Τελειώνει η παντοδυναμία της Αμερικής, κατέρρευσε η Δύση - Έρχεται μία εποχή πατριωτισμού και πολυπολικού κόσμου

Η μετά Β' Παγκοσμίου Πολέμου παγκόσμια τάξη, στηριγμένη για δεκαετίες στην αδιαμφισβήτητη στρατιωτική και οικονομική υπεροχή των ΗΠΑ, έφθασε το τέλος της και συμπαρασύρει μαζί της όλη τη Δύση.
Με την«Pax Americana» να ξεφτίζει, μια νέα παγκόσμια πραγματικότητα, πολυπολική και πολιτισμικά διαχωρισμένη, ξεπροβάλλει.

Η αυταπάτη της αμερικανικής προστασίας καταρρέει

Το 2016, ο τότε Υπουργός Άμυνας της Σιγκαπούρης ρωτήθηκε τι θα έκανε η χώρα αν οι ΗΠΑ απέσυραν τη στρατιωτική τους παρουσία στην Ασία. Τότε ήταν ένα υποθετικό σενάριο.
Σήμερα, με τον Donald Trump στη δεύτερη θητεία του και τον υπουργό να αποχωρεί, το σενάριο έγινε πραγματικότητα. Η αμερικανική ομπρέλα προστασίας ξεσκίζεται.

Η Γερμανία επενδύει 107 δισ. δολάρια στην άμυνα. Η Πολωνία ξοδεύει το 4% του ΑΕΠ της. Η Ιαπωνία διπλασιάζει τον αμυντικό της προϋπολογισμό. Στη Νότια Κορέα, το 76% των πολιτών υποστηρίζουν την απόκτηση πυρηνικών.
Οι σύμμαχοι δεν εμπιστεύονται πλέον τον άλλοτε προστάτη τους. Και προετοιμάζονται για το αδιανόητο: την εγκατάλειψη των ΗΠΑ.

Οικονομική εξάντληση

Η στρατιωτική παντοδυναμία των ΗΠΑ χρηματοδοτούνταν από το παγκόσμιο ενδιαφέρον για τα αμερικανικά ομόλογα. Όχι πια.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα του οικονομικού έτους  2023-2024 έφτασε τα 1,7 τρισ. δολάρια.
Η ξένη κατοχή αμερικανικού χρέους κατέρρευσε από 42% σε 31%. Η Κίνα μόνο, πούλησε πάνω από 330 δισ. δολάρια σε αμερικανικά ομόλογα.

Η «οπλοποίηση» του δολαρίου — μέσω κυρώσεων, περιορισμών και ελέγχου εξαγωγών — οδήγησε σε αντιδράσεις.
Οι BRICS επιδιώκουν απεξάρτηση μέσω εναλλακτικών νομισμάτων και ψηφιακών εργαλείων.
Όπως το περιγράφει ο Γιάνης Βαρουφάκης: η άνοδος του «cloud κεφαλαίου» φέρνει ένα παγκόσμιο σύστημα που σταδιακά αποσυνδέεται από την Ουάσινγκτον.

Ηθική κατάρρευση και επιλεκτική διπλωματία

Η θεσμική ηγεσία των ΗΠΑ βασιζόταν σε πολυμερείς δεσμεύσεις. Αυτές διαλύονται.
Η αποχώρηση από την TPP και τη Συμφωνία του Παρισιού, το φιάσκο στο Αφγανιστάν, και η αστάθεια στη στήριξη της Ουκρανίας απογυμνώνουν την αμερικανική εξωτερική πολιτική.

Η Ανατολή επιστρέφει

Ένας κόσμος όπου αναδύονται «πολιτισμικά κράτη» — Κίνα, Ινδία, Ρωσία, Ιράν — με θεμέλια όχι σε «παγκόσμιες αξίες», αλλά στη γλώσσα, τη θρησκεία και την ιστορική μνήμη.

Η Κίνα, για παράδειγμα, δεν αυτοπροσδιορίζεται απλώς ως έθνος, αλλά ως «πολιτισμικό κράτος» με 5.000 χρόνια παράδοση. Ο αγώνας πια δεν είναι μόνο για ισχύ, αλλά για το ποιος ορίζει το παγκόσμιο αφήγημα. Η σύγκρουση δεν είναι απλά γεωπολιτική – είναι υπαρξιακή.

Το Τέλος της φιλελεύθερης διεθνιστικής αυτοκρατορίας

Ο καθηγητής Mearsheimer προβλέπει την κατάρρευση του φιλελεύθερου διεθνισμού. Ο Huntington, δεκαετίες νωρίτερα, μιλούσε για τη «Σύγκρουση των Πολιτισμών».
Όλα δείχνουν πως είχαν δίκιο.
Αν η μετάβαση δεν ελεγχθεί, η παγκόσμια τάξη θα παρασυρθεί σε χαοτικές, θρησκευτικά και πολιτισμικά φορτισμένες αντιπαραθέσεις.
Αλλά υπάρχει και μια άλλη διαδρομή: η πολυπολικότητα να γίνει γόνιμη — όχι απειλή αλλά ευκαιρία για ισορροπία, αμοιβαίο σεβασμό και συνεργασία.

Η ώρα της αλλαγής 

Η εποχή της αμερικανικής υπεροχής τελειώνει.
Αυτό που ακολουθεί, είτε θα είναι μια νέα χρυσή εποχή πολιτισμικής συνύπαρξης, είτε ένα σκοτεινό κεφάλαιο γεμάτο συγκρούσεις, φονταμενταλισμό και παγκόσμια αποσταθεροποίηση.

Η ιστορία γράφεται τώρα.
Και το τέλος της Pax Americana είναι απλώς η αρχή...

www.bankingnews.gr