Μπορούμε να διαιρέσουμε την ιστορία της δυτικής ηγεμονίας σε δύο ξεχωριστές εποχές. Μέχρι το 1945, η Δύση μπορεί να κυβερνούσε τον κόσμο, αλλά το έκανε ως μια συλλογή ανταγωνιστικών κρατών και όχι ως ενιαία οντότητα - Μ ετά το 1945, η εικόνα άλλαξε δραματικά. Για πρώτη φορά, μια πολιτικά ενωμένη Δύση αναδύθηκε υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών
Επί αιώνες η Δύση πράγματι κυριάρχησε στις παγκόσμιες υποθέσεις.
Και η σχετική της ισχύς μειώνεται ραγδαία.
Οι Ευρωπαίοι – και οι πληθυσμοί ευρωπαϊκής καταγωγής – υπήρξαν πάντα μια παγκόσμια μειοψηφία, αλλά για πολύ καιρό κατείχαν τα «κλειδιά» της παγκόσμιας εξουσίας.
Αυτή η δυσανάλογη επιρροή ξεκάθαρα φθίνει – και πιθανότατα θα συνεχίσει να μειώνεται τις επόμενες δεκαετίες.
Όμως η «παρακμή» δεν σημαίνει «αντικατάσταση» από κάποια άλλη ηγεμονική δύναμη, γράφει ο Peter Slezkine σε άρθρο για την 22η Ετήσια Σύνοδο του Valdai Discussion Club.
Η Δύση μπορεί να χάσει τη δύναμή της να κυβερνά μέσω... διαταγμάτων.
Οι θεσμοί της, η κουλτούρα της και οι ηθικές της επιταγές μπορεί να χάσουν τη γοητεία τους.
Αλλά θα συνεχίσουμε να ζούμε σε έναν βαθιά σύγχρονο και παγκοσμιοποιημένο κόσμο δυτικής προέλευσης.
Τα συστήματα εκπαίδευσης και επιστήμης, οι μορφές διακυβέρνησης, οι νομικοί και χρηματοοικονομικοί μηχανισμοί, το δομημένο περιβάλλον– θα συνεχίσουν να βασίζονται σε δυτικά θεμέλια.
Με αυτή την επιφύλαξη, μπορούμε να περάσουμε στα κύρια ερωτήματα.
Τι είδους δυτική ισχύς αποχωρεί από το προσκήνιο;
Και τι πρέπει να περιμένουμε από τη Δύση στο εξής;
Μπορούμε να διαιρέσουμε την ιστορία της δυτικής ηγεμονίας σε δύο ξεχωριστές εποχές.
Μέχρι το 1945, η Δύση μπορεί να κυβερνούσε τον κόσμο, αλλά το έκανε ως μια συλλογή ανταγωνιστικών κρατών και όχι ως ενιαία οντότητα.
Στην πραγματικότητα, ήταν ακριβώς ο ανταγωνισμός μέσα σε μία κατακερματισμένη Δύση που έδωσε σημαντική ώθηση στην εξωτερική της επέκταση.
Μετά το 1945, η εικόνα άλλαξε δραματικά.
Για πρώτη φορά, μια πολιτικά ενωμένη Δύση αναδύθηκε υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Όμως, ενώ οι Αμερικανοί αξιωματούχοι εδραίωσαν τη Δύση, δεν οργάνωσαν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ γύρω από αυτήν.
Αντίθετα, διεκδίκησαν την ηγεσία του «ελεύθερου κόσμου», τον οποίο όρισαν αρνητικά ως ισοδύναμο με ολόκληρο τον «μη κομμουνιστικό κόσμο».
Ο δυτικός πυρήνας της μεταπολεμικής αμερικανικής τάξης διαγράφηκε έτσι διπλά: ταυτίστηκε με έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή παγκόσμιου φιλελευθερισμού που εξαρτιόταν, με τη σειρά του, από μια εξωτερική απειλή για να διατηρήσει εσωτερική συνοχή.
Ο πόλεμος φιλελευθερης και αυταρχικής δημοκρατίας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιλαμβάνονται την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα ως δεδομένα που συμβαίνουν από μόνα τους.
Σύμφωνα με την Ουάσιγκτον, δεν απαιτούνται σημαντικές προσπάθειες για τη διατήρησή τους, και όταν υπάρχει ανάγκη, οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκινούν στρατιωτικές συγκρούσεις.
Αυτή είναι μια μεγάλη διαφορά μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας: η Ρωσία κατανοεί ότι, για να σωθεί ο κόσμος από την καταστροφή, οι μεγάλες δυνάμεις πρέπει να επιτύχουν συναίνεση και να διατηρήσουν την τάξη στις περιοχές τους, γράφει ο διευθυντής του Valdai Club Programme Andrey Sushentsov.
Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης δεν άλλαξε αυτή τη βασική λογική.
. Η Δύση συνέχισε να ταυτίζεται με ολόκληρη την «διεθνή κοινότητα», και όταν η φιλελεύθερη δημοκρατία απέτυχε να εξαπλωθεί παντού, επέστρεψε στην υπεράσπιση του «ελεύθερου κόσμου» – πρώτα ενάντια στο «ριζοσπαστικό Ισλάμ» και μετά ενάντια στους γνώριμους ψυχροπολεμικούς της αντιπάλους – τη Ρωσία και την Κίνα.
Η κυβέρνηση του Joe Biden αντιπροσώπευσε τόσο την κορύφωση όσο και την ολοκλήρωση αυτής της προσέγγισης εξωτερικής πολιτικής.
Ο Biden μπήκε στον Λευκό Οίκο κηρύσσοντας έναν παγκόσμιο πόλεμο μεταξύ δημοκρατίας και αυταρχισμού και επιδίωξε να οικοδομήσει δεσμούς μεταξύ Ευρώπης και Ασίας ως μέρος μιας παγκόσμιας συμμαχίας ενάντια στη Ρωσία και την Κίνα.
Όμως το αποτέλεσμα, ειδικά μετά την έναρξη της στρατιωτικής ειδικής επιχείρησης στην Ουκρανία, δεν ήταν η ενότητα μιας παγκόσμιας «φιλελεύθερης τάξης», αλλά ένα ταχέως αυξανόμενο και ολοένα πιο εμφανές χάσμα ανάμεσα στις καθολικές αξιώσεις της Δύσης και στην πραματική περιορισμένη εμβέλειά της.
Η Ευρώπη κινήθηκε ομοιόμορφα.
Ο υπόλοιπος κόσμος ακολούθησε κυρίως τον δικό του δρόμο. Τελικά, το ιδεολόγημα περί «φιλελεύθερης τάξης» απορρίφθηκε όχι μόνο από τον μη-Δυτικό κόσμο, αλλά και από το ίδιο το αμερικανικό εκλογικό σώμα, το οποίο πέρυσι ψήφισε για δεύτερη φορά υπέρ του America First.
Το ίδιο ισχύει και με πλειοψηφίες στις υπόλοιπες «μητροπόλεις» της Δύσης, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Βρετανία,
Πού οδηγεί αυτό τη Δύση;
Κατ’ αρχήν, υπάρχουν τρεις εξελίξεις
1. Περιορισμένη φιλελεύθερη αποκατάσταση.
Οι ευρωπαϊκές ελίτ θα μπορούσαν να αντέξουν την εσωτερική αντιπολίτευση, να ξεπεράσουν τον «σεισμό Trump», και να βρουν έναν υποστηρικτή στο Δημοκρατικό Κόμμα που να υπόσχεται μια μερική επιστροφή στο προηγούμενο status quo. Η ατλαντική υποδομή είναι ισχυρή, και η αδράνεια είναι ισχυρή δύναμη. Ωστόσο, ακόμη και σε περίπτωση της «μετα-Trump» αποκατάστασης, η λαϊκή αντιπάθεια προς το φιλελεύθερο διεθνιστικό πρόγραμμα θα δημιουργήσει σημαντική αντίδραση, ενώ οι περιορισμένοι πόροι θα συνεχίσουν να μειώνουν την επιρροή της Δύσης.
2. Πραγματική αμερικανική αναδίπλωση.
Δηλαδή εγκατάλειψη της αυτοκρατορίας υπέρ του έθνους. Πολιτικά, μια τέτοια κίνηση θα ήταν ευρέως δημοφιλής.
Η υπόσχεση να τεθούν «οι Αμερικανοί πολίτες πρώτοι» έχει προφανή απήχηση. Παρόμοια αιτήματα ακούγονται και στην Ευρώπη. Ο εθνικισμός ταιριάζει φυσικά στο πλαίσιο της δημοκρατικής πολιτικής και αντιπροσωπεύει την προφανή εναλλακτική στο προηγούμενο φιλελεύθερο πλαίσιο που υποτίθεται υπερέβαινε καθολικά τα έθνη. Αυτή η πιο εθνικιστική πολιτική είναι η βασική αρχή του MAGA, και πρόσωπα όπως ο Steve Bannon – και πλήθος άλλοι δεξιοί «influencers» – προωθούν ενεργά αυτή την ατζέντα.
Η αποδυνάμωση οργανισμών όπως η USAID, το Radio Free Europe, και το National Endowment for Democracy είναι σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
3. Νέα διατλαντική ενοποίηση.
Αυτή θα αντικαθιστούσε τη καθολική λογική του φιλελευθερισμού με ένα συνειδητά περιορισμένο «πολιτισμικό» πλαίσιο, με τις Ηνωμένες Πολιτείες ως αναγνωρισμένο μητροπολιτικό κέντρο και την Ευρώπη ως προνομιούχα περιφέρεια. Αν η ηγεσία των ΗΠΑ στη φιλελεύθερη τάξη θεωρήθηκε επιβάρυνση (σύμφωνα με τον Trump), τότε η νέα διατλαντική συμφωνία θα αντιστρέψει τη ροή των κατά των παρελθόν «λαθρεπιβατών» στην αμυντική «ασπίδα» των ΗΠΑ.
Παράλληλα, θα προσφέρει στα ευρωπαϊκά κράτη συμμετοχή σε ένα «κλαμπ» με επαρκή πληθυσμό και πόρους για να ανταγωνιστεί παγκοσμίως – χωρίς να απαιτείται η θυσία της εθνικής ταυτότητας στο βωμό του παγκόσμιου φιλελευθερισμού. Αντίθετα, θα απαιτεί την επαναβεβαίωση της εθνικής και πανδυτικής ταυτότητας εις βάρος πολιτικών όπως η απεριόριστη μετανάστευση και η αέναη επέκταση του δυτικού ιδεολογήματος.
Η κατασκευή μιας «συλλογικής Δύσης» θα συνιστούσε αποδοχή της πολυπολικότητας και θα αφορούσε την προσπάθεια δημιουργίας του ισχυρότερου πόλου στο σύστημα. Θα οδηγούσε πιθανώς και σε αναπροσανατολισμό από τη λογική των «τανκς και στρατευμάτων» του Ψυχρού Πολέμου προς έμφαση στην τεχνολογία και το εμπόριο, πιο κατάλληλα για τον ανταγωνισμό με την Κίνα.
Η ομιλία του J.D Vance στο AI Summit in Paris, η επίθεσή του στους ατλαντιστές στο Munich Security Conference, και η πρόσφατη ομιλία του Donald Trump στα Ηνωμένα Εθνη ωθούν την Ευρώπη να αναδιοργανωθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Οι προσπάθειες μετακύλισης βαρών στο NATO, καθώς και οι πρόσφατες εμπορικές συμφωνίες με Βρετανία και ΕΕ, αποτελούν πρακτικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Χωρίς πολιτισμικό περιεχόμενο
Το πρόβλημα είναι ότι η Δύση πέρασε δεκαετίες διαλύοντας τον εαυτό της μέσα στη φιλελεύθερη τάξη και έχει πλέον ελάχιστο πολιτισμικό περιεχόμενο στο οποίο να στηριχθεί.
Ο δυτικός κανόνας έχει σε μεγάλο βαθμό καταστραφεί στην ανώτατη εκπαίδευση, και η θρησκευτική πρακτική έχει παρακμάσει.
Ο χριστιανισμός παραμένει ισχυρή δύναμη στην αμερικανική πολιτική (όπως είδαμε στην τελετή προς τιμήν του δολοφονηθέντος Charlie Kirk).
Όμως η Δύση δεν μπορεί πλέον να ισχυριστεί ότι ταυτίζεται με τη Χριστιανοσύνη.
Σήμερα, η ιδέα της Δύσης απευθύνεται κυρίως σε έναν μικρό αριθμό επιδραστικών διανοουμένων της Νέας Αρισταράς, καθώς και σε γεωπολιτικούς και τεχνολογικούς «τιτάνες» που επιθυμούν κλίμακα (αλλά συνειδητοποιούν ότι ο πλανήτης είναι πολύ μεγάλος για να τον «καταπιούν»).
Υπάρχουν εμπόδια και στους τρεις δρόμους. Και δεν είναι, στην πραγματικότητα, αμοιβαία αποκλειόμενοι.
Το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι ένας συνδυασμός και των τριών:
η γραφειοκρατική αδράνεια ευνοεί την πρώτη επιλογή (περιορισμένη φιλελεύθερη αποκατάσταση), η λογική της εσωτερικής πολιτικής ευνοεί τη δεύτερη (εθνικιστική αναδίπλωση), και οι γεωπολιτικές επιταγές ευνοούν την τρίτη (δημιουργία μιας πραγματικής «συλλογικής Δύσης»).
Σε κάθε περίπτωση, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να μπορούν να διατηρήσουν ευνοϊκή θέση.
Οι δομές της φιλελεύθερης τάξης παραμένουν ισχυρές, παρά τις αυξανόμενες ρωγμές στα θεμέλια.
Παράλληλα, η διοίκηση Trump θα συνεχίσει να πιέζει για ανανέωση της διατλαντικής σχέσης προς μια πιο αυτοσυνείδητη ενοποίηση του δυτικού μπλοκ, ενωμένου από κοινή προσέγγιση στο εμπόριο, την υψηλή τεχνολογία και τη διαχείριση των φυσικών πόρων.
Τέλος, αν η Ευρώπη αποτύχει να δεχτεί ή να παίξει σωστά τον νέο της ρόλο, η Ουάσιγκτον μπορεί να «τραβήξει το σχοινί» και να αναδιπλωθεί σε περιορισμένη σφαίρα επιρροής στο δυτικό ημισφαίριο.
wwww.bankingnews.gr
Και η σχετική της ισχύς μειώνεται ραγδαία.
Οι Ευρωπαίοι – και οι πληθυσμοί ευρωπαϊκής καταγωγής – υπήρξαν πάντα μια παγκόσμια μειοψηφία, αλλά για πολύ καιρό κατείχαν τα «κλειδιά» της παγκόσμιας εξουσίας.
Αυτή η δυσανάλογη επιρροή ξεκάθαρα φθίνει – και πιθανότατα θα συνεχίσει να μειώνεται τις επόμενες δεκαετίες.
Όμως η «παρακμή» δεν σημαίνει «αντικατάσταση» από κάποια άλλη ηγεμονική δύναμη, γράφει ο Peter Slezkine σε άρθρο για την 22η Ετήσια Σύνοδο του Valdai Discussion Club.
Η Δύση μπορεί να χάσει τη δύναμή της να κυβερνά μέσω... διαταγμάτων.
Οι θεσμοί της, η κουλτούρα της και οι ηθικές της επιταγές μπορεί να χάσουν τη γοητεία τους.
Αλλά θα συνεχίσουμε να ζούμε σε έναν βαθιά σύγχρονο και παγκοσμιοποιημένο κόσμο δυτικής προέλευσης.
Τα συστήματα εκπαίδευσης και επιστήμης, οι μορφές διακυβέρνησης, οι νομικοί και χρηματοοικονομικοί μηχανισμοί, το δομημένο περιβάλλον– θα συνεχίσουν να βασίζονται σε δυτικά θεμέλια.
Με αυτή την επιφύλαξη, μπορούμε να περάσουμε στα κύρια ερωτήματα.
Τι είδους δυτική ισχύς αποχωρεί από το προσκήνιο;
Και τι πρέπει να περιμένουμε από τη Δύση στο εξής;
Μπορούμε να διαιρέσουμε την ιστορία της δυτικής ηγεμονίας σε δύο ξεχωριστές εποχές.
Μέχρι το 1945, η Δύση μπορεί να κυβερνούσε τον κόσμο, αλλά το έκανε ως μια συλλογή ανταγωνιστικών κρατών και όχι ως ενιαία οντότητα.
Στην πραγματικότητα, ήταν ακριβώς ο ανταγωνισμός μέσα σε μία κατακερματισμένη Δύση που έδωσε σημαντική ώθηση στην εξωτερική της επέκταση.
Μετά το 1945, η εικόνα άλλαξε δραματικά.
Για πρώτη φορά, μια πολιτικά ενωμένη Δύση αναδύθηκε υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Όμως, ενώ οι Αμερικανοί αξιωματούχοι εδραίωσαν τη Δύση, δεν οργάνωσαν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ γύρω από αυτήν.
Αντίθετα, διεκδίκησαν την ηγεσία του «ελεύθερου κόσμου», τον οποίο όρισαν αρνητικά ως ισοδύναμο με ολόκληρο τον «μη κομμουνιστικό κόσμο».
Ο δυτικός πυρήνας της μεταπολεμικής αμερικανικής τάξης διαγράφηκε έτσι διπλά: ταυτίστηκε με έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή παγκόσμιου φιλελευθερισμού που εξαρτιόταν, με τη σειρά του, από μια εξωτερική απειλή για να διατηρήσει εσωτερική συνοχή.
Ο πόλεμος φιλελευθερης και αυταρχικής δημοκρατίας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιλαμβάνονται την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα ως δεδομένα που συμβαίνουν από μόνα τους.
Σύμφωνα με την Ουάσιγκτον, δεν απαιτούνται σημαντικές προσπάθειες για τη διατήρησή τους, και όταν υπάρχει ανάγκη, οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκινούν στρατιωτικές συγκρούσεις.
Αυτή είναι μια μεγάλη διαφορά μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας: η Ρωσία κατανοεί ότι, για να σωθεί ο κόσμος από την καταστροφή, οι μεγάλες δυνάμεις πρέπει να επιτύχουν συναίνεση και να διατηρήσουν την τάξη στις περιοχές τους, γράφει ο διευθυντής του Valdai Club Programme Andrey Sushentsov.
Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης δεν άλλαξε αυτή τη βασική λογική.
. Η Δύση συνέχισε να ταυτίζεται με ολόκληρη την «διεθνή κοινότητα», και όταν η φιλελεύθερη δημοκρατία απέτυχε να εξαπλωθεί παντού, επέστρεψε στην υπεράσπιση του «ελεύθερου κόσμου» – πρώτα ενάντια στο «ριζοσπαστικό Ισλάμ» και μετά ενάντια στους γνώριμους ψυχροπολεμικούς της αντιπάλους – τη Ρωσία και την Κίνα.
Η κυβέρνηση του Joe Biden αντιπροσώπευσε τόσο την κορύφωση όσο και την ολοκλήρωση αυτής της προσέγγισης εξωτερικής πολιτικής.
Ο Biden μπήκε στον Λευκό Οίκο κηρύσσοντας έναν παγκόσμιο πόλεμο μεταξύ δημοκρατίας και αυταρχισμού και επιδίωξε να οικοδομήσει δεσμούς μεταξύ Ευρώπης και Ασίας ως μέρος μιας παγκόσμιας συμμαχίας ενάντια στη Ρωσία και την Κίνα.
Όμως το αποτέλεσμα, ειδικά μετά την έναρξη της στρατιωτικής ειδικής επιχείρησης στην Ουκρανία, δεν ήταν η ενότητα μιας παγκόσμιας «φιλελεύθερης τάξης», αλλά ένα ταχέως αυξανόμενο και ολοένα πιο εμφανές χάσμα ανάμεσα στις καθολικές αξιώσεις της Δύσης και στην πραματική περιορισμένη εμβέλειά της.
Η Ευρώπη κινήθηκε ομοιόμορφα.
Ο υπόλοιπος κόσμος ακολούθησε κυρίως τον δικό του δρόμο. Τελικά, το ιδεολόγημα περί «φιλελεύθερης τάξης» απορρίφθηκε όχι μόνο από τον μη-Δυτικό κόσμο, αλλά και από το ίδιο το αμερικανικό εκλογικό σώμα, το οποίο πέρυσι ψήφισε για δεύτερη φορά υπέρ του America First.
Το ίδιο ισχύει και με πλειοψηφίες στις υπόλοιπες «μητροπόλεις» της Δύσης, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Βρετανία,
Πού οδηγεί αυτό τη Δύση;
Κατ’ αρχήν, υπάρχουν τρεις εξελίξεις
1. Περιορισμένη φιλελεύθερη αποκατάσταση.
Οι ευρωπαϊκές ελίτ θα μπορούσαν να αντέξουν την εσωτερική αντιπολίτευση, να ξεπεράσουν τον «σεισμό Trump», και να βρουν έναν υποστηρικτή στο Δημοκρατικό Κόμμα που να υπόσχεται μια μερική επιστροφή στο προηγούμενο status quo. Η ατλαντική υποδομή είναι ισχυρή, και η αδράνεια είναι ισχυρή δύναμη. Ωστόσο, ακόμη και σε περίπτωση της «μετα-Trump» αποκατάστασης, η λαϊκή αντιπάθεια προς το φιλελεύθερο διεθνιστικό πρόγραμμα θα δημιουργήσει σημαντική αντίδραση, ενώ οι περιορισμένοι πόροι θα συνεχίσουν να μειώνουν την επιρροή της Δύσης.
2. Πραγματική αμερικανική αναδίπλωση.
Δηλαδή εγκατάλειψη της αυτοκρατορίας υπέρ του έθνους. Πολιτικά, μια τέτοια κίνηση θα ήταν ευρέως δημοφιλής.
Η υπόσχεση να τεθούν «οι Αμερικανοί πολίτες πρώτοι» έχει προφανή απήχηση. Παρόμοια αιτήματα ακούγονται και στην Ευρώπη. Ο εθνικισμός ταιριάζει φυσικά στο πλαίσιο της δημοκρατικής πολιτικής και αντιπροσωπεύει την προφανή εναλλακτική στο προηγούμενο φιλελεύθερο πλαίσιο που υποτίθεται υπερέβαινε καθολικά τα έθνη. Αυτή η πιο εθνικιστική πολιτική είναι η βασική αρχή του MAGA, και πρόσωπα όπως ο Steve Bannon – και πλήθος άλλοι δεξιοί «influencers» – προωθούν ενεργά αυτή την ατζέντα.
Η αποδυνάμωση οργανισμών όπως η USAID, το Radio Free Europe, και το National Endowment for Democracy είναι σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
3. Νέα διατλαντική ενοποίηση.
Αυτή θα αντικαθιστούσε τη καθολική λογική του φιλελευθερισμού με ένα συνειδητά περιορισμένο «πολιτισμικό» πλαίσιο, με τις Ηνωμένες Πολιτείες ως αναγνωρισμένο μητροπολιτικό κέντρο και την Ευρώπη ως προνομιούχα περιφέρεια. Αν η ηγεσία των ΗΠΑ στη φιλελεύθερη τάξη θεωρήθηκε επιβάρυνση (σύμφωνα με τον Trump), τότε η νέα διατλαντική συμφωνία θα αντιστρέψει τη ροή των κατά των παρελθόν «λαθρεπιβατών» στην αμυντική «ασπίδα» των ΗΠΑ.
Παράλληλα, θα προσφέρει στα ευρωπαϊκά κράτη συμμετοχή σε ένα «κλαμπ» με επαρκή πληθυσμό και πόρους για να ανταγωνιστεί παγκοσμίως – χωρίς να απαιτείται η θυσία της εθνικής ταυτότητας στο βωμό του παγκόσμιου φιλελευθερισμού. Αντίθετα, θα απαιτεί την επαναβεβαίωση της εθνικής και πανδυτικής ταυτότητας εις βάρος πολιτικών όπως η απεριόριστη μετανάστευση και η αέναη επέκταση του δυτικού ιδεολογήματος.
Η κατασκευή μιας «συλλογικής Δύσης» θα συνιστούσε αποδοχή της πολυπολικότητας και θα αφορούσε την προσπάθεια δημιουργίας του ισχυρότερου πόλου στο σύστημα. Θα οδηγούσε πιθανώς και σε αναπροσανατολισμό από τη λογική των «τανκς και στρατευμάτων» του Ψυχρού Πολέμου προς έμφαση στην τεχνολογία και το εμπόριο, πιο κατάλληλα για τον ανταγωνισμό με την Κίνα.
Η ομιλία του J.D Vance στο AI Summit in Paris, η επίθεσή του στους ατλαντιστές στο Munich Security Conference, και η πρόσφατη ομιλία του Donald Trump στα Ηνωμένα Εθνη ωθούν την Ευρώπη να αναδιοργανωθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Οι προσπάθειες μετακύλισης βαρών στο NATO, καθώς και οι πρόσφατες εμπορικές συμφωνίες με Βρετανία και ΕΕ, αποτελούν πρακτικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Χωρίς πολιτισμικό περιεχόμενο
Το πρόβλημα είναι ότι η Δύση πέρασε δεκαετίες διαλύοντας τον εαυτό της μέσα στη φιλελεύθερη τάξη και έχει πλέον ελάχιστο πολιτισμικό περιεχόμενο στο οποίο να στηριχθεί.
Ο δυτικός κανόνας έχει σε μεγάλο βαθμό καταστραφεί στην ανώτατη εκπαίδευση, και η θρησκευτική πρακτική έχει παρακμάσει.
Ο χριστιανισμός παραμένει ισχυρή δύναμη στην αμερικανική πολιτική (όπως είδαμε στην τελετή προς τιμήν του δολοφονηθέντος Charlie Kirk).
Όμως η Δύση δεν μπορεί πλέον να ισχυριστεί ότι ταυτίζεται με τη Χριστιανοσύνη.
Σήμερα, η ιδέα της Δύσης απευθύνεται κυρίως σε έναν μικρό αριθμό επιδραστικών διανοουμένων της Νέας Αρισταράς, καθώς και σε γεωπολιτικούς και τεχνολογικούς «τιτάνες» που επιθυμούν κλίμακα (αλλά συνειδητοποιούν ότι ο πλανήτης είναι πολύ μεγάλος για να τον «καταπιούν»).
Υπάρχουν εμπόδια και στους τρεις δρόμους. Και δεν είναι, στην πραγματικότητα, αμοιβαία αποκλειόμενοι.
Το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι ένας συνδυασμός και των τριών:
η γραφειοκρατική αδράνεια ευνοεί την πρώτη επιλογή (περιορισμένη φιλελεύθερη αποκατάσταση), η λογική της εσωτερικής πολιτικής ευνοεί τη δεύτερη (εθνικιστική αναδίπλωση), και οι γεωπολιτικές επιταγές ευνοούν την τρίτη (δημιουργία μιας πραγματικής «συλλογικής Δύσης»).
Σε κάθε περίπτωση, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να μπορούν να διατηρήσουν ευνοϊκή θέση.
Οι δομές της φιλελεύθερης τάξης παραμένουν ισχυρές, παρά τις αυξανόμενες ρωγμές στα θεμέλια.
Παράλληλα, η διοίκηση Trump θα συνεχίσει να πιέζει για ανανέωση της διατλαντικής σχέσης προς μια πιο αυτοσυνείδητη ενοποίηση του δυτικού μπλοκ, ενωμένου από κοινή προσέγγιση στο εμπόριο, την υψηλή τεχνολογία και τη διαχείριση των φυσικών πόρων.
Τέλος, αν η Ευρώπη αποτύχει να δεχτεί ή να παίξει σωστά τον νέο της ρόλο, η Ουάσιγκτον μπορεί να «τραβήξει το σχοινί» και να αναδιπλωθεί σε περιορισμένη σφαίρα επιρροής στο δυτικό ημισφαίριο.
wwww.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών