Για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο άξονας του παγκόσμιου εμπορίου παύει να περιστρέφεται αποκλειστικά γύρω από την Ουάσινγκτον και τη Wall Street
Σχεδόν όλο το εμπόριο της Ρωσίας με την Κίνα και την Ινδία πλέον πραγματοποιείται σε τοπικά νομίσματα, προσφέροντας ένα νέο μοντέλο για χώρες που επιδιώκουν να απεξαρτηθούν από το δολάριο.
Πώς συνέβη η πτώση της παντοδυναμίας του αμερικανικού νομίσματος...
Στις 4 Νοεμβρίου, ο Ρώσος υπουργός Οικονομικών Anton Sulianov ανακοίνωσε ότι το 99,1% του εμπορίου μεταξύ Ρωσίας και Κίνας διεξάγεται πλέον εκτός του δυτικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, χρησιμοποιώντας αποκλειστικά ρούβλια και γουάν.
Η δήλωση αυτή δεν ήταν απλώς ένας αριθμός• ήταν ένα σιωπηλό αλλά ξεκάθαρο σημάδι ότι η εποχή της απόλυτης κυριαρχίας του αμερικανικού δολαρίου πλησιάζει στο τέλος της.
Για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο άξονας του παγκόσμιου εμπορίου παύει να περιστρέφεται αποκλειστικά γύρω από την Ουάσινγκτον και τη Wall Street.
Μόλις πριν λίγα χρόνια, σχεδόν κάθε συναλλαγή μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου περνούσε μέσω δυτικών τραπεζών, ρυθμιζόταν σε δολάρια ή ευρώ και εποπτευόταν από συστήματα όπως το SWIFT.
O κόσμος αυτός ανήκει πια στο παρελθόν.
Οι κυρώσεις που γύρισαν μπούμερανγκ
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η χιονοστιβάδα των δυτικών κυρώσεων ανάγκασαν τη Ρωσία να ανατάξει εκ βάθρων τα δίκτυα των οικονομικών συναλλαγών της.
Αποκλεισμένη από τις αγορές συναλλάγματος και τα δίκτυα δολαριακών διακανονισμών, η Μόσχα στράφηκε ανατολικά — και το αποτέλεσμα είναι εμφανές: σχεδόν ολική απεξάρτηση από τα δυτικά νομίσματα στις συναλλαγές με την Κίνα.
Οι κυρώσεις, αντί να απομονώσουν τη Ρωσία, επιτάχυναν τη στροφή της προς την Ασία.
Παράλληλα, έστειλαν ένα σαφές μήνυμα προς τον υπόλοιπο κόσμο: όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Δύση «χρησιμοποιούν ως όπλο» τα νομίσματά τους — παγώνοντας περιουσιακά στοιχεία και αποκλείοντας χώρες από το τραπεζικό σύστημα — τότε η ασφάλεια των χρημάτων σου εξαρτάται από τις διαθέσεις της Ουάσινγκτον.
Αυτή η συνειδητοποίηση αποτέλεσε σημείο καμπής για τον λεγόμενο «παγκόσμιο Νότο».
Η απο-δολαριοποίηση δεν αντιμετωπίζεται πια ως πράξη εξέγερσης, αλλά ως πράξη αυτοπροστασίας. Η έννοια της «οικονομικής κυριαρχίας» έχει γίνει ο νέος πυρήνας της διεθνούς ρητορικής.
Ένας νέος χρηματοπιστωτικός άξονας
Η συνεργασία Ρωσίας–Κίνας εξελίχθηκε από μια αναγκαστική προσαρμογή σε θεμέλιο ενός νέου οικονομικού συστήματος.
Οι συναλλαγές δεν περνούν πια μέσα από δολαριακούς ενδιάμεσους.
Το κινεζικό σύστημα CIPS (Cross-Border Interbank Payment System) συνδέει πλέον περίπου 5.000 τράπεζες σε 185 χώρες, παρακάμπτοντας πλήρως το SWIFT.
Ο Ρώσος αντιπρόεδρος Alexander Novak επιβεβαίωσε ότι το 90–95% του εμπορίου της Ρωσίας με την Κίνα και την Ινδία γίνεται πλέον σε τοπικά νομίσματα. \
Παράλληλα, η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS προσφέρει δάνεια σε εθνικά νομίσματα, προστατεύοντας τις χώρες από τις διακυμάνσεις του δολαρίου.
Ανάλογες πρωτοβουλίες λαμβάνονται και στην ASEAN, όπου οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας επιδιώκουν να ενισχύσουν τις περιφερειακές συναλλαγές χωρίς εξάρτηση από το δολάριο.
Όχι αντιαμερικανισμός, αλλά νέα φιλοσοφία
Η απο-δολαριοποίηση δεν είναι σταυροφορία κατά των ΗΠΑ• είναι μια φιλοσοφική και πρακτική μετατόπιση. Στόχος δεν είναι η «καταστροφή» του δολαρίου, αλλά ο εκδημοκρατισμός της παγκόσμιας χρηματοδότησης — να πάψει ένα μόνο νόμισμα να υπαγορεύει τους όρους σε όλους.
Από το 2000 μέχρι σήμερα, το μερίδιο του δολαρίου στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα έχει υποχωρήσει από 71% σε περίπου 58%. Η πτώση είναι αργή αλλά σταθερή, και η Ρωσία με την Κίνα φαίνεται να επιταχύνουν αυτή την πορεία.
Η στρατηγική στάση της Κίνας
Για το Πεκίνο, η εξέλιξη αυτή είναι θρίαμβος υπομονής και στρατηγικής ακρίβειας. Η Κίνα επιδιώκει εδώ και χρόνια να διεθνοποιήσει το γουάν, αλλά οι δυτικές επιφυλάξεις και οι κινεζικοί έλεγχοι κεφαλαίων αποτελούσαν εμπόδιο.
Τώρα, η απομόνωση της Ρωσίας έδωσε στο γουάν πρακτικό ρόλο στο παγκόσμιο εμπόριο. Μέσω διακανονισμών σε γουάν, το Πεκίνο εξασφαλίζει φθηνότερη ενέργεια και ενισχύει τη διεθνή αξιοπιστία του νομίσματός του.
Παράλληλα, όλο και περισσότερες χώρες —στην Αφρική, τη Λατινική Αμερική και τη Μέση Ανατολή— ιδρύουν κέντρα εκκαθάρισης γουάν για απευθείας συναλλαγές. Αυτό που κάποτε φάνταζε αδιανόητο —να πληρώνεται το πετρέλαιο σε άλλο νόμισμα από το δολάριο— τώρα θεωρείται σχεδόν αναπόφευκτο.
Το σχέδιο των BRICS
Οι BRICS, που κάποτε θεωρούνταν ένα χαλαρό ακρωνύμιο, εξελίσσονται σε παράλληλη οικονομική τάξη. Το νέο διασυνοριακό σύστημα πληρωμών που ετοιμάζουν υπόσχεται συναλλαγές χωρίς καμία επαφή με το SWIFT.
Η δυνατότητα δανεισμού σε τοπικά νομίσματα συνιστά ήσυχη επανάσταση — επιτρέπει στις αναδυόμενες οικονομίες να χρηματοδοτούνται χωρίς να εκχωρούν τη νομισματική τους ανεξαρτησία.
Φυσικά, οι προκλήσεις παραμένουν: οι χώρες των BRICS έχουν διαφορετικά πολιτικά και οικονομικά μοντέλα. Όμως, ακόμη και τα προσεκτικά βήματα αποτελούν πρόοδο, γιατί οι οικονομικές επαναστάσεις συνήθως δεν γίνονται απότομα — είναι σωρευτικές.
Η απάντηση της Ουάσινγκτον
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη αντιληφθεί το πρόβλημα.
Ο Donald Trump και άλλοι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει ότι η παράκαμψη του δολαρίου μπορεί να επιφέρει νέους δασμούς ή κυρώσεις. Όμως, κάθε τέτοια απειλή απλώς ενισχύει το επιχείρημα υπέρ εναλλακτικών συστημάτων.
Η ιστορία δείχνει ότι η νομισματική ισχύς ακολουθεί την οικονομική.
Όπως κάποτε η λίρα παραχώρησε τα πρωτεία στο δολάριο, έτσι και σήμερα, καθώς η βιομηχανική και ενεργειακή παραγωγή μετακινείται προς την Ανατολή, το χρηματοπιστωτικό κέντρο του κόσμου μετατοπίζεται μαζί της.
Η αυγή της πολυπολικής οικονομικής τάξης
Η συμμαχία ρουβλίου – γουάν δεν είναι πραξικόπημα κατά του δολαρίου - είναι αναγνώριση ότι ο κόσμος ξεπέρασε το μονοκεντρικό μοντέλο.
Για πρώτη φορά από το 1945, το διεθνές εμπόριο γίνεται πραγματικά πολυπολικό.
Το δολάριο δεν θα εξαφανιστεί σύντομα — κανένα νόμισμα δεν χάνεται εν μία νυκτί.
Όμως, η ανεξέλεγκτη κυριαρχία του τελειώνει.
Στη θέση της αναδύεται ένα πιο πολύμορφο και ισορροπημένο σύστημα: η Μόσχα θα εμπορεύεται σε ρούβλια, το Πεκίνο σε γουάν, το Ριάντ σε ριάλ και το Νέο Δελχί σε ρουπίες.
Η νέα αυτή εποχή θα είναι σίγουρα πιο πολύπλοκη, ίσως και πιο αργή, αλλά θα είναι πιο πλουραλιστική και κυρίαρχη.
Η «εποχή του δολαρίου», γεννημένη στις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, πρόσφερε δεκαετίες σταθερότητας — αλλά και εξάρτησης.
Η νέα εποχή, σφυρηλατημένη μέσα στις κυρώσεις και την ανάγκη για αυτονομία, υπόσχεται κάτι διαφορετικό: κυριαρχία μέσω διαφοροποίησης.
Το δολάριο (ασφαλώς) δεν πέθανε.
Απλώς, δεν είναι πια μόνο του.
Ο χάρτης των σχέσεων Ρωσίας και Κίνας που αλλάξαν τις ισορροπίες
www.bankingnews.gr
Πώς συνέβη η πτώση της παντοδυναμίας του αμερικανικού νομίσματος...
Στις 4 Νοεμβρίου, ο Ρώσος υπουργός Οικονομικών Anton Sulianov ανακοίνωσε ότι το 99,1% του εμπορίου μεταξύ Ρωσίας και Κίνας διεξάγεται πλέον εκτός του δυτικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, χρησιμοποιώντας αποκλειστικά ρούβλια και γουάν.
Η δήλωση αυτή δεν ήταν απλώς ένας αριθμός• ήταν ένα σιωπηλό αλλά ξεκάθαρο σημάδι ότι η εποχή της απόλυτης κυριαρχίας του αμερικανικού δολαρίου πλησιάζει στο τέλος της.
Για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο άξονας του παγκόσμιου εμπορίου παύει να περιστρέφεται αποκλειστικά γύρω από την Ουάσινγκτον και τη Wall Street.
Μόλις πριν λίγα χρόνια, σχεδόν κάθε συναλλαγή μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου περνούσε μέσω δυτικών τραπεζών, ρυθμιζόταν σε δολάρια ή ευρώ και εποπτευόταν από συστήματα όπως το SWIFT.
O κόσμος αυτός ανήκει πια στο παρελθόν.
Οι κυρώσεις που γύρισαν μπούμερανγκ
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η χιονοστιβάδα των δυτικών κυρώσεων ανάγκασαν τη Ρωσία να ανατάξει εκ βάθρων τα δίκτυα των οικονομικών συναλλαγών της.
Αποκλεισμένη από τις αγορές συναλλάγματος και τα δίκτυα δολαριακών διακανονισμών, η Μόσχα στράφηκε ανατολικά — και το αποτέλεσμα είναι εμφανές: σχεδόν ολική απεξάρτηση από τα δυτικά νομίσματα στις συναλλαγές με την Κίνα.
Οι κυρώσεις, αντί να απομονώσουν τη Ρωσία, επιτάχυναν τη στροφή της προς την Ασία.
Παράλληλα, έστειλαν ένα σαφές μήνυμα προς τον υπόλοιπο κόσμο: όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Δύση «χρησιμοποιούν ως όπλο» τα νομίσματά τους — παγώνοντας περιουσιακά στοιχεία και αποκλείοντας χώρες από το τραπεζικό σύστημα — τότε η ασφάλεια των χρημάτων σου εξαρτάται από τις διαθέσεις της Ουάσινγκτον.
Αυτή η συνειδητοποίηση αποτέλεσε σημείο καμπής για τον λεγόμενο «παγκόσμιο Νότο».
Η απο-δολαριοποίηση δεν αντιμετωπίζεται πια ως πράξη εξέγερσης, αλλά ως πράξη αυτοπροστασίας. Η έννοια της «οικονομικής κυριαρχίας» έχει γίνει ο νέος πυρήνας της διεθνούς ρητορικής.
Ένας νέος χρηματοπιστωτικός άξονας
Η συνεργασία Ρωσίας–Κίνας εξελίχθηκε από μια αναγκαστική προσαρμογή σε θεμέλιο ενός νέου οικονομικού συστήματος.
Οι συναλλαγές δεν περνούν πια μέσα από δολαριακούς ενδιάμεσους.
Το κινεζικό σύστημα CIPS (Cross-Border Interbank Payment System) συνδέει πλέον περίπου 5.000 τράπεζες σε 185 χώρες, παρακάμπτοντας πλήρως το SWIFT.
Ο Ρώσος αντιπρόεδρος Alexander Novak επιβεβαίωσε ότι το 90–95% του εμπορίου της Ρωσίας με την Κίνα και την Ινδία γίνεται πλέον σε τοπικά νομίσματα. \
Παράλληλα, η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS προσφέρει δάνεια σε εθνικά νομίσματα, προστατεύοντας τις χώρες από τις διακυμάνσεις του δολαρίου.
Ανάλογες πρωτοβουλίες λαμβάνονται και στην ASEAN, όπου οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας επιδιώκουν να ενισχύσουν τις περιφερειακές συναλλαγές χωρίς εξάρτηση από το δολάριο.
Όχι αντιαμερικανισμός, αλλά νέα φιλοσοφία
Η απο-δολαριοποίηση δεν είναι σταυροφορία κατά των ΗΠΑ• είναι μια φιλοσοφική και πρακτική μετατόπιση. Στόχος δεν είναι η «καταστροφή» του δολαρίου, αλλά ο εκδημοκρατισμός της παγκόσμιας χρηματοδότησης — να πάψει ένα μόνο νόμισμα να υπαγορεύει τους όρους σε όλους.
Από το 2000 μέχρι σήμερα, το μερίδιο του δολαρίου στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα έχει υποχωρήσει από 71% σε περίπου 58%. Η πτώση είναι αργή αλλά σταθερή, και η Ρωσία με την Κίνα φαίνεται να επιταχύνουν αυτή την πορεία.
Η στρατηγική στάση της Κίνας
Για το Πεκίνο, η εξέλιξη αυτή είναι θρίαμβος υπομονής και στρατηγικής ακρίβειας. Η Κίνα επιδιώκει εδώ και χρόνια να διεθνοποιήσει το γουάν, αλλά οι δυτικές επιφυλάξεις και οι κινεζικοί έλεγχοι κεφαλαίων αποτελούσαν εμπόδιο.
Τώρα, η απομόνωση της Ρωσίας έδωσε στο γουάν πρακτικό ρόλο στο παγκόσμιο εμπόριο. Μέσω διακανονισμών σε γουάν, το Πεκίνο εξασφαλίζει φθηνότερη ενέργεια και ενισχύει τη διεθνή αξιοπιστία του νομίσματός του.
Παράλληλα, όλο και περισσότερες χώρες —στην Αφρική, τη Λατινική Αμερική και τη Μέση Ανατολή— ιδρύουν κέντρα εκκαθάρισης γουάν για απευθείας συναλλαγές. Αυτό που κάποτε φάνταζε αδιανόητο —να πληρώνεται το πετρέλαιο σε άλλο νόμισμα από το δολάριο— τώρα θεωρείται σχεδόν αναπόφευκτο.
Το σχέδιο των BRICS
Οι BRICS, που κάποτε θεωρούνταν ένα χαλαρό ακρωνύμιο, εξελίσσονται σε παράλληλη οικονομική τάξη. Το νέο διασυνοριακό σύστημα πληρωμών που ετοιμάζουν υπόσχεται συναλλαγές χωρίς καμία επαφή με το SWIFT.
Η δυνατότητα δανεισμού σε τοπικά νομίσματα συνιστά ήσυχη επανάσταση — επιτρέπει στις αναδυόμενες οικονομίες να χρηματοδοτούνται χωρίς να εκχωρούν τη νομισματική τους ανεξαρτησία.
Φυσικά, οι προκλήσεις παραμένουν: οι χώρες των BRICS έχουν διαφορετικά πολιτικά και οικονομικά μοντέλα. Όμως, ακόμη και τα προσεκτικά βήματα αποτελούν πρόοδο, γιατί οι οικονομικές επαναστάσεις συνήθως δεν γίνονται απότομα — είναι σωρευτικές.
Η απάντηση της Ουάσινγκτον
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη αντιληφθεί το πρόβλημα.
Ο Donald Trump και άλλοι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει ότι η παράκαμψη του δολαρίου μπορεί να επιφέρει νέους δασμούς ή κυρώσεις. Όμως, κάθε τέτοια απειλή απλώς ενισχύει το επιχείρημα υπέρ εναλλακτικών συστημάτων.
Η ιστορία δείχνει ότι η νομισματική ισχύς ακολουθεί την οικονομική.
Όπως κάποτε η λίρα παραχώρησε τα πρωτεία στο δολάριο, έτσι και σήμερα, καθώς η βιομηχανική και ενεργειακή παραγωγή μετακινείται προς την Ανατολή, το χρηματοπιστωτικό κέντρο του κόσμου μετατοπίζεται μαζί της.
Η αυγή της πολυπολικής οικονομικής τάξης
Η συμμαχία ρουβλίου – γουάν δεν είναι πραξικόπημα κατά του δολαρίου - είναι αναγνώριση ότι ο κόσμος ξεπέρασε το μονοκεντρικό μοντέλο.
Για πρώτη φορά από το 1945, το διεθνές εμπόριο γίνεται πραγματικά πολυπολικό.
Το δολάριο δεν θα εξαφανιστεί σύντομα — κανένα νόμισμα δεν χάνεται εν μία νυκτί.
Όμως, η ανεξέλεγκτη κυριαρχία του τελειώνει.
Στη θέση της αναδύεται ένα πιο πολύμορφο και ισορροπημένο σύστημα: η Μόσχα θα εμπορεύεται σε ρούβλια, το Πεκίνο σε γουάν, το Ριάντ σε ριάλ και το Νέο Δελχί σε ρουπίες.
Η νέα αυτή εποχή θα είναι σίγουρα πιο πολύπλοκη, ίσως και πιο αργή, αλλά θα είναι πιο πλουραλιστική και κυρίαρχη.
Η «εποχή του δολαρίου», γεννημένη στις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, πρόσφερε δεκαετίες σταθερότητας — αλλά και εξάρτησης.
Η νέα εποχή, σφυρηλατημένη μέσα στις κυρώσεις και την ανάγκη για αυτονομία, υπόσχεται κάτι διαφορετικό: κυριαρχία μέσω διαφοροποίησης.
Το δολάριο (ασφαλώς) δεν πέθανε.
Απλώς, δεν είναι πια μόνο του.
Ο χάρτης των σχέσεων Ρωσίας και Κίνας που αλλάξαν τις ισορροπίες
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών