Το τελεσίγραφο στον Putin που κατέληξε στα σκουπίδια και τα σενάρια της επόμενης μέρας από την Κωνσταντινούπολη

Πριν ακριβώς μία εβδομάδα, οι ηγέτες της Γερμανίας (Olaf Scholz), της Γαλλίας (Emmanuel Macron), της Βρετανίας (Keir Starmer) και της Πολωνίας (Donald Tusk) επισκέφθηκαν το Κίεβο για να συναντηθούν με τον Ουκρανό πρόεδρο Volodymyr Zelensky και στο τέλος αυτής απηύθυναν ουσιαστικά ένα τελεσίγραφο προς τον Vladimir Putin, το οποίο όπως είδαμε κατέληξε στον κάλαθο των αχρήστων του Ρώσου ηγέτη.
Το μήνυμα ήταν σαφές: είτε η Ρωσία θα αποδεχθεί άνευ όρων και πλήρη κατάπαυση του πυρός για 30 ημέρες, αρχής γενομένης από τη Δευτέρα 12 Μαΐου, είτε θα υποστεί σκληρές κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Υποστηριζόταν επίσης ότι το θέμα είχε ήδη συμφωνηθεί και με τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Donald Trump.
Η κίνηση αυτή έμοιαζε περισσότερο ως πρόταση που θα απορριπτόταν από τον Putin — κάτι που όντως συνέβη.
Ο Ρώσος πρόεδρος απάντησε προτείνοντας διαπραγματεύσεις απευθείας μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, να πραγματοποιηθούν στις 15 Μαΐου στην Κωνσταντινούπολη.

Αρχικές αντιδράσεις και η παρέμβαση Trump

Αρχικά, ο Zelensky και οι Ευρωπαίοι ηγέτες δήλωσαν αρνητικοί: ζητούσαν πρώτα κατάπαυση του πυρός και μετά διαπραγματεύσεις, διαμηνύοντας ότι αν ο Putin δεν συμφωνούσε, οι κυρώσεις θα τέθηκαν σε εφαρμογή, συμπεριλαμβανομένων αυτών των ΗΠΑ.
Ωστόσο, ξαφνικά, ο Donald Trump παρενέβη μέσω social media, καλώντας τον Zelensky να συμφωνήσει «άμεσα» σε συνομιλίες με τον Putin.
Ο Zelensky δέχτηκε αμέσως, αλλά τόνισε πως θέλει να συμμετάσχει ο ίδιος ο Putin στις διαπραγματεύσεις, διαφορετικά αυτό θα σήμαινε ότι ο Ρώσος πρόεδρος δεν επιθυμεί πραγματικά την ειρήνη.

Παράβλεψη του τελεσιγράφου και η μετάθεση της κρίσης

Η 12η Μαΐου πέρασε χωρίς η Ρωσία να κηρύξει κατάπαυση του πυρός, και το τελεσίγραφο ουσιαστικά έμεινε στα αζήτητα. Παρόλα αυτά, στην Ουκρανία και τη Δύση πιστεύουν πως το τελεσίγραφο δεν ακυρώθηκε, αλλά μετατέθηκε για τις 15 Μαΐου, ώστε μετά τις διαπραγματεύσεις να φανεί αν η Ρωσία θα υποστηρίξει την κατάπαυση.
Αρχικά, ο Zelensky προσπάθησε να παρουσιάσει την αποτυχία των διαπραγματεύσεων ως άρνηση του Putin να παραστεί και ως υποβάθμιση της ρωσικής αντιπροσωπείας.
Αργότερα όμως, μετά από υπόδειξη των Ευρωπαίων εταίρων, απέστειλε στην Κωνσταντινούπολη μια ουκρανική αντιπροσωπεία υπό την ηγεσία του David Arakhamia (Umerov).
Όλοι οι Ουκρανοί εκπρόσωποι ξεκαθάρισαν πως το μόνο θέμα προς συζήτηση θα ήταν η κατάπαυση του πυρός — τίποτα άλλο.

Οι διαπραγματεύσεις στην Κωνσταντινούπολη και το ασαφές αποτέλεσμα

Οι περισσότεροι περίμεναν πως η ρωσική πλευρά είτε θα απέρριπτε την πρόταση είτε θα έθετε απαράδεκτους όρους, με την ουκρανική αντιπροσωπεία να αποχωρεί και να ανακοινώνει αποτυχία, ώστε να ενεργοποιηθούν οι κυρώσεις.
Ωστόσο, το αποτέλεσμα ήταν διαφορετικό: η κατάπαυση του πυρός δεν συμφωνήθηκε, καθώς η Ρωσία φέρεται να έθεσε όρους μη αποδεκτούς από την Ουκρανία.
Παρ’ όλα αυτά, η ουκρανική αντιπροσωπεία ανακοίνωσε συμφωνία για ανταλλαγή αιχμαλώτων και προετοιμασία για δεύτερο γύρο διαπραγματεύσεων, ενδεχομένως με συμμετοχή των Zelensky και Putin.
Ωστόσο, η ανακοίνωση αυτή συνοδεύτηκε από εμφανή έλλειψη ενθουσιασμού μεταξύ των μελών της αντιπροσωπείας.

Θεωρίες και ερμηνείες για τη στάση της Ουκρανίας

Μια θεωρία υποστηρίζει ότι ο Arakhamia, κατόπιν εντολών του Andriy Yermak (στενού συνεργάτη του Zelensky), και ενδεχομένως με κατευθύνσεις της διοίκησης Trump, κράτησε ανοιχτό τον διάλογο παρά την αρχική πρόθεση για ανακοίνωση αποτυχίας.
Δεν υπάρχουν όμως αποδείξεις για κάτι τέτοιο.
Σημειώνεται ότι μετά τη συνάντηση στην Κωνσταντινούπολη, ούτε ο Zelensky ούτε ο Yermak έχουν σχολιάσει περαιτέρω τις προοπτικές.
Μια πιο ρεαλιστική εκδοχή είναι ότι η στάση του Trump έχει αλλάξει — από τις 12 Μαΐου και μετά δείχνει να μην θέλει να ενταχθεί στο τελεσίγραφο και επιδιώκει συνάντηση με τον Putin για άμεση συμφωνία.
Αμερικανικά μέσα (CNN) αναφέρουν πως ο Trump «δεν θέλει να βλάψει τον Putin, αλλά του προσφέρει εκεχειρία».
Σ’ αυτό το πλαίσιο, ανακοίνωση αποτυχίας από την ουκρανική πλευρά θα ήταν άσκοπη, καθώς χωρίς τις ΗΠΑ δεν θα ενεργοποιούνταν οι κυρώσεις, ενώ θα φαινόταν ως άρνηση διαλόγου — κάτι που ζητούσε ο Trump.

Τα πιθανά σενάρια για το μέλλον της σύγκρουσης

Η κατάσταση πλέον εξαρτάται από:

1. Την πρόθεση του Putin να επιτύχει στρατιωτικά τους στόχους του ή να δεχθεί πολιτική λύση.
Αν πιστεύει πως μπορεί να πετύχει στρατιωτικά, θα συνεχίσει να απαιτεί πλήρη απόσυρση ουκρανικών δυνάμεων από τις τέσσερις περιοχές (Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia, Kherson). Αν όχι, μπορεί να αποδεχθεί κατάπαυση του πυρός με αντάλλαγμα μεγάλες παραχωρήσεις από τις ΗΠΑ, όπως αναγνώριση της Κριμαίας, άρση κυρώσεων, διακοπή όπλων στην Ουκρανία και αποκλεισμό από το ΝΑΤΟ.

2. Τη στάση του Trump απέναντι σε αυτές τις απαιτήσεις.
Αν τις στηρίξει, θα πιέσει το Κίεβο να τις αποδεχθεί.
Αν όχι, μπορεί είτε να επιβάλει αυστηρές κυρώσεις είτε να σταματήσει την ενεργό εμπλοκή, συμπεριλαμβανομένης της παροχής όπλων.

Ανάλογα με τα παραπάνω, τα πιθανά μελλοντικά σενάρια είναι:

- Συμφωνία με κατάπαυση και μεγάλες παραχωρήσεις, που θα παρουσιαστεί από τον Trump ως μεγάλη νίκη.
- Σκληρές κυρώσεις και κλιμάκωση του πολέμου, με την άρνηση διαλόγου και επιδείνωση σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας — κάτι που ο Trump δεν επιθυμεί αλλά είναι πιθανό.
- Διατήρηση του status quo, με υποστήριξη στην Ουκρανία αλλά χωρίς νέες κυρώσεις, για να κρατηθεί ανοιχτός ο διάλογος.
- Ολική απομάκρυνση των ΗΠΑ από την ουκρανική σύγκρουση.
- Υπάρχει και το πολύ απίθανο σενάριο ο Trump να αποδεχθεί τις απαιτήσεις του Putin και να πιέσει το Κίεβο για συμμόρφωση, κάτι που πιθανότατα θα προκαλέσει ουκρανική άρνηση και δυσκολέψει τη θέση της Ουκρανίας στον πόλεμο.

Η κατάσταση για το Κίεβο είναι ανησυχητική.

Όταν ανακοινώθηκε το τελεσίγραφο στις 12 Μαΐου, φαινόταν πως βρισκόμαστε σε οριακή καμπή: ή κατάπαυση ή σκληρές κυρώσεις.
Μία εβδομάδα μετά, ο Putin αρνήθηκε το τελεσίγραφο, αλλά οι κυρώσεις δεν ήρθαν, και πλέον ο διάλογος καθορίζεται από τη Ρωσία, τον Trump και την έλλειψη σαφούς απόφασης από τη Δύση και το Κίεβο.
Ο επόμενος γύρος διαπραγματεύσεων στην Κωνσταντινούπολη δεν θα κρίνει μόνο την τύχη του πολέμου, αλλά και τη θέση των μεγάλων δυνάμεων στη νέα παγκόσμια τάξη που αναδύεται.

www.bankingnews.gr