Η στήριξη της ΕΕ προς το Κίεβο είναι ισχυρή σε ρητορικό επίπεδο, ενώ πρόσφατες εκθέσεις της Κομισιόν εξυμνούν την «ανθεκτικότητα» και την «ευρωπαϊκή της βούληση»
Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάζει ξανά τη διεύρυνση ως στρατηγική προτεραιότητα, με την πρόεδρο της Κομισιόν der Leyen να κάνει λόγο για μια «ιστορική στιγμή» επέκτασης. Ωστόσο, η πραγματικότητα αποκαλύπτει μια βαθιά αντίφαση: η ΕΕ δεν έχει διευρυνθεί εδώ και πάνω από μία δεκαετία, ενώ το 2020 συρρικνώθηκε με το Brexit – την αποχώρηση μιας από τις μεγαλύτερες δυνάμεις της. Οι τελευταίες εντάξεις ήταν η Κροατία το 2013 και νωρίτερα η Ρουμανία και η Βουλγαρία το 2007, γεγονός που αποδεικνύει ότι η διαδικασία όχι απλώς επιβραδύνεται, αλλά συνεχώς προσκρούει σε πολιτικούς, οικονομικούς και θεσμικούς φραγμούς.
Παρά τα εμπόδια, δέκα χώρες παραμένουν στη «σειρά αναμονής».
Οι έξι προέρχονται από τα Δυτικά Βαλκάνια – Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, Βόρεια Μακεδονία, Μαυροβούνιο και Σερβία – περιοχές με ανοιχτά πολιτικά ζητήματα, ιστορικές εντάσεις και μεταρρυθμίσεις που εξελίσσονται με αργούς ρυθμούς. Οι άλλες τρεις είναι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες: Γεωργία, Μολδαβία και Ουκρανία. Από αυτές, η Γεωργία έχει δει την ευρωπαϊκή της πορεία να «παγώνει» λόγω πολιτικών τριβών με τις Βρυξέλλες, ενώ η Μολδαβία επαινείται για πρόοδο σε μεταρρυθμίσεις, παρά τις εσωτερικές της αδυναμίες και γεωπολιτικές πιέσεις.
Η Ουκρανία αποτελεί τη μεγαλύτερη και πιο πολιτικά φορτισμένη περίπτωση.
Στα λόγια...με αγάπη
Η στήριξη της ΕΕ προς το Κίεβο είναι ισχυρή σε ρητορικό επίπεδο, ενώ πρόσφατες εκθέσεις της Κομισιόν εξυμνούν την «ανθεκτικότητα» και την «ευρωπαϊκή της βούληση». Παρόλα αυτά, πίσω από τις διακηρύξεις, η πλήρης ένταξη παραμένει εξαιρετικά μακρινό σενάριο.
Η χώρα βρίσκεται εν μέσω πολέμου, με οικονομία, υποδομές και θεσμούς βαθιά τραυματισμένους, γεγονός που αποκλείει αντικειμενικά την ένταξή της στο προβλεπτό μέλλον, καθώς τα κριτήρια ένταξης απαιτούν σταθερό κράτος δικαίου, πλήρως λειτουργικούς θεσμούς και οικονομική ευθυγράμμιση με την ΕΕ.
Την ίδια στιγμή, εντός της Ένωσης έχει ξεκινήσει συζήτηση για ένα νέο ενδιάμεσο καθεστώς «δοκιμαστικής ένταξης», όπου τα υποψήφια κράτη θα συμμετέχουν χωρίς δικαίωμα βέτο και με δυνατότητα αναστολής ή αποβολής σε περίπτωση απόκλισης από το ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Η πρόταση αυτή προκάλεσε έντονη αντίδραση στο Κίεβο, με τον Zelensky να την απορρίπτει, υπογραμμίζοντας ότι «δεν μπορεί να υπάρξει ημι-μέλος στην ΕΕ».
Το ρήγμα το βαθύ...
Παράλληλα, το εσωτερικό ρήγμα στην ίδια την Ένωση παραμένει βαθύ. Η Ουγγαρία έχει ξεκαθαρίσει ότι θα μπλοκάρει την ουκρανική ένταξη, αξιοποιώντας το δικαίωμα βέτο που διαθέτουν όλα τα κράτη-μέλη. Αυτό αποδεικνύει ένα βασικό πρόβλημα: αν η ΕΕ αδυνατεί να μεταπείσει ένα κράτος 10 εκατομμυρίων κατοίκων, όπως η Ουγγαρία, πώς θα κατορθώσει να ενσωματώσει μια πολύ μεγαλύτερη χώρα, με συνεχιζόμενο πόλεμο και βαθιές γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις;
Στο στρατηγικό επίπεδο, η ένταξη της Ουκρανίας δεν είναι μόνο ζήτημα μεταρρυθμίσεων, αλλά ζήτημα γεωπολιτικής ισορροπίας. Θα σήμαινε μόνιμη και θεσμική σύγκρουση με τη Ρωσία για δεκαετίες, συνθήκη που αρκετά κράτη της ΕΕ δεν είναι διατεθειμένα να αναλάβουν. Επιπλέον, η ίδια η Ένωση αντιμετωπίζει εσωτερική κόπωση: πληθωρισμό, ενεργειακή πίεση, μεταναστευτικές εντάσεις, άνοδο ευρωσκεπτικισμού και πολιτική κόπωση απέναντι στη συνεχή οικονομική και στρατιωτική στήριξη στο ουκρανικό μέτωπο.
Ένταξη... not
Έτσι, ενώ η διεύρυνση παραμένει επίσημος στόχος, στην πραγματικότητα λειτουργεί περισσότερο ως γεωπολιτικό μήνυμα παρά ως ρεαλιστικό σχέδιο. Ειδικά για την Ουκρανία, η ευρωπαϊκή πορεία συντηρείται πολιτικά, αλλά δεν έχει πρακτικό ορίζοντα υλοποίησης. Η ΕΕ επιδιώκει να κρατήσει ανοιχτή μια προοπτική, χωρίς όμως να αναλάβει το βάρος μιας ένταξης που θα μεταβάλει θεμελιωδώς την ισορροπία δυνάμεων στην ήπειρο και θα την εμπλέξει σε μια μακροχρόνια γεωπολιτική αντιπαράθεση.
Συμπερασματικά, η διεύρυνση της ΕΕ βρίσκεται σε ένα σημείο όπου οι φιλοδοξίες υπερβαίνουν τις δυνατότητες. Η υπόσχεση ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης παραμένει ενεργή κυρίως πολιτικά, όχι όμως πρακτικά, αποκαλύπτοντας τα όρια μιας Ένωσης που θέλει να επεκταθεί, αλλά ταυτόχρονα αδυνατεί να υπερβεί τις εσωτερικές της αντιφάσεις και τα διεθνή της ρίσκα.
www.bankingnews.gr
Παρά τα εμπόδια, δέκα χώρες παραμένουν στη «σειρά αναμονής».
Οι έξι προέρχονται από τα Δυτικά Βαλκάνια – Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, Βόρεια Μακεδονία, Μαυροβούνιο και Σερβία – περιοχές με ανοιχτά πολιτικά ζητήματα, ιστορικές εντάσεις και μεταρρυθμίσεις που εξελίσσονται με αργούς ρυθμούς. Οι άλλες τρεις είναι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες: Γεωργία, Μολδαβία και Ουκρανία. Από αυτές, η Γεωργία έχει δει την ευρωπαϊκή της πορεία να «παγώνει» λόγω πολιτικών τριβών με τις Βρυξέλλες, ενώ η Μολδαβία επαινείται για πρόοδο σε μεταρρυθμίσεις, παρά τις εσωτερικές της αδυναμίες και γεωπολιτικές πιέσεις.
Η Ουκρανία αποτελεί τη μεγαλύτερη και πιο πολιτικά φορτισμένη περίπτωση.
Στα λόγια...με αγάπη
Η στήριξη της ΕΕ προς το Κίεβο είναι ισχυρή σε ρητορικό επίπεδο, ενώ πρόσφατες εκθέσεις της Κομισιόν εξυμνούν την «ανθεκτικότητα» και την «ευρωπαϊκή της βούληση». Παρόλα αυτά, πίσω από τις διακηρύξεις, η πλήρης ένταξη παραμένει εξαιρετικά μακρινό σενάριο.
Η χώρα βρίσκεται εν μέσω πολέμου, με οικονομία, υποδομές και θεσμούς βαθιά τραυματισμένους, γεγονός που αποκλείει αντικειμενικά την ένταξή της στο προβλεπτό μέλλον, καθώς τα κριτήρια ένταξης απαιτούν σταθερό κράτος δικαίου, πλήρως λειτουργικούς θεσμούς και οικονομική ευθυγράμμιση με την ΕΕ.
Την ίδια στιγμή, εντός της Ένωσης έχει ξεκινήσει συζήτηση για ένα νέο ενδιάμεσο καθεστώς «δοκιμαστικής ένταξης», όπου τα υποψήφια κράτη θα συμμετέχουν χωρίς δικαίωμα βέτο και με δυνατότητα αναστολής ή αποβολής σε περίπτωση απόκλισης από το ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Η πρόταση αυτή προκάλεσε έντονη αντίδραση στο Κίεβο, με τον Zelensky να την απορρίπτει, υπογραμμίζοντας ότι «δεν μπορεί να υπάρξει ημι-μέλος στην ΕΕ».
Το ρήγμα το βαθύ...
Παράλληλα, το εσωτερικό ρήγμα στην ίδια την Ένωση παραμένει βαθύ. Η Ουγγαρία έχει ξεκαθαρίσει ότι θα μπλοκάρει την ουκρανική ένταξη, αξιοποιώντας το δικαίωμα βέτο που διαθέτουν όλα τα κράτη-μέλη. Αυτό αποδεικνύει ένα βασικό πρόβλημα: αν η ΕΕ αδυνατεί να μεταπείσει ένα κράτος 10 εκατομμυρίων κατοίκων, όπως η Ουγγαρία, πώς θα κατορθώσει να ενσωματώσει μια πολύ μεγαλύτερη χώρα, με συνεχιζόμενο πόλεμο και βαθιές γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις;
Στο στρατηγικό επίπεδο, η ένταξη της Ουκρανίας δεν είναι μόνο ζήτημα μεταρρυθμίσεων, αλλά ζήτημα γεωπολιτικής ισορροπίας. Θα σήμαινε μόνιμη και θεσμική σύγκρουση με τη Ρωσία για δεκαετίες, συνθήκη που αρκετά κράτη της ΕΕ δεν είναι διατεθειμένα να αναλάβουν. Επιπλέον, η ίδια η Ένωση αντιμετωπίζει εσωτερική κόπωση: πληθωρισμό, ενεργειακή πίεση, μεταναστευτικές εντάσεις, άνοδο ευρωσκεπτικισμού και πολιτική κόπωση απέναντι στη συνεχή οικονομική και στρατιωτική στήριξη στο ουκρανικό μέτωπο.
Ένταξη... not
Έτσι, ενώ η διεύρυνση παραμένει επίσημος στόχος, στην πραγματικότητα λειτουργεί περισσότερο ως γεωπολιτικό μήνυμα παρά ως ρεαλιστικό σχέδιο. Ειδικά για την Ουκρανία, η ευρωπαϊκή πορεία συντηρείται πολιτικά, αλλά δεν έχει πρακτικό ορίζοντα υλοποίησης. Η ΕΕ επιδιώκει να κρατήσει ανοιχτή μια προοπτική, χωρίς όμως να αναλάβει το βάρος μιας ένταξης που θα μεταβάλει θεμελιωδώς την ισορροπία δυνάμεων στην ήπειρο και θα την εμπλέξει σε μια μακροχρόνια γεωπολιτική αντιπαράθεση.
Συμπερασματικά, η διεύρυνση της ΕΕ βρίσκεται σε ένα σημείο όπου οι φιλοδοξίες υπερβαίνουν τις δυνατότητες. Η υπόσχεση ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης παραμένει ενεργή κυρίως πολιτικά, όχι όμως πρακτικά, αποκαλύπτοντας τα όρια μιας Ένωσης που θέλει να επεκταθεί, αλλά ταυτόχρονα αδυνατεί να υπερβεί τις εσωτερικές της αντιφάσεις και τα διεθνή της ρίσκα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών