Η μεγάλη απάτη των συγκρούσεων σε Ουκρανία, Μέση Ανατολή: Οι «εντυπωσιακές εικόνες», το «αίσθημα νίκης» και η... πραγματικότητα

Οι σύγχρονοι πόλεμοι στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή προσέφεραν στον κόσμο μια πληθώρα «πληροφοριακά εκθαμβωτικών» στιγμών, οι οποίες εντυπωσίασαν τόσο πολύ την κοινή γνώμη, ώστε σε πολλές περιπτώσεις οδήγησαν στο πρόωρο και λανθασμένο συμπέρασμα για το ποιος κερδίζει και ποιος χάνει.

Η λανθασμένη ερμηνεία της εικόνας

Συχνά λησμονείται πως ο πόλεμος δεν είναι μόνο βίντεο με θεαματικές επιθέσεις και υψηλού επιπέδου ειδικές επιχειρήσεις (αν και αυτές παίζουν σημαντικό ρόλο), αλλά πρωτίστως είναι μάχη δυνατοτήτων: ανθρώπινου δυναμικού, στρατιωτικοτεχνικών μέσων, οργανωτικής ικανότητας, διανοητικής αντοχής και οικονομικών πόρων.
Η εντυπωσιακή εικόνα δεν συνεπάγεται απαραίτητα και καμπή στον πόλεμο. Παρόλα αυτά, δημιουργεί κύματα ενθουσιασμού ή απογοήτευσης ("νίκη" ή "προδοσία").

Ουκρανικό Μέτωπο

Την πρώτη μέρα της εισβολής (24 Φεβρουαρίου 2022), η Ρωσία φαινόταν να έχει τον πληροφοριακό έλεγχο: εικόνες από πλήγματα σε ολόκληρη την Ουκρανία και τεράστιες ρωσικές φάλαγγες που κινούνταν χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση ενίσχυαν τη βεβαιότητα για άμεση ρωσική νίκη.
Όμως, αυτό δεν συνέβη.
Η Ρωσία εισέβαλε με δυνάμεις που αριθμητικά ισοδυναμούσαν με τις ουκρανικές.
Μέσα σε 1–2 μήνες, η Ουκρανία με κινητοποίηση εφέδρων και προσέλευση χιλιάδων εθελοντών ή μισθοφόρων, κατάφερε αριθμητική υπεροχή, η οποία καθόρισε την αρνητική πορεία του πολέμου για τη Ρωσία στο δεύτερο μισό του 2022.
Οι θεαματικές ουκρανικές επιτυχίες στο Kharkiv και τη Kherson έδωσαν την εντύπωση επικείμενης κατάρρευσης της Ρωσίας – «σύντομα θα πίνουμε καφέ στην προκυμαία της Γιάλτας», όπως λέγονταν χαρακτηριστικά.

Το μήνυμα στη Μόσχα και η αναδίπλωση

Όμως η Μόσχα προχώρησε σε κινητοποίηση, αναδιάρθρωση του μετώπου και ενίσχυση της πολεμικής βιομηχανίας.
Ανέκοψε την ουκρανική αντεπίθεση και επανέκτησε την πρωτοβουλία.
Το γρήγορο ουκρανικό προχώρημα στην Kursk και η «πρώτη εισβολή ξένου στρατού στη Ρωσία από το 1945» δημιούργησαν πέρυσι την αίσθηση ότι επίκειται η κατάρρευση της Ρωσίας.
Ανάλογο ενθουσιασμό προκάλεσαν και τα πλάνα από τα πλήγματα στην ρωσική στρατηγική αεροπορία (1 Ιουνίου 2025).
Όμως στην πράξη, η ουκρανική ενέργεια στην Kursk απέφερε στρατιωτική πανωλεθρία... εξάντλησε εφεδρείες και οδήγησε σε ρωσική πρόοδο σε πολλά άλλα μέτωπα.
Ο δε αντίκτυπος των πληγμάτων στην αεροπορία ήδη προκάλεσαν δυσφορία στον Αμερικανό πρόεδρο Donald Trump και έβαλαν φρένο στις προσπάθειες εξασφάλισης περαιτέρω αμερικανικής βοήθειας.

Μέση Ανατολή

Η επίθεση της Hamas στις 7 Οκτωβρίου 2023 δημιούργησε κύμα ενθουσιασμού στους εχθρούς του Ισραήλ.
Αποτέλεσμα;
Το Ισραήλ απάντησε εντυπωσιακά:
Καταστροφή ολόκληρης της Λωρίδας της Γάζας.
«Αποκεφαλισμός» Hamas, Hezbollah, χτυπήματα σε Λίβανο και Ιράν όχι μία φορά...
Στο τελευταίο πρόσφατο χτύπημα εξουδετέρωσε την ιρανική αντιαεροπορική άμυνα, εξόντωσε ανώτατους στρατιωτικούς διοικητές και έπληξε πυρηνικές εγκαταστάσεις.

Από αυτή την «εικόνα» αρκετοί έσπευσαν να δηλώσουν ότι το Ιράν έχει μετατραπεί σε «σάκο του μποξ» και η κατάρρευσή του είναι θέμα χρόνου.

Όμως το Ιράν ανέκαμψε εντός ωρών, αποκατέστησε την αεράμυνα, όρισε νέους διοικητές και το ίδιο βράδυ εξαπέλυσε μαζική πυραυλική επίθεση στο Ισραήλ, με εικόνες από πλήγματα στο Τελ Αβίβ να πλημμυρίζουν το διαδίκτυο — εικόνες που η ισραηλινή αεράμυνα δεν κατάφερε να αποτρέψει πλήρως.
Το Ισραήλ απειλεί με νέο, ισχυρότερο πλήγμα — π.χ. κατά ιρανικών διυλιστηρίων.
Αλλά και το Ιράν έδειξε ότι μπορεί να ανταποδώσει αντίστοιχα.
Το να συμπεράνει κανείς πως «το Ισραήλ τελείωσε» θα ήταν σφάλμα.
Η χώρα διαθέτει ακόμη ισχυρότερες δυνατότητες σε αεράμυνα, πυραύλους, αεροπορία και ειδικές δυνάμεις. Το Ιράν θα δεχτεί και άλλες απώλειες.

Ποιος έχει τον μεγαλύτερο «πόλεμο φθοράς»;

Το βασικό ερώτημα είναι: ποια πλευρά διαθέτει μεγαλύτερες εφεδρείες, περισσότερα μέσα παραγωγής όπλων και δυνατότητα διατήρησης μακροχρόνιας έντασης που να εξαντλεί την αεράμυνα του αντιπάλου.
Έπειτα, είναι κρίσιμος ο ρόλος των συμμάχων: Το Ισραήλ θα έχει αμερικανική βοήθεια.
Αλλά το Ιράν;
Μήπως η Κίνα μπορεί να το υποστηρίξει — π.χ. στέλνοντας πυραύλους και αντιαεροπορικά συστήματα (μέσω Πακιστάν), ακόμα και πολεμικά αεροσκάφη, για δοκιμές σε συνθήκες πραγματικής μάχης με τα ισραηλινά F-35;

Αν η σύγκρουση παραταθεί, πολλοί «παίκτες» ενδέχεται να εμπλακούν ενεργά.

Ο Netanyahu καλεί ανοιχτά τον ιρανικό λαό να εξεγερθεί ενάντια στο καθεστώς του.
Υπάρχει δυσαρέσκεια στο Ιράν, αλλά θα υπακούσουν οι Ιρανοί σε αυτόν που έδωσε διαταγή να βομβαρδιστεί η χώρα τους;
Μάλλον όχι — όπως και οι Ουκρανοί δεν ανταποκρίνονται στις εκκλήσεις της Μόσχας για ανατροπή του Zelensky.

Αλλά και ο Netanyahu δεν είναι αλώβητος στο εσωτερικό.
Η ισραηλινή κοινωνία είναι βαθιά διχασμένη.
Και σε περίπτωση παρατεταμένου πολέμου, ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης υφίσταται και για τις δύο χώρες.

Το παιχνίδι των δυνατοτήτων – και η παρακμή της Δύσης

Η τελική έκβαση θα καθοριστεί από το σύνολο των δυνητικών πόρων κάθε πλευράς.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το Ισραήλ, την Ουκρανία και τις υπόλοιπες χώρες-συμμάχους της Δύσης (εκτός ΝΑΤΟ) είναι ότι ο δυτικός κόσμος φθίνει σε σχέση με τον υπόλοιπο πλανήτη.
Η αποβιομηχάνιση και η υποβάθμιση της τεχνικής βάσης οδηγεί σε απώλεια του στρατιωτικοτεχνικού πλεονεκτήματος. Παράλληλα, το τεράστιο χρέος ΗΠΑ και Ευρώπης καθιστά οικονομικά επικίνδυνη την εμπλοκή σε μεγάλες πολεμικές επιχειρήσεις.
Ο Trump καλεί σε άμεσο τερματισμό των πολέμων όχι γιατί είναι ανθρωπιστής ή δειλός, αλλά επειδή αντιλαμβάνεται ρεαλιστικά τα όρια της αμερικανικής ισχύος.
Η Αμερική χρειάζεται ανασυγκρότηση και μείωση κρατικών δαπανών, όχι νέες στρατιωτικές περιπέτειες.
Ωστόσο, οι δυτικές ελίτ αντιστέκονται στην αλλαγή πορείας, καθιστώντας σχεδόν αδύνατη την εξεύρεση βιώσιμων ειρηνικών λύσεων.
Στην Ουκρανία, ο Trump προσπαθεί να διατηρήσει ισορροπία, αλλά στη Μέση Ανατολή υπέκυψε στα «γεράκια» – υποστήριξε ανοιχτά την ισραηλινή επίθεση και έδειξε πως ίσως έδωσε ο ίδιος το «πράσινο φως».
 σως το έκανε εντυπωσιασμένος από την πρώτη επίθεση, ελπίζοντας να αναγκάσει το Ιράν να διαπραγματευτεί.
Όμως η Τεχεράνη δείχνει διάθεση για πόλεμο.

Και αν δεν καταστραφούν οι πυρηνικές της εγκαταστάσεις, είναι πιθανό να επιταχυνθεί η δημιουργία πυρηνικών όπλων.
Ακόμα και με άμεση αμερικανική παρέμβαση, οι συσχετισμοί ενδέχεται να μην αλλάξουν καθοριστικά. Το πιθανότερο είναι ότι η ίδια η Αμερική θα παγιδευτεί σε έναν πόλεμο που θα εντείνει τις εσωτερικές και εξωτερικές της κρίσεις.
Ο Trump λοιπόν, παρασυρμένος από την "εντυπωσιακή εικόνα" της πρώτης ισραηλινής επίθεσης, κινδυνεύει να βρεθεί μπροστά σε ένα αδιέξοδο αν η σύγκρουση εξελιχθεί σε πόλεμο φθοράς, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τη στρατηγική του — όπως επισημαίνουν ακόμα και υποστηρικτές του, όπως ο Tucker Carslon

Οι ΗΠΑ και η Δύση γενικότερα διστάζουν να παραδεχτούν ανοιχτά τα όρια των δυνατοτήτων τους στους εκτός ΝΑΤΟ συμμάχους.

Αυτό καλλιεργεί αυταπάτες περί απόλυτης υποστήριξης, που επηρεάζουν τη στρατηγική και τη συμπεριφορά των τελευταίων.
Ασφαλώς, η Δύση έχει ακόμη πόρους για να στηρίξει συμμάχους, αρκεί εκείνοι να πολεμούν μόνοι.
Όμως αυτό εξαντλεί και τους μη δυτικούς αντιπάλους – όπως τη Ρωσία και το Ιράν.
Και ίσως στο μέλλον την Κίνα, αν εμπλακεί για την Ταϊβάν.
Η λογική θα υπαγόρευε ειρηνευτική λύση με συμβιβασμούς και απομάκρυνση του κινδύνου πυρηνικού ολέθρου.
Όμως στον πόλεμο, η λογική συχνά υποχωρεί μπροστά στις εικόνες, τα συναισθήματα και τις ψευδαισθήσεις «επικείμενης νίκης» – ψευδαισθήσεις που αποδεικνύονται εξαιρετικά επικίνδυνες.

www.bankingnews.gr