Η Τουρκία, η οποία μέχρι πριν από περίπου 23 χρόνια συγκαταλεγόταν στους στενότερους συμμάχους του Ισραήλ, έχει μετατραπεί σε εχθρό μετά την άνοδο του Recep Tayyip Erdogan στην εξουσία.
Από τις 7 Οκτωβρίου 2023, η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του Ισραήλ υποστηρίζει ότι η χώρα απειλείται σε επτά διαφορετικά μέτωπα.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ισραηλινό στρατηγό Giora Eiland, σταδιακά αλλά με απόλυτη συνέπεια διαμορφώνεται ένα όγδοο μέτωπο, το οποίο αποδεικνύεται πιο επικίνδυνο από όλα τα υπόλοιπα: το τουρκικό.
Η Τουρκία, η οποία μέχρι πριν από περίπου 23 χρόνια συγκαταλεγόταν στους στενότερους συμμάχους του Ισραήλ, έχει μετατραπεί σε εχθρό μετά την άνοδο του Recep Tayyip Erdogan στην εξουσία.
Η σημερινή επιθετική στάση της Άγκυρας απέναντι στο Ισραήλ, αλλά και απέναντι στην Κύπρο και την Ελλάδα, δεν είναι συγκυριακή, αλλά εδράζεται σε βαθύτερες ιδεολογικές και ιστορικές αντιλήψεις.
Οι ιστορικές ρίζες του τουρκικού αναθεωρητισμού
Κατά τον Giora Eiland, η κατανόηση της τουρκικής στρατηγικής συμπεριφοράς απαιτεί να πάμε έναν αιώνα πίσω.
Μετά την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Τουρκία, η οποία είχε συμμαχήσει με τη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία, αναγκάστηκε να αποδεχθεί τους όρους των νικητριών δυνάμεων.
Στη Συνθήκη της Λωζάνης, τον Ιούλιο του 1923, η Τουρκία υποχρεώθηκε να αποδεχθεί τα σύνορα που ισχύουν έως σήμερα, όπως καθορίστηκαν από τη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ελλάδα.
Η αποδοχή αυτή, ωστόσο, δεν σήμαινε και εσωτερική νομιμοποίηση των συγκεκριμένων συνόρων από την τουρκική στρατηγική σκέψη.
Ο Eiland αποκαλύπτει ότι, πριν από περισσότερα από 20 χρόνια, όταν οι σχέσεις Τουρκίας και Ισραήλ βρίσκονταν σε εξαιρετικό επίπεδο και οι ένοπλες δυνάμεις των δύο χωρών συνεργάζονταν στενά, είχε επανειλημμένες συναντήσεις με Τούρκους ανώτατους αξιωματικούς.
Σε ανεπίσημες συζητήσεις, οι συνομιλητές του του δήλωναν ξεκάθαρα ότι δεν αποδέχονταν τα σύνορα του 1923.
Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, τα «φυσικά σύνορα» της Τουρκίας θα έπρεπε:
• να εκτείνονται νοτιότερα, κατά μήκος της γραμμής Χαλεπίου – Μοσούλης,
• να επαναχαραχθούν στο Αιγαίο Πέλαγος, με μεταφορά πολλών νησιών από την ελληνική στην τουρκική κυριαρχία,
• και να περιλαμβάνουν ολόκληρο το βόρειο τμήμα της Κύπρου.
Ο ρόλος του Erdogan και η ιδεολογική κλιμάκωση
Με την ανάληψη της εξουσίας από τον Recep Tayyip Erdogan, η τουρκική εθνική υπερηφάνεια όχι μόνο ενισχύθηκε, αλλά απέκτησε δύο επιπλέον διαστάσεις: τη μεγαλομανία που απορρέει από την προσωπικότητα του Τούρκου προέδρου και την αυστηρά ισλαμιστική ιδεολογική προσέγγιση της εξωτερικής πολιτικής.
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, το Ισραήλ μπορούσε να διαχειριστεί αυτή την εχθρική στάση, καθώς εκδηλωνόταν κυρίως σε επίπεδο ρητορικής: επιθετικές δηλώσεις, η υπόθεση του στολίσκου προς τη Γάζα το 2010 και χρηματοδότηση προκλητικών ενεργειών στην Ιερουσαλήμ.
Από τη ρητορική στη στρατιωτική προθυμία
Τα τελευταία δύο χρόνια, όμως, παρατηρείται σαφής ριζοσπαστικοποίηση της τουρκικής στάσης, η οποία πλέον αντανακλά πραγματική προθυμία στρατιωτικής σύγκρουσης με το Ισραήλ.
Τρεις εξελίξεις, κατά τον Giora Eiland, ενισχύουν την αυτοπεποίθηση του Erdogan:
1. Η διεθνής απομόνωση του Ισραήλ μετά τον πόλεμο στη Γάζα.
2. Η τουρκική επιτυχία στη Συρία, όπου η ανατροπή ισορροπιών εξασφάλισε την πλήρη εξάρτηση του ηγέτη Ahmad al-Sharaa από την τουρκική στρατιωτική υποστήριξη.
3. Οι προσωπικές και πολιτικές σχέσεις του Erdogan με τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Donald Trump, ο οποίος έχει εκφραστεί δημόσια με ιδιαίτερα θετικά λόγια για τον Τούρκο ηγέτη.
Η σοβαρότητα της απειλής και οι στρατηγικές επιλογές
Παρότι μια άμεση στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας δεν θεωρείται άμεσα πιθανή –κυρίως λόγω της αποτρεπτικής στάσης των Ηνωμένων Πολιτειών– οι συνέπειες ενός τέτοιου ενδεχομένου θα ήταν εξαιρετικά σοβαρές.
Η Τουρκία διαθέτει ισχυρό και σύγχρονο ναυτικό και θα μπορούσε, σε περίπτωση σύγκρουσης, να επιβάλει ναυτικό αποκλεισμό στο Ισραήλ.
Παράλληλα, δεν μπορεί να αποκλειστεί μια περιορισμένη αεροπορική αντιπαράθεση πάνω από τη νότια Συρία, περιοχή ζωτικής σημασίας για τον επιχειρησιακό έλεγχο που απαιτείται ώστε η ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία να αντιμετωπίζει την ιρανική απειλή.
Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Giora Eiland τονίζει ότι το Ισραήλ θα ήταν στρατηγικά συνετό να ενισχύσει τη συνεργασία του με την Κύπρο και την Ελλάδα, χώρες που επίσης αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα της τουρκικής επιθετικότητας.
Ιράν και Τουρκία οι κορυφαίοι στρατηγικοί κίνδυνοι
Σε στρατηγικό επίπεδο, η ιρανική απειλή και η δυνητική τουρκική απειλή συνιστούν τους δύο σημαντικότερους κινδύνους για το Ισραήλ.
Αυτή η πραγματικότητα, καταλήγει ο Eiland, εξηγεί γιατί το Ισραήλ οφείλει να αποφύγει την αναζωπύρωση των πολέμων στη Γάζα και στον Λίβανο, όπου διαθέτει σαφές πλεονέκτημα, και να κατευθύνει τους στρατιωτικούς και πολιτικούς του πόρους προς την αντιμετώπιση πολύ σοβαρότερων και πιο σύνθετων απειλών.
www.bankingnews.gr
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ισραηλινό στρατηγό Giora Eiland, σταδιακά αλλά με απόλυτη συνέπεια διαμορφώνεται ένα όγδοο μέτωπο, το οποίο αποδεικνύεται πιο επικίνδυνο από όλα τα υπόλοιπα: το τουρκικό.
Η Τουρκία, η οποία μέχρι πριν από περίπου 23 χρόνια συγκαταλεγόταν στους στενότερους συμμάχους του Ισραήλ, έχει μετατραπεί σε εχθρό μετά την άνοδο του Recep Tayyip Erdogan στην εξουσία.
Η σημερινή επιθετική στάση της Άγκυρας απέναντι στο Ισραήλ, αλλά και απέναντι στην Κύπρο και την Ελλάδα, δεν είναι συγκυριακή, αλλά εδράζεται σε βαθύτερες ιδεολογικές και ιστορικές αντιλήψεις.
Οι ιστορικές ρίζες του τουρκικού αναθεωρητισμού
Κατά τον Giora Eiland, η κατανόηση της τουρκικής στρατηγικής συμπεριφοράς απαιτεί να πάμε έναν αιώνα πίσω.
Μετά την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Τουρκία, η οποία είχε συμμαχήσει με τη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία, αναγκάστηκε να αποδεχθεί τους όρους των νικητριών δυνάμεων.
Στη Συνθήκη της Λωζάνης, τον Ιούλιο του 1923, η Τουρκία υποχρεώθηκε να αποδεχθεί τα σύνορα που ισχύουν έως σήμερα, όπως καθορίστηκαν από τη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ελλάδα.
Η αποδοχή αυτή, ωστόσο, δεν σήμαινε και εσωτερική νομιμοποίηση των συγκεκριμένων συνόρων από την τουρκική στρατηγική σκέψη.
Ο Eiland αποκαλύπτει ότι, πριν από περισσότερα από 20 χρόνια, όταν οι σχέσεις Τουρκίας και Ισραήλ βρίσκονταν σε εξαιρετικό επίπεδο και οι ένοπλες δυνάμεις των δύο χωρών συνεργάζονταν στενά, είχε επανειλημμένες συναντήσεις με Τούρκους ανώτατους αξιωματικούς.
Σε ανεπίσημες συζητήσεις, οι συνομιλητές του του δήλωναν ξεκάθαρα ότι δεν αποδέχονταν τα σύνορα του 1923.
Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, τα «φυσικά σύνορα» της Τουρκίας θα έπρεπε:
• να εκτείνονται νοτιότερα, κατά μήκος της γραμμής Χαλεπίου – Μοσούλης,
• να επαναχαραχθούν στο Αιγαίο Πέλαγος, με μεταφορά πολλών νησιών από την ελληνική στην τουρκική κυριαρχία,
• και να περιλαμβάνουν ολόκληρο το βόρειο τμήμα της Κύπρου.
Ο ρόλος του Erdogan και η ιδεολογική κλιμάκωση
Με την ανάληψη της εξουσίας από τον Recep Tayyip Erdogan, η τουρκική εθνική υπερηφάνεια όχι μόνο ενισχύθηκε, αλλά απέκτησε δύο επιπλέον διαστάσεις: τη μεγαλομανία που απορρέει από την προσωπικότητα του Τούρκου προέδρου και την αυστηρά ισλαμιστική ιδεολογική προσέγγιση της εξωτερικής πολιτικής.
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, το Ισραήλ μπορούσε να διαχειριστεί αυτή την εχθρική στάση, καθώς εκδηλωνόταν κυρίως σε επίπεδο ρητορικής: επιθετικές δηλώσεις, η υπόθεση του στολίσκου προς τη Γάζα το 2010 και χρηματοδότηση προκλητικών ενεργειών στην Ιερουσαλήμ.
Από τη ρητορική στη στρατιωτική προθυμία
Τα τελευταία δύο χρόνια, όμως, παρατηρείται σαφής ριζοσπαστικοποίηση της τουρκικής στάσης, η οποία πλέον αντανακλά πραγματική προθυμία στρατιωτικής σύγκρουσης με το Ισραήλ.
Τρεις εξελίξεις, κατά τον Giora Eiland, ενισχύουν την αυτοπεποίθηση του Erdogan:
1. Η διεθνής απομόνωση του Ισραήλ μετά τον πόλεμο στη Γάζα.
2. Η τουρκική επιτυχία στη Συρία, όπου η ανατροπή ισορροπιών εξασφάλισε την πλήρη εξάρτηση του ηγέτη Ahmad al-Sharaa από την τουρκική στρατιωτική υποστήριξη.
3. Οι προσωπικές και πολιτικές σχέσεις του Erdogan με τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Donald Trump, ο οποίος έχει εκφραστεί δημόσια με ιδιαίτερα θετικά λόγια για τον Τούρκο ηγέτη.
Η σοβαρότητα της απειλής και οι στρατηγικές επιλογές
Παρότι μια άμεση στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας δεν θεωρείται άμεσα πιθανή –κυρίως λόγω της αποτρεπτικής στάσης των Ηνωμένων Πολιτειών– οι συνέπειες ενός τέτοιου ενδεχομένου θα ήταν εξαιρετικά σοβαρές.
Η Τουρκία διαθέτει ισχυρό και σύγχρονο ναυτικό και θα μπορούσε, σε περίπτωση σύγκρουσης, να επιβάλει ναυτικό αποκλεισμό στο Ισραήλ.
Παράλληλα, δεν μπορεί να αποκλειστεί μια περιορισμένη αεροπορική αντιπαράθεση πάνω από τη νότια Συρία, περιοχή ζωτικής σημασίας για τον επιχειρησιακό έλεγχο που απαιτείται ώστε η ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία να αντιμετωπίζει την ιρανική απειλή.
Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Giora Eiland τονίζει ότι το Ισραήλ θα ήταν στρατηγικά συνετό να ενισχύσει τη συνεργασία του με την Κύπρο και την Ελλάδα, χώρες που επίσης αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα της τουρκικής επιθετικότητας.
Ιράν και Τουρκία οι κορυφαίοι στρατηγικοί κίνδυνοι
Σε στρατηγικό επίπεδο, η ιρανική απειλή και η δυνητική τουρκική απειλή συνιστούν τους δύο σημαντικότερους κινδύνους για το Ισραήλ.
Αυτή η πραγματικότητα, καταλήγει ο Eiland, εξηγεί γιατί το Ισραήλ οφείλει να αποφύγει την αναζωπύρωση των πολέμων στη Γάζα και στον Λίβανο, όπου διαθέτει σαφές πλεονέκτημα, και να κατευθύνει τους στρατιωτικούς και πολιτικούς του πόρους προς την αντιμετώπιση πολύ σοβαρότερων και πιο σύνθετων απειλών.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών