Οι αυξημένες φορολογικές υποχρεώσεις συνέχισαν να επιβαρύνουν τις καταθέσεις του εγχώριου ιδιωτικού τομέα και τον Οκτώβριο
"Η διαπραγμάτευση συνεχίζεται, η αβεβαιότητα παραμένει", προειδοποιεί η Eurobank στην καθιερωμένη ανάλυσή της "7 Ημέρες Οικονομία".
Όπως διαπιστώνει η Eurobank:
• Συνεχίζεται η διαπραγμάτευση για το θέμα της άρσης των πλειστηριασμών, το δημοσιονομικό κενό του 2014 καθώς και την αναδιάρθρωση των αμυντικών βιομηχανιών.
• Διατηρησιμότητα των πρωτογενών πλεονασμάτων και εφαρμογή του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων κρίνουν την επιτυχία του προγράμματος.
• Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης από τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του Δημοσίου καταβλήθηκαν €4,7 δισ.
• Βελτιώνεται το επιχειρηματικό κλίμα, ο δείκτης PMI ανήλθε στις 49,2 μονάδες το Νοέμβριο, στην υψηλότερη τιμή των τελευταίων 51 μηνών.
• Οι αυξημένες φορολογικές υποχρεώσεις συνέχισαν να επιβαρύνουν τις καταθέσεις του εγχώριου ιδιωτικού τομέα και τον Οκτώβριο.
Την προηγούμενη Παρασκευή, (29/11/2013), ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Moody’s προχώρησε στην αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας του Ελληνικού Δημοσίου κατά δύο βαθμίδες, από C σε Caa3΄, με σταθερές προοπτικές. Παράλληλα, στην αρχή της παρούσας εβδομάδας (02/12/2013) και ο οίκος αξιολόγησης Fitch επιβεβαίωσε την παρούσα αξιολόγηση του για το Ελληνικό Δημόσιο στο Β- με σταθερές προοπτικές. Αν και η αναβάθμιση από την Moody’s δεν είναι εντυπωσιακή – η κατηγοριοποίηση investment grade απέχει ακόμη 7 βαθμίδες – μαζί με την επιβεβαίωση της αξιολόγησης της Fitch καταδεικνύουν τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί από την ελληνική κυβέρνηση όσον αφορά:
• Τη δημοσιονομική εξυγίανση
• Τις ενδείξεις για βελτίωση της εικόνας της ελληνικής οικονομίας μεσοπρόθεσμα κυρίως χάρη στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας.
• Τη σημαντική μείωση των δαπανών για εξυπηρέτηση του χρέους λόγω α) της εφαρμογής του PSI την άνοιξη του 2012, β) του προγράμματος επαναγοράς χρέους στο τέλος εκείνης της χρονιάς και γ) της δανειακής βοήθειας στα πλαίσια του 2ου Προγράμματος για την εξυπηρέτηση του χρέους.
Παράλληλα, και οι δύο οίκοι αξιολόγησης επισημαίνουν ότι το ονομαστικό χρέος παραμένει σε υψηλά επίπεδα, ενώ η εξασφάλιση της διατηρησιμότητάς του συναρτάται άμεσα τόσο με την εξασφάλιση της πολιτικής σταθερότητας στην χώρα και την αποφυγή νέων εκλογών όσο και με την επίτευξη των σχετικών υποθέσεων του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης (Ιούλιος 2013). Επίσης, η περαιτέρω αναβάθμιση του Ελληνικού Δημοσίου (ή αντίστοιχα η υποβάθμισή του) σύμφωνα με την ανάλυσή τους θα εξαρτηθεί από:
• Την εξέλιξη της τρέχουσας διαπραγμάτευσης με την τρόικα για το ύψος του δημοσιονομικού κενού και τα υπόλοιπα ανοικτά θέματα του Προϋπολογισμού 2014
• Την ολοκλήρωση του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων
• Την διατηρησιμότητα των πρωτογενών πλεονασμάτων για τα επόμενα χρόνια
• Τον αποκλεισμό ανάγκης για νέα ανακεφαλαιοποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.
Το σύνολο των παρατηρήσεων των οίκων αξιολόγησης έχει ήδη επισημανθεί πολλές φορές σε προηγούμενα τεύχη του «7 Ημέρες Οικονομία». Δε θα σταθούμε στην αυταπόδεικτη σημασία της πολιτικής σταθερότητας. Τώρα φαίνεται η σημασία της επίτευξης του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2013 καθώς και η εξασφάλιση της διατηρησιμότητάς του σύμφωνα με τους στόχους του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης. Στο Σενάριο Βάσης έχουν χρησιμοποιηθεί οι αντίστοιχοι στόχοι (και για το πρωτογενές πλεόνασμα) του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης με μόνη αλλαγή την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 0,5% για το 2013. Από εκεί και πέρα, τα εναλλακτικά σενάρια υποθέτουν ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα διατηρηθεί:
1. στα επίπεδα του 2013 (0,3% του ΑΕΠ),
2. στα επίπεδα του 2014 (1,5% του ΑΕΠ),
3. στα επίπεδα του 2015 (3,0% του ΑΕΠ)
Είναι σαφές ότι η επίτευξη των στόχων του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης τόσο όσον αφορά το πρωτογενές πλεόνασμα όσο και των υπόλοιπων στόχων (π.χ. ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ και έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις) είναι ο μόνος δρόμος για την εξασφάλιση της διατηρησιμότητας του χρέους, τουλάχιστον όσο αυτό παραμένει στα ήδη γνωστά μεγέθη του (χωρίς κάποια δραστική μείωση του στα πλαίσια της διαδικασίας ελάφρυνσης που αναμένουμε να ξεκινήσει μετά τις ευρωεκλογές του Μαΐου 2013 ή και κάποιας άλλης μελλοντικής ελάφρυνσης (πχ. μεταφορά του δανεισμού για την ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών απευθείας στις τράπεζες μετά το 2017 και την πλήρη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Τραπεζικής Εποπτείας).
Μετά από σχεδόν τρείς μήνες διαπραγματεύσεων και χωρίς ακόμη να έχει εξασφαλιστεί η συμφωνία της τρόικας για το θέμα του δημοσιονομικού κενού του 2014, ξεκίνησε στο Κοινοβούλιο η συζήτηση για τον Προϋπολογισμό 2014. Η ψήφιση του αναμένεται στις 7 Δεκεμβρίου 2013. Όπως έχουμε ήδη επισημάνει και στο παρελθόν τα χρονικά περιθώρια για μια συμφωνία μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας είναι περιορισμένα, μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου 2013 το αργότερο, πριν ξεκινήσει η Ελληνική Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Ιανουάριο του 2014.
Από ό,τι φαίνεται δύσκολα θα επιτευχθεί συμφωνία πριν από την ψήφιση του Προϋπολογισμού ώστε να επιτευχθεί και η αποδέσμευση της δόσης του €1,0 δις. στο Eurogroup της 8ης Δεκεμβρίου 2013. Η επόμενη κρίσιμη ημερομηνία θα είναι στο αναμενόμενο Eurogroup της 18ης Δεκεμβρίου αν μέχρι τότε έχει σχηματιστεί νέα κυβέρνηση στη Γερμανία.
Τα ανοικτά θέματα περιλαμβάνουν:
• Την υπό όρους απελευθέρωση των πλειστηριασμών ακινήτων για χρέη προς τον τραπεζικό τομέα. Η κυβέρνηση – με δεδομένη την μικρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία – αναζητεί περιθώρια συμβιβασμών ώστε να διαμορφώσει μια τελική λύση που θα προστατεύει τους κατόχους πρώτης κατοικίας που πραγματικά αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα δάνεια τους, διαχωρίζοντάς τους από αυτούς που στρατηγικά επιλέγουν να μην το κάνουν ενώ θα μπορούσαν. Η λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα είναι απαραίτητη ώστε να μειωθεί η αβεβαιότητα στην αγορά ακινήτων και στο τραπεζικό σύστημα. Σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις αναμένεται νομοθετική παρέμβαση της κυβέρνησης που θα διατηρήσει την απαγόρευση πλειστηριασμών για την πρώτη κατοικία αντικειμενικής αξίας μέχρι €180.000 και θα περιλαμβάνει μια τριετή περίοδο προστασίας για τις υπόλοιπες κατηγορίες. Δεν υπάρχει ακόμη πλήρης συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών (κυβέρνησης και τρόικας) για το θέμα των πλειστηριασμών.
• Την αναδιάρθρωση των αμυντικών βιομηχανιών. Η κυβέρνηση έχει προτείνει ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης με συγχώνευση των αμυντικών βιομηχανιών, συρρίκνωση του αριθμού του προσωπικού τους μέσω εθελουσίας εξόδου (αντί των απολύσεων) και διατήρηση της παραγωγικής δραστηριότητας (και της εξαγωγικής δραστηριότητας). Όπως έχουμε σημειώσει και στο παρελθόν, δεν είναι δυνατή η επιβάρυνση των συνήθων υπόπτων (μισθωτών και συνταξιούχων) με επιπλέον φόρους για τη διατήρηση ελλειμματικών κρατικών δραστηριοτήτων. Οι όποιες αποφάσεις για τη διατήρηση των αμυντικών βιομηχανιών θα πρέπει να ληφθούν με βάση αυτό το κριτήριο.
• Την δυνατότητα επίτευξης των στόχων για τα έσοδα από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΦΙΑ). Πριν από τον ΕΦΙΑ ο στόχος της κυβέρνησης ήταν η συγκέντρωση περίπου €2,9 δισ. από τον φόρο ακίνητης περιουσίας. Μετά τις αλλαγές που προκλήθηκαν από την αντίδραση των βουλευτών της κυβερνητικής πλειοψηφίας τα έσοδα του ΕΦΙΑ αναμένεται να μειωθούν στα €2,65 δισ. Για να αντισταθμίσει την συγκεκριμένη απώλεια στον Προϋπολογισμό 2014 μείωσε τις δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) κατά €0,20 δισ. (από τα €7,00 δισ. στο Προσχέδιο στα €6,80 δισ.). Η μείωση των δαπανών του ΠΔΕ – με όλες τις αντιαναπτυξιακές συνέπειες που μπορεί να έχει – για ακόμη μια φορά χρησιμοποιείται ως η εύκολη λύση για τη διόρθωση αποκλίσεων του προϋπολογισμού. Το παραπάνω όμως δεν είναι το μόνο ανοικτό θέμα όσον αφορά τον ΕΦΙΑ. Η τρόικα δεν εμπιστεύεται ακόμη των φοροεισπρακτικό μηχανισμό (παρά τη βελτίωσή του τον τελευταίο καιρό θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και τον φόρτο εργασίας που αντιμετωπίζει ο συγκεκριμένος μηχανισμός) και αναμένει ότι τα έσοδα από τον συγκεκριμένο φόρο θα είναι ακόμη χαμηλότερα (τουλάχιστον κατά €0,20 δισ.). Ως θετική έκβαση θεωρούμε την πρόσφατη πληροφόρηση ότι η κυβέρνηση αναμένει την τελική γνωμοδότηση της τρόικας και σκοπεύει να καταθέσει προς ψήφιση το νομοσχέδιο για τον ΕΦΙΑ πριν από την ψήφιση του Προϋπολογισμού 2014 (7 Δεκεμβρίου 2013).
• Την συνέχιση της εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων τόσο αυτών που περιλαμβάνονται ως προαπαιτούμενες για την αξιολόγηση του Δεκεμβρίου 2013 όσο και αυτών που αφορούν την απελευθέρωση των αγορών προϊόντων όπως αυτές επισημάνθηκαν από την πρόσφατη σχετική έκθεση του ΟΟΣΑ . Ήδη σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές προωθείται νομοθετική παρέμβαση για την εξάλειψη τουλάχιστον του 80% των στρεβλώσεων που επισημαίνονται στην έκθεση του ΟΟΣΑ. Και εδώ θέλουμε να τονίσουμε πως η νομοθετική παρέμβαση θα πρέπει να αντιμετωπίζει συνολικά το πρόβλημα και όχι να περιοριστεί σε διορθώσεις με μικρή αξία όσον αφορά την μείωση των τελικών τιμών. Απαιτείται ανάληψη της «ιδιοκτησίας» (ownership) του προγράμματος σταθεροποίησης από την κυβέρνηση καθώς και η εξασφάλιση συναινέσεων μεταξύ του συνόλου του πολιτικού κόσμου. Η απελευθέρωση της αγοράς προϊόντων καθυστέρησε. Θα έπρεπε να αποτελεί έναν από τους πρώτους στόχους του μεταρρυθμιστικού προγράμματος. Ενδεικτικό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά είναι το γεγονός ότι ο πληθωρισμός χωρίς την επίδραση των φόρων γύρισε σε αρνητικά επίπεδα μετά τα μέσα του 2012 και ενώ η ελληνική οικονομία βρισκόταν ήδη στον 5ο χρόνο με αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013, το δημοσιονομικό ισοζύγιο σε ταμειακή, μη ενοποιημένη, βάση ήταν αρνητικό (δημοσιονομικό έλλειμμα) στα €4,41 δισ. αλλά μειωμένο σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2012 κατά €4,60 δισ. ή -50,8%. Το πρωτογενές ισοζύγιο σε ταμειακή, μη ενοποιημένη, βάση ήταν θετικό στα €1,38 δισ. μειωμένο κατά €1,10 δισ. ή -45,4% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2012.
Η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου, αν και σημαντική, δεν αφήνει περιθώρια για εφησυχασμό στην κυβέρνηση. Το ζητούμενο από εδώ και πέρα είναι η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος για το σύνολο του 2013. Υπενθυμίζουμε ότι ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης για το 2013 είναι €0,84 δισ. ή 0,4% του ΑΕΠ σύμφωνα με το Σχέδιο Προϋπολογισμού 2014.
Το κρίσιμο σημείο για την επίτευξη του παραπάνω στόχου είναι ο ρυθμός αύξησης των φορολογικών εσόδων μέχρι το τέλος του 2013. Τα αναλυτικά στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης είναι ενθαρρυντικά όσον αφορά τα φορολογικά έσοδα. Η κυβέρνηση στηρίζει μεγάλο μέρος της υπέρ-απόδοσης όσον αφορά το πρωτογενές πλεόνασμα του 2013 στην καλύτερη της αναμενόμενης πορεία των φορολογικών εσόδων. Βέβαια κάτι τέτοιο δεν είναι ανώδυνο. Το φορολογικό βάρος είναι τεράστιο για τους συνήθεις υπόπτους, τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους. Η κατάσταση αυτή δεν είναι διατηρήσιμη για πολύ ακόμη. Άλλωστε, όπως επισημαίνεται και σε πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ ένα πιο αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα με δικαιότερη κατανομή των βαρών (π.χ. μέσω της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής) θα αποτελέσει σημαντικό παράγοντα τόσο για ην επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης όσο και για την αύξηση της κοινωνικής συνοχής.Για το δεκάμηνο του 2013, τα φορολογικά έσοδα εμφανίζονται αυξημένα κατά 0,6% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Τα συνολικά έσοδα από τον ΦΠΑ εμφανίζονται ελαφρώς μειωμένα κατά -0,5% σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 εξαιτίας κυρίως τις μείωσης των εσόδων από ΦΠΑ πετρελαιοειδών και προϊόντων καπνού. Είναι όμως άξιο αναφοράς το γεγονός ότι τα έσοδα ΦΠΑ από τις υπόλοιπες κατηγορίες προϊόντων αυξήθηκαν κατά 3,5% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 παρόλη τη μείωση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες στον ΦΠΑ της εστίασης στις αρχές Αυγούστου. Η συγκεκριμένη εξέλιξη (σε ετήσια βάση) θα αποτελέσει το βασικό επιχείρημα της κυβέρνησης για τη διατήρηση της μείωσης στον συγκεκριμένο συντελεστή ΦΠΑ. Βέβαια, σύμφωνα με την μέχρι τώρα πληροφόρηση, τουλάχιστον το ΔΝΤ επιμένει ότι η συγκεκριμένη μείωση του ΦΠΑ δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα και συνεπώς ο φορολογικός συντελεστής θα πρέπει να επανέλθει στο 23%. Οι επιδόσεις όσον αφορά την είσπραξη των φόρων παλαιοτέρων ετών είναι ικανοποιητικές (αύξηση κατά 54,8% σε ετήσια βάση και 1,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 για τους άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών ενώ οι αντίστοιχες αυξήσεις είναι 20,4% και 34,2% για τους έμμεσους φόρους). Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι τα έσοδα του προϋπολογισμού Κεντρικής Κυβέρνησης προ επιστροφών φόρων είναι αυξημένα σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 ακόμη και αν αφαιρέσουμε τα έσοδα από τη μεταφορά των αποδόσεων των Ελληνικών ομολόγων από τις Κεντρικές Τράπεζες του Ευρωσυστήματος (Securities Market Programme - SMPs) . Από τα στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013 προκύπτει ότι Έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού (προ επιστροφών φόρων) ήταν €40,9 δισ. μειωμένα κατά -2,5% σε ετήσια βάση αλλά αυξημένα κατά 3,9% σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Αν αφαιρέσουμε τα έσοδα του προγράμματος SMP (€1,5 δισ.) τότε τα έσοδα προ επιστροφών φόρων είναι €39,4 δισ. παρουσιάζοντας αύξηση κατά 0,1% σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Με άλλα λόγια, τα τακτικά (φορολογικά) έσοδα αυξήθηκαν κατά 0,1% στην περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013. Η εξέλιξη αυτή είναι ενθαρρυντική και η συνέχισή της θα συμβάλει στην επίτευξη – ή ακόμη και στην υπέρβαση – του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα για το 2013.
Η συνολική χρηματοδότηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων μέχρι το τέλος Νοεμβρίου ανερχόταν σε €4,7 δισ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης, οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του Ελληνικού Δημοσίου, στο τέλος Οκτωβρίου 2013, ανέρχονταν στα €6,0 δισ. μειωμένες κατά €0,2 δισ. ή -2,0% σε σχέση με το τέλος Σεπτεμβρίου 2013. Σε σχέση με το τέλος Δεκεμβρίου 2012 οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις ήταν μειωμένες κατά -26,3%. Τα αναλυτικά στοιχεία δείχνουν μείωση σε όλες τις κατηγορίες των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της κυβέρνησης για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών η συνολική χρηματοδότηση μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου ανερχόταν σε €4,7 δισ. ενώ οι τελικές πληρωμές σε €3,9 δισ. Για το τέλος Οκτωβρίου 2013 τα αντίστοιχα ποσά αναμένονταν σε €5,2 δισ. και €4,4 δισ. αντίστοιχα. Για άλλη μια φορά επισημάνουμε ότι ο ρυθμός εξόφλησης των ληξιπρόθεσμων οφειλών δεν είναι ικανοποιητικός.
www.bankingnews.gr
Όπως διαπιστώνει η Eurobank:
• Συνεχίζεται η διαπραγμάτευση για το θέμα της άρσης των πλειστηριασμών, το δημοσιονομικό κενό του 2014 καθώς και την αναδιάρθρωση των αμυντικών βιομηχανιών.
• Διατηρησιμότητα των πρωτογενών πλεονασμάτων και εφαρμογή του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων κρίνουν την επιτυχία του προγράμματος.
• Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης από τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του Δημοσίου καταβλήθηκαν €4,7 δισ.
• Βελτιώνεται το επιχειρηματικό κλίμα, ο δείκτης PMI ανήλθε στις 49,2 μονάδες το Νοέμβριο, στην υψηλότερη τιμή των τελευταίων 51 μηνών.
• Οι αυξημένες φορολογικές υποχρεώσεις συνέχισαν να επιβαρύνουν τις καταθέσεις του εγχώριου ιδιωτικού τομέα και τον Οκτώβριο.
Την προηγούμενη Παρασκευή, (29/11/2013), ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Moody’s προχώρησε στην αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας του Ελληνικού Δημοσίου κατά δύο βαθμίδες, από C σε Caa3΄, με σταθερές προοπτικές. Παράλληλα, στην αρχή της παρούσας εβδομάδας (02/12/2013) και ο οίκος αξιολόγησης Fitch επιβεβαίωσε την παρούσα αξιολόγηση του για το Ελληνικό Δημόσιο στο Β- με σταθερές προοπτικές. Αν και η αναβάθμιση από την Moody’s δεν είναι εντυπωσιακή – η κατηγοριοποίηση investment grade απέχει ακόμη 7 βαθμίδες – μαζί με την επιβεβαίωση της αξιολόγησης της Fitch καταδεικνύουν τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί από την ελληνική κυβέρνηση όσον αφορά:
• Τη δημοσιονομική εξυγίανση
• Τις ενδείξεις για βελτίωση της εικόνας της ελληνικής οικονομίας μεσοπρόθεσμα κυρίως χάρη στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας.
• Τη σημαντική μείωση των δαπανών για εξυπηρέτηση του χρέους λόγω α) της εφαρμογής του PSI την άνοιξη του 2012, β) του προγράμματος επαναγοράς χρέους στο τέλος εκείνης της χρονιάς και γ) της δανειακής βοήθειας στα πλαίσια του 2ου Προγράμματος για την εξυπηρέτηση του χρέους.
Παράλληλα, και οι δύο οίκοι αξιολόγησης επισημαίνουν ότι το ονομαστικό χρέος παραμένει σε υψηλά επίπεδα, ενώ η εξασφάλιση της διατηρησιμότητάς του συναρτάται άμεσα τόσο με την εξασφάλιση της πολιτικής σταθερότητας στην χώρα και την αποφυγή νέων εκλογών όσο και με την επίτευξη των σχετικών υποθέσεων του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης (Ιούλιος 2013). Επίσης, η περαιτέρω αναβάθμιση του Ελληνικού Δημοσίου (ή αντίστοιχα η υποβάθμισή του) σύμφωνα με την ανάλυσή τους θα εξαρτηθεί από:
• Την εξέλιξη της τρέχουσας διαπραγμάτευσης με την τρόικα για το ύψος του δημοσιονομικού κενού και τα υπόλοιπα ανοικτά θέματα του Προϋπολογισμού 2014
• Την ολοκλήρωση του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων
• Την διατηρησιμότητα των πρωτογενών πλεονασμάτων για τα επόμενα χρόνια
• Τον αποκλεισμό ανάγκης για νέα ανακεφαλαιοποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.
Το σύνολο των παρατηρήσεων των οίκων αξιολόγησης έχει ήδη επισημανθεί πολλές φορές σε προηγούμενα τεύχη του «7 Ημέρες Οικονομία». Δε θα σταθούμε στην αυταπόδεικτη σημασία της πολιτικής σταθερότητας. Τώρα φαίνεται η σημασία της επίτευξης του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2013 καθώς και η εξασφάλιση της διατηρησιμότητάς του σύμφωνα με τους στόχους του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης. Στο Σενάριο Βάσης έχουν χρησιμοποιηθεί οι αντίστοιχοι στόχοι (και για το πρωτογενές πλεόνασμα) του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης με μόνη αλλαγή την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 0,5% για το 2013. Από εκεί και πέρα, τα εναλλακτικά σενάρια υποθέτουν ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα διατηρηθεί:
1. στα επίπεδα του 2013 (0,3% του ΑΕΠ),
2. στα επίπεδα του 2014 (1,5% του ΑΕΠ),
3. στα επίπεδα του 2015 (3,0% του ΑΕΠ)
Είναι σαφές ότι η επίτευξη των στόχων του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης τόσο όσον αφορά το πρωτογενές πλεόνασμα όσο και των υπόλοιπων στόχων (π.χ. ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ και έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις) είναι ο μόνος δρόμος για την εξασφάλιση της διατηρησιμότητας του χρέους, τουλάχιστον όσο αυτό παραμένει στα ήδη γνωστά μεγέθη του (χωρίς κάποια δραστική μείωση του στα πλαίσια της διαδικασίας ελάφρυνσης που αναμένουμε να ξεκινήσει μετά τις ευρωεκλογές του Μαΐου 2013 ή και κάποιας άλλης μελλοντικής ελάφρυνσης (πχ. μεταφορά του δανεισμού για την ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών απευθείας στις τράπεζες μετά το 2017 και την πλήρη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Τραπεζικής Εποπτείας).
Μετά από σχεδόν τρείς μήνες διαπραγματεύσεων και χωρίς ακόμη να έχει εξασφαλιστεί η συμφωνία της τρόικας για το θέμα του δημοσιονομικού κενού του 2014, ξεκίνησε στο Κοινοβούλιο η συζήτηση για τον Προϋπολογισμό 2014. Η ψήφιση του αναμένεται στις 7 Δεκεμβρίου 2013. Όπως έχουμε ήδη επισημάνει και στο παρελθόν τα χρονικά περιθώρια για μια συμφωνία μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας είναι περιορισμένα, μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου 2013 το αργότερο, πριν ξεκινήσει η Ελληνική Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Ιανουάριο του 2014.
Από ό,τι φαίνεται δύσκολα θα επιτευχθεί συμφωνία πριν από την ψήφιση του Προϋπολογισμού ώστε να επιτευχθεί και η αποδέσμευση της δόσης του €1,0 δις. στο Eurogroup της 8ης Δεκεμβρίου 2013. Η επόμενη κρίσιμη ημερομηνία θα είναι στο αναμενόμενο Eurogroup της 18ης Δεκεμβρίου αν μέχρι τότε έχει σχηματιστεί νέα κυβέρνηση στη Γερμανία.
Τα ανοικτά θέματα περιλαμβάνουν:
• Την υπό όρους απελευθέρωση των πλειστηριασμών ακινήτων για χρέη προς τον τραπεζικό τομέα. Η κυβέρνηση – με δεδομένη την μικρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία – αναζητεί περιθώρια συμβιβασμών ώστε να διαμορφώσει μια τελική λύση που θα προστατεύει τους κατόχους πρώτης κατοικίας που πραγματικά αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα δάνεια τους, διαχωρίζοντάς τους από αυτούς που στρατηγικά επιλέγουν να μην το κάνουν ενώ θα μπορούσαν. Η λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα είναι απαραίτητη ώστε να μειωθεί η αβεβαιότητα στην αγορά ακινήτων και στο τραπεζικό σύστημα. Σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις αναμένεται νομοθετική παρέμβαση της κυβέρνησης που θα διατηρήσει την απαγόρευση πλειστηριασμών για την πρώτη κατοικία αντικειμενικής αξίας μέχρι €180.000 και θα περιλαμβάνει μια τριετή περίοδο προστασίας για τις υπόλοιπες κατηγορίες. Δεν υπάρχει ακόμη πλήρης συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών (κυβέρνησης και τρόικας) για το θέμα των πλειστηριασμών.
• Την αναδιάρθρωση των αμυντικών βιομηχανιών. Η κυβέρνηση έχει προτείνει ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης με συγχώνευση των αμυντικών βιομηχανιών, συρρίκνωση του αριθμού του προσωπικού τους μέσω εθελουσίας εξόδου (αντί των απολύσεων) και διατήρηση της παραγωγικής δραστηριότητας (και της εξαγωγικής δραστηριότητας). Όπως έχουμε σημειώσει και στο παρελθόν, δεν είναι δυνατή η επιβάρυνση των συνήθων υπόπτων (μισθωτών και συνταξιούχων) με επιπλέον φόρους για τη διατήρηση ελλειμματικών κρατικών δραστηριοτήτων. Οι όποιες αποφάσεις για τη διατήρηση των αμυντικών βιομηχανιών θα πρέπει να ληφθούν με βάση αυτό το κριτήριο.
• Την δυνατότητα επίτευξης των στόχων για τα έσοδα από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΦΙΑ). Πριν από τον ΕΦΙΑ ο στόχος της κυβέρνησης ήταν η συγκέντρωση περίπου €2,9 δισ. από τον φόρο ακίνητης περιουσίας. Μετά τις αλλαγές που προκλήθηκαν από την αντίδραση των βουλευτών της κυβερνητικής πλειοψηφίας τα έσοδα του ΕΦΙΑ αναμένεται να μειωθούν στα €2,65 δισ. Για να αντισταθμίσει την συγκεκριμένη απώλεια στον Προϋπολογισμό 2014 μείωσε τις δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) κατά €0,20 δισ. (από τα €7,00 δισ. στο Προσχέδιο στα €6,80 δισ.). Η μείωση των δαπανών του ΠΔΕ – με όλες τις αντιαναπτυξιακές συνέπειες που μπορεί να έχει – για ακόμη μια φορά χρησιμοποιείται ως η εύκολη λύση για τη διόρθωση αποκλίσεων του προϋπολογισμού. Το παραπάνω όμως δεν είναι το μόνο ανοικτό θέμα όσον αφορά τον ΕΦΙΑ. Η τρόικα δεν εμπιστεύεται ακόμη των φοροεισπρακτικό μηχανισμό (παρά τη βελτίωσή του τον τελευταίο καιρό θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και τον φόρτο εργασίας που αντιμετωπίζει ο συγκεκριμένος μηχανισμός) και αναμένει ότι τα έσοδα από τον συγκεκριμένο φόρο θα είναι ακόμη χαμηλότερα (τουλάχιστον κατά €0,20 δισ.). Ως θετική έκβαση θεωρούμε την πρόσφατη πληροφόρηση ότι η κυβέρνηση αναμένει την τελική γνωμοδότηση της τρόικας και σκοπεύει να καταθέσει προς ψήφιση το νομοσχέδιο για τον ΕΦΙΑ πριν από την ψήφιση του Προϋπολογισμού 2014 (7 Δεκεμβρίου 2013).
• Την συνέχιση της εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων τόσο αυτών που περιλαμβάνονται ως προαπαιτούμενες για την αξιολόγηση του Δεκεμβρίου 2013 όσο και αυτών που αφορούν την απελευθέρωση των αγορών προϊόντων όπως αυτές επισημάνθηκαν από την πρόσφατη σχετική έκθεση του ΟΟΣΑ . Ήδη σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές προωθείται νομοθετική παρέμβαση για την εξάλειψη τουλάχιστον του 80% των στρεβλώσεων που επισημαίνονται στην έκθεση του ΟΟΣΑ. Και εδώ θέλουμε να τονίσουμε πως η νομοθετική παρέμβαση θα πρέπει να αντιμετωπίζει συνολικά το πρόβλημα και όχι να περιοριστεί σε διορθώσεις με μικρή αξία όσον αφορά την μείωση των τελικών τιμών. Απαιτείται ανάληψη της «ιδιοκτησίας» (ownership) του προγράμματος σταθεροποίησης από την κυβέρνηση καθώς και η εξασφάλιση συναινέσεων μεταξύ του συνόλου του πολιτικού κόσμου. Η απελευθέρωση της αγοράς προϊόντων καθυστέρησε. Θα έπρεπε να αποτελεί έναν από τους πρώτους στόχους του μεταρρυθμιστικού προγράμματος. Ενδεικτικό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά είναι το γεγονός ότι ο πληθωρισμός χωρίς την επίδραση των φόρων γύρισε σε αρνητικά επίπεδα μετά τα μέσα του 2012 και ενώ η ελληνική οικονομία βρισκόταν ήδη στον 5ο χρόνο με αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013, το δημοσιονομικό ισοζύγιο σε ταμειακή, μη ενοποιημένη, βάση ήταν αρνητικό (δημοσιονομικό έλλειμμα) στα €4,41 δισ. αλλά μειωμένο σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2012 κατά €4,60 δισ. ή -50,8%. Το πρωτογενές ισοζύγιο σε ταμειακή, μη ενοποιημένη, βάση ήταν θετικό στα €1,38 δισ. μειωμένο κατά €1,10 δισ. ή -45,4% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2012.
Η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου, αν και σημαντική, δεν αφήνει περιθώρια για εφησυχασμό στην κυβέρνηση. Το ζητούμενο από εδώ και πέρα είναι η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος για το σύνολο του 2013. Υπενθυμίζουμε ότι ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης για το 2013 είναι €0,84 δισ. ή 0,4% του ΑΕΠ σύμφωνα με το Σχέδιο Προϋπολογισμού 2014.
Το κρίσιμο σημείο για την επίτευξη του παραπάνω στόχου είναι ο ρυθμός αύξησης των φορολογικών εσόδων μέχρι το τέλος του 2013. Τα αναλυτικά στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης είναι ενθαρρυντικά όσον αφορά τα φορολογικά έσοδα. Η κυβέρνηση στηρίζει μεγάλο μέρος της υπέρ-απόδοσης όσον αφορά το πρωτογενές πλεόνασμα του 2013 στην καλύτερη της αναμενόμενης πορεία των φορολογικών εσόδων. Βέβαια κάτι τέτοιο δεν είναι ανώδυνο. Το φορολογικό βάρος είναι τεράστιο για τους συνήθεις υπόπτους, τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους. Η κατάσταση αυτή δεν είναι διατηρήσιμη για πολύ ακόμη. Άλλωστε, όπως επισημαίνεται και σε πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ ένα πιο αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα με δικαιότερη κατανομή των βαρών (π.χ. μέσω της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής) θα αποτελέσει σημαντικό παράγοντα τόσο για ην επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης όσο και για την αύξηση της κοινωνικής συνοχής.Για το δεκάμηνο του 2013, τα φορολογικά έσοδα εμφανίζονται αυξημένα κατά 0,6% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Τα συνολικά έσοδα από τον ΦΠΑ εμφανίζονται ελαφρώς μειωμένα κατά -0,5% σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 εξαιτίας κυρίως τις μείωσης των εσόδων από ΦΠΑ πετρελαιοειδών και προϊόντων καπνού. Είναι όμως άξιο αναφοράς το γεγονός ότι τα έσοδα ΦΠΑ από τις υπόλοιπες κατηγορίες προϊόντων αυξήθηκαν κατά 3,5% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 παρόλη τη μείωση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες στον ΦΠΑ της εστίασης στις αρχές Αυγούστου. Η συγκεκριμένη εξέλιξη (σε ετήσια βάση) θα αποτελέσει το βασικό επιχείρημα της κυβέρνησης για τη διατήρηση της μείωσης στον συγκεκριμένο συντελεστή ΦΠΑ. Βέβαια, σύμφωνα με την μέχρι τώρα πληροφόρηση, τουλάχιστον το ΔΝΤ επιμένει ότι η συγκεκριμένη μείωση του ΦΠΑ δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα και συνεπώς ο φορολογικός συντελεστής θα πρέπει να επανέλθει στο 23%. Οι επιδόσεις όσον αφορά την είσπραξη των φόρων παλαιοτέρων ετών είναι ικανοποιητικές (αύξηση κατά 54,8% σε ετήσια βάση και 1,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 για τους άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών ενώ οι αντίστοιχες αυξήσεις είναι 20,4% και 34,2% για τους έμμεσους φόρους). Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι τα έσοδα του προϋπολογισμού Κεντρικής Κυβέρνησης προ επιστροφών φόρων είναι αυξημένα σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 ακόμη και αν αφαιρέσουμε τα έσοδα από τη μεταφορά των αποδόσεων των Ελληνικών ομολόγων από τις Κεντρικές Τράπεζες του Ευρωσυστήματος (Securities Market Programme - SMPs) . Από τα στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013 προκύπτει ότι Έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού (προ επιστροφών φόρων) ήταν €40,9 δισ. μειωμένα κατά -2,5% σε ετήσια βάση αλλά αυξημένα κατά 3,9% σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Αν αφαιρέσουμε τα έσοδα του προγράμματος SMP (€1,5 δισ.) τότε τα έσοδα προ επιστροφών φόρων είναι €39,4 δισ. παρουσιάζοντας αύξηση κατά 0,1% σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Με άλλα λόγια, τα τακτικά (φορολογικά) έσοδα αυξήθηκαν κατά 0,1% στην περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013. Η εξέλιξη αυτή είναι ενθαρρυντική και η συνέχισή της θα συμβάλει στην επίτευξη – ή ακόμη και στην υπέρβαση – του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα για το 2013.
Η συνολική χρηματοδότηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων μέχρι το τέλος Νοεμβρίου ανερχόταν σε €4,7 δισ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης, οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του Ελληνικού Δημοσίου, στο τέλος Οκτωβρίου 2013, ανέρχονταν στα €6,0 δισ. μειωμένες κατά €0,2 δισ. ή -2,0% σε σχέση με το τέλος Σεπτεμβρίου 2013. Σε σχέση με το τέλος Δεκεμβρίου 2012 οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις ήταν μειωμένες κατά -26,3%. Τα αναλυτικά στοιχεία δείχνουν μείωση σε όλες τις κατηγορίες των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της κυβέρνησης για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών η συνολική χρηματοδότηση μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου ανερχόταν σε €4,7 δισ. ενώ οι τελικές πληρωμές σε €3,9 δισ. Για το τέλος Οκτωβρίου 2013 τα αντίστοιχα ποσά αναμένονταν σε €5,2 δισ. και €4,4 δισ. αντίστοιχα. Για άλλη μια φορά επισημάνουμε ότι ο ρυθμός εξόφλησης των ληξιπρόθεσμων οφειλών δεν είναι ικανοποιητικός.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών