Δεν είναι η βιομηχανική πολιτική για την οποία πρέπει να ανησυχεί η ΕΕ, αλλά η άνοδος του εθνικού καπιταλισμού
Σχετικά Άρθρα
Ο Trump κήρυξε «πόλεμο» στη Fed: Θα απαιτήσω να μειωθούν τα επιτόκια αμέσως - Το ίδιο να συμβεί παντού
Μπούμερανγκ επιστρέφουν στην ΕΕ, οι κανόνες για το κλίμα - Δεν θα μπορεί να αγοράσει LNG από ΗΠΑ για να γλυτώσει τους δασμούς
Στην οικονομική αναμέτρηση με την Αμερική, η Ευρώπη ετοιμάζεται να πολεμήσει έναν εχθρό που δεν υπάρχει πλέον. Δεν είναι πλέον η κρατικά υποστηριζόμενη γενναιοδωρία των Bidenomics που έχει να φοβηθεί η Ευρώπη, αλλά μια πολύ πιο δραματική φιλελευθεροποίηση του αμερικανικού μοντέλου.
Για δεκαετίες, σύμφωνα με το Politico, οι Ευρωπαίοι πίστεψαν σε μια μυθοπλασία ότι η ευημερία των ΗΠΑ χτίστηκε στις ελεύθερες αγορές και την επιχειρηματική τόλμη. Στη συνέχεια, λίγο περισσότερο από 10 χρόνια πριν, άλλαξαν γνώμη.
Ήταν η οικονομολόγος Mariana Mazzucato που βοήθησε να καταρρεύσει αυτός ο μύθος. Στο βιβλίο της «The Entrepreneurial State» του 2013, υποστήριξε ότι πολλές από τις σημαντικότερες καινοτομίες των τελευταίων δεκαετιών -το διαδίκτυο, το GPS και οι τεχνολογίες smartphone- ξεκίνησαν από κυβερνητικές επενδύσεις. Το μυστικό της βιομηχανικής πολιτικής, υποστήριξε, είχε τις ρίζες του στις αμυντικές δαπάνες, τις στοχευμένες επιδοτήσεις και την κρατικά καθοδηγούμενη καινοτομία.
Στη συνέχεια ήρθαν τα Bidenomics και έδωσαν τη χαριστική βολή στην αίσθηση της Ευρώπης ότι η Αμερική ήταν ένα είδος παραμυθιού της ελεύθερης αγοράς. Ο νόμος 369 δισεκατομμυρίων δολαρίων του Αμερικανού προέδρου, Joe Biden, για τη μείωση του πληθωρισμού, ο οποίος προσέφερε στήριξη σε βιώσιμες βιομηχανίες, ιδίως στα ηλεκτρικά οχήματα της Αμερικής, θεωρήθηκε στην Ευρώπη ως μια κατάφωρη κυβερνητική προσπάθεια να κλέψει επενδύσεις από την ΕΕ.
Σε απάντηση, η ΕΕ απέκτησε μεγαλύτερη εμμονή από ποτέ να παίξει το ίδιο παιχνίδι της κρατικά καθοδηγούμενης βιομηχανικής πολιτικής, εστιάζοντας στους Ευρωπαίους πρωταθλητές και περνώντας βιαστικά από εγκρίσεις επιδοτήσεων. Αλλά καθώς η Ευρώπη προσπαθεί τώρα να οικοδομήσει τη δική της βιομηχανική στρατηγική, χάνει την άνοδο κάτι πολύ πιο ανατρεπτικού. Το παιχνίδι έχει αλλάξει και πάλι: Η επόμενη φάση της οικονομικής πολιτικής των ΗΠΑ δεν αφορά τις επιδοτήσεις, την κρατικά καθοδηγούμενη ανάπτυξη ή την προνομιακή ρύθμιση τομέων - αφορά τη συντριβή αυτού του μοντέλου.
O «εθνικός καπιταλισμός»
Η εποχή των Bidenomics επισκιάζεται ήδη από ένα νέο όραμα που έχει τις ρίζες του σε αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί «εθνικός καπιταλισμός». Πρόκειται για μια φιλοσοφία ριζοσπαστικής φιλελευθεροποίησης που απορρίπτει την κρατική παρέμβαση, αγκαλιάζει την ιδιωτικοποίηση και στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις δυνάμεις της αγοράς για την αναδιαμόρφωση της οικονομίας - αν και μέσα στα όρια ενός προστατευμένου συστήματος.
Για κάποιο λόγο αυτό το μήνυμα δεν περνάει στις Βρυξέλλες, οι οποίες πολεμούν πεισματικά τον πόλεμο του χθες, χειριζόμενες τα κρατικιστικά εργαλεία μιας ξεθωριασμένης εποχής. Κι αυτό διότι, η ΕΕ αρνείται να δει το πραγματικό νόημα και τον πραγματικό σκοπό των δασμών που απειλεί να εφαρμόσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump. Οι δασμοί δεν τροφοδοτούνται από τους εμπορικούς στόχους «beggar-thy-neighbor» ή τον ωμό προστατευτισμό- επαναφέρουν τους κανόνες του παιχνιδιού. Σκοπός τους είναι να μονώσουν τις ΗΠΑ καθώς ξεκινούν μια ριζική αναβαθμολόγηση με γνώμονα την αγορά, αφαιρώντας τη στρεβλωτική, και συχνά διεφθαρμένη, επιρροή των κρατικοδίαιτων οικονομικών μοντέλων άλλων χωρών.
Προχωρώντας κυρίως σε σπασμωδικές αντιδράσεις, οι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες αδυνατούν να δουν αυτόν τον θεμελιώδη αναπροσανατολισμό - ακόμη και όταν ο Scott Bessent, που πρόκειται να γίνει υπουργός Οικονομικών του Trump, ήταν ξεκάθαρος. «Το ελεύθερο εμπόριο βρίσκεται σε κάποιο βαθμό σε ένταση με τις ελεύθερες αγορές», έγραψε σε ένα άρθρο του για τον Economist πέρυσι, όπου επέκρινε τις στρεβλώσεις δεκαετιών που προκλήθηκαν από την παγκοσμιοποίηση. Το όραμα του Bessent είναι μια ριζική επανεκκίνηση που επικεντρώνεται στον τερματισμό των εγχώριων επιδοτήσεων, στην αντιμετώπιση των ξένων στρεβλώσεων και στη δημιουργία ενός ισότιμου πεδίου ανταγωνισμού, όπου οι πραγματικές δυνάμεις της αγοράς -και όχι οι κρατικές παρεμβάσεις- υπαγορεύουν τα αποτελέσματα.
Όπως εξηγεί ο ίδιος: «Οι δασμοί ευρείας βάσης θα είναι πιο αποτελεσματικοί από τις μικροοικονομικές παρεμβάσεις όπως η βιομηχανική πολιτική που γενικά βασίζονται στην κυβέρνηση για να επιλέξει τους νικητές και τους ηττημένους». Με απλά λόγια, οι ΗΠΑ πρέπει να χτίσουν ένα τείχος ενάντια στα προϊόντα της παγκόσμιας οικονομίας, ώστε να μπορέσουν να αναπτύξουν μια πολύ πιο ριζοσπαστική απελευθέρωση στο εσωτερικό τους.
«Ναι» σε φοροελαφρύνσεις, «όχι» σε επιδοτήσεις
Και οι αποδείξεις αυτής της στροφής προς τη φιλελευθεροποίηση είναι παντού. Πέρα από την ατζέντα με τις φοροελαφρύνσεις που προκαλεί τα πρωτοσέλιδα, η Αμερική του Trump σχεδιάζει να καταργήσει τις επιδοτήσεις για την πράσινη ενέργεια και τα ηλεκτρικά οχήματα. Απειλεί βασικές διατάξεις του νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού. Θα δει τα ορυκτά καύσιμα να ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις, μετά από χρόνια παραγκωνισμού από τις προνομιακές πολιτικές για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το στρατόπεδο του Trump έχει ακόμη επινοήσει την ιδιωτικοποίηση της Ταχυδρομικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ, της Fannie Mae και της Freddie Mac, ενώ προτείνει μεταρρυθμίσεις με γνώμονα την αγορά στην εκπαίδευση και την εξερεύνηση του διαστήματος.
Η προσέγγιση του νεοεκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ στα μονοπώλια υπογραμμίζει ακόμη περισσότερο αυτή τη μετατόπιση. Ο διορισμός του Andrew Ferguson ως επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου σηματοδοτεί μια επιθετική αντιμονοπωλιακή ατζέντα που θέτει τον ανταγωνισμό σε προτεραιότητα. «Χωρίς τη σθεναρή επιβολή των νόμων μας περί ανταγωνισμού, το σύστημα της ελεύθερης οικονομίας θα έπαυε να είναι η θαυματουργή μηχανή για μαζική άνθηση που έχει μεταμορφώσει τον κόσμο», δήλωσε ο Ferguson στις εναρκτήριες παρατηρήσεις της ακρόασης για την επικύρωσή του.
Άτολμη, η ΕΕ
Στον αντίποδα, η προσέγγιση της Ευρώπης με τον νόμο για τις ψηφιακές αγορές μοιάζει άτολμη - μια γραφειοκρατική απάντηση στη δύναμη της Μεγάλης Τεχνολογίας, όχι μια προσπάθεια να τη σπάσει, στα πρότυπα της διάλυσης της εμπιστοσύνης του Teddy Roosevelt. Αυτή δεν είναι η Αμερική που διπλασιάζει τη βιομηχανική πολιτική - είναι η Αμερική που την εγκαταλείπει.
Ακόμη και στην άμυνα, που αποτελεί εδώ και καιρό ακρογωνιαίο λίθο της βιομηχανικής στρατηγικής των ΗΠΑ, η ατζέντα του Trump αντανακλά το ήθος του εθνικού καπιταλισμού. Ο Pete Hegseth, ο υποψήφιος του προέδρου για τη θέση του υπουργού Άμυνας, έχει δηλώσει σαφώς ότι θέλει να διαλύσει τις παγιωμένες σχέσεις μεταξύ του Πενταγώνου και των εργολάβων. Πρόκειται για ένα όραμα ανοιχτού ανταγωνισμού, όπου οι μικρότερες, πιο σβέλτες επιχειρήσεις μπορούν να αμφισβητήσουν την παλιά φρουρά.
«Πρέπει να αξιοποιήσουμε τις δυνάμεις της αγοράς για να δώσουμε προτεραιότητα στον ανταγωνισμό και να μεγιστοποιήσουμε την καινοτομία», έγραψε ο Hegseth απαντώντας στην Επιτροπή Ενόπλων Δυνάμεων της Γερουσίας πριν από την ακρόαση για την επιβεβαίωσή του τον Ιανουάριο. Και πάλι, αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την αμυντική στρατηγική της Ευρώπης, η οποία συνεχίζει να προστατεύει τους εθνικούς πρωταθλητές υπό το πρόσχημα της στρατηγικής αυτονομίας.
Εν τω μεταξύ, στα οικονομικά, οι καυστικές παρατηρήσεις του Trump σχετικά με τις κρατικά υποστηριζόμενες τραπεζικές διασώσεις το 2023 έδωσαν τον τόνο για το τι πρόκειται να ακολουθήσει. Η διερεύνηση ενός αποθεματικού bitcoin -το οποίο οι υποστηρικτές του πιστεύουν ότι θα καταστήσει αδύνατη την υποστήριξη των τραπεζών από τις κεντρικές τράπεζες με την εκτύπωση χρήματος- δείχνει ότι η εποχή των τραπεζών που υποστηρίζονται από το κράτος έχει πιθανότατα τελειώσει.
Και όμως, ίσως το πιο ριζοσπαστικό στοιχείο του οράματος του Trump είναι η επαναπροσδιορισμός του κοινωνικού συμβολαίου με τον αμερικανικό λαό, όπου ο προστατευτισμός του κράτους μετακινείται από τη μικρο- στη μακρο-διαχείριση.
Η Ευρώπη χάνει τον τρόπο με τον οποίο έχει μετατοπιστεί το πεδίο της μάχης. Και το τίμημα αυτού του λανθασμένου υπολογισμού θα μπορούσε να είναι δαπανηρό.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών