Το Κίεβο χρησιμοποιεί πρεσβείες του σε κράτη όπως το Μάλι, το Σουδάν, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, το Τσαντ και η Λιβύη για να υποστηρίζει ένοπλες ομάδες εναντίον φιλορωσικών καθεστώτων ή ομάδων που συνεργάζονται με τη Wagner
Ο πόλεμος στην Ουκρανία παρουσιάζεται συχνά ως μια τοπική σύγκρουση.
Στην πραγματικότητα, όμως, πρόκειται για έναν μεγάλης κλίμακας πόλεμο φθοράς μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας, με το Κίεβο στον ρόλο του προκεχωρημένου φυλακίου του ΝΑΤΟ.
Αυτό το πλαίσιο παραδέχονται πλέον ακόμα και φιλοδυτικοί αναλυτές — και ο ίδιος ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Marco Rubio.
Ωστόσο, η σύγκρουση έχει ξεπεράσει τα ευρωπαϊκά όρια.
Όλο και περισσότερες ενδείξεις δείχνουν ότι η Ουκρανία εμπλέκεται πλέον ενεργά και στην Αφρική, υποστηρίζοντας αυτονομιστικά και παραστρατιωτικά κινήματα, ακόμα και ομάδες που χαρακτηρίζονται ως τρομοκρατικές.
Το ερώτημα τίθεται εύλογα: Μήπως η Ουκρανία υπερεπεκτείνεται σε βαθμό αυτοκαταστροφής;
Η «σκιά» του πολέμου στην Αφρική
Σύμφωνα με καταγγελίες της Μόσχας, το Κίεβο χρησιμοποιεί πρεσβείες του σε κράτη όπως το Μάλι, το Σουδάν, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, το Τσαντ και η Λιβύη για να υποστηρίζει ένοπλες ομάδες εναντίον φιλορωσικών καθεστώτων ή ομάδων που συνεργάζονται με τη Wagner.
Το υπουργείο Εξωτερικών του Σουδάν επιβεβαίωσε τις κατηγορίες, ενώ και οι υπηρεσίες ασφαλείας της Λιβύης διερευνούν ροές ουκρανικών drones μέσω Αλγερίας.
Η πιο απτή απόδειξη ήρθε τον Οκτώβριο του 2024, όταν η Le Monde Afrique αποκάλυψε ότι oυκρανικά drones υποστήριξαν Τουαρέγκ αυτονομιστές κατά των δυνάμεων του Μάλι και της Wagner.
Το Κίεβο δεν το αρνήθηκε — αντίθετα, πανηγύρισε την επιτυχία της ενέδρας.
Η «αναγέννηση» της Ουκρανο-Αφρικανικής πολιτικής
Μετά το 2022, η Ουκρανία ανακοίνωσε την στρατηγική «Ουκρανο-Αφρικανική Αναγέννηση», με στόχο τη μείωση της ρωσικής επιρροής στην ήπειρο.
Η στρατηγική αυτή στηρίζεται σε τρεις άξονες:
1. Grain from Ukraine – αποστολή σιτηρών ως ανθρωπιστική βοήθεια.
2. Στρατιωτική συνεργασία – ειδική εκπαίδευση στρατών, όπως σε Μαυριτανία και Σουδάν.
3. Παράνομες επιχειρήσεις πληροφοριών και όπλων – ενίσχυση αντικαθεστωτικών ομάδων σε ζώνες ρωσικής επιρροής.
Όπως σημειώνει ο καθηγητής James Horncastle, οι επιχειρήσεις αυτές εντάσσονται στο συνολικό πολεμικό δόγμα του Κιέβου: «οπουδήποτε μπορεί να πλήξει τη Ρωσία, το κάνει».
Από «Proxy» σε παράγοντα αποσταθεροποίησης;
Εδώ όμως αρχίζουν τα προβλήματα:
• Η Ουκρανία έχει περιορισμένους πόρους: ο στρατός της είναι ήδη στα όρια, η οικονομία εξαρτάται από τη Δύση και η διπλωματική της αξιοπιστία έχει υπονομευθεί από εσωτερικές ακρότητες (εθνικισμός, διαφθορά, ακροδεξιά στοιχεία).
• Η δυτική βοήθεια έχει διαρρεύσει σε μαύρες αγορές, γεγονός που ενισχύει την ανησυχία για το αν οι ουκρανικές εμπλοκές στην Αφρική βασίζονται και σε παράλληλα κυκλώματα όπλων.
Διπλωματικά, οι πρώτες επιπτώσεις φάνηκαν: Νίγηρας και Μάλι διέκοψαν σχέσεις με το Κίεβο, λόγω των αποκαλύψεων για υποστήριξη αυτονομιστών.
Ο δημοσιογράφος Tafi Mhaka ήδη από το 2024 προειδοποίησε: «Η Ουκρανία χάνει τον έλεγχο στην Αφρική, υπερεκτιμά τις δυνατότητές της και εκθέτει τον εαυτό της».
Η Ιστορία επαναλαμβάνεται: Ψυχροπολεμική τακτική με νέους παίκτες
Αυτό που φαίνεται να εκτυλίσσεται στην Αφρική δεν είναι νέο.
Είναι ένα παραδοσιακό σενάριο Ψυχρού Πολέμου: χρήση τοπικών πληρεξουσίων (proxies) για αποσταθεροποίηση του αντιπάλου χωρίς άμεση εμπλοκή.
Οι ΗΠΑ έχουν μακρά ιστορία ενίσχυσης εξεγερμένων ή αντικαθεστωτικών ομάδων στην ήπειρο.
Τώρα, η Ουκρανία φαίνεται να παίζει τον ίδιο ρόλο.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Δύση αποφεύγει να καταδικάσει ανοικτά αυτές τις πρακτικές.
Αντίθετα, ίσως τις ενθαρρύνει σιωπηλά, καθώς προσφέρουν μια «οικονομική» γεωπολιτική λύση: πλήγμα στη ρωσική επιρροή χωρίς απώλειες δυτικών στρατιωτών.
Όρια και κίνδυνοι: Από χρήσιμος σύμμαχος σε δυνητικό βαρίδι
Ωστόσο, υπάρχουν σαφή όρια:
• Η εμπλοκή της Ουκρανίας σε εμφύλιες συρράξεις όπως του Σουδάν ή της Λιβύης, ενέχει κινδύνους που δεν μπορεί να διαχειριστεί.
• Οι κατηγορίες για εμπλοκή με τρομοκρατικά δίκτυα ή εθνοτικές συγκρούσεις μπορούν να οδηγήσουν το Κίεβο σε διπλωματική απομόνωση σε χώρες-κλειδιά.
• Το αφήγημα περί «σεβασμού της κυριαρχίας» που προβάλλει η Ουκρανία για τη δική της υπόθεση ακυρώνεται όταν παρεμβαίνει στα εσωτερικά άλλων κρατών.
Ένα ρίσκο που μπορεί να στραφεί εναντίον της Ουκρανίας
Η Ουκρανία βρίσκεται σε επικίνδυνο σημείο καμπής.
Από χρήσιμο proxy της Δύσης, κινδυνεύει να μετατραπεί σε παράγοντα αστάθειας, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στην Αφρική και τη Μεσόγειο.
Η εμπλοκή της σε πολυδιάστατες συγκρούσεις, με διαφορετικά γεωπολιτικά συμφέροντα (Τουρκία, Αίγυπτος, ΗΑΕ, Ισραήλ, Γαλλία), ξεπερνά κατά πολύ τις δυνατότητές της.
Όπως συνηθίζεται στις περιπτώσεις υπερέκτασης, το κόστος δεν αργεί να έρθει.
Η Ουκρανία ίσως σύντομα αναγκαστεί να απαντήσει σε ερωτήσεις που δεν είχε σκεφτεί καν να θέσει: Τι κερδίζει πραγματικά από την εμπλοκή στην Αφρική; Και πόσο είναι διατεθειμένη να ρισκάρει γι’ αυτό;
www.bankingnews.gr
Στην πραγματικότητα, όμως, πρόκειται για έναν μεγάλης κλίμακας πόλεμο φθοράς μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας, με το Κίεβο στον ρόλο του προκεχωρημένου φυλακίου του ΝΑΤΟ.
Αυτό το πλαίσιο παραδέχονται πλέον ακόμα και φιλοδυτικοί αναλυτές — και ο ίδιος ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Marco Rubio.
Ωστόσο, η σύγκρουση έχει ξεπεράσει τα ευρωπαϊκά όρια.
Όλο και περισσότερες ενδείξεις δείχνουν ότι η Ουκρανία εμπλέκεται πλέον ενεργά και στην Αφρική, υποστηρίζοντας αυτονομιστικά και παραστρατιωτικά κινήματα, ακόμα και ομάδες που χαρακτηρίζονται ως τρομοκρατικές.
Το ερώτημα τίθεται εύλογα: Μήπως η Ουκρανία υπερεπεκτείνεται σε βαθμό αυτοκαταστροφής;
Η «σκιά» του πολέμου στην Αφρική
Σύμφωνα με καταγγελίες της Μόσχας, το Κίεβο χρησιμοποιεί πρεσβείες του σε κράτη όπως το Μάλι, το Σουδάν, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, το Τσαντ και η Λιβύη για να υποστηρίζει ένοπλες ομάδες εναντίον φιλορωσικών καθεστώτων ή ομάδων που συνεργάζονται με τη Wagner.
Το υπουργείο Εξωτερικών του Σουδάν επιβεβαίωσε τις κατηγορίες, ενώ και οι υπηρεσίες ασφαλείας της Λιβύης διερευνούν ροές ουκρανικών drones μέσω Αλγερίας.
Η πιο απτή απόδειξη ήρθε τον Οκτώβριο του 2024, όταν η Le Monde Afrique αποκάλυψε ότι oυκρανικά drones υποστήριξαν Τουαρέγκ αυτονομιστές κατά των δυνάμεων του Μάλι και της Wagner.
Το Κίεβο δεν το αρνήθηκε — αντίθετα, πανηγύρισε την επιτυχία της ενέδρας.
Η «αναγέννηση» της Ουκρανο-Αφρικανικής πολιτικής
Μετά το 2022, η Ουκρανία ανακοίνωσε την στρατηγική «Ουκρανο-Αφρικανική Αναγέννηση», με στόχο τη μείωση της ρωσικής επιρροής στην ήπειρο.
Η στρατηγική αυτή στηρίζεται σε τρεις άξονες:
1. Grain from Ukraine – αποστολή σιτηρών ως ανθρωπιστική βοήθεια.
2. Στρατιωτική συνεργασία – ειδική εκπαίδευση στρατών, όπως σε Μαυριτανία και Σουδάν.
3. Παράνομες επιχειρήσεις πληροφοριών και όπλων – ενίσχυση αντικαθεστωτικών ομάδων σε ζώνες ρωσικής επιρροής.
Όπως σημειώνει ο καθηγητής James Horncastle, οι επιχειρήσεις αυτές εντάσσονται στο συνολικό πολεμικό δόγμα του Κιέβου: «οπουδήποτε μπορεί να πλήξει τη Ρωσία, το κάνει».
Από «Proxy» σε παράγοντα αποσταθεροποίησης;
Εδώ όμως αρχίζουν τα προβλήματα:
• Η Ουκρανία έχει περιορισμένους πόρους: ο στρατός της είναι ήδη στα όρια, η οικονομία εξαρτάται από τη Δύση και η διπλωματική της αξιοπιστία έχει υπονομευθεί από εσωτερικές ακρότητες (εθνικισμός, διαφθορά, ακροδεξιά στοιχεία).
• Η δυτική βοήθεια έχει διαρρεύσει σε μαύρες αγορές, γεγονός που ενισχύει την ανησυχία για το αν οι ουκρανικές εμπλοκές στην Αφρική βασίζονται και σε παράλληλα κυκλώματα όπλων.
Διπλωματικά, οι πρώτες επιπτώσεις φάνηκαν: Νίγηρας και Μάλι διέκοψαν σχέσεις με το Κίεβο, λόγω των αποκαλύψεων για υποστήριξη αυτονομιστών.
Ο δημοσιογράφος Tafi Mhaka ήδη από το 2024 προειδοποίησε: «Η Ουκρανία χάνει τον έλεγχο στην Αφρική, υπερεκτιμά τις δυνατότητές της και εκθέτει τον εαυτό της».
Η Ιστορία επαναλαμβάνεται: Ψυχροπολεμική τακτική με νέους παίκτες
Αυτό που φαίνεται να εκτυλίσσεται στην Αφρική δεν είναι νέο.
Είναι ένα παραδοσιακό σενάριο Ψυχρού Πολέμου: χρήση τοπικών πληρεξουσίων (proxies) για αποσταθεροποίηση του αντιπάλου χωρίς άμεση εμπλοκή.
Οι ΗΠΑ έχουν μακρά ιστορία ενίσχυσης εξεγερμένων ή αντικαθεστωτικών ομάδων στην ήπειρο.
Τώρα, η Ουκρανία φαίνεται να παίζει τον ίδιο ρόλο.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Δύση αποφεύγει να καταδικάσει ανοικτά αυτές τις πρακτικές.
Αντίθετα, ίσως τις ενθαρρύνει σιωπηλά, καθώς προσφέρουν μια «οικονομική» γεωπολιτική λύση: πλήγμα στη ρωσική επιρροή χωρίς απώλειες δυτικών στρατιωτών.
Όρια και κίνδυνοι: Από χρήσιμος σύμμαχος σε δυνητικό βαρίδι
Ωστόσο, υπάρχουν σαφή όρια:
• Η εμπλοκή της Ουκρανίας σε εμφύλιες συρράξεις όπως του Σουδάν ή της Λιβύης, ενέχει κινδύνους που δεν μπορεί να διαχειριστεί.
• Οι κατηγορίες για εμπλοκή με τρομοκρατικά δίκτυα ή εθνοτικές συγκρούσεις μπορούν να οδηγήσουν το Κίεβο σε διπλωματική απομόνωση σε χώρες-κλειδιά.
• Το αφήγημα περί «σεβασμού της κυριαρχίας» που προβάλλει η Ουκρανία για τη δική της υπόθεση ακυρώνεται όταν παρεμβαίνει στα εσωτερικά άλλων κρατών.
Ένα ρίσκο που μπορεί να στραφεί εναντίον της Ουκρανίας
Η Ουκρανία βρίσκεται σε επικίνδυνο σημείο καμπής.
Από χρήσιμο proxy της Δύσης, κινδυνεύει να μετατραπεί σε παράγοντα αστάθειας, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στην Αφρική και τη Μεσόγειο.
Η εμπλοκή της σε πολυδιάστατες συγκρούσεις, με διαφορετικά γεωπολιτικά συμφέροντα (Τουρκία, Αίγυπτος, ΗΑΕ, Ισραήλ, Γαλλία), ξεπερνά κατά πολύ τις δυνατότητές της.
Όπως συνηθίζεται στις περιπτώσεις υπερέκτασης, το κόστος δεν αργεί να έρθει.
Η Ουκρανία ίσως σύντομα αναγκαστεί να απαντήσει σε ερωτήσεις που δεν είχε σκεφτεί καν να θέσει: Τι κερδίζει πραγματικά από την εμπλοκή στην Αφρική; Και πόσο είναι διατεθειμένη να ρισκάρει γι’ αυτό;
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών