Οι μακροοικονομικές προοπτικές και οι προοπτικές των δημόσιων οικονομικών υποστηρίζουν την υπόθεση της αναβάθμισης της αξιολόγησης
Η Ελλάδα οδεύει προς τις βουλευτικές εκλογές της 21ης Μαΐου, αλλά σύμφωνα με την Barclays δεν αναμένεται η νέα κυβέρνηση θα αναιρέσει τις προόδους που έχουν επιτευχθεί από το 2015 και μετά.
Τα περιθώρια για ριζική πολιτική ασυνέχεια είναι πολύ μικρότερα από ό,τι το 2015, χάρη στην ευρεία μετακίνηση της ελληνικής πολιτικής προς τον κεντρώο χώρο.
Την ίδια ώρα, οι μακροοικονομικές προοπτικές και οι προοπτικές των δημόσιων οικονομικών υποστηρίζουν την υπόθεση της αναβάθμισης της αξιολόγησης.
Έτσι και η Barclays διατηρεί τη θετική της στάση για το σύνολο των ελληνικών περιουσιακών στοιχείων στην αρχή αυτού που θα μπορούσε να είναι ένας νέος μεγάλος κύκλος για την Ελλάδα.
Η απόκτηση του καθεστώτος επενδυτικής βαθμίδας (IG) θα μπορούσε να αποτελέσει ισχυρή ώθηση για τα κρατικά ομόλογα.
Η S&P άλλαξε πρόσφατα τις προοπτικές της Ελλάδας σε θετικές και μια αναβάθμιση φαίνεται πιθανή εντός του επόμενου έτους.
Άλλοι οίκοι αξιολόγησης θα μπορούσαν να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.
Η ένταξη στους δείκτες IG μπορεί να απέχει ακόμη λίγο καιρό, αλλά η αγορά μπορεί να τιμολογήσει αυτή την προοπτική πολύ νωρίτερα, αν η εμπειρία της Πορτογαλίας το 2017 αποτελεί οδηγό, σύμφωνα με την Barclays.
Ένας νέος μεγάλος κύκλος θα έδινε πιθανότατα περαιτέρω ώθηση στις ελληνικές μετοχές, επισημαίνει, οι οποίες είχαν μια ισχυρή πορεία υπό το πρίσμα των θετικών αναθεωρήσεων των κερδών ανά μετοχή.
Η συνέχιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, μετά τις εκλογές, θα μπορούσε να αποτελέσει καλό οιωνό για την αγορά, δεδομένης της προτίμησής της προς τις χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις και τους εγχώριους κυκλικούς κλάδους.
Ένας τρίτος οικονομικός μεγακύκλος;
Η Ελλάδα δεν είναι μια τυπική οικονομία που διανύει κύκλους 7-8 ετών, τουλάχιστον όχι με τρόπο που να έχει αντίκτυπο για τους παρατηρητές εκτός Ελλάδας και τους επενδυτές, εξηγεί η Barclays.
Αντίθετα, η οικονομική της ιστορία μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο σημαδεύτηκε από δύο μεγακύκλους, βαθιά συνδεδεμένους με διαρθρωτικές δυνάμεις και πολιτικές επιλογές.
Ο πρώτος μεγακύκλος...
Ο πρώτος μεγακύκλος έλαβε χώρα μεταξύ της δεκαετίας του 1950 και των μέσων της δεκαετίας του 1970.
Το 1950, η Ελλάδα έβγαινε από την πιο αιματηρή δεκαετία της ιστορίας της.
Με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, την πείνα του Μεσοπολέμου και την παρατεταμένη θανατηφόρα μεταπολεμική εμφύλια σύγκρουση, η Ελλάδα έχασε ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά του πληθυσμού της κατά τη δεκαετία του 1940 παγκοσμίως.
Στη συνέχεια, η ελληνική οικονομία καταστράφηκε.
Τους μήνες πριν καν αρχίσει ο εμφύλιος πόλεμος, ο πρώην απεσταλμένος των ΗΠΑ στην Ελλάδα Paul Porter έγραφε: "Σήμερα μια σχεδόν ξεχασμένη αμερικανική αποστολή πρέπει να κάνει ένα θαύμα...
Το θαύμα είναι να σωθεί η Ελλάδα από την οικονομική αποσύνθεση....
Ολόκληρη η χώρα, από την κορυφή ως τη βάση, βρίσκεται στη μέγγενη μιας γκρίζας, ακατάσχετης, βαθιάς έλλειψης πίστης στο μέλλον...
Η άφιξη της ξένης βοήθειας - κυρίως ως αποτέλεσμα του Σχεδίου Μάρσαλ - σε συνδυασμό με προστατευτικές βιομηχανικές και συναλλαγματικές πολιτικές, καθώς και με την ξένη οικονομική εποπτεία, δημιούργησε ένα οικονομικό θαύμα: η Ελλάδα, αν και από χαμηλή βάση, σημείωσε επί χρόνια ρυθμούς ανάπτυξης που παρατηρήθηκαν κυρίως σε ταχέως αναπτυσσόμενες αναδυόμενες οικονομίες της εποχής, όπως η Νότια Κορέα.
Υπολογίζεται ότι η Ελλάδα έλαβε ένα ποσό 700 εκατ. δολαρίων, όντας ο έκτος μεγαλύτερος δικαιούχος του "Ευρωπαϊκού Προγράμματος Ανάκαμψης".
Οι ελληνικές συνθήκες διαβίωσης είχαν αρχίσει να μοιάζουν με εκείνες των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1970.
... στη συνέχεια, μια παρατεταμένη ύφεση που προηγήθηκε του δεύτερου μεγακύκλου
Του πρώτου μεγακύκλου ακολούθησε μια παρατεταμένη ύφεση της δραστηριότητας, η οποία διήρκεσε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '90.
Παρά τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, η πολιτική ήταν εξαιρετικά ασταθής και οι δημοκρατικοί θεσμοί εύθραυστοι.
Μετά την κατάρρευση της ελληνικής στρατιωτικής δικτατορίας στον απόηχο της κυπριακής κρίσης, οι Έλληνες πολιτικοί αποφάσισαν να επιταχύνουν την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΕ, παρά τις σαφείς οικονομικές αδυναμίες.
Το σκεπτικό ήταν βαθιά πολιτικό, καθώς η ΕΕ θεωρούνταν μια μακροπρόθεσμη άγκυρα για τους δημοκρατικούς θεσμούς (κάτι που πράγματι έγινε).
Η άρση των βιομηχανικών πολιτικών και του προστατευτισμού (σε συνδυασμό με τα παγκόσμια πετρελαϊκά και πληθωριστικά σοκ) οδήγησαν σε μια διαδικασία ευρέως γνωστή ως "πρόωρη αποβιομηχάνιση".
Ο εμπορικός τομέας είχε αναπτυχθεί κυρίως για να καλύψει τις ανάγκες της ταχέως αναπτυσσόμενης εγχώριας οικονομίας και σε καμία περίπτωση δεν ήταν έτοιμος να ανταγωνιστεί στις διεθνείς αγορές.
Ο συνδυασμός των κλονισμών οδήγησε τον εμπορικό τομέα σε κρίση - τμήματα του συρρικνώθηκαν και άλλα τμήματα εθνικοποιήθηκαν στο πλαίσιο μιας ευρύτερης διάσωσης.
Εξίσου, όμως, η περίοδος αυτή έθεσε τις βάσεις για τον δεύτερο μεγακύκλο της Ελλάδας.
Η άφιξη των διαρθρωτικών ταμείων από την ΕΕ, η υποτίμηση της δραχμής, οι βαθιές επενδύσεις σε υποδομές και οι πολιτικές σύγκλισης οδήγησαν σύντομα στην επανάκαμψη της ανάπτυξης.
Ξεκινώντας διακεκομμένα από τα μέσα της δεκαετίας του '80, αλλά επιταχυνόμενη σοβαρά μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ το 1992, η ελληνική οικονομία είχε αυξηθεί περισσότερο από πέντε φορές ως ποσοστό της γερμανικής οικονομίας μέχρι το 2008.
Στο τέλος αυτού του δεύτερου μεγαλοκυκλώματος, η Ελλάδα είχε δημιουργήσει όμως σημαντικές ανισορροπίες.
Εξαρτώμενη από αυξανόμενα ποσά κρατικού δανεισμού και εξωτερικής χρηματοδότησης, λειτουργώντας σε μη ανταγωνιστικό επίπεδο κόστους και καταναλώνοντας ένα αδικαιολόγητο μερίδιο του δυνητικού εισοδήματος, η οικονομία είχε προετοιμαστεί για την κατάρρευση της περιόδου 2010-2019, η οποία είναι σχετικά φρέσκια περίοδος μνήμης.
Και πάλι, ως ποσοστό της γερμανικής οικονομίας, η ελληνική οικονομία μειώθηκε σχεδόν στο μισό μέσα σε μια δεκαετία, μεταξύ άλλων και σε ονομαστικούς όρους.
Ένας πιθανός τρίτος μεγακύκλος
Σήμερα, η Barclays πιστεύει ότι η Ελλάδα έχει την ευκαιρία για έναν τρίτο μεγακύκλο, δεδομένων τριών βασικών δυναμικών:
1) Οι παγκόσμιες υπηρεσίες γίνονται όλο και πιο εμπορεύσιμες, δίνοντας στην Ελλάδα μια καλή ευκαιρία να οικοδομήσει έναν διεθνώς ανταγωνιστικό τομέα για πρώτη φορά στη μεταπολεμική της ιστορία.
Συγκεκριμένα, το παγκόσμιο εμπόριο υπηρεσιών είναι όλο και πιο ανταγωνιστική και υπερτερεί των αγαθών όσον αφορά την αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου.
Η τάση αυτή επιταχύνθηκε κατά τα έτη της ελληνικής κρίσης και η Ελλάδα τώρα την καλύπτει.
Οι υπηρεσίες αποτελούν ένα καλό 75-80% του ΑΕΠ της Ελλάδας.
Συνεπώς, η Ελλάδα είναι πολύ πιο πιθανό να είναι ανταγωνιστική στους τομείς του συγκριτικού της πλεονεκτήματος (τουρισμός, ακίνητα, μεταφορές, πληροφορική, καθαρή ενέργεια, υγειονομική περίθαλψη) παρά να δημιουργήσει μια νέα αυτοκινητοβιομηχανία.
2) Τα ζητήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη στο σύνολό της (ενεργειακή ασφάλεια, ενεργειακή μετάβαση, προστατευτισμός από την Κίνα και τις ΗΠΑ) μειώνουν την εστίαση στις ενδοευρωπαϊκές δημοσιονομικές τριβές και εισάγουν μια νέα εστίαση στις διακοινοτικές πολιτικές που έχουν οριστεί για την αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων.
3) Η Ελλάδα ξεκινά από ένα χαμηλό επίπεδο δραστηριότητας (μεγάλο παραγωγικό κενό), με πολύ λιγότερες ανισορροπίες από ό,τι στο παρελθόν, επωφελείται από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σε υποδομές και λαμβάνει κονδύλια του ΕΣΠΑ, τα οποία με την τρέχουσα μορφή τους θα μοχλευθούν για να φθάσουν έως και τα 60 δισ. ευρώ - ποσό εξαιρετικά μεγάλο σε σχέση με το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας (περίπου 200 δισ. ευρώ).
Μπορεί η Ελλάδα να επωφεληθεί από αυτή τη δυναμική, δεδομένων των πολλών θεσμικών και κοστολογικών μειονεκτημάτων της;
Το διάγραμμα δείχνει τις αιχμές των ΑΞΕ τόσο στη μεταποίηση όσο και στις υπηρεσίες τα τελευταία δύο χρόνια.
Υπάρχει σαφώς η αίσθηση ότι η Ελλάδα είναι άμεσα επενδύσιμη σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι στο πρόσφατο παρελθόν της, και ορισμένες μεγάλες συμφωνίες στον τομέα της τεχνολογίας και των πληρωμών δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Κατά συνέπεια, φαίνεται ότι η ταχεία μεταπανδημική ανάκαμψη της Ελλάδας δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της αναπτυξιακής βάσης που σχετίζεται με το COVID.
Η διατήρηση αυτής της δυναμικής θα είναι το κλειδί για την είσοδο σε έναν ακόμη πολυετή μεγακύκλο υψηλής ανάπτυξης (Σχήμα 6).
Η εκάστοτε κυβέρνηση θα πρέπει επίσης να πιστωθεί για αυτό το κύμα επενδύσεων - η εμπιστοσύνη της αγοράς είναι ένδειξη φιλικών προς τους επενδυτές πολιτικών.
Δεν είναι επομένως τυχαίο ότι πολλοί οίκοι αξιολόγησης περιμένουν το αποτέλεσμα των εκλογών και τις επιπτώσεις του στην πολιτική σταθερότητα και τη μεταρρυθμιστική δυναμική πριν από μια κρίσιμη πιθανή αναβάθμιση σε επενδυτική βαθμίδα.
Βέβαια, οι εκλογές δεν είναι απαλλαγμένες από κινδύνους, αλλά η Barclays πιστεύει ότι οι κίνδυνοι δεν είναι ούτε πολύ πιθανοί ούτε μη διαχειρίσιμοι.
Συνολικά, εξακολουθεί να θεωρεί ότι η σύγκλιση της Ελλάδας με άλλες περιφερειακές αγορές ομολόγων υψηλής αξιολόγησης (π.χ. Πορτογαλία) αποτελεί βασική επενδυτική θέση για το 2023.
Μετοχές: Μικρές αλλά ισχυρές
Η Ελλάδα αποτελεί μέρος του δείκτη MSCI EM, η ρευστότητα είναι περιορισμένη και οι μετοχές είναι ιδιαίτερα συγκεντρωμένες σε εγχώρια εκτεθειμένους κλάδους, όπως οι χρηματοπιστωτικοί.
Ωστόσο, η ελληνική αγορά μετοχών βρίσκεται σε σταθερά ανοδική πορεία τους τελευταίους 12 μήνες, υπεραποδίδοντας έναντι του MSCI Europe κατά σχεδόν 20%.
Η βραχυπρόθεσμη πολιτική αβεβαιότητα μπορεί να προκαλέσει κάποια μεταβλητότητα, καθώς ο κύριος ελληνικός δείκτης (+20% YTD) δεν φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα για τους κινδύνους, αναφέρει η Barclays.
Ωστόσο, εάν η Ελλάδα είναι όντως έτοιμη να εισέλθει σε έναν νέο μεγακύκλο, όπως συζητήθηκε παραπάνω, η αγορά μετοχών της θα επωφεληθεί.
Πρώτον, οι προοπτικές μιας ισχυρότερης οικονομίας και η συνέχιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων υπό μια κυβέρνηση φιλική προς τις επιχειρήσεις θα ήταν σίγουρα καλός οιωνός για την ελληνική αγορά μετοχών, δεδομένης της προτίμησής της προς τις χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις και τους εγχώριους κυκλικούς κλάδους.
Επίσης, οι αναθεωρήσεις EPS για τις ελληνικές εταιρείες ήταν ισχυρότερες από ό,τι για τις ευρωπαϊκές κατά μέσο όρο τους τελευταίους μήνες, γεγονός που πιθανώς εξηγεί μέρος της ισχυρής απόδοσης.
Δεύτερον, η Ελλάδα είναι βασικός δικαιούχος των δημοσιονομικών μεταβιβάσεων εντός της ζώνης του ευρώ.
Αυτό πιθανότατα θα συνεχίσει να ενισχύει τόσο τις εγχώριες όσο και τις ξένες επενδύσεις, εάν η χώρα εμμείνει στη μεταρρυθμιστική της ατζέντα, κατά την άποψη της Barclays.
Γενικότερα, η πολιτική σταθερότητα, η προθυμία για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και η μεγαλύτερη ευθυγράμμιση με τα προνόμια της ΕΚ θα ωφελήσουν ολόκληρη την περιφέρεια και θα συμβάλουν στη μείωση του χάσματος με τον πυρήνα.
Παρά την απότομη σύσφιξη της πολιτικής της ΕΚΤ τους τελευταίους μήνες, τα περιφερικά spreads, και το ευρώ, έχουν παραμείνει σε καλή τροχιά, γεγονός που υποδηλώνει ότι η περιοχή μπορεί τελικά να έχει ξεπεράσει την κρίση χρέους της τελευταίας δεκαετίας.
www.bankingnews.gr
Τα περιθώρια για ριζική πολιτική ασυνέχεια είναι πολύ μικρότερα από ό,τι το 2015, χάρη στην ευρεία μετακίνηση της ελληνικής πολιτικής προς τον κεντρώο χώρο.
Την ίδια ώρα, οι μακροοικονομικές προοπτικές και οι προοπτικές των δημόσιων οικονομικών υποστηρίζουν την υπόθεση της αναβάθμισης της αξιολόγησης.
Έτσι και η Barclays διατηρεί τη θετική της στάση για το σύνολο των ελληνικών περιουσιακών στοιχείων στην αρχή αυτού που θα μπορούσε να είναι ένας νέος μεγάλος κύκλος για την Ελλάδα.
Η απόκτηση του καθεστώτος επενδυτικής βαθμίδας (IG) θα μπορούσε να αποτελέσει ισχυρή ώθηση για τα κρατικά ομόλογα.
Η S&P άλλαξε πρόσφατα τις προοπτικές της Ελλάδας σε θετικές και μια αναβάθμιση φαίνεται πιθανή εντός του επόμενου έτους.
Άλλοι οίκοι αξιολόγησης θα μπορούσαν να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.
Η ένταξη στους δείκτες IG μπορεί να απέχει ακόμη λίγο καιρό, αλλά η αγορά μπορεί να τιμολογήσει αυτή την προοπτική πολύ νωρίτερα, αν η εμπειρία της Πορτογαλίας το 2017 αποτελεί οδηγό, σύμφωνα με την Barclays.
Ένας νέος μεγάλος κύκλος θα έδινε πιθανότατα περαιτέρω ώθηση στις ελληνικές μετοχές, επισημαίνει, οι οποίες είχαν μια ισχυρή πορεία υπό το πρίσμα των θετικών αναθεωρήσεων των κερδών ανά μετοχή.
Η συνέχιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, μετά τις εκλογές, θα μπορούσε να αποτελέσει καλό οιωνό για την αγορά, δεδομένης της προτίμησής της προς τις χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις και τους εγχώριους κυκλικούς κλάδους.
Ένας τρίτος οικονομικός μεγακύκλος;
Η Ελλάδα δεν είναι μια τυπική οικονομία που διανύει κύκλους 7-8 ετών, τουλάχιστον όχι με τρόπο που να έχει αντίκτυπο για τους παρατηρητές εκτός Ελλάδας και τους επενδυτές, εξηγεί η Barclays.
Αντίθετα, η οικονομική της ιστορία μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο σημαδεύτηκε από δύο μεγακύκλους, βαθιά συνδεδεμένους με διαρθρωτικές δυνάμεις και πολιτικές επιλογές.
Ο πρώτος μεγακύκλος...
Ο πρώτος μεγακύκλος έλαβε χώρα μεταξύ της δεκαετίας του 1950 και των μέσων της δεκαετίας του 1970.
Το 1950, η Ελλάδα έβγαινε από την πιο αιματηρή δεκαετία της ιστορίας της.
Με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, την πείνα του Μεσοπολέμου και την παρατεταμένη θανατηφόρα μεταπολεμική εμφύλια σύγκρουση, η Ελλάδα έχασε ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά του πληθυσμού της κατά τη δεκαετία του 1940 παγκοσμίως.
Στη συνέχεια, η ελληνική οικονομία καταστράφηκε.
Τους μήνες πριν καν αρχίσει ο εμφύλιος πόλεμος, ο πρώην απεσταλμένος των ΗΠΑ στην Ελλάδα Paul Porter έγραφε: "Σήμερα μια σχεδόν ξεχασμένη αμερικανική αποστολή πρέπει να κάνει ένα θαύμα...
Το θαύμα είναι να σωθεί η Ελλάδα από την οικονομική αποσύνθεση....
Ολόκληρη η χώρα, από την κορυφή ως τη βάση, βρίσκεται στη μέγγενη μιας γκρίζας, ακατάσχετης, βαθιάς έλλειψης πίστης στο μέλλον...
Η άφιξη της ξένης βοήθειας - κυρίως ως αποτέλεσμα του Σχεδίου Μάρσαλ - σε συνδυασμό με προστατευτικές βιομηχανικές και συναλλαγματικές πολιτικές, καθώς και με την ξένη οικονομική εποπτεία, δημιούργησε ένα οικονομικό θαύμα: η Ελλάδα, αν και από χαμηλή βάση, σημείωσε επί χρόνια ρυθμούς ανάπτυξης που παρατηρήθηκαν κυρίως σε ταχέως αναπτυσσόμενες αναδυόμενες οικονομίες της εποχής, όπως η Νότια Κορέα.
Υπολογίζεται ότι η Ελλάδα έλαβε ένα ποσό 700 εκατ. δολαρίων, όντας ο έκτος μεγαλύτερος δικαιούχος του "Ευρωπαϊκού Προγράμματος Ανάκαμψης".
Οι ελληνικές συνθήκες διαβίωσης είχαν αρχίσει να μοιάζουν με εκείνες των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1970.
... στη συνέχεια, μια παρατεταμένη ύφεση που προηγήθηκε του δεύτερου μεγακύκλου
Του πρώτου μεγακύκλου ακολούθησε μια παρατεταμένη ύφεση της δραστηριότητας, η οποία διήρκεσε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '90.
Παρά τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, η πολιτική ήταν εξαιρετικά ασταθής και οι δημοκρατικοί θεσμοί εύθραυστοι.
Μετά την κατάρρευση της ελληνικής στρατιωτικής δικτατορίας στον απόηχο της κυπριακής κρίσης, οι Έλληνες πολιτικοί αποφάσισαν να επιταχύνουν την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΕ, παρά τις σαφείς οικονομικές αδυναμίες.
Το σκεπτικό ήταν βαθιά πολιτικό, καθώς η ΕΕ θεωρούνταν μια μακροπρόθεσμη άγκυρα για τους δημοκρατικούς θεσμούς (κάτι που πράγματι έγινε).
Η άρση των βιομηχανικών πολιτικών και του προστατευτισμού (σε συνδυασμό με τα παγκόσμια πετρελαϊκά και πληθωριστικά σοκ) οδήγησαν σε μια διαδικασία ευρέως γνωστή ως "πρόωρη αποβιομηχάνιση".
Ο εμπορικός τομέας είχε αναπτυχθεί κυρίως για να καλύψει τις ανάγκες της ταχέως αναπτυσσόμενης εγχώριας οικονομίας και σε καμία περίπτωση δεν ήταν έτοιμος να ανταγωνιστεί στις διεθνείς αγορές.
Ο συνδυασμός των κλονισμών οδήγησε τον εμπορικό τομέα σε κρίση - τμήματα του συρρικνώθηκαν και άλλα τμήματα εθνικοποιήθηκαν στο πλαίσιο μιας ευρύτερης διάσωσης.
Εξίσου, όμως, η περίοδος αυτή έθεσε τις βάσεις για τον δεύτερο μεγακύκλο της Ελλάδας.
Η άφιξη των διαρθρωτικών ταμείων από την ΕΕ, η υποτίμηση της δραχμής, οι βαθιές επενδύσεις σε υποδομές και οι πολιτικές σύγκλισης οδήγησαν σύντομα στην επανάκαμψη της ανάπτυξης.
Ξεκινώντας διακεκομμένα από τα μέσα της δεκαετίας του '80, αλλά επιταχυνόμενη σοβαρά μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ το 1992, η ελληνική οικονομία είχε αυξηθεί περισσότερο από πέντε φορές ως ποσοστό της γερμανικής οικονομίας μέχρι το 2008.
Στο τέλος αυτού του δεύτερου μεγαλοκυκλώματος, η Ελλάδα είχε δημιουργήσει όμως σημαντικές ανισορροπίες.
Εξαρτώμενη από αυξανόμενα ποσά κρατικού δανεισμού και εξωτερικής χρηματοδότησης, λειτουργώντας σε μη ανταγωνιστικό επίπεδο κόστους και καταναλώνοντας ένα αδικαιολόγητο μερίδιο του δυνητικού εισοδήματος, η οικονομία είχε προετοιμαστεί για την κατάρρευση της περιόδου 2010-2019, η οποία είναι σχετικά φρέσκια περίοδος μνήμης.
Και πάλι, ως ποσοστό της γερμανικής οικονομίας, η ελληνική οικονομία μειώθηκε σχεδόν στο μισό μέσα σε μια δεκαετία, μεταξύ άλλων και σε ονομαστικούς όρους.
Ένας πιθανός τρίτος μεγακύκλος
Σήμερα, η Barclays πιστεύει ότι η Ελλάδα έχει την ευκαιρία για έναν τρίτο μεγακύκλο, δεδομένων τριών βασικών δυναμικών:
1) Οι παγκόσμιες υπηρεσίες γίνονται όλο και πιο εμπορεύσιμες, δίνοντας στην Ελλάδα μια καλή ευκαιρία να οικοδομήσει έναν διεθνώς ανταγωνιστικό τομέα για πρώτη φορά στη μεταπολεμική της ιστορία.
Συγκεκριμένα, το παγκόσμιο εμπόριο υπηρεσιών είναι όλο και πιο ανταγωνιστική και υπερτερεί των αγαθών όσον αφορά την αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου.
Η τάση αυτή επιταχύνθηκε κατά τα έτη της ελληνικής κρίσης και η Ελλάδα τώρα την καλύπτει.
Οι υπηρεσίες αποτελούν ένα καλό 75-80% του ΑΕΠ της Ελλάδας.
Συνεπώς, η Ελλάδα είναι πολύ πιο πιθανό να είναι ανταγωνιστική στους τομείς του συγκριτικού της πλεονεκτήματος (τουρισμός, ακίνητα, μεταφορές, πληροφορική, καθαρή ενέργεια, υγειονομική περίθαλψη) παρά να δημιουργήσει μια νέα αυτοκινητοβιομηχανία.
2) Τα ζητήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη στο σύνολό της (ενεργειακή ασφάλεια, ενεργειακή μετάβαση, προστατευτισμός από την Κίνα και τις ΗΠΑ) μειώνουν την εστίαση στις ενδοευρωπαϊκές δημοσιονομικές τριβές και εισάγουν μια νέα εστίαση στις διακοινοτικές πολιτικές που έχουν οριστεί για την αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων.
3) Η Ελλάδα ξεκινά από ένα χαμηλό επίπεδο δραστηριότητας (μεγάλο παραγωγικό κενό), με πολύ λιγότερες ανισορροπίες από ό,τι στο παρελθόν, επωφελείται από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σε υποδομές και λαμβάνει κονδύλια του ΕΣΠΑ, τα οποία με την τρέχουσα μορφή τους θα μοχλευθούν για να φθάσουν έως και τα 60 δισ. ευρώ - ποσό εξαιρετικά μεγάλο σε σχέση με το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας (περίπου 200 δισ. ευρώ).
Μπορεί η Ελλάδα να επωφεληθεί από αυτή τη δυναμική, δεδομένων των πολλών θεσμικών και κοστολογικών μειονεκτημάτων της;
Το διάγραμμα δείχνει τις αιχμές των ΑΞΕ τόσο στη μεταποίηση όσο και στις υπηρεσίες τα τελευταία δύο χρόνια.
Υπάρχει σαφώς η αίσθηση ότι η Ελλάδα είναι άμεσα επενδύσιμη σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι στο πρόσφατο παρελθόν της, και ορισμένες μεγάλες συμφωνίες στον τομέα της τεχνολογίας και των πληρωμών δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Κατά συνέπεια, φαίνεται ότι η ταχεία μεταπανδημική ανάκαμψη της Ελλάδας δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της αναπτυξιακής βάσης που σχετίζεται με το COVID.
Η διατήρηση αυτής της δυναμικής θα είναι το κλειδί για την είσοδο σε έναν ακόμη πολυετή μεγακύκλο υψηλής ανάπτυξης (Σχήμα 6).
Η εκάστοτε κυβέρνηση θα πρέπει επίσης να πιστωθεί για αυτό το κύμα επενδύσεων - η εμπιστοσύνη της αγοράς είναι ένδειξη φιλικών προς τους επενδυτές πολιτικών.
Δεν είναι επομένως τυχαίο ότι πολλοί οίκοι αξιολόγησης περιμένουν το αποτέλεσμα των εκλογών και τις επιπτώσεις του στην πολιτική σταθερότητα και τη μεταρρυθμιστική δυναμική πριν από μια κρίσιμη πιθανή αναβάθμιση σε επενδυτική βαθμίδα.
Βέβαια, οι εκλογές δεν είναι απαλλαγμένες από κινδύνους, αλλά η Barclays πιστεύει ότι οι κίνδυνοι δεν είναι ούτε πολύ πιθανοί ούτε μη διαχειρίσιμοι.
Συνολικά, εξακολουθεί να θεωρεί ότι η σύγκλιση της Ελλάδας με άλλες περιφερειακές αγορές ομολόγων υψηλής αξιολόγησης (π.χ. Πορτογαλία) αποτελεί βασική επενδυτική θέση για το 2023.
Μετοχές: Μικρές αλλά ισχυρές
Η Ελλάδα αποτελεί μέρος του δείκτη MSCI EM, η ρευστότητα είναι περιορισμένη και οι μετοχές είναι ιδιαίτερα συγκεντρωμένες σε εγχώρια εκτεθειμένους κλάδους, όπως οι χρηματοπιστωτικοί.
Ωστόσο, η ελληνική αγορά μετοχών βρίσκεται σε σταθερά ανοδική πορεία τους τελευταίους 12 μήνες, υπεραποδίδοντας έναντι του MSCI Europe κατά σχεδόν 20%.
Η βραχυπρόθεσμη πολιτική αβεβαιότητα μπορεί να προκαλέσει κάποια μεταβλητότητα, καθώς ο κύριος ελληνικός δείκτης (+20% YTD) δεν φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα για τους κινδύνους, αναφέρει η Barclays.
Ωστόσο, εάν η Ελλάδα είναι όντως έτοιμη να εισέλθει σε έναν νέο μεγακύκλο, όπως συζητήθηκε παραπάνω, η αγορά μετοχών της θα επωφεληθεί.
Πρώτον, οι προοπτικές μιας ισχυρότερης οικονομίας και η συνέχιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων υπό μια κυβέρνηση φιλική προς τις επιχειρήσεις θα ήταν σίγουρα καλός οιωνός για την ελληνική αγορά μετοχών, δεδομένης της προτίμησής της προς τις χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις και τους εγχώριους κυκλικούς κλάδους.
Επίσης, οι αναθεωρήσεις EPS για τις ελληνικές εταιρείες ήταν ισχυρότερες από ό,τι για τις ευρωπαϊκές κατά μέσο όρο τους τελευταίους μήνες, γεγονός που πιθανώς εξηγεί μέρος της ισχυρής απόδοσης.
Δεύτερον, η Ελλάδα είναι βασικός δικαιούχος των δημοσιονομικών μεταβιβάσεων εντός της ζώνης του ευρώ.
Αυτό πιθανότατα θα συνεχίσει να ενισχύει τόσο τις εγχώριες όσο και τις ξένες επενδύσεις, εάν η χώρα εμμείνει στη μεταρρυθμιστική της ατζέντα, κατά την άποψη της Barclays.
Γενικότερα, η πολιτική σταθερότητα, η προθυμία για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και η μεγαλύτερη ευθυγράμμιση με τα προνόμια της ΕΚ θα ωφελήσουν ολόκληρη την περιφέρεια και θα συμβάλουν στη μείωση του χάσματος με τον πυρήνα.
Παρά την απότομη σύσφιξη της πολιτικής της ΕΚΤ τους τελευταίους μήνες, τα περιφερικά spreads, και το ευρώ, έχουν παραμείνει σε καλή τροχιά, γεγονός που υποδηλώνει ότι η περιοχή μπορεί τελικά να έχει ξεπεράσει την κρίση χρέους της τελευταίας δεκαετίας.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών