Καθώς το ράλι της Wall Street δείχνει σημάδια κόπωσης και ο χρυσός χάνει λίγη από τη λάμψη του, πολλοί συνδέουν τις… τελείες με γεγονότα που διαδραματίζονται 11.000 χιλιόμετρα μακριά.
Η επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας προσελκύει μεγάλο ενδιαφέρον στις αίθουσες συνεδριάσεων του Μανχάταν.
Αν και η μεγαλύτερη οικονομία της Ασίας δεν παραπαίει, ο ρυθμός ανάπτυξης 4,8% στο τρίτο τρίμηνο —ο χαμηλότερος φέτος— εκπέμπει προειδοποιητικά σήματα παντού.
Ακόμη και τα θετικά σημεία συνοδεύονται από (σοβαρούς) αστερίσκους.
Προς το παρόν, η εξωτερική ζήτηση κρατά την Κίνα εντός της τροχιάς του φετινού στόχου για οικονομική ανάπτυξη 5%.
Όμως, εν μέσω αυξανόμενων εμπορικών εντάσεων — συμπεριλαμβανομένου ενός απειλούμενου δασμού 130% από τις ΗΠΑ — είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί πολλοί θεωρούν την Κίνα ως έναν από τους μεγαλύτερους καθοδικούς κινδύνους για την ανάπτυξη των ΗΠΑ - αλλά και όλων των δυτικών οικονομιών.
Ο Stephen Miran, οικονομολόγος με βαρύνοσα θέση τυο επιτελεί του Trump ανήκει σταθερά σε αυτήν την κατηγορία.
Το νεότερο μέλος στο συμβούλιο της Federal Reserve δεν ανησυχεί μόνο για τον αποπληθωρισμό που εξάγει η οικονομία του Xi Jinping - εξαιτίας της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας και την μέτρια κατανάλωσης.
Φοβάται επίσης τις οικονομικές επιπτώσεις εάν το Πεκίνο χρησιμοποιήσει ως όπλο τον έλεγχό του στα σπάνια μέταλλα ως αντίποινα στους δασμούς του προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump.
«Είχα λειτουργήσει με την υπόθεση ότι η αβεβαιότητα είχε διαλυθεί και, επομένως, ένιωθα πιο αισιόδοξος για ορισμένες πτυχές των προοπτικών ανάπτυξης», δήλωσε ο Miran στο CNBC.
«Τώρα, ενδεχομένως, αυτό επανέρχεται επειδή οι Κινέζοι υπαναχωρούν από συμφωνίες που είχαν ήδη συναφθεί.
Πιστεύω, λοιπόν, ότι είναι καθήκον μας ως υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να σκεφτούμε την εισαγωγή ενός νέου ακραίου κινδύνου» (tail risk, από την «ουρά» της καμπύλης κατανομής των πιθανοτήτων - δηλαδή τα ακραία, απίθανα αλλά πολύ σοβαρά γεγονότα).
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Miran, ο οποίος υπήρξε επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος του Λευκού Οίκου επί Trump, υποστηρίζει νέες μειώσεις επιτοκίων ύψους 125 μονάδων βάσης, επισημαίνει ο William Pesek σε άρθρο του στους Asia Times.
«Στο βαθμό που θεωρώ ότι η πολιτική είναι αρκετά περιοριστική αυτή τη στιγμή, αυτό μας καθιστά ευάλωτους σε σοκ», σημείωσε ο Miran. «Αν δεχθείς ένα σοκ όταν η πολιτική είναι πολύ περιοριστική, η οικονομία θα αντιδράσει διαφορετικά απ’ ό,τι θα έκανε αν η πολιτική δεν ήταν τόσο περιοριστική.
Πιστεύω ότι τώρα είναι ακόμη πιο σημαντικό από ό,τι πίστευα πριν από μία εβδομάδα να κινηθούμε γρήγορα προς μια πιο ουδέτερη στάση», δηλαδή να τεθεί ένα σύντομο τέλος στη διαδικασία της νομισματικής σύσφιξης της Fed.
Αναλυτές της Capital Economics παρατήρησαν ότι «ο αποπληθωρισμός στην Κίνα έχει ενισχύσει τις αποπληθωριστικές δυνάμεις στις ανεπτυγμένες οικονομίες τα τελευταία χρόνια, μειώνοντας τον δείκτη τιμών καταναλωτή κατά περίπου 0,3-0,5% κατά μέσο όρο.
Οι δασμοί πιθανότατα θα αντιστρέψουν αυτή την τάση στις ΗΠΑ.
Αλλά αλλού, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πιθανότατα θα επιδιώξουν να διατηρήσουν κάποια από τα οφέλη των χαμηλότερων τιμών για τους καταναλωτές, προστατεύοντας παράλληλα βασικούς τομείς από αυξανόμενες ανταγωνιστικές πιέσεις».
To τέρας της υπερχρέωσης
Ωστόσο, ο πραγματικός κίνδυνος ίσως είναι να χάσει η Κίνα την ισορροπία της, τη στιγμή που οι ΗΠΑ δεν βρίσκονται ακριβώς σε θετική πορεία.
Το να βρίσκονται οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, συνολικής ετήσιας οικονομικής παραγωγής 50 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε αντιπαράθεση δεν συμφέρει κανέναν.
Ιδιαίτερα τις αναπτυσσόμενες χώρες, των οποίων το συνολικό χρέος ανερχόταν στα 109 τρισεκατομμύρια δολάρια το δεύτερο τρίμηνο, σύμφωνα με το Institute of International Finance (IIF).
Επιπλέον, το παγκόσμιο χρέος έφτασε σε ιστορικό υψηλό 337,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στα τέλη Ιουνίου, εν μέρει ως αποτέλεσμα της χαλάρωσης των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών συνθηκών, καθώς πολλές κεντρικές τράπεζες έγιναν λιγότερο επιθετικές.
Το IIF αναφέρει ότι τα επίπεδα παγκόσμιου χρέους αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 21 τρισεκατομμύρια δολάρια στο πρώτο εξάμηνο του 2025, με την Κίνα, τη Γαλλία, τις ΗΠΑ, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιαπωνία να καταγράφουν τις μεγαλύτερες αυξήσεις.
«Η κλίμακα αυτής της αύξησης ήταν συγκρίσιμη με την άνοδο που παρατηρήθηκε στο δεύτερο εξάμηνο του 2020, όταν οι πολιτικές αντιμετώπισης της πανδημίας οδήγησαν σε μια πρωτοφανή συσσώρευση παγκόσμιου χρέους», ανέφερε το IIF.
Προχωρώντας, ο οικονομολόγος του IIF Emre Tiftik παρατήρησε ότι η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών θα επιβαρύνει περαιτέρω τους κρατικούς προϋπολογισμούς εν μέσω εντεινόμενων γεωπολιτικών εντάσεων.
Ωστόσο, ο Tiftik σημείωσε επίσης ότι οι αντιδράσεις των αγορών ομολόγων είναι πιο χαοτικές στις πιο προηγμένες οικονομίες.
Ενδεικτικά, οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων των χωρών της ομάδας των G7 βρίσκονται σχεδόν στα υψηλότερα επίπεδα από το 2011.
Το μόνο σταθερό... η αστάθεια
Η αστάθεια των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου είναι δύσκολο να αγνοηθεί.
Η απασχόληση στις ΗΠΑ επιβραδύνεται ανησυχητικά.
Ο οικονομολόγος της Goldman Sachs, Jan Hatzius, θεωρεί ότι η ανάπτυξη των ΗΠΑ 3,8% το δεύτερο τρίμηνο και 3,3% το τρίτο τρίμηνο ίσως είναι υπερεκτιμημένη με βάση την εξασθένηση της απασχόλησης.
«Οι έρευνες για τα νοικοκυριά είναι ήδη πολύ αρνητικές», είπε ο Hatzius.
«Για παράδειγμα, η αναμενόμενη μεταβολή του ποσοστού ανεργίας μέσα στον επόμενο χρόνο δεν έχει υπάρξει ποτέ τόσο κακή εκτός περιόδων ύφεσης από τότε που το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν ξεκίνησε να ερευνά το ερώτημα το 1978».
Ο Hatzius πρόσθεσε ότι «δεδομένου ότι οι δείκτες της αγοράς εργασίας συχνά παρέχουν πιο αξιόπιστες πληροφορίες όσον αφορά την τρέχουσα ανάπτυξη απ’ ό,τι οι προκαταρκτικές εκτιμήσεις του ΑΕΠ, αυτή η αδυναμία ενισχύει την πεποίθησή μας ότι τα στοιχεία του δεύτερου και τρίτου τριμήνου στέλνουν υπερβολικά θετικό μήνυμα».
Στην Ευρωζώνη, η βιομηχανική παραγωγή εξασθένησε τον Αύγουστο, εν μέσω αυξανόμενης αβεβαιότητας μεταξύ των βιομηχανικών επιχειρήσεων που πλήττονται από τον παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο.
Η παραγωγή μειώθηκε κατά 1,2% σε μηνιαία βάση, έναντι αύξησης 0,5% τον Ιούλιο.
«Οι προοπτικές για τη βιομηχανική παραγωγή παραμένουν φτωχές για το ορατό μέλλον», δήλωσε ο επικεφαλής οικονομολόγος Ευρώπης της Capital Economics, Andrew Kenningham.
Ο Αύγουστος ενίσχυσε την άποψη ότι η οικονομία της Ευρωζώνης σχεδόν δεν αναπτύχθηκε το τρίτο τρίμηνο, παρόμοια βραδύτητα με αυτή του δευτέρου.
Η διπλή παγίδα για την Ιαπωνία
Η Ιαπωνία «βρίσκεται παγιδευμένη ανάμεσα σε μια επιδεινούμενη προοπτική για τις εμπορικές τις σχέσεις και εύθραυστη εγχώρια ζήτηση», δήλωσε ο οικονομολόγος της Moody’s Analytics, Stefan Angrick.
«Οι εξαγωγές και η βιομηχανική παραγωγή μειώνονται καθώς οι δασμοί πλήττουν και οι ξένοι ανταγωνιστές πιέζουν τους κατασκευαστές.
Στο εσωτερικό, ο επίμονος πληθωρισμός και οι ασθενείς αυξήσεις μισθών υπονομεύουν την καταναλωτική ισχύ των νοικοκυριών.
Και η κυβέρνηση καθυστερεί τις μεγάλες επενδυτικές δαπάνες».
Ο πληθωρισμός τελικά θα υποχωρήσει, αλλά αργά, επειδή οι παραγωγοί εξακολουθούν να μετακυλίουν σταδιακά τις αυξήσεις κόστους στους καταναλωτές, σημείωσε ο Angrick.
Αυτό θα καθυστερήσει την αύξηση των πραγματικών μισθών και, μαζί της, μια ουσιαστική ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης.
Η αβεβαιότητα πολιτικής στο εσωτερικό και διεθνώς προστίθεται στις ανησυχίες.
«Συνολικά», σημειώνει, «οι οικονομικές προοπτικές της Ιαπωνίας φαίνονται δύσκολες.
Οι εμπορικές εντάσεις, οι γεωπολιτικές ρήξεις και η πιθανότητα νέων διαταραχών στις εφοδιαστικές αλυσίδες παραμένουν στην κορυφή των κινδύνων».
Το πρόβλημα της Κίνας
Ο φιλόδοξος στόχος ανάπτυξης της Κίνας «γύρω στο 5%» φέτος έχει ολοένα και περισσότερο ένα πρόβλημα που λέγεται Trump.
Κάθε φορά που ο πρόεδρος των ΗΠΑ αυξάνει τους δασμούς στα προϊόντα της ηπειρωτικής Κίνας —130%, τουλάχιστον προς το παρόν— καθιστά δυσκολότερο για τον Xi Jinping να αποφύγει την τύχη του Πεκίνου το 2022 και το 1990, τις μόνες δύο φορές τα τελευταία 35 χρόνια που η Κίνα έχασε τον στόχο της για αύξηση του ΑΕΠ.
Υπάρχουν λόγοι να πιστεύει κανείς ότι ο Xi μπορεί να επιτύχει το φαινομενικά αδύνατο το 2025, εφόσον το Κομμουνιστικό Κόμμα κινητοποιήσει μια διπλής κατεύθυνσης απάντηση στον μονομερή «πόλεμο δασμών» του Trump.
Το πρώτο σκέλος είναι ένα κύμα στοχευμένων δημοσιονομικών κινήτρων για να αντισταθμίσει τους ισχυρούς αντίθετους ανέμους που πλησιάζουν.
Το δεύτερο είναι να ενθαρρύνει τα 1,4 δισεκατομμύρια πολίτες της Κίνας να αποταμιεύουν λιγότερο και να καταναλώνουν περισσότερο.
Η μόνη αβεβαιότητα γύρω από τον πρώτο στόχο είναι η κλίμακα των μέτρων που είναι διατεθειμένη η ομάδα του Xi να εφαρμόσει, ώστε να ενισχύσει την κατανάλωση, να σταθεροποιήσει την αγορά κατοικίας και να τερματίσει τον αποπληθωρισμό. Η πίεση αυξάνεται.
Η καταναλωτική δαπάνη της Κίνας, γενικά, υπολογίζεται περίπου στα 7 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Οι ετήσιες εξαγωγές προς τις ΗΠΑ είναι περίπου 450 δισεκατομμύρια.
Αν οι δασμοί του Trump εξαλείψουν, ας πούμε, το ήμισυ αυτού του ποσού, ο Xi θα πρέπει να στηριχθεί κυρίως στην εγχώρια κατανάλωση για να καλύψει το κενό.
Αυτό είναι εφικτό, συμφωνούν πολλοί οικονομολόγοι, αρκεί το Πεκίνο να δράσει άμεσα και θαρραλέα.
Η αυξημένη δημοσιονομική δαπάνη θα μπορούσε να συμπληρωθεί με μειώσεις επιτοκίων και ποσοστών υποχρεωτικών αποθεματικών.
Τον Μάρτιο, το Πεκίνο ανακοίνωσε νέα δημοσιονομικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένου ενός υψηλότερου στόχου δημοσιονομικού ελλείμματος περίπου 4% του ΑΕΠ, από 3% το 2024.
«Το ευρύτερο έλλειμμα θα στηρίξει τις οικονομικές προοπτικές, αλλά εξακολουθεί να είναι αβέβαιο πόσο μεγάλο θα είναι το δημοσιονομικό κίνητρο ή αν θα μπορέσει να ενισχύσει διατηρήσιμα την εγχώρια ζήτηση», προειδοποιεί ο Jeremy Zook, αναλυτής της Fitch Ratings.
Ο οικονομολόγος Zhiwei Zhang, πρόεδρος της Pinpoint Asset Management, πρόσθεσε ότι «οι αποπληθωριστικές πιέσεις στην Κίνα παραμένουν επίμονες». Επιπλέον, όπως λέει, «η πολιτική αβεβαιότητα στις ΗΠΑ παραμένει αυξημένη».
Ο Julian Evans-Pritchard, επικεφαλής οικονομολόγος για την Κίνα στην Capital Economics, δήλωσε ότι «φαίνεται απίθανο τα μέτρα στήριξης της κατανάλωσης να επαρκούν πλήρως για να αντισταθμίσουν τις ασθενέστερες εξαγωγές.
Ως εκ τούτου, αρνητικές συνέπειες από την υπερπαραγωγική ικανότητα φαίνεται έτοιμη να επιδεινωθούν, εντείνοντας τις καθοδικές πιέσεις στις τιμές» και τον πρόβλημα του αποπληθωρισμού.
Όλα αυτά προσθέτουν δραματικότητα στη φετινή σύνοδο κορυφής των κορυφαίων στελεχών του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας.
Η λεγόμενη «Τέταρτη Ολομέλεια» θα χαράξει αναπτυξιακά σχέδια έως το 2030.
«Η κατανάλωση είναι πιθανό να αποτελέσει το επίκεντρο του 15ου Πενταετούς Σχεδίου, δεδομένης της συνεχιζόμενης έμφασης της κυβέρνησης στην ενίσχυση της κατανάλωσης το 2025», δήλωσε ο Jonathan Czin, οικονομολόγος στο Brookings Institution.
«Αλλά ο βασικός δείκτης της σοβαρότητας των προθέσεων της ηγεσίας θα είναι το αν το πενταετές σχέδιο θα υπερβεί τη ρητορική, παρουσιάζοντας ένα ρεαλιστικό σχέδιο ενίσχυσης της κατανάλωσης».
Η σύνοδος αυτή μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική για την επιθυμία του Xi να μετατοπίσει την Κίνα αποφασιστικά προς τις βιομηχανίες υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Κεντρικό στοιχείο αυτής της μετάβασης είναι η οικοδόμηση ισχυρότερων κοινωνικών δικτύων ασφαλείας, ώστε να ενθαρρυνθούν τα νοικοκυριά να ξοδεύουν περισσότερο και να αποταμιεύουν λιγότερο.
Ο στενός κύκλος του Xi έχει δώσει σήμα για κινήσεις που περιλαμβάνουν από τη μείωση κανονισμών, την ενίσχυση του ποσοστού γεννήσεων και των επιδοτήσεων σε ορισμένες εξαγωγές, μέχρι τη δημιουργία ταμείου σταθεροποίησης για τη στήριξη της χρηματιστηριακής αγοράς.
Όμως η πραγματική προτεραιότητα πρέπει να είναι η δημιουργία των κοινωνικών δικτύων ασφαλείας που η κεντρική κυβέρνηση και οι δήμοι υπόσχονται εδώ και χρόνια.
Στο μεταξύ, οι ευπάθειες της Κίνας προστίθενται στους λόγους για τους οποίους οι αξιωματούχοι σε όλο τον κόσμο προετοιμάζονται για καθοδικούς κινδύνους καθώς πλησιάζει το 2026 —συμπεριλαμβανομένων και των αξιωματούχων της Federal Reserve στην Ουάσιγκτον.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών