Η ιταλική κυβέρνηση πρότεινε τροπολογία στον νόμο περί προϋπολογισμού του 2026, σύμφωνα με την οποία ο χρυσός που κατέχει η Τράπεζα της Ιταλίας «ανήκει στον ιταλικό λαό» και όχι στο «κράτος»
Διακηρύσσοντας ότι τα επίσημα αποθέματα χρυσού της Ιταλίας – τα τρίτα μεγαλύτερα στον κόσμο – ανήκουν στον «ιταλικό λαό», η κυβέρνηση της Giorgia Meloni ουσιαστικά αναδεικνύει το σχέδιο έκτακτης ανάγκης που διαθέτει για μια μεγάλη κρίση - την οποία μάλιστα θεωρεί επικείμενη!
Σε μια περίοδο μειούμενης εμπιστοσύνης στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η Ευρωζώνη
Η ιταλική κυβέρνηση πρότεινε τροπολογία στον νόμο περί προϋπολογισμού του 2026, σύμφωνα με την οποία ο χρυσός που κατέχει η Τράπεζα της Ιταλίας «ανήκει στον ιταλικό λαό» και όχι στο «κράτος».
Η διατύπωση μπορεί να φαίνεται αθώα – ποιος θα υποστήριζε το αντίθετο; – ωστόσο έχει προκαλέσει κύμα εικασιών, καθώς και εκκλήσεις από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αποσυρθεί η διάταξη.
Νομικά, η τροπολογία είναι χωρίς ουσιαστικό - προς το παρόν - περιεχόμενο.
Η κυριότητα και η διαχείριση των αποθεμάτων χρυσού στον ισολογισμό της ιταλικής κεντρικής τράπεζας είναι ήδη με ακρίβεια καθορισμένες.
Η Τράπεζα της Ιταλίας είναι πλήρως ενσωματωμένη στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (Eurosystem), το οποίο διέπεται από τις Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Καταστατικό του Ευρωσυστήματος και το ιταλικό δίκαιο.
Τα πλαίσια αυτά διασφαλίζουν αφενός τη λειτουργική ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών των κρατών-μελών και αφετέρου αποτρέπουν τις εθνικές κυβερνήσεις από την ιδιοποίηση των εθνικών αποθεμάτων.
Με άλλα λόγια, με ή χωρίς τη νέα τροπολογία, η Ιταλία δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα αποθέματα χρυσού για να χρηματοδοτήσει δημόσιες δαπάνες ή να μειώσει το χρέος της χωρίς τη συναίνεση της ΕΚΤ – κάτι που δεν θα συνέβαινε ούτως ή άλλως.
Όμως, στο εξελισσόμενο θεσμικό πλαίσιο της ευρωζώνης, οι συμβολικές κινήσεις έχουν πολιτικό βάρος.
Ευθυγράμμιση με τον Donald Trump και το πατριωτικό μήνυμα
Το κυβερνών κόμμα της Ιταλίας φαίνεται ολοένα και περισσότερο να ευθυγραμμίζεται με την κοσμοθεωρία που πρεσβεύει η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump, όπως αποτυπώνεται και στην τελευταία Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας (NSS), η οποία παρουσιάζει την ΕΕ ως πληγή για την «πολιτική ελευθερία και εθνική κυριαρχία».
Δηλώνοντας ότι ο χρυσός «ανήκει στον λαό», η ιταλική κυβέρνηση στέλνει μήνυμα σε ψηφοφόρους που θεωρούν το ευρώ έναν εξωτερικά επιβεβλημένο περιορισμό και την ΕΚΤ ανεπαρκώς υπόλογη: η ΕΕ δεν μας ανήκει, και το έθνος εξακολουθεί να προηγείται.
Το μήνυμα αυτό σίγουρα βρίσκει απήχηση.
Η Ιταλία εδώ και καιρό χαρακτηρίζει τα σημαντικά αποθέματα χρυσού της – τα τρίτα μεγαλύτερα στον κόσμο, συνολικά 2.452 μετρικούς τόνους – ως ένα είδος εφεδρείας όσον αφορά την οικονομική κυριαρχία.
Για ένα κράτος που επί μακρόν παλεύει για δημοσιονομική υγεία, η ιδέα ότι ένα κρυφό περιουσιακό στοιχείο μπορεί να εγγυηθεί αυτονομία και ανεξαρτησία σε περιόδους κρίσης είναι πολιτικά ισχυρή.
Όσο η Ιταλία παραμένει μέλος της ευρωζώνης, και αυτή η λογική συγκρούεται με την πραγματικότητα της λειτουργίας των ευρωπαϊκών θεσμών.
Κάθε φορά που Ιταλοί πολιτικοί έχουν προτείνει τη χρήση του χρυσού για τη μείωση του χρέους ή για τη στήριξη της οικονομίας, έχουν προσκρούσει σε περιορισμούς που απορρέουν από τις συνθήκες.
Αναμένοντας την αποσύνθεση της ΕΕ
Εάν όμως η Ιταλία αποχωρούσε από την ευρωζώνη, είτε μόνη της είτε στο πλαίσιο μιας ευρύτερης αποσύνθεσης, τα αποθέματα χρυσού της χώρας θα αγκυροβολούσαν ένα νέο εθνικό νόμισμα θα λειτουργούσαν ως εγγύηση για τη σταθεροποίηση των χρηματοπιστωτικών αγορών και θα μετατρέπονταν σε σύμβολο αποκατεστημένης οικονομικής κυριαρχίας.
Ίσως αυτός να είναι ο στόχος της τροπολογίας στον νόμο περί προϋπολογισμού: να υπαινιχθεί ένα μέλλον στο οποίο ο χρυσός θα μπορούσε να λειτουργήσει ως στήριγμα της ιταλικής οικονομικής κυριαρχίας – ακόμη μια εξαιρετικά απομακρυσμένη πιθανότητα – χωρίς να προκαλέσει θεσμική σύγκρουση.
Γιατί όμως να υπαινίσσεται, έστω και αμυδρά, ένα τέτοιο μέλλον; Και γιατί τώρα;
Τρεις πιθανές εξηγήσεις ξεχωρίζουν.
1. Η πρώτη εξήγηση είναι ότι η τροπολογία αποτελεί έναν εσωτερικό πολιτικό ελιγμό.
Ο κυβερνητικός συνασπισμός της Ιταλίας, υπό την ηγεσία της πρωθυπουργού Giorgia Meloni, περιλαμβάνει κόμματα με μακροχρόνιες ευρωσκεπτικιστικές τάσεις. Καθώς η Ιταλία εισέρχεται σε μια περίοδο τεταμένων διαπραγματεύσεων για τους δημοσιονομικούς κανόνες, τους στόχους του προϋπολογισμού και την πρόσβαση στα κονδύλια της ΕΕ, μια επίκληση στην εθνική κυριαρχία είναι ένας ανέξοδος τρόπος εκτόνωσης εσωτερικών πιέσεων, χωρίς να μεταβληθούν οι πολιτικές δεσμεύσεις της χώρας.
2. Δεύτερον, η τροπολογία μπορεί να αποσκοπεί στο να στείλει ένα διακριτικό μήνυμα προς τους Ευρωπαίους αξιωματούχους.
Η Ιταλία παραμένει ένα μεγάλο και συστημικά σημαντικό μέλος της Ευρωζώνης και η οικονομική της σταθερότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με εκείνη της νομισματικής ένωσης.
Αναδεικνύοντας τα σημαντικά αποθέματα χρυσού της, η κυβέρνηση ίσως επιδιώκει να υπενθυμίσει στα θεσμικά όργανα της ΕΕ και στην ΕΚΤ ότι οι δημοσιονομικές διαπραγματεύσεις θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις πολιτικές πραγματικότητες.
Σε ένα σύστημα που βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, οι συμβολικές κινήσεις μπορούν να λειτουργήσουν ως μορφή διαπραγμάτευσης.
3. Τέλος, η Ιταλία ενδέχεται να θωρακίζεται απέναντι σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον.
Η Meloni έχει υιοθετήσει μια αισθητά θερμότερη στάση απέναντι στον Trump σε σύγκριση με τους περισσότερους Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι δυσανασχετούν με την έλλειψη δέσμευσής του στη διατλαντική συμμαχία και με τις συντονισμένες προσπάθειές του να εντείνει τη στρατηγική αβεβαιότητα της Ευρώπης. Με την τροπολογία στον νόμο περί προϋπολογισμού, ίσως η Meloni επιδιώκει να διασφαλίσει ότι το κόμμα της θα θεωρείται ένα από τα «πατριωτικά ευρωπαϊκά κόμματα» των οποίων η «αυξανόμενη επιρροή» προβάλλεται από την NSS της κυβέρνησης Trump.
Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ευθέως ότι η Ιταλία σχεδιάζει να αποχωρήσει από το ευρώ – τουλάχιστον προς το παρόν - αλλά ότι ετοιμάζεται για ένα Great Reset.
Η προετοιμασία για την επικείμενη κρίση
Υπογραμμίζοντας την «ιδιοκτησία του λαού» επί των αποθεμάτων χρυσού της Ιταλίας, η κυβέρνηση ουσιαστικά αναδεικνύει το σχέδιο έκτακτης ανάγκης που διαθέτει για μια μεγάλη κρίση – ιδίως για μια έξοδο από την ευρωζώνη ή για τη διάλυσή της.
Σε μια περίοδο ασθενούς ανάπτυξης, γεωπολιτικών αναταράξεων, στρατηγικής αβεβαιότητας και μειούμενης εμπιστοσύνης στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, είναι σημαντικό ότι διαμορφώνονται φυγόκεντρες τλασεις.
Άλλωστε, μια νομισματική ένωση συγκρατείται τόσο από πολιτικές δεσμεύσεις όσο και από νομικά πλαίσια. Η αμφισβήτηση αυτών των δεσμεύσεων, έστω και διακριτικά, μπορεί να κλονίσει τα θεμέλιά της.
Ο χρυσός της Ιταλίας παραμένει ασφαλώς φυλαγμένος στα θησαυροφυλάκια της κεντρικής της τράπεζας.
Όμως η Ευρώπη πλέον δεν μπορεί να αγνοήσει αφηγήματα που μπορούν να δημιουργήσουν σημαντική αβεβαιότητα ως προς το αν θα παραμείνει εκεί και το αίτημα για οικονομική κυριαρχία.
www.bankingnews.gr
Σε μια περίοδο μειούμενης εμπιστοσύνης στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η Ευρωζώνη
Η ιταλική κυβέρνηση πρότεινε τροπολογία στον νόμο περί προϋπολογισμού του 2026, σύμφωνα με την οποία ο χρυσός που κατέχει η Τράπεζα της Ιταλίας «ανήκει στον ιταλικό λαό» και όχι στο «κράτος».
Η διατύπωση μπορεί να φαίνεται αθώα – ποιος θα υποστήριζε το αντίθετο; – ωστόσο έχει προκαλέσει κύμα εικασιών, καθώς και εκκλήσεις από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αποσυρθεί η διάταξη.
Νομικά, η τροπολογία είναι χωρίς ουσιαστικό - προς το παρόν - περιεχόμενο.
Η κυριότητα και η διαχείριση των αποθεμάτων χρυσού στον ισολογισμό της ιταλικής κεντρικής τράπεζας είναι ήδη με ακρίβεια καθορισμένες.
Η Τράπεζα της Ιταλίας είναι πλήρως ενσωματωμένη στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (Eurosystem), το οποίο διέπεται από τις Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Καταστατικό του Ευρωσυστήματος και το ιταλικό δίκαιο.
Τα πλαίσια αυτά διασφαλίζουν αφενός τη λειτουργική ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών των κρατών-μελών και αφετέρου αποτρέπουν τις εθνικές κυβερνήσεις από την ιδιοποίηση των εθνικών αποθεμάτων.
Με άλλα λόγια, με ή χωρίς τη νέα τροπολογία, η Ιταλία δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα αποθέματα χρυσού για να χρηματοδοτήσει δημόσιες δαπάνες ή να μειώσει το χρέος της χωρίς τη συναίνεση της ΕΚΤ – κάτι που δεν θα συνέβαινε ούτως ή άλλως.
Όμως, στο εξελισσόμενο θεσμικό πλαίσιο της ευρωζώνης, οι συμβολικές κινήσεις έχουν πολιτικό βάρος.
Ευθυγράμμιση με τον Donald Trump και το πατριωτικό μήνυμα
Το κυβερνών κόμμα της Ιταλίας φαίνεται ολοένα και περισσότερο να ευθυγραμμίζεται με την κοσμοθεωρία που πρεσβεύει η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump, όπως αποτυπώνεται και στην τελευταία Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας (NSS), η οποία παρουσιάζει την ΕΕ ως πληγή για την «πολιτική ελευθερία και εθνική κυριαρχία».
Δηλώνοντας ότι ο χρυσός «ανήκει στον λαό», η ιταλική κυβέρνηση στέλνει μήνυμα σε ψηφοφόρους που θεωρούν το ευρώ έναν εξωτερικά επιβεβλημένο περιορισμό και την ΕΚΤ ανεπαρκώς υπόλογη: η ΕΕ δεν μας ανήκει, και το έθνος εξακολουθεί να προηγείται.
Το μήνυμα αυτό σίγουρα βρίσκει απήχηση.
Η Ιταλία εδώ και καιρό χαρακτηρίζει τα σημαντικά αποθέματα χρυσού της – τα τρίτα μεγαλύτερα στον κόσμο, συνολικά 2.452 μετρικούς τόνους – ως ένα είδος εφεδρείας όσον αφορά την οικονομική κυριαρχία.
Για ένα κράτος που επί μακρόν παλεύει για δημοσιονομική υγεία, η ιδέα ότι ένα κρυφό περιουσιακό στοιχείο μπορεί να εγγυηθεί αυτονομία και ανεξαρτησία σε περιόδους κρίσης είναι πολιτικά ισχυρή.
Όσο η Ιταλία παραμένει μέλος της ευρωζώνης, και αυτή η λογική συγκρούεται με την πραγματικότητα της λειτουργίας των ευρωπαϊκών θεσμών.
Κάθε φορά που Ιταλοί πολιτικοί έχουν προτείνει τη χρήση του χρυσού για τη μείωση του χρέους ή για τη στήριξη της οικονομίας, έχουν προσκρούσει σε περιορισμούς που απορρέουν από τις συνθήκες.
Αναμένοντας την αποσύνθεση της ΕΕ
Εάν όμως η Ιταλία αποχωρούσε από την ευρωζώνη, είτε μόνη της είτε στο πλαίσιο μιας ευρύτερης αποσύνθεσης, τα αποθέματα χρυσού της χώρας θα αγκυροβολούσαν ένα νέο εθνικό νόμισμα θα λειτουργούσαν ως εγγύηση για τη σταθεροποίηση των χρηματοπιστωτικών αγορών και θα μετατρέπονταν σε σύμβολο αποκατεστημένης οικονομικής κυριαρχίας.
Ίσως αυτός να είναι ο στόχος της τροπολογίας στον νόμο περί προϋπολογισμού: να υπαινιχθεί ένα μέλλον στο οποίο ο χρυσός θα μπορούσε να λειτουργήσει ως στήριγμα της ιταλικής οικονομικής κυριαρχίας – ακόμη μια εξαιρετικά απομακρυσμένη πιθανότητα – χωρίς να προκαλέσει θεσμική σύγκρουση.
Γιατί όμως να υπαινίσσεται, έστω και αμυδρά, ένα τέτοιο μέλλον; Και γιατί τώρα;
Τρεις πιθανές εξηγήσεις ξεχωρίζουν.
1. Η πρώτη εξήγηση είναι ότι η τροπολογία αποτελεί έναν εσωτερικό πολιτικό ελιγμό.
Ο κυβερνητικός συνασπισμός της Ιταλίας, υπό την ηγεσία της πρωθυπουργού Giorgia Meloni, περιλαμβάνει κόμματα με μακροχρόνιες ευρωσκεπτικιστικές τάσεις. Καθώς η Ιταλία εισέρχεται σε μια περίοδο τεταμένων διαπραγματεύσεων για τους δημοσιονομικούς κανόνες, τους στόχους του προϋπολογισμού και την πρόσβαση στα κονδύλια της ΕΕ, μια επίκληση στην εθνική κυριαρχία είναι ένας ανέξοδος τρόπος εκτόνωσης εσωτερικών πιέσεων, χωρίς να μεταβληθούν οι πολιτικές δεσμεύσεις της χώρας.
2. Δεύτερον, η τροπολογία μπορεί να αποσκοπεί στο να στείλει ένα διακριτικό μήνυμα προς τους Ευρωπαίους αξιωματούχους.
Η Ιταλία παραμένει ένα μεγάλο και συστημικά σημαντικό μέλος της Ευρωζώνης και η οικονομική της σταθερότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με εκείνη της νομισματικής ένωσης.
Αναδεικνύοντας τα σημαντικά αποθέματα χρυσού της, η κυβέρνηση ίσως επιδιώκει να υπενθυμίσει στα θεσμικά όργανα της ΕΕ και στην ΕΚΤ ότι οι δημοσιονομικές διαπραγματεύσεις θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις πολιτικές πραγματικότητες.
Σε ένα σύστημα που βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, οι συμβολικές κινήσεις μπορούν να λειτουργήσουν ως μορφή διαπραγμάτευσης.
3. Τέλος, η Ιταλία ενδέχεται να θωρακίζεται απέναντι σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον.
Η Meloni έχει υιοθετήσει μια αισθητά θερμότερη στάση απέναντι στον Trump σε σύγκριση με τους περισσότερους Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι δυσανασχετούν με την έλλειψη δέσμευσής του στη διατλαντική συμμαχία και με τις συντονισμένες προσπάθειές του να εντείνει τη στρατηγική αβεβαιότητα της Ευρώπης. Με την τροπολογία στον νόμο περί προϋπολογισμού, ίσως η Meloni επιδιώκει να διασφαλίσει ότι το κόμμα της θα θεωρείται ένα από τα «πατριωτικά ευρωπαϊκά κόμματα» των οποίων η «αυξανόμενη επιρροή» προβάλλεται από την NSS της κυβέρνησης Trump.
Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ευθέως ότι η Ιταλία σχεδιάζει να αποχωρήσει από το ευρώ – τουλάχιστον προς το παρόν - αλλά ότι ετοιμάζεται για ένα Great Reset.
Η προετοιμασία για την επικείμενη κρίση
Υπογραμμίζοντας την «ιδιοκτησία του λαού» επί των αποθεμάτων χρυσού της Ιταλίας, η κυβέρνηση ουσιαστικά αναδεικνύει το σχέδιο έκτακτης ανάγκης που διαθέτει για μια μεγάλη κρίση – ιδίως για μια έξοδο από την ευρωζώνη ή για τη διάλυσή της.
Σε μια περίοδο ασθενούς ανάπτυξης, γεωπολιτικών αναταράξεων, στρατηγικής αβεβαιότητας και μειούμενης εμπιστοσύνης στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, είναι σημαντικό ότι διαμορφώνονται φυγόκεντρες τλασεις.
Άλλωστε, μια νομισματική ένωση συγκρατείται τόσο από πολιτικές δεσμεύσεις όσο και από νομικά πλαίσια. Η αμφισβήτηση αυτών των δεσμεύσεων, έστω και διακριτικά, μπορεί να κλονίσει τα θεμέλιά της.
Ο χρυσός της Ιταλίας παραμένει ασφαλώς φυλαγμένος στα θησαυροφυλάκια της κεντρικής της τράπεζας.
Όμως η Ευρώπη πλέον δεν μπορεί να αγνοήσει αφηγήματα που μπορούν να δημιουργήσουν σημαντική αβεβαιότητα ως προς το αν θα παραμείνει εκεί και το αίτημα για οικονομική κυριαρχία.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών