Η Βαρσοβία καταδικάσθηκε σήμερα να καταβάλλει πρόστιμο ενός εκατομμυρίου ευρώ ημερησίως, διότι δεν έβαλε τέλος στις δραστηριότητες του πειθαρχικού οργάνου του Ανώτατου Δικαστηρίου, ενός θεσμού η εισαγωγή του οποίου βρέθηκε στο επίκεντρο της δικαστικής μεταρρύθμισης που επιβλήθηκε από την υπερσυντηρητική κυβέρνηση του Κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) που κυβερνά την Πολωνία, ανακοίνωσε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Η επιβολή αυτής της οικονομικής κύρωσης κατά της Βαρσοβίας είχε ζητηθεί στις 7 Σεπτεμβρίου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία έχει εκκινήσει σειρά διαδικασιών επί παραβάσει κατά της Πολωνίας για παραβίαση του κράτους δικαίου και της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης.
Σε υπαρξιακή κρίση η Ευρωπαϊκή Ένωση – Η απειλή του Polexit και το «σκληρό πόκερ» με το Ενωσιακό Δίκαιο
Eπί μακρόν, μετά την ένταξη της Πολωνίας στην ΕΕ το 2004, η χώρα θεωρείτο το σγημαντικότερι success story της επέκτασης του μπλοκ προς Ανατολάς και όλα έδειχναν ότι επρόκειτο πρόκειται να αποτελέσει ένα μόνιμο και αξιόπιστο προπύργιο της διαδικασιας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Αλλά η απόφαση της Πέμπτης 7 Οκτωβρίου 2021 του ανώτατου Πολωνικού δικαστηρίου - ότι σημαντικά μέρη του δικαίου της ΕΕ (ενωσιακό δίκαιο) είναι ασυμβίβαστα με το σύνταγμα της χώρας - προκάλεσε φόβους ότι ένα «Polexit», που θα ακολουθήσει το Brexit του Ηνωμένου Βασιλείου ΕΕ, θα ήταν δυνατόν πλέον να συμβεί.
Σύμφωνα με αναλυτές αυτό αποτελεί ακόμη μια ένδειξη της υπαρξιακής κρίσης στην οποία έχει περιέλθει η ΕΕ θέτοντας τα κριτήρια του κράτους δικαίου για την άντληση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και μεταφέροντας στο επίκεντρο των σχέσεων των κρατών μελών το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Να σημειωθεί ότι οι ακροδεξιές λαϊκιστικές κυβερνήσεις της Πολωνίας και της Ουγγαρίας βρίσκονται σε αντιπαράθεση με την Κομισιόν για ζητήματα που αφορούν από την ελευθερία του Τύπου και την μετανάστευση μέχρι τα δικαιώματα της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+ και την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.
Τα δύο πρώην κομμουνιστικά κράτη, τα οποία εντάχθηκαν στην Ε.Ε. το 2004, είναι σύμμαχοι εντός του μπλοκ και συχνά ψηφίζουν παράλληλα και υποστηρίζουν το ένα την υπόθεση του άλλου.
Ωστόσο, παρά τις διαφωνίες των κυβερνήσεών τους με τις Βρυξέλλες, οι πολίτες στην Πολωνία και στην Ουγγαρία εξακολουθούν να στηρίζουν την παρουσία των κρατών τους στην Ε.Ε, όπως επισημαίνεται στο δημοσίευμα.
Το δίλημμα της ΕΕ
Για την ΕΕ, η οποία πρέπει να εξισορροπήσει την ανάγκη προστασίας της έννομης τάξης της έναντι του κινδύνου εκδήλωσης εντάσεων με τη Βαρσοβία, η απόφαση για τον τρόπο ανταπόκρισης στην ετυμηγορία της Πέμπτης 7 Οκτωβρίου 2021 είναι μια δύσκολη απόφαση.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή,αντιμετωπίζει έντονη αμφισβήτηση της υπεροχής του δικαίου της ΕΕ - και του δικαιώματος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου να έχει τον τελευταίο λόγο - σε ορισμένα κράτη μέλη, επισημαίνεται στο δημοσίευμα.
Αλλά η πολωνική απόφαση είναι πιο σοβαρή δεδομένου ότι απορρίπτει ρητά βασικά τμήματα του δικαίου της ΕΕ ως ασυμβίβαστα με το σύνταγμα της χώρας σε μια πρόκληση έναντι του ενωσιακού δικαίου την οποία ενεργοποίησε το ίδιος ο Πολωνός πρωθυπουργός Mateusz Morawiecki.
Ήδη διανύουμε πέντε χρόνια συγκρούσεων μεταξύ Βαρσοβίας και Βρυξελλών για νομοθετικές πρωτοβουλίες PiS - συμπεριλαμβανομένης της προσπάθειας εκκαθάρισης της επετηρίδας του ανώτατου δικαστηρίου από «ενοχλητικούς» διαστες και της καθιέρωσης συστήματος που θα επιτρέπει στους δικαστές να τιμωρούνται για το περιεχόμενο των αποφάσεών τους - που έχουν προκαλέσει βαθιές ανησυχίες στις Βρυξέλλες ότι η ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας της Πολωνίας τελεί εν κινδύνω.
Προηγούμενες πειθαρχικές διαδικασίες εναντίον της Πολωνίας στο πλαίσιο της λεγόμενης διαδικασίας του άρθρου 7 τξης συνθηκης της ΕΕ έχουν αποτύχει λόγω της αντίθεσης της βασικής συμμάχου της Βαρσοβίας, της Ουγγαρίας.
Κράτος δικαίου και Ταμείο Ανάκαμψης
Η επιτροπή είναι πιθανό να θεωρήσει ως ελάχιστη αντίδραση την εκκίνηση της διαδικασίας επί παραβάσει κατά της δικαστικής απόφασης - αν και μόνο μετά τη δημοσίευσή της και την έναρξη ισχύος της αυτό είνι δυνατόν.
Η επιτροπή έχει επίσης όπλο τη χρηματοδότηση της Πολωνίας ύψους 36 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, το σχέδιο για την οποία υπέβαλε η Βαρσοβία τον Μάιο 2021.
Την ώρα που οι Βρυξέλλες επιδιώκουν να εφαρμόσουν στο σχέδιο όρους «κράτους δικαίου», ο Thu Nguyen, συνεργάτης στο ερευνητικό κέντρο Jacques Delors, υπογραμμίζει ότι η Επιτροπή θα πρέπει τώρα να απορρίψει οριστικά το πολωνικό σχέδιο.
Η Επιτροπή δέχεται επίσης πιέσεις για να ενεργοποιήσει τις εξουσίες που θα της επέτρεπαν να περιορίσει του πόρους στα ταμεία περιφερειακής ανάπτυξης της Πολωνίας υπό ορισμένες συνθήκες.
Έχει επίσης εξεταστεί αν θα κινηθεί διαδικασία κατά της Πολωνίας με νέο μηχανισμό που επιτρέπει την παρακράτηση ευρωπαϊκών πόρων όπου υπάρχουν υπόνοιες για κακοδιαχείριση των πόρων και διαφθορά.
Παρόλο που μια τέτοια υπόθεση δεν θα στηριζόταν στην ίδια την απόφαση του δικαστηρίου της ΕΕ, θα μπορούσε να ενισχύσει πολιτικά όσους υποστηρίζουν την άντληση των πόρων απο το Ταμείο Ανάκαμψης.
Ο κίνδυνος της αδράνειας
Ο κίνδυνος είναι ότι η παρακράτηση δισεκατομμυρίων ευρώ από τη χρηματοδότηση της ΕΕ θα έδινε πόντους μόνο στους πολιτικούς κατά των Βρυξελλών στην Πολωνία, επιδεινώνοντας την κατάσταση.
Αλλά ο Nguyen υπογράμμισε ότι οι κίνδυνοι από την αδράνεια είναι ακόμη μεγαλύτεροι.
«Αυτό είναι κάτι πρωτοφανές - μια χώρα που απορρίπτει τόσο θεμελιωδώς την υπεροχή του δικαίου της ΕΕ», υπογράμμισε.
«Αν αφήσουμε αυτά τα πράγματα να ξεφύγουν και να μην κάνουμε τίποτα, θα κινδύνευε να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι τα κράτη μέλη έχουν τη δυναότητα να κάνουν ό,τι θέλουν.
Αυτό θα σήμαινε ότι μπορούμε επίσης να εγκαταλείψουμε το σχέδιο της πολιτικής ένωσης της ΕΕ».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών