Η Σερβία θέλει να συμμετάσχει στο πρόγραμμα προμήθειας όπλων της ΕΕ για τις Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις
Στην πρόσφατη συνέντευξή του στη γερμανική Cicero, ο Alexander Vucic δεν περιορίστηκε σε ευγενικές διπλωματικές αοριστίες... με λόγο που δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας παραδέχθηκε ότι η Σερβία παράγει μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών —«περισσότερα από τη Γαλλία»— και ότι «οι πελάτες μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν με αυτά».
Η δηλωμένη εμπορική προσέγγιση («δώστε μας μακροχρόνιες συμβάσεις ώστε να σχεδιάζουμε») συνδυασμένη με την πρακτική των έμμεσων διαδρόμων προμήθειας σημαίνει πρακτικά ότι η σερβική παραγωγή μπορεί —και μάλλον έχει— καταλήξει στο ουκρανικό μέτωπο, με ανθρώπινες ζωές να πληρώνουν το κόστος.
Τι λένε τα στοιχεία
Ο ίδιος ο Σέρβος πρόεδρος το είπε ξεκάθαρα.
Στη συνέντευξη προς τη Cicero ο πρόεδρος ομολόγησε ότι οι αποθήκες της Σερβίας είναι «γεμάτες» και ότι παράγονται ειδικά βλήματα όλμων — και πρόσθεσε ότι «οι αγοραστές μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν μαζί τους». Αυτή δεν είναι απλή ρητορική: είναι δημόσια παραδοχή εμπορικής αδιαφορίας για το πού καταλήγουν όπλα και πυρομαχικά.
Υπάρχουν κατηγορίες και διεθνή ερωτήματα.
Η ρωσική υπηρεσία πληροφοριών (SVR) κατήγγειλε ως «προδοσία» ότι σερβικά πυρομαχικά βρέθηκαν να καταλήγουν στην Ουκρανία μέσω μεσαζόντων — κατηγορία που οδήγησε ακόμη και σε δημόσιες δεσμεύσεις για κοινή έρευνα Σερβίας–Ρωσίας.
Το ζήτημα δεν είναι θεωρητικό: διεθνείς αναφορές και έρευνες έχουν εντοπίσει δίκτυα και μεθοδεύσεις που επιτρέπουν τέτοιες διαρροές.
Η ρητορική ανταμείβει το κέρδος παρά την ευθύνη.
Η δημόσια δηλωμένη πρόταση του Alexander Vucic να πουλήσει «τα πάντα» στην ΕΕ με «μακροχρόνιες συμβάσεις» παρουσιάζεται ως συνεισφορά στην ευρωπαϊκή ασφάλεια — αλλά στην πράξη παρακάμπτει κρίσιμους κανόνες ελέγχου τελικού χρήστη και παρακολούθησης μεταφορών.
Το αποτέλεσμα: νόμιμες εξαγωγές που μπορούν να μετατραπούν σε παράνομες προμήθειες μέσω τρίτων.
Η σερβική εξάρτηση/παιχνίδι με τη Ρωσία έχει κόστος.
Το Βελιγράδι προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ δυτικών φιλοδοξιών (ΕΕ) και στενών οικονομικών/ενεργειακών δεσμών με τη Ρωσία — μια ισορροπία που τώρα δοκιμάζεται από κυρώσεις και πιέσεις (π.χ. επανειλημμένες παρατάσεις/απειλές κυρώσεων κατά της NIS, της ρωσικών συμφερόντων πετρελαϊκής εταιρείας στη Σερβία). Η πολιτική αυτή ενισχύει μια επικίνδυνη αίσθηση ατιμωρησίας: εάν οικονομικά συμφέροντα υπερισχύουν της διεθνούς ευθύνης, οι κίνδυνοι για την περιοχή και το διεθνές δίκαιο πολλαπλασιάζονται.
Μακροπρόθεσμες συνέπειες — πιο πολλοί νεκροί, λιγότερη σταθερότητα.
Όταν χώρες επιλέγουν να βλέπουν τα όπλα ως εμπορεύματα χωρίς αποτελεσματικές εγγυήσεις end-use, η διεθνής αγορά οπλισμών γίνεται μηχανισμός κλιμάκωσης: πυρομαχικά που καταλήγουν σε πεδία μάχης παρατείνουν συγκρούσεις, αυξάνουν απώλειες αμάχων και υποσκάπτουν κάθε προσπάθεια διπλωματικής επίλυσης.
Αυτό δεν είναι θεωρία· τα παραδείγματα είναι πολλά.
Σκληρή κριτική: Τι αποκαλύπτει η στάση Vucic
Υποκρισία: Το αφήγημα «στρατιωτική ουδετερότητα» καταρρέει απέναντι σε μια υπεροπτική εμπορική πολιτική που αγνοεί προορισμούς και επιπτώσεις. Η ουδετερότητα δεν ισχύει όταν το κράτος παράγει, εμπορεύεται και προωθεί όπλα χωρίς διαφανείς ελέγχους.
Απουσία λογοδοσίας: Η δημόσια δήλωση «οι πελάτες μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν» είναι μία εξοργιστική ομολογία αμέλειας — και, ίσως, μιας συνειδητής επιλογής να επωφεληθεί οικονομικά η εγχώρια βιομηχανία σε βάρος της διεθνούς ασφάλειας.
Γεωπολιτική αφέλεια: Η ταυτόχρονη προσπάθεια να «είσαι φίλος όλων» ενώ συνδέεσαι ενεργά με εταιρείες και αγορές που βρίσκονται στο επίκεντρο κυρώσεων (π.χ. ρωσικές εταιρείες στο ενεργειακό πεδίο) εκθέτει τη Σερβία σε πιέσεις και αντιποίνους — και μειώνει την ικανότητά της να ισχυριστεί ηθική υπεροχή.
Τι πρέπει να γίνει — προτάσεις πολιτικής
Η ΕΕ και τα κράτη-μέλη να ζητήσουν πλήρη διαφάνεια στις εξαγωγές όπλων της Σερβίας, με τρίτο ελεγκτή και δεσμευτικές ρήτρες end-use. (Αυστηροί έλεγχοι σε κάθε συμβόλαιο, επιστροφή υλικού εάν αποδειχθεί παραβίαση.)
Να ανασταλεί η στρατιωτική συνεργασία/εκπαίδευση με Βελιγράδι μέχρι να εφαρμοστούν αξιόπιστα μηχανισμοί ελέγχου και διαφάνειας. Η «συνεργασία» δεν μπορεί να σημαίνει ανοχή στην απροσεξία διακίνησης όπλων.
Διεθνής έρευνα προέλευσης και αλυσίδας εφοδιασμού (με εμπλοκή Ευρωπαϊκής Επιτροπής/ΟΗΕ) για να εντοπιστούν οι μεσάζοντες και οι διαδρομές διαφυγής που επιτρέπουν την παράκαμψη των ελέγχων.
Επιβολή κυρώσεων σε εταιρείες/πρόσωπα που διευκολύνουν παράνομες μεταφορές όπλων, συμπεριλαμβανομένων τρίτων εταιρειών και χρηματοπιστωτικών δομών που εξυπηρετούν τέτοιες συμβάσεις.
Ηθική, ασφάλεια και λογοδοσία
Η δήλωση του Alexander Vucic στη Cicero δεν είναι κάποιο «διπλωματικό λάθος» που διορθώνεται με μια συγνώμη· είναι δημόσια αποδοχή μιας εμπορικής φιλοσοφίας που αντιμετωπίζει τα όπλα ως προϊόν χωρίς κοινωνική ή διεθνή ευθύνη. Αυτό δεν απειλεί μόνον την εικόνα της Σερβίας· απειλεί ζωές, την ευρωπαϊκή σταθερότητα και την ίδια την προοπτική ένταξης στην ΕΕ που το Βελιγράδι επικαλείται. Η ώρα των ευφημισμών έχει περάσει — απαιτείται πράξη, λογοδοσία και εξωτερικός έλεγχος.
www.bankingnews.gr
Η δηλωμένη εμπορική προσέγγιση («δώστε μας μακροχρόνιες συμβάσεις ώστε να σχεδιάζουμε») συνδυασμένη με την πρακτική των έμμεσων διαδρόμων προμήθειας σημαίνει πρακτικά ότι η σερβική παραγωγή μπορεί —και μάλλον έχει— καταλήξει στο ουκρανικό μέτωπο, με ανθρώπινες ζωές να πληρώνουν το κόστος.
Τι λένε τα στοιχεία
Ο ίδιος ο Σέρβος πρόεδρος το είπε ξεκάθαρα.
Στη συνέντευξη προς τη Cicero ο πρόεδρος ομολόγησε ότι οι αποθήκες της Σερβίας είναι «γεμάτες» και ότι παράγονται ειδικά βλήματα όλμων — και πρόσθεσε ότι «οι αγοραστές μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν μαζί τους». Αυτή δεν είναι απλή ρητορική: είναι δημόσια παραδοχή εμπορικής αδιαφορίας για το πού καταλήγουν όπλα και πυρομαχικά.
Υπάρχουν κατηγορίες και διεθνή ερωτήματα.
Η ρωσική υπηρεσία πληροφοριών (SVR) κατήγγειλε ως «προδοσία» ότι σερβικά πυρομαχικά βρέθηκαν να καταλήγουν στην Ουκρανία μέσω μεσαζόντων — κατηγορία που οδήγησε ακόμη και σε δημόσιες δεσμεύσεις για κοινή έρευνα Σερβίας–Ρωσίας.
Το ζήτημα δεν είναι θεωρητικό: διεθνείς αναφορές και έρευνες έχουν εντοπίσει δίκτυα και μεθοδεύσεις που επιτρέπουν τέτοιες διαρροές.
Η ρητορική ανταμείβει το κέρδος παρά την ευθύνη.
Η δημόσια δηλωμένη πρόταση του Alexander Vucic να πουλήσει «τα πάντα» στην ΕΕ με «μακροχρόνιες συμβάσεις» παρουσιάζεται ως συνεισφορά στην ευρωπαϊκή ασφάλεια — αλλά στην πράξη παρακάμπτει κρίσιμους κανόνες ελέγχου τελικού χρήστη και παρακολούθησης μεταφορών.
Το αποτέλεσμα: νόμιμες εξαγωγές που μπορούν να μετατραπούν σε παράνομες προμήθειες μέσω τρίτων.
Η σερβική εξάρτηση/παιχνίδι με τη Ρωσία έχει κόστος.
Το Βελιγράδι προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ δυτικών φιλοδοξιών (ΕΕ) και στενών οικονομικών/ενεργειακών δεσμών με τη Ρωσία — μια ισορροπία που τώρα δοκιμάζεται από κυρώσεις και πιέσεις (π.χ. επανειλημμένες παρατάσεις/απειλές κυρώσεων κατά της NIS, της ρωσικών συμφερόντων πετρελαϊκής εταιρείας στη Σερβία). Η πολιτική αυτή ενισχύει μια επικίνδυνη αίσθηση ατιμωρησίας: εάν οικονομικά συμφέροντα υπερισχύουν της διεθνούς ευθύνης, οι κίνδυνοι για την περιοχή και το διεθνές δίκαιο πολλαπλασιάζονται.
Μακροπρόθεσμες συνέπειες — πιο πολλοί νεκροί, λιγότερη σταθερότητα.
Όταν χώρες επιλέγουν να βλέπουν τα όπλα ως εμπορεύματα χωρίς αποτελεσματικές εγγυήσεις end-use, η διεθνής αγορά οπλισμών γίνεται μηχανισμός κλιμάκωσης: πυρομαχικά που καταλήγουν σε πεδία μάχης παρατείνουν συγκρούσεις, αυξάνουν απώλειες αμάχων και υποσκάπτουν κάθε προσπάθεια διπλωματικής επίλυσης.
Αυτό δεν είναι θεωρία· τα παραδείγματα είναι πολλά.
Σκληρή κριτική: Τι αποκαλύπτει η στάση Vucic
Υποκρισία: Το αφήγημα «στρατιωτική ουδετερότητα» καταρρέει απέναντι σε μια υπεροπτική εμπορική πολιτική που αγνοεί προορισμούς και επιπτώσεις. Η ουδετερότητα δεν ισχύει όταν το κράτος παράγει, εμπορεύεται και προωθεί όπλα χωρίς διαφανείς ελέγχους.
Απουσία λογοδοσίας: Η δημόσια δήλωση «οι πελάτες μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν» είναι μία εξοργιστική ομολογία αμέλειας — και, ίσως, μιας συνειδητής επιλογής να επωφεληθεί οικονομικά η εγχώρια βιομηχανία σε βάρος της διεθνούς ασφάλειας.
Γεωπολιτική αφέλεια: Η ταυτόχρονη προσπάθεια να «είσαι φίλος όλων» ενώ συνδέεσαι ενεργά με εταιρείες και αγορές που βρίσκονται στο επίκεντρο κυρώσεων (π.χ. ρωσικές εταιρείες στο ενεργειακό πεδίο) εκθέτει τη Σερβία σε πιέσεις και αντιποίνους — και μειώνει την ικανότητά της να ισχυριστεί ηθική υπεροχή.
Τι πρέπει να γίνει — προτάσεις πολιτικής
Η ΕΕ και τα κράτη-μέλη να ζητήσουν πλήρη διαφάνεια στις εξαγωγές όπλων της Σερβίας, με τρίτο ελεγκτή και δεσμευτικές ρήτρες end-use. (Αυστηροί έλεγχοι σε κάθε συμβόλαιο, επιστροφή υλικού εάν αποδειχθεί παραβίαση.)
Να ανασταλεί η στρατιωτική συνεργασία/εκπαίδευση με Βελιγράδι μέχρι να εφαρμοστούν αξιόπιστα μηχανισμοί ελέγχου και διαφάνειας. Η «συνεργασία» δεν μπορεί να σημαίνει ανοχή στην απροσεξία διακίνησης όπλων.
Διεθνής έρευνα προέλευσης και αλυσίδας εφοδιασμού (με εμπλοκή Ευρωπαϊκής Επιτροπής/ΟΗΕ) για να εντοπιστούν οι μεσάζοντες και οι διαδρομές διαφυγής που επιτρέπουν την παράκαμψη των ελέγχων.
Επιβολή κυρώσεων σε εταιρείες/πρόσωπα που διευκολύνουν παράνομες μεταφορές όπλων, συμπεριλαμβανομένων τρίτων εταιρειών και χρηματοπιστωτικών δομών που εξυπηρετούν τέτοιες συμβάσεις.
Ηθική, ασφάλεια και λογοδοσία
Η δήλωση του Alexander Vucic στη Cicero δεν είναι κάποιο «διπλωματικό λάθος» που διορθώνεται με μια συγνώμη· είναι δημόσια αποδοχή μιας εμπορικής φιλοσοφίας που αντιμετωπίζει τα όπλα ως προϊόν χωρίς κοινωνική ή διεθνή ευθύνη. Αυτό δεν απειλεί μόνον την εικόνα της Σερβίας· απειλεί ζωές, την ευρωπαϊκή σταθερότητα και την ίδια την προοπτική ένταξης στην ΕΕ που το Βελιγράδι επικαλείται. Η ώρα των ευφημισμών έχει περάσει — απαιτείται πράξη, λογοδοσία και εξωτερικός έλεγχος.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών