Μια τέλεια οικονομική καταιγίδα ίσως πλησιάζει…
Η θέση του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος απειλείται λόγω της ασύδοτης δημοσιονομικής πολιτικής, αναφέρει σε άρθρο του συντάκτης της Washington Post, Fareed Zakaria.
«Δεδομένου ότι ο Λευκός Οίκος συνεχίζει να τραβά την προσοχή μας με τον συνεχιζόμενο εμπορικό πόλεμο του ενάντια στον υπόλοιπο κόσμο, λίγα τετράγωνα πιο κάτω στην Pennsylvania Avenue, το Κογκρέσο προετοιμάζει ένα νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό που θα μπορούσε να αποδειχθεί σχεδόν εξίσου καθοριστικό.
Αν οι νομοθέτες ανανεώσουν τις φορολογικές περικοπές του προέδρου Donald Trump από το 2017, υιοθετήσουν και τις νέες προτάσεις του και δεν μειώσουν τις δαπάνες, τότε το εθνικό χρέος θα αυξηθεί κατά 9 τρισεκατομμύρια δολάρια μέσα στα επόμενα 10 χρόνια (σύμφωνα με το ανεξάρτητο Ίδρυμα Peter G. Peterson)» σημειώνει ο γνωστός αναλυτής.
Τότε, οι ΗΠΑ πιθανότατα θα λειτουργούν με ένα από τα μεγαλύτερα ελλείμματα ως ποσοστό του ΑΕΠ στην ιστορία τους — και όλα αυτά σε καιρό ειρήνης, χωρίς πανδημία.
Παράλληλα, η Ουάσιγκτον αυξάνει τους δασμούς σε σχεδόν όλες τις εισαγωγές της χώρας. Ίσως έχουμε τα συστατικά για μια τέλεια καταιγίδα στην παγκόσμια οικονομία.
Αυτό ακριβώς φοβάται ο Kenneth Rogoff, διακεκριμένος οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, επισημαίνει ο Zakaria και προσθέτει:
«Ένα από τα προηγούμενα βιβλία του είχε προβλέψει με διορατικότητα τους κινδύνους μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. (Δημοσιεύτηκε το 2009, όταν η παγκόσμια οικονομική κρίση ήταν σε εξέλιξη, αλλά είχε γραφτεί πολύ νωρίτερα.)
Στο νέο του βιβλίο, με τίτλο “Το Δολάριό μας, το Πρόβλημά σας”, εκφράζει την ανησυχία ότι θέτουμε σε κίνδυνο τον καθοριστικό ρόλο του δολαρίου στην παγκόσμια οικονομία.
Κι αυτό πρέπει να ενδιαφέρει όλους τους Αμερικανούς, διότι επωφελούμαστε σε τεράστιο βαθμό από το “υπερβολικό προνόμιο” που προσφέρει το να έχουμε το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
Μας επιτρέπει να δανειζόμαστε φθηνότερα — είτε πρόκειται για στεγαστικά δάνεια, δάνεια αυτοκινήτου ή πιστωτικές κάρτες, εξηγεί ο Rogoff, εκτιμώντας ότι η έκπτωση που απολαμβάνουν οι Αμερικανοί στα δάνειά τους χάρη στο δολάριο κυμαίνεται μεταξύ 0,5% και 1%.
Είναι μερικές φορές δύσκολο να διακρίνεις το ουσιαστικό μέσα στον συνεχή θόρυβο των ημερών μας, αλλά ο Rogoff λέει: επικεντρωθείτε στα επιτόκια».
Επικινδυνότητα
Το κρίσιμο δεδομένο είναι πως, έπειτα από δεκαετίες πτωτικών και χαμηλών επιτοκίων, αυτά έχουν επιστρέψει σε ιστορικά κανονικά επίπεδα και θα παραμείνουν εκεί.
Αυτό καθιστά το χρέος των ΗΠΑ επικίνδυνο.
Οι τόκοι για την εξυπηρέτηση του χρέους πλησιάζουν τώρα το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως — περισσότερο από τις συνολικές αμυντικές δαπάνες.
Σύμφωνα με τον Zakaria, «Ο ιστορικός της οικονομίας Niall Ferguson έχει επισημάνει πως, όταν συμβαίνει αυτό, μια υπερδύναμη κινδυνεύει να πάψει να είναι υπερδύναμη.
Ο Rogoff προβλέπει μια οικονομική καταιγίδα — και μάλιστα πολύ νωρίτερα λόγω των οικονομικών πολιτικών του Trump.
Πιστεύει ότι, αν δεν αναστραφούν ριζικά αυτές οι πολιτικές, υπάρχει πιθανότητα άνω του 50% να σημειωθεί χρηματοπιστωτική κρίση ή ανεξέλεγκτος πληθωρισμός — ή και τα δύο — μέχρι το τέλος αυτής της προεδρικής θητείας.
Μερικές από τις πιέσεις που αντιμετωπίζουμε οφείλονται σε γεγονότα πέρα από τον έλεγχο της Αμερικής.
Άλλες χώρες ανέκαθεν ζήλευαν το προνομιούχο καθεστώς του δολαρίου — ειδικά αφότου οι ΗΠΑ άρχισαν να το χρησιμοποιούν ως όπλο.
Η Ουάσιγκτον έχει επιβάλει αφειδώς κυρώσεις σε δεκάδες χώρες, συχνά μονομερώς, και αυτές οι κυρώσεις λειτουργούν μόνο χάρη στην ειδική θέση του δολαρίου.
Οι Ευρωπαίοι, οι Κινέζοι, οι Ρώσοι και σχεδόν κάθε μεγάλη χώρα εργάζονται αθόρυβα για να μειώσουν την εξάρτησή τους από το δολάριο.
Είναι μια αργή διαδικασία, αλλά κινείται μόνο προς μία κατεύθυνση — μακριά από το δολάριο.
Και ενώ δεν υπάρχει κάποιο ενιαίο υποκατάστατο του αμερικανικού νομίσματος, ο Rogoff πιστεύει ότι το δολάριο θα χάσει μερίδιο υπέρ ενός καλαθιού νομισμάτων καθώς και εναλλακτικών επιλογών, όπως το bitcoin.
Δεν ευθύνεται μόνον ο Trump. Ο Rogoff υποστηρίζει ότι υπάρχει μια διακομματική ανευθυνότητα στη δημοσιονομική πολιτική των ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες: οι Ρεπουμπλικάνοι μειώνουν φόρους και οι Δημοκρατικοί αυξάνουν δαπάνες — και οι δύο χωρίς περιορισμούς.
(Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι τα μαθηματικά είναι σαφή:
Οι φορολογικές περικοπές ευθύνονται για τη συντριπτική πλειοψηφία της αύξησης του λόγου χρέους προς ΑΕΠ τα τελευταία 25 χρόνια.)
Επιπλέον, ανησυχεί βαθιά για το γεγονός ότι η ανεξαρτησία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Federal Reserve) υπονομεύεται τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά — αν και πρέπει να αναφερθεί ότι ο Trump είναι ο πρώτος πρόεδρος που επιτίθεται συστηματικά στη Fed, απειλεί να απολύσει τον πρόεδρό της και αμφισβητεί τη νομιμότητα τέτοιων ανεξάρτητων θεσμών στα δικαστήρια.
“Μεγάλο μέρος της δύναμης του δολαρίου προέρχεται από τη φήμη μας για συνετή, σταθερή και προβλέψιμη πολιτική, από την ανεξαρτησία της Fed από πολιτικές πιέσεις, από την αξιοπιστία μας ως υπερδύναμη του κόσμου.
Δεν μπορείς να καταστρέφεις όλα αυτά και να περιμένεις το δολάριο να μείνει ανεπηρέαστο”, λέει ο Rogoff.
Φυσικά υπάρχουν λύσεις, αλλά καμία δεν είναι ανώδυνη.
Η Υπηρεσία DOGE των ΗΠΑ έχει αποτύχει παταγωδώς: από τα 165 δισεκατομμύρια δολάρια που υποστηρίζει ότι εξοικονόμησε, οι επαληθεύσιμες πραγματικές εξοικονομήσεις εκτιμώνται γύρω στα 65 δισ., και ακόμα και αυτό μπορεί να είναι υπερβολή.
Αυτό είναι λιγότερο από το 3% των 2 τρισεκατομμυρίων που ο Elon Musk είχε προβλέψει με αυτοπεποίθηση ότι θα εξοικονομούσε από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό».
Έτσι, επιστρέφουμε στο σημείο που ήμασταν πάντα: ο μόνος τρόπος να μειωθεί το έλλειμμα είναι να γίνουν περικοπές στα μεγάλα προγράμματα όπως το Medicare, η Κοινωνική Ασφάλιση και η Εθνική Άμυνα — και επίσης να αυξηθούν οι φόροι. Αντιθέτως, κινούμαστε προς την αντίθετη κατεύθυνση: υιοθετούμε τεράστιες φορολογικές περικοπές και αυξάνουμε τις αμυντικές δαπάνες κατά, εάν γίνει αποδεκτή η πρόταση του Trump, ένα εντυπωσιακό 13%.
«Ήμασταν έξυπνοι και τυχεροί τις τελευταίες δεκαετίες», λέει ο Rogoff, κάτι που μας επέτρεψε να συσσωρεύουμε ελλείμματα χωρίς ορατό κόστος.
Αλλά προσθέτει ότι η οικονομική μας πολιτική σήμερα είναι «ανόητη — η χειρότερη που έχω δει στη ζωή μου». Και η τύχη μας ίσως τελείωσε.
www.bankingnews.gr
«Δεδομένου ότι ο Λευκός Οίκος συνεχίζει να τραβά την προσοχή μας με τον συνεχιζόμενο εμπορικό πόλεμο του ενάντια στον υπόλοιπο κόσμο, λίγα τετράγωνα πιο κάτω στην Pennsylvania Avenue, το Κογκρέσο προετοιμάζει ένα νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό που θα μπορούσε να αποδειχθεί σχεδόν εξίσου καθοριστικό.
Αν οι νομοθέτες ανανεώσουν τις φορολογικές περικοπές του προέδρου Donald Trump από το 2017, υιοθετήσουν και τις νέες προτάσεις του και δεν μειώσουν τις δαπάνες, τότε το εθνικό χρέος θα αυξηθεί κατά 9 τρισεκατομμύρια δολάρια μέσα στα επόμενα 10 χρόνια (σύμφωνα με το ανεξάρτητο Ίδρυμα Peter G. Peterson)» σημειώνει ο γνωστός αναλυτής.
Τότε, οι ΗΠΑ πιθανότατα θα λειτουργούν με ένα από τα μεγαλύτερα ελλείμματα ως ποσοστό του ΑΕΠ στην ιστορία τους — και όλα αυτά σε καιρό ειρήνης, χωρίς πανδημία.
Παράλληλα, η Ουάσιγκτον αυξάνει τους δασμούς σε σχεδόν όλες τις εισαγωγές της χώρας. Ίσως έχουμε τα συστατικά για μια τέλεια καταιγίδα στην παγκόσμια οικονομία.
Αυτό ακριβώς φοβάται ο Kenneth Rogoff, διακεκριμένος οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, επισημαίνει ο Zakaria και προσθέτει:
«Ένα από τα προηγούμενα βιβλία του είχε προβλέψει με διορατικότητα τους κινδύνους μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. (Δημοσιεύτηκε το 2009, όταν η παγκόσμια οικονομική κρίση ήταν σε εξέλιξη, αλλά είχε γραφτεί πολύ νωρίτερα.)
Στο νέο του βιβλίο, με τίτλο “Το Δολάριό μας, το Πρόβλημά σας”, εκφράζει την ανησυχία ότι θέτουμε σε κίνδυνο τον καθοριστικό ρόλο του δολαρίου στην παγκόσμια οικονομία.
Κι αυτό πρέπει να ενδιαφέρει όλους τους Αμερικανούς, διότι επωφελούμαστε σε τεράστιο βαθμό από το “υπερβολικό προνόμιο” που προσφέρει το να έχουμε το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
Μας επιτρέπει να δανειζόμαστε φθηνότερα — είτε πρόκειται για στεγαστικά δάνεια, δάνεια αυτοκινήτου ή πιστωτικές κάρτες, εξηγεί ο Rogoff, εκτιμώντας ότι η έκπτωση που απολαμβάνουν οι Αμερικανοί στα δάνειά τους χάρη στο δολάριο κυμαίνεται μεταξύ 0,5% και 1%.
Είναι μερικές φορές δύσκολο να διακρίνεις το ουσιαστικό μέσα στον συνεχή θόρυβο των ημερών μας, αλλά ο Rogoff λέει: επικεντρωθείτε στα επιτόκια».
Επικινδυνότητα
Το κρίσιμο δεδομένο είναι πως, έπειτα από δεκαετίες πτωτικών και χαμηλών επιτοκίων, αυτά έχουν επιστρέψει σε ιστορικά κανονικά επίπεδα και θα παραμείνουν εκεί.
Αυτό καθιστά το χρέος των ΗΠΑ επικίνδυνο.
Οι τόκοι για την εξυπηρέτηση του χρέους πλησιάζουν τώρα το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως — περισσότερο από τις συνολικές αμυντικές δαπάνες.
Σύμφωνα με τον Zakaria, «Ο ιστορικός της οικονομίας Niall Ferguson έχει επισημάνει πως, όταν συμβαίνει αυτό, μια υπερδύναμη κινδυνεύει να πάψει να είναι υπερδύναμη.
Ο Rogoff προβλέπει μια οικονομική καταιγίδα — και μάλιστα πολύ νωρίτερα λόγω των οικονομικών πολιτικών του Trump.
Πιστεύει ότι, αν δεν αναστραφούν ριζικά αυτές οι πολιτικές, υπάρχει πιθανότητα άνω του 50% να σημειωθεί χρηματοπιστωτική κρίση ή ανεξέλεγκτος πληθωρισμός — ή και τα δύο — μέχρι το τέλος αυτής της προεδρικής θητείας.
Μερικές από τις πιέσεις που αντιμετωπίζουμε οφείλονται σε γεγονότα πέρα από τον έλεγχο της Αμερικής.
Άλλες χώρες ανέκαθεν ζήλευαν το προνομιούχο καθεστώς του δολαρίου — ειδικά αφότου οι ΗΠΑ άρχισαν να το χρησιμοποιούν ως όπλο.
Η Ουάσιγκτον έχει επιβάλει αφειδώς κυρώσεις σε δεκάδες χώρες, συχνά μονομερώς, και αυτές οι κυρώσεις λειτουργούν μόνο χάρη στην ειδική θέση του δολαρίου.
Οι Ευρωπαίοι, οι Κινέζοι, οι Ρώσοι και σχεδόν κάθε μεγάλη χώρα εργάζονται αθόρυβα για να μειώσουν την εξάρτησή τους από το δολάριο.
Είναι μια αργή διαδικασία, αλλά κινείται μόνο προς μία κατεύθυνση — μακριά από το δολάριο.
Και ενώ δεν υπάρχει κάποιο ενιαίο υποκατάστατο του αμερικανικού νομίσματος, ο Rogoff πιστεύει ότι το δολάριο θα χάσει μερίδιο υπέρ ενός καλαθιού νομισμάτων καθώς και εναλλακτικών επιλογών, όπως το bitcoin.
Δεν ευθύνεται μόνον ο Trump. Ο Rogoff υποστηρίζει ότι υπάρχει μια διακομματική ανευθυνότητα στη δημοσιονομική πολιτική των ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες: οι Ρεπουμπλικάνοι μειώνουν φόρους και οι Δημοκρατικοί αυξάνουν δαπάνες — και οι δύο χωρίς περιορισμούς.
(Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι τα μαθηματικά είναι σαφή:
Οι φορολογικές περικοπές ευθύνονται για τη συντριπτική πλειοψηφία της αύξησης του λόγου χρέους προς ΑΕΠ τα τελευταία 25 χρόνια.)
Επιπλέον, ανησυχεί βαθιά για το γεγονός ότι η ανεξαρτησία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Federal Reserve) υπονομεύεται τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά — αν και πρέπει να αναφερθεί ότι ο Trump είναι ο πρώτος πρόεδρος που επιτίθεται συστηματικά στη Fed, απειλεί να απολύσει τον πρόεδρό της και αμφισβητεί τη νομιμότητα τέτοιων ανεξάρτητων θεσμών στα δικαστήρια.
“Μεγάλο μέρος της δύναμης του δολαρίου προέρχεται από τη φήμη μας για συνετή, σταθερή και προβλέψιμη πολιτική, από την ανεξαρτησία της Fed από πολιτικές πιέσεις, από την αξιοπιστία μας ως υπερδύναμη του κόσμου.
Δεν μπορείς να καταστρέφεις όλα αυτά και να περιμένεις το δολάριο να μείνει ανεπηρέαστο”, λέει ο Rogoff.
Φυσικά υπάρχουν λύσεις, αλλά καμία δεν είναι ανώδυνη.
Η Υπηρεσία DOGE των ΗΠΑ έχει αποτύχει παταγωδώς: από τα 165 δισεκατομμύρια δολάρια που υποστηρίζει ότι εξοικονόμησε, οι επαληθεύσιμες πραγματικές εξοικονομήσεις εκτιμώνται γύρω στα 65 δισ., και ακόμα και αυτό μπορεί να είναι υπερβολή.
Αυτό είναι λιγότερο από το 3% των 2 τρισεκατομμυρίων που ο Elon Musk είχε προβλέψει με αυτοπεποίθηση ότι θα εξοικονομούσε από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό».
Έτσι, επιστρέφουμε στο σημείο που ήμασταν πάντα: ο μόνος τρόπος να μειωθεί το έλλειμμα είναι να γίνουν περικοπές στα μεγάλα προγράμματα όπως το Medicare, η Κοινωνική Ασφάλιση και η Εθνική Άμυνα — και επίσης να αυξηθούν οι φόροι. Αντιθέτως, κινούμαστε προς την αντίθετη κατεύθυνση: υιοθετούμε τεράστιες φορολογικές περικοπές και αυξάνουμε τις αμυντικές δαπάνες κατά, εάν γίνει αποδεκτή η πρόταση του Trump, ένα εντυπωσιακό 13%.
«Ήμασταν έξυπνοι και τυχεροί τις τελευταίες δεκαετίες», λέει ο Rogoff, κάτι που μας επέτρεψε να συσσωρεύουμε ελλείμματα χωρίς ορατό κόστος.
Αλλά προσθέτει ότι η οικονομική μας πολιτική σήμερα είναι «ανόητη — η χειρότερη που έχω δει στη ζωή μου». Και η τύχη μας ίσως τελείωσε.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών