Σε μια καμπή για το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα, οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο κατέχουν πλέον περισσότερο χρυσό από ό,τι αμερικανικά κρατικά ομόλογα – για πρώτη φορά από το 1996.
Το γεγονός αυτό αποτελεί το πιο καθαρό σήμα μιας παγκόσμιας στροφής μακριά από το δολάριο, καθώς οι χώρες επιταχύνουν την αποδολαριοποίηση, αντιδρώντας στη χρηματοπιστωτική αστάθεια, τις γεωπολιτικές εντάσεις και την πολιτικοποίηση του αμερικανικού νομίσματος.
Η άνοδος του χρυσού
Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι κεντρικές τράπεζες κατέχουν περίπου 36.000 μετρικούς τόνους χρυσού, έχοντας αυξήσει τις αγορές τους μετά το ξέσπασμα του πληθωρισμού και τον πόλεμο στην Ουκρανία το 2022.
Την τελευταία τριετία, οι αγορές ξεπερνούν τους 1.000 τόνους ετησίως, διπλάσιους σε σχέση με τη μέση δεκαετία.
Με την τιμή του χρυσού πάνω από τα 3.500 δολάρια η ουγγιά, οι αξίες των αποθεμάτων έφτασαν τα 4,5 τρισ. δολάρια, ξεπερνώντας τα 3,5 τρισ. που αντιπροσωπεύουν τα αμερικανικά Treasuries.
Η μετατόπιση αυτή δεν είναι συγκυριακή, εξηγεί στην Daily Sabbah ο Murat Yuler, συγγραφέας, πρώην οικονομολόγος του ΔΝΤ και ακαδημαϊκός με διδακτική εμπειρία στα πανεπιστήμια Georgetown και Columbia.
Αντανακλά μια βαθύτερη αλλαγή στη διαχείριση αποθεματικών, αλλά και στον ορισμό του «ασφαλούς καταφυγίου» σε έναν πολυπολικό κόσμο.
Όπως αναλύει ο Gal Luft στο βιβλίο του De-dollarization: The Revolt Against the Dollar and the Rise of a New Financial World Order, οι χώρες επιδιώκουν να μειώσουν την εξάρτησή τους από το δολάριο και να στραφούν σε εναλλακτικά νομίσματα ή περιουσιακά στοιχεία – με πρώτο τον χρυσό.
Γιατί ο χρυσός ξαναγίνεται βασιλιάς
Η δέσμευση 300 δισ. δολαρίων ρωσικών αποθεματικών από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους το 2022 λειτούργησε ως καμπανάκι.
Έδειξε ότι τα δολαριακά στοιχεία είναι ευάλωτα σε πολιτικούς κινδύνους. Έτσι, οι κεντρικές τράπεζες κινούνται για να θωρακίσουν τα χαρτοφυλάκιά τους.
Σύμφωνα με το World Gold Council, το 76% των κεντρικών τραπεζών σχεδιάζει να αυξήσει τα αποθέματά του σε χρυσό τα επόμενα πέντε χρόνια, ενώ το 75% δηλώνει ότι θα μειώσει την έκθεσή του σε δολαριακά στοιχεία.
Οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία και η Ρωσία κατέχουν πάνω από το ήμισυ των παγκόσμιων αποθεμάτων. Η Κίνα διαθέτει επισήμως 2.300 τόνους, αν και αναλυτές πιστεύουν ότι το πραγματικό νούμερο είναι υπερδιπλάσιο. Η Ινδία και η Πολωνία αυξάνουν σταθερά τα αποθέματά τους, ενώ η Τουρκία προσέθεσε 75 τόνους μόνο το 2024.
Ο χρυσός έχει το πλεονέκτημα ότι δεν φέρει πιστωτικό ή δικαιοδοτικό κίνδυνο, δεν εξαρτάται από καμία κυβέρνηση και διατηρεί την αξία του σε περιόδους αναταραχής.
Νέοι δρόμοι στο εμπόριο και τη χρηματοδότηση
Η μετάβαση δεν αφορά μόνο τα αποθεματικά. Στην Ασία, τις χώρες BRICS και άλλες αναδυόμενες αγορές, αυξάνονται οι διμερείς διακανονισμοί σε τοπικά νομίσματα και αναζητούνται εναλλακτικές στο δολαροκεντρικό δίκτυο πληρωμών SWIFT.
Η διεθνής χρηματοοικονομική αρχιτεκτονική μεταβάλλεται σταδιακά ώστε να μειώσει την εξάρτηση από το δολάριο.
Με την προτίμηση στον χρυσό να αυξάνεται έναντι των Treasuries, οι κεντρικές τράπεζες εκπέμπουν μήνυμα ότι αναζητούν έναν νέο, πιο ασφαλή άξονα σταθερότητας.
Μπορεί ο χρυσός να εκθρονίσει το δολάριο;
Το δολάριο παραμένει το βασικό νόμισμα του παγκόσμιου εμπορίου. Όμως η συρρίκνωση του μεριδίου του στα αποθεματικά δείχνει διάβρωση εμπιστοσύνης. Ο χρυσός, άλλοτε «λείψανο» προνεωτερικής οικονομίας, επιστρέφει στο κέντρο της διεθνούς σκηνής.
Η πολιτική αβεβαιότητα στις ΗΠΑ επιταχύνει αυτήν τη στροφή. Από την επιστροφή του Donald Trump στο προσκήνιο το 2024, η τιμή του χρυσού αυξήθηκε κατά 45%, αντανακλώντας την ανησυχία των αγορών. Η μονομερής και απρόβλεπτη φύση της εξωτερικής πολιτικής της Ουάσινγκτον ενισχύει την αίσθηση αστάθειας.
Αν και η Ουάσινγκτον έχει περιθώριο να ανακτήσει εμπιστοσύνη, το παράθυρο στενεύει. Με τις κεντρικές τράπεζες να γεμίζουν θησαυροφυλάκια με χρυσό και το διεθνές εμπόριο να αποκεντρώνεται, ο κόσμος προετοιμάζεται, αθόρυβα αλλά αποφασιστικά, για μια μετα-δολαριακή εποχή.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών