Σαράντος Λέκκας, οικονομολόγος
Κάθε φορά που κατατίθεται ένας προϋπολογισμός, οι αντιδράσεις λίγο πολύ είναι ίδιες.
Η οπτική γωνία του αποδέκτη καθορίζει το είδος της υποδοχής του εκάστοτε προϋπολογισμού ενώ οι θριαμβολογίες των συντακτών του δεν έχουν απήχηση και δεν συγκινούν κανένα αφού θεωρούνται άκρως υποκειμενικές.
Οι προοπτικές για την ανάπτυξη, την απασχόληση, τα ελλείμματα, το δημόσιο χρέος, τους φόρους και τις επενδύσεις σχηματοποιούνται με αριθμούς και ποσοστά που για τους περισσότερους πολίτες δεν εκφράζουν τίποτα άλλο παρά τις προσδοκίες των συνταχτών του προϋπολογισμού.
Εκείνο που κατά την γνώμη μας πρέπει κάθε φορά να εξετάζεται έχει να κάνει με το νοικοκύρεμα της οικονομίας, το οποίο καθρεπτίζεται από την πρωτογενή διαχείριση του εκάστοτε προϋπολογισμού.
Λέγοντας πρωτογενή διαχείριση εννοούμε τον λογαριασμό, που προκύπτει από τα ετήσια έσοδα και τις ετήσιες δαπάνες της κυβέρνησης.
Εάν από τα καθαρά έσοδα δηλαδή, τα έσοδα που προκύπτουν από τα συνολικά έσοδα εάν αφαιρεθούν οι επιστροφές φόρων, αφαιρεθούν οι κάθε είδους δαπάνες τότε το αποτέλεσμα εάν είναι θετικό προσδιορίζεται ως πρωτογενές πλεόνασμα ενώ εάν είναι αρνητικό προσδιορίζεται ως πρωτογενές έλλειμμα.
Το εύρος των πλεονασμάτων έχει μεγάλη σημασία διότι αφενός καθορίζει τη επιτυχία της δημοσιονομικής διαχείρισης στην πηγή των προβλημάτων και αφετέρου προσδιορίζει την έκβαση της προσπάθειας για την πραγματική μείωση του δημοσίου χρέους.
Το πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να υπέρ-καλύπτει τους τόκους για να υπάρχει η δυνατότητα μείωσης των χρεολυσίων του δημοσίου χρέους. Μόνο σε αυτή την περίπτωση η πρωτογενής διαχείριση είναι επιτυχημένη και παραπέμπει σε αυτό που ονομάζουμε νοικοκύρεμα της οικονομίας.
Με βάση το αποτέλεσμα της διαχείρισης των ετών 2024 και 2025 αλλά και τις προσδοκίες για το 2026 ένας αντικειμενικός παρατηρητής δεν μπορεί παρά να δεχθεί ότι η πρωτογενής διαχείριση παρουσιάζει προβλήματα.
Το 2024 το πρωτογενές πλεόνασμα ήταν της τάξεως των 7.418 εκατ. ευρώ ενώ η υποχρέωση για αποπληρωμή τόκων ήταν της τάξεως των 10.203 εκατ. ευρώ πράγμα που σημαίνει ότι η κάλυψη των τόκων από το πλεόνασμα έφτασε στο ύψος του 72,70%.
Το 2025 το πρωτογενές πλεόνασμα εκτιμάται ότι θα είναι της τάξεως των 5.275 εκατ. ευρώ ενώ η υποχρέωση για αποπληρωμή τόκων είναι της τάξεως των 9.828 εκατ. ευρώ πράγμα που σημαίνει ότι η κάλυψη των τόκων από το πλεόνασμα θα φθάσει στο ύψος του 53,67%.
Για το 2026 το πρωτογενές πλεόνασμα προϋπολογίζεται στο ύψος των 3.005 εκατ. ευρώ ενώ η υποχρέωση για αποπληρωμή τόκων θα είναι της τάξεως των 9.815 εκατ. ευρώ πράγμα που σημαίνει ότι η κάλυψη των τόκων θα φθάσει το ύψος του 30,62%.
Το ύψος της κάλυψης των τόκων σε αυτό το επίπεδο εάν τελικά πραγματοποιηθεί θα σημαίνει τη χειρότερη επίδοση των τελευταίων τριών ετών.
Στην ουσία παρατηρούμε ότι για το διάστημα 2024-2026 εάν τόσο οι προσδοκίες όσο και οι εκτιμήσεις του κυβερνητικού επιτελείου βγουν αληθινές θα καταγραφεί μια πτώση του ποσοστού κάλυψης των τόκων από πλεονάσματα της τάξεως του 57,9%.
Το ποσοστό αυτό δείχνει ότι βαίνουμε προς καταστάσεις χαμηλού βαρομετρικού δεδομένου ότι η εμφανής μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων οδηγεί αναπόφευκτα στην αύξηση του ετήσιου δανεισμού και φυσικά στην αύξηση του απόλυτου μεγέθους του δημοσίου χρέους.
Είναι οφθαλμοφανές ότι η δημοσιονομική προσέγγιση με τον τρόπο που γίνεται τα τελευταία χρόνια έχει ημερομηνία λήξεως.
Όπως επίσης γίνεται εύκολα κατανοητό ότι χωρίς ουσιαστικό –πραγματικό και όχι εικονικό– δημιουργικό νοικοκύρεμα της οικονομίας δεν πρόκειται να υπάρξουν ρίζες ανάπτυξης και ευημερίας παρά μόνο πρόσκαιρες αναλαμπές που θα έχουν ως τεχνικό υπόβαθρο τα υποτιθέμενα πλεονάσματα των νοσοκομείων, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης. Δηλαδή αυτοί που χρωστούν δισεκατομμύρια τα οποία σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2026 φθάνουν στον ύψος 2,9 δισ. ευρώ με ημερομηνία Σεπτέμβριος 2025, με το μαγικό τρόπο της ευφάνταστης λογιστικής συμβάλουν στην μετατροπή των ελλειμμάτων στα περίφημα πλεονάσματα της Γενικής Κυβέρνησης τα οποία ακόμη και με αυτή την τερατώδη αποτύπωση της δημοσιονομικής εικόνας της χώρας έχουν φθίνουσα πορεία.
Το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής κυβέρνησης από τα επίπεδα του 4,7% του ΑΕΠ του 2024 θα μειωθεί το 2025 στα επίπεδα του 3,7% και θα συρρικνωθεί περαιτέρω για το 2026 στα επίπεδα του 2,8%. Ακόμη και οι αλχημείες δεν μπορούν να έχουν διάρκεια όταν το νοικοκύρεμα της οικονομίας δεν αποτελεί πρώτη προτεραιότητα της κυβέρνησης.
Ο σοσιαλιστής Υπουργός Οικονομικών παρότι άλλαξε κόμμα, εντούτοις δεν άλλαξε πεπατημένη και όλα συνεχίζουν ίδια και απαράλλακτα αφού ο λαϊκισμός της δεκαετίας του '80 έχει μεταβάλει το πολιτικό DNA σε σημείο που τίποτα πλέον δεν κάνει εντύπωση.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών