Σαράντος Λέκκας (οικονομολόγος): Το ελατήριο της ελληνικής οικονομίας έχει συμπιεστεί αρκετά και παρατεταμένα

Υπάρχουν πολιτικές δράσεις οι οποίες παρότι διαμορφώνονται κάτω από συνθήκες πίεσης εν τούτοις καταληκτικά δημιουργούν υπόβαθρα που οι αρχικοί σχεδιαστές δεν τα είχαν λάβει υπόψη αφού η αρχική σύλληψη είχε συγκεκριμένους και κυρίως ορατούς στόχους.
Φυσικά σε πλείστες των περιπτώσεων καθοριστικό λόγο παίζουν οι συγκυρίες και φυσικά η εκμετάλλευση τους με τρόπο που οι αρχικές ενδείξεις αδυναμίας μετατρέπονται σε βάσεις ανάπτυξης και δημιουργίας.
Μια δυσμενή συγκυρία με αρχικά καταστρεπτικά αποτελέσματα κάλλιστα μπορεί να μετατραπεί σε συγκυρία ισχύος με θεαματικά και διαχρονικά αποτελέσματα.
Ουδέν κακόν αμιγές καλού, αρκεί να γίνει άμεσα αντιληπτό και κυρίως να χρησιμοποιηθεί ως εφαλτήριο μιας νέας πραγματικότητας.
Κατά το παρελθόν έχουν υπάρξει δυσμενέστατες συγκυρίες οι οποίες γρήγορα μετετράπηκαν σε πήγες έμπνευσης και δημιουργίας διαμορφώνοντας εν μέρει όρους εξόδου από μια κρίση που αρχικά φαίνονταν αδιέξοδη και καταστροφική.
Η χώρα μας από το 2010 βρίσκεται στην δίνη όχι πρωτόγνωρων καταστάσεων μιας και εάν δούμε ιστορικά το θέμα των οικονομικών κυρώσεων και φυσικά των οικονομικών ελέγχων ανάλογες περιπτώσεις εμφανίζονται κατά διαστήματα από δημιουργίας του ελληνικού κράτους, αλλά καταστάσεων που οφείλονται κατά βάση στη Belle Époque της δεκαετίας του 80 όπου ο λαϊκισμός αλλοίωσε πέρα από τα δημοσιονομικά δεδομένα και την νοοτροπία μας, το τρόπο που βλέπουμε και βιώνουμε το παρόν και το μέλλον.
Φυσικά όταν το όνειρο του εύκολου πλουτισμού, της αέναης συντήρησης του βιοτικού επιπέδου με δανεικά και της κατανάλωσης χωρίς όρια καταπίπτει τότε αποκαλύπτεται η ψευδαίσθηση ενός σχεδιασμού που δεν είχε επαφή με την πραγματικότητα.
Η προσπάθεια επιστροφής στην δημοσιονομική ορθοδοξία θα είχε ολοκληρωθεί εάν η πανδημία δεν άλλαζε τα δεδομένα και μάλιστα με τον πιο σκληρό τρόπο εάν προσθέσουμε στις οικονομικές και τις ανθρώπινες απώλειες.
Διότι οι οικονομικές επιπτώσεις αντιμετωπίζονται εάν ο παράγοντας υγεία παραμένει ακλόνητος.
Εξαιρούμε τις ακραίες οικονομικές προσεγγίσεις των μνημονίων που η ανάγκη της δημοσιονομικής προσαρμογής σε άμεσο και ορατό χρόνο αλλοίωνε δομές όπως της υγείας όπου η υποχρηματοδότηση στερούσε από τον σημαντικότερο αυτόν τομέα πόρους για την συντήρηση και ανάπτυξη του.
Έπρεπε να ενσκήψει ο κορονοιός για να διαπιστωθεί η μεγάλη αναγκαιότητα του τομέα της υγείας.
Ουδέν κακόν αμιγές καλού όμως ,διότι με το τέλος της πανδημίας το Εθνικό σύστημα υγείας θα βγει πιο δυναμωμένο και με καλύτερες υποδομές .
Κάτι ανάλογο καταγράφηκε μετά το τέλος της Ισπανικής γρίπης (1918-20) με την δημιουργία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Στην ουσία μια δυσμενή συγκυρία μετατρέπεται σε συγκυρία ισχύος όταν μετατρέπουμε τις αδυναμίες σε ευκαιρίες ανάδειξης μιας προοπτικής.
Να θυμίσω μια σειρά δυσμενών συγκυριών που καταγράφηκαν μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό και που συνετέλεσαν στην δημιουργία της πρώιμης βιομηχανικής ανάπτυξης.
Μετά την δημιουργία του ελληνικού κράτους η πρακτική του δανεισμού των εθνικών γαιών στους αγρότες αντί να δημιουργήσει όρους ανάπτυξης οδήγησε στην βαθμιαία εγκατάλειψη τους αφού η βαριά φορολογία συμπίεζε ασφυκτικά το εισόδημα των αγροτών που αδυνατούσαν να πληρώσουν το ενοίκιο στο κράτος.
Έτσι τα δημόσια έσοδα μειώνονταν και η πρακτική της μίσθωσης εμφανίζονταν ως αντιοικονομική.
Λύση, η αυτονόητη, η διανομή τους στους αγρότες, κάτι που οδήγησε σε κερδοφόρες καλλιέργειες (σταφίδα, βαμβάκι, καπνός ) και στην αύξηση των εξαγωγών και των εσόδων του κράτους.
Φυσικά βοήθησαν και οι συγκυρίες στην εκτόξευση των εξαγωγών.
Ο αμερικανικός εμφύλιος πόλεμος (1862-67) οδήγησε στην αύξηση των ελληνικών εξαγωγών για την κάλυψη του κενού των αμερικανικών στις διεθνείς αγορές.
Το ίδιο και με την σταφίδα, η φυλλοξήρα των Γαλλικών αμπελιών και η εξ’ αυτής μείωση της γαλλικής παραγωγής οδήγησε στην αύξηση της ζήτησης της ελληνικής σταφίδας (1878-1890) , των εξαγωγών και φυσικά του εισοδήματος των Ελλήνων παραγωγών.
Όταν οι θετικές συγκυρίες τόσο για το βαμβάκι όσο και για την σταφίδα πήραν τέλος και τα πλεονάσματα τους έπρεπε να διοχετευτούν με επικερδή και παραγωγικό τρόπο υπήρξε η μετατροπή της δυσμενούς συγκυρίας σε συγκυρία ισχύος .
Δημιουργήθηκαν τα πρώτα οινοποιεία και οινοπνευματοποιεία με την πρώτη ανάπτυξη της βιομηχανίας να αποτελεί γεγονός υψίστης σημασίας για την ελληνική οικονομία.
Το ίδιο και με τα πλεονάσματα του βαμβακιού που ευνοήσαν την εμφάνιση των πρώτων νηματουργείων και υφαντουργείων σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που οι νέες βιομηχανίες όχι μόνο απορρόφησαν ολόκληρη της εγχώρια παραγωγή αλλά εισήγαγαν και βάμβακι από το εξωτερικό.
Η διαμόρφωση της συγκυρίας ισχύος ήταν γεγονός.
Ανάλογη συγκυρία ισχύος μπορούμε να διαμορφώσουμε και σήμερα βγαίνοντας από την παρατεταμένη χρονική κρίση πιο δυνατοί και πιο αισιόδοξοι.
Το ελατήριο της ελληνικής οικονομίας έχει συμπιεστεί αρκετά και παρατεταμένα , πλησιάζει ο χρόνος της απότομης εκτόξευσης , όμως δεν πρέπει να γίνουν τα ίδια λάθη.
Διότι λάθος ήταν η ρηχότητα των επιχειρηματικών εγχειρημάτων καθώς τα περισσότερα (52%) αφορούσαν δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών ή υπηρεσιών στο τελικό καταναλωτή (έναντι 35% στην ΕΕ) και επι των πλείστων καταστήματα λιανικού εμπορίου, χονδρικού εμπορίου, εστιατόρια και καφετέριες.
Χωρίς τα ίδια λάθη, με πίστη στο ρεαλισμό, τον ορθολογισμό και την αποτελεσματικότητα, η πραγματικότητα που διαμόρφωσαν τα μνημόνια και τα lockdown μπορεί να αλλάξει και μια νέα συγκυρία ισχύος να δημιουργηθεί αλλάζοντας την δομή της ελληνικής οικονομίας.

www.bankingnews.gr