γράφει : Πέτρος Λεωτσάκος
Εξήρε το έργο της ΤτΕ και του Γ. Προβόπουλου ο Υves Mersch, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ στο συνέδριο Minsky του Levy Economics Institute που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα, παράλληλα τόνισε ότι χρειάζεται να συνεχισθεί το νοικοκύρεμα στους ισολογισμούς των τραπεζών
«Οι εποπτικές αρχές στην Ελλάδα έχουν κάνει σημαντικά βήματα για τη διατήρηση της σταθερότητας του τραπεζικού τομέα. Η ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων βασικών τραπεζών ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2013, ενώ η εξυγίανση του τραπεζικού τομέα συνεχίζεται ανέφερε χαρακτηριστικά».
Στο σκέλος της ανάκαμψης της οικονομίας ο Mersch τόνισε
«Αν και οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας είναι ουσιώδους σημασίας για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, η ικανότητά τους να δημιουργήσουν ανάπτυξη εξαρτάται και από άλλες εξελίξεις – ιδίως την κατάσταση του τραπεζικού τομέα.
Αν οι τράπεζες δεν χορηγούν νέα δάνεια τότε παρεμποδίζεται η είσοδος νέων παικτών στους απελευθερωμένους κλάδους, γεγονός που μειώνει τις ανταγωνιστικές πιέσεις και την προσαρμογή των τιμών. Κι αν οι τράπεζες δεν διαγράψουν δάνεια αφερέγγυων οφειλετών, ιδίως εταιρειών «ζόμπι», τότε καθυστερεί η απαραίτητη ανακατανομή πόρων προς εξαγωγικούς τομείς και τομείς υψηλής παραγωγικότητας.
Με άλλα λόγια, το νοικοκύρεμα των ισολογισμών των τραπεζών και η διασφάλιση της ορθής λειτουργίας του διαύλου των τραπεζικών χορηγήσεων είναι εξίσου σημαντικό μέρος της διαδικασίας προσαρμογής. Αυτή είναι η δεύτερη πρόκληση για την ανάπτυξη.
Οι αρχές στην Ελλάδα έχουν κάνει σημαντικά βήματα για τη διατήρηση της σταθερότητας του τραπεζικού τομέα.
Ωστόσο, παρά τις βελτιώσεις αυτές, η πιστωτική επέκταση στον ιδιωτικό τομέα παραμένει πολύ ασθενής, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 60% περίπου του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων στην Ελλάδα.
Η τελευταία έρευνα της ΕΚΤ για τη χρηματοδότηση των ΜΜΕ έδειξε ότι απορρίφθηκε το 31% των αιτήσεων από ΜΜΕ για χορήγηση τραπεζικών δανείων, ποσοστό το οποίο υπερβαίνει κατά πολύ το 11% που είναι ο μέσος όρος της ζώνης του ευρώ. Επιπλέον, η κατανομή των πιστώσεων κατά τομέα δεν έχει μετατοπιστεί σημαντικά προς τομείς με εξαγωγικό προσανατολισμό από το 2010, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι τράπεζες δεν διευκολύνουν τη διαδικασία εσωτερικής επανεξισορρόπησης.
Οι εξελίξεις αυτές είναι ως ένα βαθμό κυκλικές: το ασθενές οικονομικό περιβάλλον σημαίνει ότι οι τράπεζες αποδίδουν μεγαλύτερο πιστωτικό κίνδυνο στις ΜΜΕ.
Ωστόσο, υπάρχει και μια εξήγηση περισσότερο διαρθρωτικού χαρακτήρα.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξήθηκαν από 16% στο τέλος του 2011 σε 29% του συνόλου των δανείων το πρώτο τρίμηνο του 2013.
Αυτό λειτουργεί κατασταλτικά όσον αφορά τη χορήγηση νέων δανείων προς τομείς υψηλότερης ανάπτυξης.
Δυστυχώς, το πρόβλημα αυτό οφείλεται εν μέρει στην κυβερνητική πολιτική.
Το συνεχιζόμενο χρεοστάσιο όσον αφορά τον πλειστηριασμό ακινήτων οφειλετών που αθετούν τις υποχρεώσεις τους έχει καθυστερήσει τη διαδικασία επίλυσης των μην εξυπηρετούμενων δανείων και την αναδιάρθρωση των ισολογισμών.
Επιπλέον, οι προτάσεις υπευθύνων χάραξης πολιτικής σχετικά με την οριζόντια διαγραφή χρεών τραπεζικών οφειλετών οδηγεί σε κατακόρυφη άνοδο των στρατηγικών αθετήσεων των υποχρεώσεων, καθώς οι τράπεζες εκτιμούν ότι το 25% των μη εξυπηρετούμενων δανείων στους τομείς των ακινήτων και των ΜΜΕ έχουν πλέον στρατηγικό χαρακτήρα.
Αυτός ο εκφυλισμός της κουλτούρας πληρωμών, ακόμη κι αν βοηθά επιμέρους άτομα σε μικροοικονομικό επίπεδο, προκαλεί βαθύτατη ζημία στην οικονομία ως σύνολο.
Αν συνεχιστεί, θα οδηγήσει τελικά σε αύξηση του κόστους για τις τράπεζες, στην ανάγκη νέων ανακεφαλαιοποιήσεων και σε περαιτέρω περιορισμούς των τραπεζικών χορηγήσεων.
Κατά την άποψή μου, προκειμένου να γίνει επανεκκίνηση των χορηγήσεων δανείων στην πραγματική οικονομία, πρέπει οπωσδήποτε να τερματιστεί αυτός ο αυτόεκπληρούμενος κύκλος.
Χαιρετίζω το γεγονός ότι οι ελληνικές αρχές συνέστησαν διυπηρεσιακή ομάδα εργασίας για τον προσδιορισμό τρόπων με τους οποίους μπορεί να βελτιωθεί η αποδοτικότητα των διαδικασιών διαγραφής χρεών.
Προτεραιότητα της εν λόγω ομάδας εργασίας θα πρέπει να είναι η θέσπιση ενός χρονικά οριοθετημένου πλαισίου για τη διευκόλυνση του διακανονισμού καθυστερούμενων οφειλών με τη χρήση τυποποιημένων πρωτοκόλλων. Αυτό θα συνέβαλλε στην εξάλειψη τυχόν προσδοκιών σχετικά με μελλοντική διαγραφή χρεών και, ως εκ τούτου, θα εξάλειπτε τον σχετικό ηθικό κίνδυνο ο οποίος λειτουργεί εξασθενητικά.
Διαφορετικά, το τελικό αποτέλεσμα θα είναι να γίνουν διαρθρωτικά τα υπερβολικά υψηλά ασφάλιστρα κινδύνου και να καταπνίξουν τις επενδύσεις και τη δημιουργία θέσεων εργασίας – ποινικοποιώντας έτσι ολόκληρη την κοινωνία εξαιτίας των ενεργειών εκείνων που επιλέγουν τη στρατηγική αθέτηση υποχρεώσεων.
www.bankingnews.gr
Στο σκέλος της ανάκαμψης της οικονομίας ο Mersch τόνισε
«Αν και οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας είναι ουσιώδους σημασίας για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, η ικανότητά τους να δημιουργήσουν ανάπτυξη εξαρτάται και από άλλες εξελίξεις – ιδίως την κατάσταση του τραπεζικού τομέα.
Αν οι τράπεζες δεν χορηγούν νέα δάνεια τότε παρεμποδίζεται η είσοδος νέων παικτών στους απελευθερωμένους κλάδους, γεγονός που μειώνει τις ανταγωνιστικές πιέσεις και την προσαρμογή των τιμών. Κι αν οι τράπεζες δεν διαγράψουν δάνεια αφερέγγυων οφειλετών, ιδίως εταιρειών «ζόμπι», τότε καθυστερεί η απαραίτητη ανακατανομή πόρων προς εξαγωγικούς τομείς και τομείς υψηλής παραγωγικότητας.
Με άλλα λόγια, το νοικοκύρεμα των ισολογισμών των τραπεζών και η διασφάλιση της ορθής λειτουργίας του διαύλου των τραπεζικών χορηγήσεων είναι εξίσου σημαντικό μέρος της διαδικασίας προσαρμογής. Αυτή είναι η δεύτερη πρόκληση για την ανάπτυξη.
Οι αρχές στην Ελλάδα έχουν κάνει σημαντικά βήματα για τη διατήρηση της σταθερότητας του τραπεζικού τομέα.
Ωστόσο, παρά τις βελτιώσεις αυτές, η πιστωτική επέκταση στον ιδιωτικό τομέα παραμένει πολύ ασθενής, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 60% περίπου του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων στην Ελλάδα.
Η τελευταία έρευνα της ΕΚΤ για τη χρηματοδότηση των ΜΜΕ έδειξε ότι απορρίφθηκε το 31% των αιτήσεων από ΜΜΕ για χορήγηση τραπεζικών δανείων, ποσοστό το οποίο υπερβαίνει κατά πολύ το 11% που είναι ο μέσος όρος της ζώνης του ευρώ. Επιπλέον, η κατανομή των πιστώσεων κατά τομέα δεν έχει μετατοπιστεί σημαντικά προς τομείς με εξαγωγικό προσανατολισμό από το 2010, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι τράπεζες δεν διευκολύνουν τη διαδικασία εσωτερικής επανεξισορρόπησης.
Οι εξελίξεις αυτές είναι ως ένα βαθμό κυκλικές: το ασθενές οικονομικό περιβάλλον σημαίνει ότι οι τράπεζες αποδίδουν μεγαλύτερο πιστωτικό κίνδυνο στις ΜΜΕ.
Ωστόσο, υπάρχει και μια εξήγηση περισσότερο διαρθρωτικού χαρακτήρα.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξήθηκαν από 16% στο τέλος του 2011 σε 29% του συνόλου των δανείων το πρώτο τρίμηνο του 2013.
Αυτό λειτουργεί κατασταλτικά όσον αφορά τη χορήγηση νέων δανείων προς τομείς υψηλότερης ανάπτυξης.
Δυστυχώς, το πρόβλημα αυτό οφείλεται εν μέρει στην κυβερνητική πολιτική.
Το συνεχιζόμενο χρεοστάσιο όσον αφορά τον πλειστηριασμό ακινήτων οφειλετών που αθετούν τις υποχρεώσεις τους έχει καθυστερήσει τη διαδικασία επίλυσης των μην εξυπηρετούμενων δανείων και την αναδιάρθρωση των ισολογισμών.
Επιπλέον, οι προτάσεις υπευθύνων χάραξης πολιτικής σχετικά με την οριζόντια διαγραφή χρεών τραπεζικών οφειλετών οδηγεί σε κατακόρυφη άνοδο των στρατηγικών αθετήσεων των υποχρεώσεων, καθώς οι τράπεζες εκτιμούν ότι το 25% των μη εξυπηρετούμενων δανείων στους τομείς των ακινήτων και των ΜΜΕ έχουν πλέον στρατηγικό χαρακτήρα.
Αυτός ο εκφυλισμός της κουλτούρας πληρωμών, ακόμη κι αν βοηθά επιμέρους άτομα σε μικροοικονομικό επίπεδο, προκαλεί βαθύτατη ζημία στην οικονομία ως σύνολο.
Αν συνεχιστεί, θα οδηγήσει τελικά σε αύξηση του κόστους για τις τράπεζες, στην ανάγκη νέων ανακεφαλαιοποιήσεων και σε περαιτέρω περιορισμούς των τραπεζικών χορηγήσεων.
Κατά την άποψή μου, προκειμένου να γίνει επανεκκίνηση των χορηγήσεων δανείων στην πραγματική οικονομία, πρέπει οπωσδήποτε να τερματιστεί αυτός ο αυτόεκπληρούμενος κύκλος.
Χαιρετίζω το γεγονός ότι οι ελληνικές αρχές συνέστησαν διυπηρεσιακή ομάδα εργασίας για τον προσδιορισμό τρόπων με τους οποίους μπορεί να βελτιωθεί η αποδοτικότητα των διαδικασιών διαγραφής χρεών.
Προτεραιότητα της εν λόγω ομάδας εργασίας θα πρέπει να είναι η θέσπιση ενός χρονικά οριοθετημένου πλαισίου για τη διευκόλυνση του διακανονισμού καθυστερούμενων οφειλών με τη χρήση τυποποιημένων πρωτοκόλλων. Αυτό θα συνέβαλλε στην εξάλειψη τυχόν προσδοκιών σχετικά με μελλοντική διαγραφή χρεών και, ως εκ τούτου, θα εξάλειπτε τον σχετικό ηθικό κίνδυνο ο οποίος λειτουργεί εξασθενητικά.
Διαφορετικά, το τελικό αποτέλεσμα θα είναι να γίνουν διαρθρωτικά τα υπερβολικά υψηλά ασφάλιστρα κινδύνου και να καταπνίξουν τις επενδύσεις και τη δημιουργία θέσεων εργασίας – ποινικοποιώντας έτσι ολόκληρη την κοινωνία εξαιτίας των ενεργειών εκείνων που επιλέγουν τη στρατηγική αθέτηση υποχρεώσεων.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών