Ο Ahmed al-Shara στο χείλος της πτώσης, καθώς οι μειονότητες ενώνουν δυνάμεις για να τον ανατρέψουν
Επτά μήνες μετά την άνοδό του στην εξουσία, ο μεταβατικός πρόεδρος της Συρίας, Ahmed al-Shara, κατάφερε να μεταμορφωθεί από τζιχαντιστή επικηρυγμένο με 10 εκατ. δολαρίων από τις ΗΠΑ, σε έναν πραγματιστή πολιτικό ηγέτη που πολλοί θεώρησαν ως τη μεγαλύτερη ελπίδα για την επανένωση και σταθερότητα της χώρας.
Η διπλωματική του επιδεξιότητα, σε συνδυασμό με την κόπωση της διεθνούς κοινότητας από το «συριακό ζήτημα» και την ανησυχία για την αποσταθεροποίηση της περιοχής, του εξασφάλισαν ευρεία διεθνή στήριξη.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήραν τον χαρακτηρισμό της πρώην οργάνωσής του Hayat Tahrir al Sham ως τρομοκρατικής, κατήργησαν τις περισσότερες κυρώσεις και του παρείχαν διπλωματική στήριξη μέσω του πρέσβη στην Τουρκία και ειδικού απεσταλμένου για τη Συρία, Tom Barrack.
Ωστόσο, πίσω από αυτή τη βιτρίνα διεθνούς αναγνώρισης κρυβόταν η απουσία μιας ουσιαστικής πολιτικής μετάβασης.
Η αποτυχημένη επίθεση του Shara στην επαρχία Suweida ανέδειξε την ευθραυστότητα του καθεστώτος του, ενώ τα ντοκουμέντα με θηριωδίες των δυνάμεων ασφαλείας και συμμάχων παραστρατιωτικών ομάδων έπληξαν σοβαρά την εικόνα του στο εσωτερικό και το εξωτερικό.
Η συγκεντρωτική διακυβέρνηση και οι αντιδράσεις
Παρά την έλλειψη πλήρους ελέγχου της επικράτειας και του μονοπωλίου στη χρήση βίας, ο Shara προχώρησε σε ένα έντονα συγκεντρωτικό μοντέλο διακυβέρνησης.
Αυτό ενίσχυσε τον κατακερματισμό, καθώς ο Δημοκρατικός Στρατός της Συρίας (SDF) υπό κουρδική ηγεσία, αλλά και οι πολιτοφυλακές των Δρούζων, αρνήθηκαν την ένταξη στις κεντρικές δομές εξουσίας, καταγγέλλοντας τον ισλαμιστικό και αυταρχικό χαρακτήρα της κυβέρνησης.
Αντί να επιδιώξει συμβιβασμούς, ο Shara αξιοποίησε τη διεθνή νομιμοποίηση για να παγιώσει την εξουσία του.
Από την αρχή, θεμελίωσε ένα απολυταρχικό σύστημα που απαγορεύει τα πολιτικά κόμματα και συγκεντρώνει υπερεξουσίες στην προεδρία.
Έτσι, οι νέες αρχές ενσωματώνουν μια ριζοσπαστική ισλαμιστική ιδεολογία στους κρατικούς θεσμούς, επιχειρώντας να αναδιαμορφώσουν τον κοινωνικό ιστό της Συρίας.
Θρησκευτική αστυνόμευση και ιδεολογική κατεύθυνση
Η εφαρμογή αυτής της ιδεολογίας εκδηλώνεται σε δύο επίπεδα:
1. Θρησκευτική αστυνόμευση, με δυνάμεις ασφαλείας και συμμάχους να παρεμβαίνουν στην καθημερινότητα, παρενοχλώντας γυναίκες για την ενδυμασία τους και επιτιθέμενοι σε καφέ, μπαρ και πολιτιστικούς χώρους.
2. Κατασκευή νέας εθνικής ταυτότητας με αναφορές στον Σουνιτικό αναβιωτισμό και τη νεο-Ομεϋαδική κληρονομιά, που αναζωπυρώνει τα σεκταριστικά πάθη. Στο πλαίσιο αυτό, δεν λείπουν τα συνθήματα για εξόντωση ή εκδίωξη μειονοτήτων, συνοδευόμενα από απαγωγές και δολοφονίες.
Μαζικές σφαγές και περιφερειακές αντιδράσεις
Η νέα εξουσία ενεπλάκη σε μαζικές σφαγές, όπως η δολοφονία περίπου 1.500 Αλαουιτών σε παράκτια περιοχή τον Μάρτιο, αλλά και η επίθεση του Ιουλίου στη Suweida με στόχο την αποδυνάμωση του πνευματικού ηγέτη των Δρούζων, Sheikh Hikmat al-Hijari.
Η επιχείρηση κατέρρευσε λόγω στρατηγικών λαθών και ισραηλινής παρέμβασης, οδηγώντας σε ενίσχυση της ενότητας των Δρούζων γύρω από τον Hijari.
Η βία προκάλεσε έντονες ανησυχίες στο Ισραήλ, με την ισραηλινή Δρούζικη κοινότητα να πιέζει για παρέμβαση.
Ο ισραηλινός στρατός χτύπησε συριακές δυνάμεις που κινούνταν προς τη Suweida, καθώς και στρατιωτικές εγκαταστάσεις στη Δαμασκό, ενώ παράλληλα παρείχε ανθρωπιστική βοήθεια και –ανεπίσημα– στρατιωτική στήριξη.
Οικονομική και κοινωνική κατάρρευση
Παρά την αρχική αισιοδοξία, η απογοήτευση στις μειονότητες –που αποτελούν το ένα τέταρτο του πληθυσμού– είναι πλέον διάχυτη.
Οι Δρούζοι και οι Κούρδοι αποτελούν τον πυρήνα ενός διευρυνόμενου μετώπου κατά του Shara, ενώ η κοινωνία συνολικά πλήττεται από εγκληματικότητα, ατιμωρησία και βαθιά οικονομική κρίση.
Η ανοικοδόμηση εκτιμάται ότι θα κοστίσει έως 400 δισ. δολάρια, αλλά χωρίς ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, η Συρία δύσκολα θα προσελκύσει ξένα κεφάλαια. Επιπλέον, η χώρα αντιμετωπίζει τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων επτά δεκαετιών, με καταστροφή του 75% της παραγωγής σιταριού και εντεινόμενη επισιτιστική κρίση.
Σταυροδρόμι για τη Συρία
Η Συρία βρίσκεται πλέον σε κρίσιμο σταυροδρόμι.
Ο Shara μπορεί να συνεχίσει την πολιτική συγκεντρωτισμού και καταστολής, με τον κίνδυνο αναζωπύρωσης ενός νέου εμφυλίου, ή να προχωρήσει σε μια πραγματική πολιτική μετάβαση, ανακαλώντας τη συνταγματική διακήρυξη και επιτρέποντας τη δημιουργία ανεξάρτητων πολιτικών κομμάτων.
Μόνο μέσα από αποκέντρωση, μεταβατική δικαιοσύνη και καταπολέμηση του σεκταριστικού μίσους μπορεί να υπάρξει προοπτική σταθερότητας. Η διεθνής κοινότητα, εάν επιλέξει να στηρίξει την οικονομία της Συρίας, πρέπει να το συνδέσει με ουσιαστικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις και όχι να δώσει «λευκή επιταγή» στο καθεστώς Shara.
Η ειρωνεία είναι ότι όσο η Δύση βλέπει τη Συρία αποκλειστικά μέσα από τον φακό της ασφάλειας, τόσο ενισχύει το ίδιο το μοντέλο διακυβέρνησης που γεννά αστάθεια και βία.
www.bankingnews.gr
Η διπλωματική του επιδεξιότητα, σε συνδυασμό με την κόπωση της διεθνούς κοινότητας από το «συριακό ζήτημα» και την ανησυχία για την αποσταθεροποίηση της περιοχής, του εξασφάλισαν ευρεία διεθνή στήριξη.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήραν τον χαρακτηρισμό της πρώην οργάνωσής του Hayat Tahrir al Sham ως τρομοκρατικής, κατήργησαν τις περισσότερες κυρώσεις και του παρείχαν διπλωματική στήριξη μέσω του πρέσβη στην Τουρκία και ειδικού απεσταλμένου για τη Συρία, Tom Barrack.
Ωστόσο, πίσω από αυτή τη βιτρίνα διεθνούς αναγνώρισης κρυβόταν η απουσία μιας ουσιαστικής πολιτικής μετάβασης.
Η αποτυχημένη επίθεση του Shara στην επαρχία Suweida ανέδειξε την ευθραυστότητα του καθεστώτος του, ενώ τα ντοκουμέντα με θηριωδίες των δυνάμεων ασφαλείας και συμμάχων παραστρατιωτικών ομάδων έπληξαν σοβαρά την εικόνα του στο εσωτερικό και το εξωτερικό.
Η συγκεντρωτική διακυβέρνηση και οι αντιδράσεις
Παρά την έλλειψη πλήρους ελέγχου της επικράτειας και του μονοπωλίου στη χρήση βίας, ο Shara προχώρησε σε ένα έντονα συγκεντρωτικό μοντέλο διακυβέρνησης.
Αυτό ενίσχυσε τον κατακερματισμό, καθώς ο Δημοκρατικός Στρατός της Συρίας (SDF) υπό κουρδική ηγεσία, αλλά και οι πολιτοφυλακές των Δρούζων, αρνήθηκαν την ένταξη στις κεντρικές δομές εξουσίας, καταγγέλλοντας τον ισλαμιστικό και αυταρχικό χαρακτήρα της κυβέρνησης.
Αντί να επιδιώξει συμβιβασμούς, ο Shara αξιοποίησε τη διεθνή νομιμοποίηση για να παγιώσει την εξουσία του.
Από την αρχή, θεμελίωσε ένα απολυταρχικό σύστημα που απαγορεύει τα πολιτικά κόμματα και συγκεντρώνει υπερεξουσίες στην προεδρία.
Έτσι, οι νέες αρχές ενσωματώνουν μια ριζοσπαστική ισλαμιστική ιδεολογία στους κρατικούς θεσμούς, επιχειρώντας να αναδιαμορφώσουν τον κοινωνικό ιστό της Συρίας.
Θρησκευτική αστυνόμευση και ιδεολογική κατεύθυνση
Η εφαρμογή αυτής της ιδεολογίας εκδηλώνεται σε δύο επίπεδα:
1. Θρησκευτική αστυνόμευση, με δυνάμεις ασφαλείας και συμμάχους να παρεμβαίνουν στην καθημερινότητα, παρενοχλώντας γυναίκες για την ενδυμασία τους και επιτιθέμενοι σε καφέ, μπαρ και πολιτιστικούς χώρους.
2. Κατασκευή νέας εθνικής ταυτότητας με αναφορές στον Σουνιτικό αναβιωτισμό και τη νεο-Ομεϋαδική κληρονομιά, που αναζωπυρώνει τα σεκταριστικά πάθη. Στο πλαίσιο αυτό, δεν λείπουν τα συνθήματα για εξόντωση ή εκδίωξη μειονοτήτων, συνοδευόμενα από απαγωγές και δολοφονίες.
Μαζικές σφαγές και περιφερειακές αντιδράσεις
Η νέα εξουσία ενεπλάκη σε μαζικές σφαγές, όπως η δολοφονία περίπου 1.500 Αλαουιτών σε παράκτια περιοχή τον Μάρτιο, αλλά και η επίθεση του Ιουλίου στη Suweida με στόχο την αποδυνάμωση του πνευματικού ηγέτη των Δρούζων, Sheikh Hikmat al-Hijari.
Η επιχείρηση κατέρρευσε λόγω στρατηγικών λαθών και ισραηλινής παρέμβασης, οδηγώντας σε ενίσχυση της ενότητας των Δρούζων γύρω από τον Hijari.
Η βία προκάλεσε έντονες ανησυχίες στο Ισραήλ, με την ισραηλινή Δρούζικη κοινότητα να πιέζει για παρέμβαση.
Ο ισραηλινός στρατός χτύπησε συριακές δυνάμεις που κινούνταν προς τη Suweida, καθώς και στρατιωτικές εγκαταστάσεις στη Δαμασκό, ενώ παράλληλα παρείχε ανθρωπιστική βοήθεια και –ανεπίσημα– στρατιωτική στήριξη.
Οικονομική και κοινωνική κατάρρευση
Παρά την αρχική αισιοδοξία, η απογοήτευση στις μειονότητες –που αποτελούν το ένα τέταρτο του πληθυσμού– είναι πλέον διάχυτη.
Οι Δρούζοι και οι Κούρδοι αποτελούν τον πυρήνα ενός διευρυνόμενου μετώπου κατά του Shara, ενώ η κοινωνία συνολικά πλήττεται από εγκληματικότητα, ατιμωρησία και βαθιά οικονομική κρίση.
Η ανοικοδόμηση εκτιμάται ότι θα κοστίσει έως 400 δισ. δολάρια, αλλά χωρίς ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, η Συρία δύσκολα θα προσελκύσει ξένα κεφάλαια. Επιπλέον, η χώρα αντιμετωπίζει τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων επτά δεκαετιών, με καταστροφή του 75% της παραγωγής σιταριού και εντεινόμενη επισιτιστική κρίση.
Σταυροδρόμι για τη Συρία
Η Συρία βρίσκεται πλέον σε κρίσιμο σταυροδρόμι.
Ο Shara μπορεί να συνεχίσει την πολιτική συγκεντρωτισμού και καταστολής, με τον κίνδυνο αναζωπύρωσης ενός νέου εμφυλίου, ή να προχωρήσει σε μια πραγματική πολιτική μετάβαση, ανακαλώντας τη συνταγματική διακήρυξη και επιτρέποντας τη δημιουργία ανεξάρτητων πολιτικών κομμάτων.
Μόνο μέσα από αποκέντρωση, μεταβατική δικαιοσύνη και καταπολέμηση του σεκταριστικού μίσους μπορεί να υπάρξει προοπτική σταθερότητας. Η διεθνής κοινότητα, εάν επιλέξει να στηρίξει την οικονομία της Συρίας, πρέπει να το συνδέσει με ουσιαστικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις και όχι να δώσει «λευκή επιταγή» στο καθεστώς Shara.
Η ειρωνεία είναι ότι όσο η Δύση βλέπει τη Συρία αποκλειστικά μέσα από τον φακό της ασφάλειας, τόσο ενισχύει το ίδιο το μοντέλο διακυβέρνησης που γεννά αστάθεια και βία.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών