«Thatcher της Ιαπωνίας» με φιλοπόλεμη ατζέντα η Takaichi - Επανεξοπλίζει τη χώρα αλλάζει τις ισορροπίες στην Ασία

Η Sanae Takaichi του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κομματος (LDP) έγινε η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός στην ιστορία της Ιαπωνίας, με μια πολιτική ρητορική που προωθεί τη φιλελεύθερη οικονομία, τον επανεξοπλισμό της χώρας της, αλλά και επικρίνει ανοιχτά τους μετανάστες, σε μια περίοδο όπου η χώρα αντιμετωπίζει ταχεία γήρανση του πληθυσμού και σοβαρή δημογραφική συρρίκνωση.
Αυτό το ιστορικό επίτευγμα, ωστόσο, επισκιάζεται από την αβεβαιότητα γύρω από τη μελλοντική πολιτική σταθερότητα της Ιαπωνίας, η οποία βρίσκεται σε εσωτερική κρίση, εν μέρει εξαιτίας του δημόσιου χρέους των περίπου 9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων — του υψηλότερου μεταξύ των μεγάλων παγκόσμιων οικονομιών — που αντιστοιχεί σε περισσότερο από διπλάσιο του ΑΕΠ της χώρας, το οποίο στο τέλος του 2024 ανερχόταν στα 4 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Δημόσιες δαπάνες στα ύψη

Μεταξύ των βασικών αιτιών αυτής της υπερχρέωσης είναι:
- οι δημόσιες δαπάνες κατά την πανδημία COVID-19,
- η στήριξη αγροτών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες,
- οι επιδοτήσεις για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, αλλά και
- η αύξηση των αμυντικών δαπανών υπό το πρόσχημα της αντιμετώπισης της φερόμενης κινεζικής απειλής.
- Επιπλέον, το ποσοστό των δαπανών για το συνταξιοδοτικό σύστημα αυξάνεται, καθώς η Ιαπωνία βιώνει τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή μείωση στην ιστορία της, που οφείλεται στη γήρανση του πληθυσμού.
Σύμφωνα με επίσημα κυβερνητικά στοιχεία, το 2024 η Ιαπωνία κατέγραψε μόλις 686.061 γεννήσεις — τον χαμηλότερο αριθμό από το 1899 — σε σύγκριση με 1,6 εκατομμύρια θανάτους την ίδια περίοδο.

Θαυμάστρια της Thatcher 

Η Takaichi, η οποία θαυμάζει ανοιχτά και συγκρίνει τον εαυτό της με τη Βρετανίδα πρωθυπουργό Margaret Thatcher, προέρχεται από την ίδια ιδεολογική πτέρυγα με τον πρώην πρωθυπουργό Shinzo Abe, που δολοφονήθηκε σε επίθεση το 2022.
Η συγκεκριμένη πτέρυγα είναι βαθιά συντηρητική, γεγονός που συνεπάγεται αντίσταση στην είσοδο μεταναστών και προτίμηση προς τη στρατιωτικοποίηση της χώρας.
Υπενθυμίζεται ότι η Ιαπωνία, από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει παραιτηθεί του δικαιώματος να ξεκινήσει πολεμικές επιχειρήσεις, έχοντας αποκλειστικά αμυντικό ρόλο.
Στην Ιαπωνία παρατηρείται άνοδος του υπερσυντηρητισμού, και η αναμενόμενη πολιτική της Takaichi περιλαμβάνει αύξηση της αντίστασης στις κοινωνικές και πολυπολιτισμικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και αλλαγές στην πολιτική που επιτρέπει στους μετανάστες να παραμένουν στη χώρα για τρεις μήνες χωρίς βίζα. Πολλοί Ιάπωνες ενοχλήθηκαν από την πρόσφατη μαζική εισροή μεταναστών μέσα σε λίγα χρόνια, γεγονός που έχει συνδεθεί με αύξηση της εγκληματικότητας, κυρίως από Πακιστανούς και Τούρκους.

Για να εκλεγεί, η Takaichi σχημάτισε συμμαχία με το Κόμμα Καινοτομίας της Ιαπωνίας, το οποίο υποστηρίζει φιλελεύθερη οικονομία, ελεύθερες αγορές και ελεύθερο εμπόριο.

Επειδή η ίδια κλίνει προς τον συντηρητισμό σε θέματα ασφάλειας και στρατιωτικοποίησης, βρήκε ένα σημείο ισορροπίας: το Κόμμα Καινοτομίας αποδέχθηκε να συμμετάσχει στην κυβέρνηση με την προϋπόθεση ότι θα υιοθετηθεί και η οικονομική του ατζέντα.
Η εκλογή της Takaichi καταδεικνύει ότι η στρατιωτικοποίηση δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί εσωτερικό ζήτημα στην Ιαπωνία, καθώς μεγάλο μέρος του πληθυσμού δυσκολεύεται να αποδεχτεί ότι η χώρα δεν είναι πλέον μεγάλη στρατιωτική δύναμη.
Για παράδειγμα, η Άκρα Δεξιά στην Ιαπωνία είναι πολύ ισχυρή και επιδραστική.
Αυτή η παράταξη — στην οποία ανήκει και η Takaichi — αρνείται τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξε η Ιαπωνία κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και προωθεί ιδεολογία εθνοτικής ανωτερότητας.
Η Takaichi είναι γνωστή για τις επισκέψεις της στο Ιερό Yasukuni στο Τόκιο, όπου τιμώνται Ιάπωνες εγκληματίες πολέμου, όπως ο Hideki Tojo και άλλοι στρατηγοί που καταδικάστηκαν στη Δίκη της Νυρεμβέργης μετά το τέλος του πολέμου.
Την ίδια στιγμή, η οικονομική κρίση που πλήττει σήμερα την Ιαπωνία είναι ουσιαστικά η ίδια που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1990, με τη διάλυση της χρηματοπιστωτικής φούσκας.
Ωστόσο, ο εμπορικός πόλεμος που ξεκίνησε ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Donald Trump έχει επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση.

Ως αποτέλεσμα, η Ιαπωνία — που παρά την κρίση κατάφερε να διατηρήσει σχετική οικονομική σταθερότητα — αντιμετωπίζει πλέον ένα νέο φαινόμενο στο οποίο δεν είναι συνηθισμένη: τον πληθωρισμό.

Τα τελευταία 20 χρόνια, η χώρα βρισκόταν σε καθεστώς σχεδόν μηδενικού πληθωρισμού. Από τη μια, αυτό είναι θετικό για τους απλούς πολίτες, καθώς η άνοδος των τιμών μειώνει την αγοραστική τους δύναμη, αλλά από την άλλη, παρεμποδίζει την αύξηση της συνολικής αξίας της οικονομίας.
Κατά τη διάρκεια των εκλογών, η Takaichi και οι αντίπαλοί της επιδίωξαν να διεγείρουν ένα αδιάφορο εκλογικό σώμα μέσω αμφιλεγόμενων θεμάτων. Το πιο προβεβλημένο ήταν η κριτική προς τους μετανάστες, με ισχυρισμούς ότι «κλέβουν δουλειές» και διαδίδουν ψευδείς ειδήσεις, όπως ότι Κινέζοι τουρίστες κλωτσούσαν πολίτες στην πόλη Nara — ισχυρισμοί χωρίς καμία απόδειξη.

Αυτή η ρητορική, ωστόσο, οδήγησε σε πολιτική κινητοποίηση μέρους του ιαπωνικού εκλογικού σώματος.

Όσον αφορά τη στρατιωτικοποίηση της Ιαπωνίας, η προώθηση αυτής της ατζέντας αποτελεί μέσο επανενεργοποίησης του ιαπωνικού στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος, μετατρέποντάς το σε τομέα υπηρεσιακών συμβολαίων για την επέκταση της απασχόλησης δημοσίων υπαλλήλων.
Ωστόσο, η ανάγκη να δικαιολογηθεί η αύξηση των αμυντικών δαπανών — που θα μπορούσε να ενισχύσει τη βαριά βιομηχανία ή να κατευθύνει κεφάλαια προς τον τεχνολογικό τομέα για να αυξηθεί η απασχόληση και να αναζωογονηθεί η οικονομία — συνοδεύεται από την «κατασκευή» της Κίνας ως «επικείμενης απειλής».
Το αν η Takaichi θα καταφέρει να επιλύσει τα οικονομικά προβλήματα της χώρας μένει να φανεί·
το μόνο βέβαιο είναι ότι η στρατιωτικοποίηση της Ιαπωνίας — πιθανότατα με ενθάρρυνση από τον Trump — θα αυξήσει τις εντάσεις στην Ανατολική Ασία.

www.bankingnews.gr