Εξωδικαστικός Μηχανισμός: Ο ακρογωνιαίος λίθος για τη μείωση των NPLs και τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός αναδεικνύεται στο πιο αποτελεσματικό εργαλείο της τελευταίας πενταετίας για τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη συρρίκνωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) και στην εξυγίανση των τραπεζικών ισολογισμών.

Τα νούμερα που δείχνουν την αλλαγή

• 41.748 ρυθμίσεις μέχρι τον Αύγουστο του 2025.
• Συνολικές οφειλές που εντάχθηκαν: 13,56 δισ. ευρώ.
• Μόνο τον Αύγουστο: 1.231 ρυθμίσεις ύψους 317 εκατ. ευρώ (+18,5% σε ετήσια βάση).

Η τάση είναι αυξητική, ενώ οι δείκτες συμμόρφωσης δείχνουν ότι πάνω από το 80% των οφειλετών που εντάσσονται διατηρούν τις ρυθμίσεις σε ισχύ, περιορίζοντας το φαινόμενο της επανακαθυστέρησης.

Επιπτώσεις στα «κόκκινα» δάνεια

Το ποσοστό των NPLs στις τράπεζες:

• 2016: >45% του συνόλου των δανείων.
• 2019: ~40%.
• 2025: <8%.

Η καθοδική πορεία δεν οφείλεται μόνο στις τιτλοποιήσεις μέσω του προγράμματος «Ηρακλής», αλλά και στη συστηματική χρήση του εξωδικαστικού, που οδηγεί σε βιώσιμες λύσεις μακροπρόθεσμης αποπληρωμής.

Για τις τράπεζες, η μείωση των NPLs σημαίνει:

• Μικρότερες προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις, άρα υψηλότερη κερδοφορία.
• Βελτίωση κεφαλαιακής επάρκειας (CET1).
• Καλύτερη πρόσβαση στις αγορές με χαμηλότερο κόστος χρηματοδότησης.

Μακροοικονομική διάσταση

Η μείωση του ιδιωτικού χρέους μέσω του εξωδικαστικού έχει τριπλή επίδραση:

1. Κατανάλωση νοικοκυριών: Η μείωση των δόσεων και των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων αφήνει μεγαλύτερο διαθέσιμο εισόδημα, ενισχύοντας την εσωτερική ζήτηση.
2. Επενδύσεις επιχειρήσεων: Οι επιχειρήσεις με ρυθμισμένα δάνεια αποκτούν πρόσβαση σε νέα χρηματοδότηση, βελτιώνοντας τις προοπτικές τους.
3. ΑΕΠ: Σύμφωνα με εκτιμήσεις οικονομολόγων, κάθε ποσοστιαία μονάδα μείωσης των NPLs μπορεί να προσθέσει έως και 0,3% στο ΑΕΠ ετησίως, μέσω της βελτίωσης των πιστωτικών ροών.

Συνδέσεις με άλλες παρεμβάσεις

• Δάνεια σε ελβετικό φράγκο: Σχέδιο εθελοντικής ρύθμισης με κούρεμα 10-25% και σταθερό επιτόκιο, που θα επηρεάσει χαρτοφυλάκιο ~5 δισ. ευρώ.
• Επιχειρηματικά δάνεια: Νέο πλαίσιο για αναστολή πληρωμών έως δύο έτη, με στόχο τη διατήρηση βιώσιμων ΜμΕ στην αγορά.
• Servicers: Διαχειρίστηκαν ρυθμίσεις ~3 δισ. ευρώ τη διετία 2022-23, ενισχύοντας τον ρόλο τους στη δευτερογενή αγορά δανείων.

Προκλήσεις για το μέλλον

Παρά τα θετικά στοιχεία, υπάρχουν ζητήματα που θα κρίνουν την επιτυχία του μηχανισμού:

• Ρυθμός νέων αιτήσεων: απαιτείται περαιτέρω ενημέρωση των οφειλετών.
• Αντοχή των ρυθμίσεων: σε περίπτωση νέας ανόδου επιτοκίων ή ύφεσης, η βιωσιμότητα μπορεί να δοκιμαστεί.
• Ευρωπαϊκή εποπτεία: Η ΕΚΤ παρακολουθεί στενά τις επιπτώσεις σε τιτλοποιήσεις και εγγυήσεις του «Ηρακλή».

Συμπέρασμα

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός δεν είναι πλέον μια περιφερειακή λύση αλλά κορμός της στρατηγικής μείωσης του ιδιωτικού χρέους.
Με ρυθμίσεις δισεκατομμυρίων και σαφές αποτύπωμα στη μείωση των NPLs, λειτουργεί ως μοχλός ανάπτυξης: απελευθερώνει εισόδημα, μειώνει τον πιστωτικό κίνδυνο και ενισχύει τη χρηματοδότηση της οικονομίας.

Η επόμενη πρόκληση είναι η εδραίωση κουλτούρας ρύθμισης αντί κουλτούρας αθέτησης, ώστε η πρόοδος να μην είναι συγκυριακή αλλά διατηρήσιμη.

Παύλος Ασπιώτης

BSc, MSc. Οικονομολόγος / Σύμβουλος Επιχειρήσεων / Λογιστής Α΄ Τάξης