γράφει : Αλεξάνδρα Τόμπρα
Μπορεί το καλοκαίρι να πέρασε ήσυχα για την Ευρώπη, αλλά η Ελλάδα είναι έτοιμη να επανέλθει στο προσκήνιο παίρνοντας τη δική της εκδίκηση, αναφέρει στη νέα του ανάλυση για τη χώρα μας ο Ashoka Mody, συνεργάτης του Ινστιτούτου Bruegel.
Η κρίση στην Ελλάδα αποδείχθηκε θεαματικά τεράστια. Αφού αποκαλύφθηκε ότι οι διαδοχικές κυβερνήσεις είχαν παραπλανήσει σχετικά με τα δημοσιονομικά ελλείμματα και τις μακροοικονομικές ανισορροπίες, η Ελλάδα έχασε την πρόσβαση της στις διεθνείς αγορές ομολόγων. Από το 2010 , η χώρα εξαρτάται από την άνευ προηγουμένου βοήθεια των εταίρων της. Όμως, επειδή οι πιστωτές της - το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις - διαρκώς κάνουν λάθη στην αξιολόγηση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα, η διάσωση καθυστερεί απλώς την αναπόφευκτη χρεοκοπία προκαλώντας μια τεράστια συρρίκνωση της οικονομίας, επισημαίνει ο Mody.
Οι ελπίδες των Ευρωπαίων στηρίχθηκαν στο γεγονός ότι οι Έλληνες θα αναλάβουν τελικά το δικό τους βάρος. Αυτό ποτέ δεν ήταν μια ρεαλιστική προσέγγιση. Η ελληνική κρίση πάντα απειλούσε να διαχυθεί πέρα από τα εθνικά σύνορα. Το ερώτημα ήταν ποιος θα αναλάμβανε το κόστος.
Σήμερα, έχει επανέλθει ο διάλογος στην επικείμενη απόφαση για τον επόμενο γύρο της ελληνικής βοήθειας, η οποία απειλεί να σπάσει τα ταμπού για ελάφρυνση του χρέους που βρίσκονται στα χέρια του επίσημου τομέα.
Παράλληλα, είναι αναμφισβήτητο ότι η Ελλάδα χρειάζεται δάνεια από τον επίσημο τομέα για την εξόφληση των ιδιωτών πιστωτών, συντηρώντας το μέγεθος του χρέους της. Παράλληλα οι ηγέτες της ευρωζώνης απαιτούν όλο και μεγαλύτερη οικονομικά εξουθενωτική δημοσιονομική λιτότητα. Πέρυσι , έγινε σαφές ότι η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να επιστρέψει στους επίσημους πιστωτές της τα κεφάλαια που έλαβε με τους συμφωνημένους όρους. Έτσι αποφασίστηκε μείωση των επιτοκίων και παράταση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου, ώστε το σχέδιο να μην καταρρεύσει.
Η Ελλάδα μέχρι τώρα δεν έχει επιστρέψει τίποτα από τα 282 δισ. ευρώ από τα δάνεια που έχει λάβει από το 2010. Για να ξεφύγει από αυτό το τέλμα, η Ελλάδα χρειάζεται μια μαζική διαγραφή χρέους. Αλλά εδώ υπάρχει ένα πρόβλημα. Σχεδόν όλες οι αποπληρωμές του χρέους που πρέπει να καταβληθούν κατά τα επόμενα χρόνια είναι απέναντι στο ΔΝΤ, το οποίο σιωπηρά είναι "προνομιούχος" δανειστής, εξασφαλίζοντας ότι θα εξοφλείται πρώτο. Δεδομένου του ότι η Ελλάδα δεν διαθέτει ρευστότητα, θα πρέπει πρώτα να δανειστεί περισσότερα είτε από τους Ευρωπαίους γείτονές της, είτε από το ίδιο το ΔΝΤ. Εάν όμως το ΔΝΤ διευκολύνει τους όρους των ελληνικών δανείων, θα αντιμετωπίσει τις σκληρές διαμαρτυρίες από τα μέλη του, θέτοντας σε κίνδυνο τη θέση του ως βασικός πιστωτής.
Για το λόγο αυτό, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει να δώσουν πιθανότατα νέα χρήματα, αν και είναι γνωστό ότι δεν θα μπορέσει η Ελλάδα να τα επιστρέψει. Όμως μια διαγραφή των ελληνικών χρεών θα σήμαινε ότι οι φορολογούμενοι των πιστωτριών χωρών θα έχαναν τα χρήματα τους. Έτσι θα κατέπεφτε ο όρος που αποτέλεσε τη νομική βάση για τη στήριξη της Ελλάδας. Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων αποφάνθηκε ότι τα δάνεια για την προστασία της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας δεν παραβιάζουν τη Συνθήκης της Λισαβόνας, και ειδικά τη ρήτρα περί μη διάσωσης, με την προϋπόθεση ότι οι όροι τους θα είναι "λογικοί". Αλλά πόσο λογικό είναι να δανείζεις μία χώρα γνωρίζοντας ότι δεν μπορεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της;
Παρά την εσωτερική αντιπολίτευση, η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel αποφάσισε να δεσμευτούν οι Ευρωπαίοι για τη διατήρηση της Ελλάδα στην ευρωζώνη, διότι ο κίνδυνος ότι μια ελληνική έξοδο θα προκαλούσε διάλυση της νομισματικής ένωσης. Αλλά αυτή η δέσμευση απέτυχε να καλύψει τις πολιτικές προεκτάσεις, οι οποίες απειλούν να υπονομεύσουν περαιτέρω την ευρωπαϊκή ενότητα.
Οι Γερμανοί ψηφοφόροι - οι οποίοι κλήθηκαν στις κάλπες αυτήν την εβδομάδα - είναι σαφώς ανήσυχοι. Ενώ μπορεί να είναι πολύ αργά για να αποφευχθεί η ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, η επόμενη κυβέρνηση της Γερμανίας δεν θα έχει εντολή να παράσχει περισσότερα δάνεια στην Ελλάδα. Ως αποτέλεσμα αυτής της στάσης θα είναι σημαντικά έργα, όπως η σύσταση της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ένωσης, η οποία θα απαιτούσε δημοσιονομική πειθαρχία, είναι πιθανόν να καθυστερήσει ή ακόμη και να τεθεί σε κίνδυνο.
Και ο Mody καταλήγει: Λόγω του ότι υπάρχει πάντα η πιθανότητα η κατάσταση στην Ελλάδα να γίνει όλο και πιο δύσκολη απειλώντας το οικοδόμημα του δημοκρατικά νομιμοποιημένου πανευρωπαϊκού ταμείου διάσωσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια πραγματική ομοσπονδία, τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης. Αυτό θα ήταν ένας θρίαμβος για το ευρωπαϊκό σχέδιο.
Όμως με δεδομένη την απροθυμία των Ευρωπαίων σε ένα τέτοιο σχέδιο, θα πρέπει να προετοιμαστούμε για μια άλλη περίοδο των πολιτικών και οικονομικών αναταραχών.
www.bankingnews.gr
Οι ελπίδες των Ευρωπαίων στηρίχθηκαν στο γεγονός ότι οι Έλληνες θα αναλάβουν τελικά το δικό τους βάρος. Αυτό ποτέ δεν ήταν μια ρεαλιστική προσέγγιση. Η ελληνική κρίση πάντα απειλούσε να διαχυθεί πέρα από τα εθνικά σύνορα. Το ερώτημα ήταν ποιος θα αναλάμβανε το κόστος.
Σήμερα, έχει επανέλθει ο διάλογος στην επικείμενη απόφαση για τον επόμενο γύρο της ελληνικής βοήθειας, η οποία απειλεί να σπάσει τα ταμπού για ελάφρυνση του χρέους που βρίσκονται στα χέρια του επίσημου τομέα.
Παράλληλα, είναι αναμφισβήτητο ότι η Ελλάδα χρειάζεται δάνεια από τον επίσημο τομέα για την εξόφληση των ιδιωτών πιστωτών, συντηρώντας το μέγεθος του χρέους της. Παράλληλα οι ηγέτες της ευρωζώνης απαιτούν όλο και μεγαλύτερη οικονομικά εξουθενωτική δημοσιονομική λιτότητα. Πέρυσι , έγινε σαφές ότι η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να επιστρέψει στους επίσημους πιστωτές της τα κεφάλαια που έλαβε με τους συμφωνημένους όρους. Έτσι αποφασίστηκε μείωση των επιτοκίων και παράταση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου, ώστε το σχέδιο να μην καταρρεύσει.
Η Ελλάδα μέχρι τώρα δεν έχει επιστρέψει τίποτα από τα 282 δισ. ευρώ από τα δάνεια που έχει λάβει από το 2010. Για να ξεφύγει από αυτό το τέλμα, η Ελλάδα χρειάζεται μια μαζική διαγραφή χρέους. Αλλά εδώ υπάρχει ένα πρόβλημα. Σχεδόν όλες οι αποπληρωμές του χρέους που πρέπει να καταβληθούν κατά τα επόμενα χρόνια είναι απέναντι στο ΔΝΤ, το οποίο σιωπηρά είναι "προνομιούχος" δανειστής, εξασφαλίζοντας ότι θα εξοφλείται πρώτο. Δεδομένου του ότι η Ελλάδα δεν διαθέτει ρευστότητα, θα πρέπει πρώτα να δανειστεί περισσότερα είτε από τους Ευρωπαίους γείτονές της, είτε από το ίδιο το ΔΝΤ. Εάν όμως το ΔΝΤ διευκολύνει τους όρους των ελληνικών δανείων, θα αντιμετωπίσει τις σκληρές διαμαρτυρίες από τα μέλη του, θέτοντας σε κίνδυνο τη θέση του ως βασικός πιστωτής.
Για το λόγο αυτό, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει να δώσουν πιθανότατα νέα χρήματα, αν και είναι γνωστό ότι δεν θα μπορέσει η Ελλάδα να τα επιστρέψει. Όμως μια διαγραφή των ελληνικών χρεών θα σήμαινε ότι οι φορολογούμενοι των πιστωτριών χωρών θα έχαναν τα χρήματα τους. Έτσι θα κατέπεφτε ο όρος που αποτέλεσε τη νομική βάση για τη στήριξη της Ελλάδας. Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων αποφάνθηκε ότι τα δάνεια για την προστασία της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας δεν παραβιάζουν τη Συνθήκης της Λισαβόνας, και ειδικά τη ρήτρα περί μη διάσωσης, με την προϋπόθεση ότι οι όροι τους θα είναι "λογικοί". Αλλά πόσο λογικό είναι να δανείζεις μία χώρα γνωρίζοντας ότι δεν μπορεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της;
Παρά την εσωτερική αντιπολίτευση, η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel αποφάσισε να δεσμευτούν οι Ευρωπαίοι για τη διατήρηση της Ελλάδα στην ευρωζώνη, διότι ο κίνδυνος ότι μια ελληνική έξοδο θα προκαλούσε διάλυση της νομισματικής ένωσης. Αλλά αυτή η δέσμευση απέτυχε να καλύψει τις πολιτικές προεκτάσεις, οι οποίες απειλούν να υπονομεύσουν περαιτέρω την ευρωπαϊκή ενότητα.
Οι Γερμανοί ψηφοφόροι - οι οποίοι κλήθηκαν στις κάλπες αυτήν την εβδομάδα - είναι σαφώς ανήσυχοι. Ενώ μπορεί να είναι πολύ αργά για να αποφευχθεί η ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, η επόμενη κυβέρνηση της Γερμανίας δεν θα έχει εντολή να παράσχει περισσότερα δάνεια στην Ελλάδα. Ως αποτέλεσμα αυτής της στάσης θα είναι σημαντικά έργα, όπως η σύσταση της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ένωσης, η οποία θα απαιτούσε δημοσιονομική πειθαρχία, είναι πιθανόν να καθυστερήσει ή ακόμη και να τεθεί σε κίνδυνο.
Και ο Mody καταλήγει: Λόγω του ότι υπάρχει πάντα η πιθανότητα η κατάσταση στην Ελλάδα να γίνει όλο και πιο δύσκολη απειλώντας το οικοδόμημα του δημοκρατικά νομιμοποιημένου πανευρωπαϊκού ταμείου διάσωσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια πραγματική ομοσπονδία, τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης. Αυτό θα ήταν ένας θρίαμβος για το ευρωπαϊκό σχέδιο.
Όμως με δεδομένη την απροθυμία των Ευρωπαίων σε ένα τέτοιο σχέδιο, θα πρέπει να προετοιμαστούμε για μια άλλη περίοδο των πολιτικών και οικονομικών αναταραχών.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών