας της G3, αλλά μάλλον σε ένα κράτος που υποστηρίζει τις αξίες που κατοχυρώνονται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τους Στόχους της Αειφόρου Ανάπτυξης. Η Ευρώπη θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τη σκληρή αλλά ταυτόχρονα ήρεμη δύναμή της για συνεργασία με όλους τους παράγοντες που επιδιώκουν να προωθήσουν μια παγκόσμια τάξη βασισμένη σε κανόνες, σε τομείς όπως το εμπόριο και ο ανταγωνισμός, το κλίμα, η διαχείριση των ψηφιακών τεχνολογιών, η επεξεργασία των γονιδίων, ο έλεγχος των όπλων και άλλα πολύ σοβαρά ζητήματα.
Όποτε είναι δυνατόν, η ΕΕ πρέπει να προσπαθήσει να ενισχύσει τις πολιτικές της μέσω πολυμερών θεσμών.
Πολλοί από τους παγκόσμιους συμμάχους της Ευρώπης ελπίζουν και αναμένουν ότι οι νέοι ηγέτες της ΕΕ θα προωθήσουν μια τέτοια πορεία. Επιπλέον, η Ευρώπη επωφελείται από τη ήρεμη δύναμη που δημιουργούν αυτά τα συναισθήματα.
Όμως η ΕΕ δεν πρέπει να μετατραπεί σε μία νέα Κίνα ή σε μία Αμερική του Trump.
Τότε η πραγματική της δύναμη θα χαθεί.
Αυτό το σημείο σχετίζεται με την πιθανή ανάγκη για ψηφοφορία με πλειοψηφία και ακόμη και διακυβερνητικές συνθήκες για την ενίσχυση της συνεργασίας εντός της ΕΕ.
Αν το μπλοκ δεν μπορέσει να επιβάλει τις αξίες του εντός των συνόρων του -όπως συμβαίνει επί του παρόντος, για παράδειγμα, με την Ουγγαρία- τότε δεν θα μπορέσει να τις προωθήσει με πειστικό τρόπο στην παγκόσμια σκηνή.
Η Ευρώπη πρέπει να οδηγήσει, αξίες παντού, συμπεριλαμβανομένων των σχέσεών της με τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Η ελπίδα ότι η Ευρώπη μπορεί σύντομα να υποστηρίξει από κοινού αυτές τις αξίες με τις ΗΠΑ είναι ρεαλιστική και πρέπει να διατηρηθεί ζωντανή. Και παρόλο που οι διαφορές με την Κίνα θα παραμείνουν, οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που επιδιώκουν μεγαλύτερη ελευθερία και πολυμέρεια θα καταστούν ισχυρές και στο Πεκίνο.
Οι νέοι ηγέτες της ΕΕ πρέπει να καταγράψουν μια φιλόδοξη και αξιόπιστη πορεία για την Ένωση.
Θα πρέπει να επιδιώξουν να οικοδομήσουν μια ισχυρότερη και πιο ολοκληρωμένη Ευρώπη, η οποία να μην συγκρατείται από τον χαμηλότερο κοινό παρονομαστή και να είναι σε θέση να αντεπεξέλθει στην προσπάθειά της προς μια ειρηνική πολυμερή παγκόσμια τάξη.
Ένας τέτοιος παγκόσμιος ρόλος θα μπορούσε να κάνει την ΕΕ ένα νέο και πολύ διαφορετικό είδος υπερδύναμης.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών