Ο Trump πιέζει -και θα πιέσει με κάθε τρόπο στην συνάντησή τους στην Νότια Κορέα- τον Xi Jinping να “κλείσει τη στρόφιγγα” στη Ρωσία — Θα αλλάξει πορεία η ροή του πολέμου στην Ουκρανία σε μια βδομάδα; - Δύο εκδοχές, 3 συμπεράσματα, 4 σενάρια
Η προσοχή του πλανήτη θα στραφεί στην Νότια Κορέα την εβδομάδα που έρχεται καθώς την Πέμπτη 30 Οκτωβρίου αναμένεται να συναντηθούν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump και ο ηγέτης της Κίνας Xi Jinping.
Θα είναι η πρώτη τους κατ’ ιδίαν συνάντηση από την ορκωμοσία του Αμερικανού προέδρου Trump για τη δεύτερη θητεία του και θεωρείται κρίσιμη γιατί από τα αποτελέσματά της θα εξαρτηθεί η περαιτέρω εξέλιξη των σχέσεων Κίνας–ΗΠΑ, με άμεσο αντίκτυπο στις παγκόσμιες οικονομικές και γεωπολιτικές διεργασίες.
Μεγάλες προσδοκίες
Πολλές είναι και οι προβλέψεις ότι η συνάντηση μπορεί να αλλάξει απότομα τα δεδομένα και στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Για το τελευταίο μίλησε και ο ίδιος ο Trump, δηλώνοντας πως σκοπεύει να καλέσει τον Xi Jinping να σταματήσει την αγορά ρωσικών ενεργειακών πόρων, ώστε να ασκηθεί πίεση στον Vladimir Putin και να τον ωθήσει να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός στη γραμμή του μετώπου.
Πέραν τούτου, το Σάββατο 25/10 ο Trump είπε ότι η Ινδία έχει ήδη αρνηθεί να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο, ενώ η Κίνα έχει μειώσει σημαντικά τις αγορές της.
Ορισμένες δημοσιογραφικές πηγές επιβεβαιώνουν ότι και οι δύο χώρες μπορεί να έχουν κάνει «πάυση» στις προμήθειες ρωσικού πετρελαίου.
Άλλες το διαψεύδουν.
Ακόμα κι αν υπάρχει παύση, δεν αποκλείεται να είναι προσωρινή — για να αναδρομολογηθούν οι ροές ρωσικού πετρελαίου μέσω μη κυρώσιμων προμηθευτών.
Όπως έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν μετά την επιβολή νέων κυρώσεων.
Ο μεγάλος παίκτης... Κίνα
Το Πεκίνο έχει χαρακτηριστεί επανειλημμένα από ειδικούς ως ο καίριος παίκτης που μπορεί να επηρεάσει την πορεία του πολέμου.
Ωστόσο, για το «πώς ακριβώς», υπάρχουν δύο διαμετρικά αντίθετες εκδοχές.
Α. Η πρώτη υποστηρίζει ότι η Κίνα μπορεί να επηρεάσει τη Ρωσία ώστε να την ωθήσει σε παραχωρήσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία, λόγω της μεγάλης οικονομικής εξάρτησης της Ρωσικής Ομοσπονδίας από την Κίνα.
Β. Η δεύτερη υποστηρίζει ότι στη Κίνα συμφέρει η συνέχιση του πολέμου, διότι όσο αυτός διαρκεί, τόσο περισσότερο η Ρωσία απομακρύνεται από τη Δύση και δένεται στενότερα με την Κίνα.
Στο ίδιο πλαίσιο γεννιούνται και πιο... «εξωτικές» θεωρίες, όπως οι δηλώσεις του Rutte το καλοκαίρι ότι, αν η Κίνα θελήσει να επιτεθεί στην Ταϊβάν, μπορεί να ζητήσει από τη Ρωσία να χτυπήσει την Ευρώπη για να αποσπάσει δυνάμεις του ΝΑΤΟ.
Πού βρίσκεται η αλήθεια;
Β' Εκδοχή
Ξεκινώντας από τη δεύτερη εκδοχή — ότι η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία συμφέρει την Κίνα, αυτή προφανώς, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Για τους εξής λόγους:
1ος. Οποιαδήποτε οφέλη θα μπορούσε θεωρητικά να αποκομίσει η Κίνα από τη σύσφιξη δεσμών με τη Ρωσία και την αύξηση του μεριδίου της στην ρωσική αγορά, υπερκαλύπτονται από τα πιθανά προβλήματα στις βασικές της αγορές — την ΕΕ, τις ΗΠΑ και τις συμμαχικές τους χώρες στην Ασία και τον Ειρηνικό.
Επιπλέον, οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν λόγω του πολέμου κατά της Ρωσίας δυσχεραίνουν έντονα την ανάπτυξη του ρωσοκινεζικού εμπορίου, αφού το Πεκίνο αναγκάζεται να λάβει υπόψη τους περιορισμούς αυτούς και να καταναλώνει πόρους για την παράκαμψή τους.
Και παρότι αυτά τα προβλήματα δεν είναι ακόμη κρίσιμα για την οικονομία της Κίνας, δύσκολα θα εξαφανιστούν.
2ος και σημαντικότερος: ο πόλεμος στην Ουκρανία οδήγησε σε απότομη σύσφιξη των ΗΠΑ και της Ευρώπης, κάνοντας εξαιρετικά δύσκολο τον κύριο γεωπολιτικό στόχο του Πεκίνου — την αποσύνδεση της ΕΕ από τις ΗΠΑ.
Όσο ο πόλεμος συνεχίζεται και ο δημόσιος λόγος για έναν μεγάλο ευρωπαϊκό πόλεμο κλιμακώνεται, τόσο αυτή η σύσφιξη βαθαίνει.
3ος Άμεσο όφελος της Κίνας από τη συνέχιση του πολέμου είναι ουσιαστικά ένα: η εκτίναξη των πωλήσεων drones και εξαρτημάτων τους σε Ουκρανία και Ρωσία, αφού τα UAV είναι το κύριο όπλο του πολέμου και σχεδόν όλα κατασκευάζονται από κινεζικά εξαρτήματα.
Όμως, στο συνολικό κινεζικό εξαγωγικό καλάθι, αυτά τα μεγέθη δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλα.
Η Κίνα θέλει λήξη του πολέμου
Με βάση τα παραπάνω, η Κίνα ενδιαφέρεται γενικά για ταχεία λήξη του πολέμου στην Ουκρανία, με οποιονδήποτε όρο, εκτός από τον (απίθανο με βάση τα αμυντικά δεδομένα της Ρωσίας και την πραγματικότητα επί του πεδίου) κατακερματισμό και ήττα της Ρωσίας.
Και αυτό γιατί σε αυτήν την περίπτωση η πολιτική της Μόσχας θα καθοριζόταν πλήρως από τη Δύση, κάτι που δεν συμφέρει το Πεκίνο.
Κι επειδή ο τερματισμός των επιχειρήσεων στη γραμμή του μετώπου δεν συνιστά ήττα της Ρωσίας, αλλά αντιθέτως θα εγγραφεί ως τυπική - ξεκάθαρη στρατιωτική νίκη (καθώς θα «παγίωνε» την κατάληψη τμημάτων ουκρανικής επικράτειας), ένας τέτοιος συμβιβασμός βολεύει και συμφέρει το Πεκίνο.
Άλλωστε, αυτό ακριβώς περιείχε η ειρηνευτική πρωτοβουλία του Πεκίνου από τον Φεβρουάριο 2023 (την οποία τότε απέρριψαν Κίεβο και Δύση, ενώ η Ρωσία τη στήριξε).
Για το Πεκίνο θα ήταν ενδεχομένως ακόμη πιο συμφέρον ένα τελικό αποτέλεσμα όπου η Ουκρανία θα άλλαζε πορεία από φιλοδυτική σε φιλορωσο-φιλοκινεζική.
Προοπτική, προς το παρόν, θολή και σίγουρα όχι άμεση.
Α' Εκδοχή: Το ταχύτερο δυνατό τέλος του πολέμου μπορεί να έρθει μόνο ως κατάπαυση του πυρός στη γραμμή επαφής.
Θα πιέσει τη Ρωσία η Κίνα όμως να αποδεχθεί κάτι τέτοιο, που είναι η πρώτη επιδίωξη Trump;
Ο κίνδυνος για τη Ρωσία, η Κίνα και άλλες χώρες του παγκόσμιου Νότου, να αποφάσιζαν να συμμετάσχουν στην απομόνωση της Ρωσίας, προκειμένου να διαφυλάξουν και να ομαλοποιήσουν τις εμπορικές τους σχέσεις με τη Δύση, υπήρχε ως βασικό ενδεχόμενο από το 2022, αλλά δεν υλοποιήθηκε ως σήμερα...
...γιατί:
Πρώτον, αποδείχθηκε ότι η Δύση δεν έχει τόσους ισχυρούς μοχλούς για να υποχρεώσει την Κίνα να δράσει κατά της Ρωσίας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Έτσι, όσο κι αν το Πεκίνο ενδιαφέρεται για ταχεία λήξη, το ζήτημα αυτό —στο πλαίσιο των σχέσεων με ΗΠΑ και Ρωσία— δεν είναι από μόνο του τόσο σημαντικό ώστε να δικαιολογεί απότομες κινήσεις.
Δεύτερον, ένα σενάριο στο οποίο η Κίνα θα συντασσόταν με την πίεση προς τη Ρωσία για να την εξαναγκάσει σε ενέργειες στο ουκρανικό, θα ήταν πιο ρεαλιστικό αν η Κίνα και οι ΗΠΑ συνιστούσαν κάποιο στρατηγικό άξονα, έχοντας συμφωνήσει μεταξύ τους σε όλα τα μεγάλα ζητήματα.
Τέτοια κατάσταση δεν παρατηρείται ούτε από πολύ μακριά, ούτε κατ' ελάχιστον — ιδίως μετά την άνοδο του Trump, του οποίου η ομάδα είναι σκληρά αντικινεζική, μετατρέποντας την αντιπαράθεση των δύο ισχυρότερων δυνάμεων του πλανήτη σε υπαρξιακή.
Άρα... καμία στρατηγική συμφωνία ΗΠΑ–Κίνας δεν βρίσκεται καν στο τραπέζι.
Τρίτον, η Κίνα χρειάζεται την πιο «στέρεα πλάτη» που μπορεί να έχει... και αυτή είναι η Ρωσία.
Το Πεκίνο στις συνομιλίες επιδιώκει τακτικούς στόχους: να αποτραπεί μια αιφνίδια κατάρρευση των σχέσεων ώστε να κερδηθεί χρόνος για σταδιακή μείωση της εξάρτησης από τις ΗΠΑ σε τεχνολογία και αγορές.
Στρατηγικά, αυτή η εξάρτηση πρέπει να τείνει στο μηδέν, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για αντιπαράθεση με την Αμερική.
Σε αυτήν την αντιπαράθεση, η Κίνα χρειάζεται την πιο «στέρεα πλάτη» που μπορεί να έχει... και αυτή είναι η Ρωσία.
Η βασική ευπάθεια της Κίνας είναι η εξάρτηση από κρίσιμες εισαγωγές (ενέργεια, πρώτες ύλες, τρόφιμα).
Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος τους φτάνει διά θαλάσσης.
Σε μια κλιμάκωση, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν μέσω του ναυτικού τους να επιχειρήσουν να μπλοκάρουν το εξωτερικό εμπόριο της Κίνας.
Αν όμως το Πεκίνο έχει εγγυήσεις χερσαίων προμηθειών από τη Ρωσία, ο θαλάσσιος αποκλεισμός δεν θα είναι καταστροφικός.
Γι’ αυτό, να «ανταλλάξει» η Κίνα ζητήματα σχέσεων με το πίσω μέτωπο της (Ρωσία) στο στρατηγικό παιχνίδι με τις ΗΠΑ, με τακτικές (και πιθανόν προσωρινές) συνεννοήσεις με την Ουάσιγκτον, φαντάζει απίθανο.
Πόσω μάλλον όταν έχει και άλλους ισχυρούς άσσους στις συζητήσεις με τον Trump, πέρα από τους ρωσικούς ενεργειακούς πόρους — λόγου χάρη, τα σπάνιες γαίες.
Εξίσου απίθανο είναι και ο Trump, με το υπαρξιακό πλαίσιο ΗΠΑ–Κίνας, να προσφέρει τεράστιες παραχωρήσεις στο Πεκίνο μόνο και μόνο για να μειώσει τις κινεζικές αγορές ρωσικών ενεργειακών.
Τέταρτον, ο γεωπολιτικός παράγοντας και η εικόνα... Κίνας / Xi
Στη σημερινή συγκυρία, κάθε κίνηση της Κίνας προς την κατεύθυνση που ζητά ο Trump (μείωση αγορών ρωσικού πετρελαίου, άλλες πιέσεις στον Putin) θα έμοιαζε με υποταγή του Πεκίνου σε εντολές της Ουάσιγκτον — τη στιγμή που η Κίνα διακηρύσσει ότι κανείς δεν μπορεί να της υπαγορεύει με ποιον θα εμπορεύεται.
Αυτό θα ήταν πλήγμα εικόνας στις σχέσεις της με πιθανούς συμμάχους ανά τον κόσμο: θα παρουσιαζόταν ως μη αυτόνομος γεωπολιτικός παίκτης, με περιορισμένη κυριαρχία, που αναγκάζεται να κόψει εμπορικούς δεσμούς επειδή το ζητούν οι ΗΠΑ.
Επιπλέον, ένα τέτοιο προηγούμενο θα επέτρεπε στους Αμερικανούς να το χρησιμοποιήσουν και κατά της ίδιας της Κίνας, πιέζοντας άλλες χώρες —με απειλή κυρώσεων— να αρνηθούν εισαγωγές κινεζικών προϊόντων.
Πέμπτον, ακόμη κι αν —στην απίθανη περίπτωση και για οποιονδήποτε λόγο— η Κίνα αποφάσιζε να μειώσει ή να διακόψει τις αγορές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι ο Putin θα δεχθεί τους όρους και ο πόλεμος θα παγώσει στη γραμμή του μετώπου.
Αντιθέτως, υπάρχει ο κίνδυνος η Μόσχα να προχωρήσει σε απότομη κλιμάκωση, μέχρι και πυρηνική απειλή ως «τελευταίο επιχείρημα» — κάτι που η Κίνα σίγουρα δεν θέλει.
Υπαινιγμοί προς αυτήν την κατεύθυνση από τη Ρωσία γίνονται διαρκώς, συμπεριλαμβανομένης της σημερινής δήλωσης του Putin για την ολοκλήρωση των δοκιμών του πυραύλου Burevestnik.
Συνοψίζοντας: η πιθανότητα το Πεκίνο να συναινέσει στο να συνδεθεί με την πίεση του Trump προς τη Ρωσία μετά τη συνάντηση στη Νότια Κορέα δεν είναι μηδενική, αλλά είναι... απειροελάχιστη, τουλάχιστον προς το παρόν.
Συμπέρασμα 1: Μέτρα και ανταλλάγματα
Κάποια βραχυπρόθεσμα μέτρα περιορισμού αγορών από τη Ρωσία (που έχουν κατά καιρούς επαναληφθεί) είναι πιθανό να δούμε, αλλά όχι κάτι παραπάνω.
Και μόνο εφόσον ο Trump προσφέρει σημαντικές παραχωρήσεις στο Πεκίνο σε άλλα ζητήματα — κάτι διόλου βέβαιο.
Το Πεκίνο, όπως προαναφέρθηκε, πράγματι θέλει ταχεία λήξη του πολέμου, αλλά δεν θέλει αυτό να εμφανιστεί ως μονοσήμαντη νίκη του Trump, ότι «έσπασε» όλους — ακόμη και το Πεκίνο — και τους έκανε να παίξουν με τους δικούς του κανόνες.
Έτσι, η Κίνα ίσως αντιπροτείνει όρους τερματισμού του πολέμου που εν μέρει θα συμπίπτουν με τις απαιτήσεις του Putin.
Ή, εναλλακτικά, το Πεκίνο θα πάρει παύση και κατόπιν θα προτείνει δική του πρωτοβουλία για κατάπαυση του πυρός στη γραμμή του μετώπου, την οποία ο Putin μπορεί να αποδεχθεί — ειδικά αν ως τότε ο στρατός του έχει προωθηθεί αρκετά στην περιοχή Donetsk και σε άλλες περιοχές της Ουκρανίας.
Παράλληλα, η Κίνα μπορεί να ανοίξει δίαυλο και με το Κίεβο — προσφέροντας εγγυήσεις ότι η Ρωσία δεν θα επιτεθεί ξανά και υποσχόμενη επενδύσεις ανοικοδόμησης πολλαπλάσιες από ό,τι μπορεί να διαθέσει η Ευρώπη που δοκιμάζεται από χρηματοοικονομική κρίση.
Οι πιθανότητες επιτυχίας αυτού του παιγνίου δείχνουν μικρές με την πρώτη ματιά, δεδομένης της τεράστιας εξάρτησης του Κιέβου από τη Δύση εν καιρώ πολέμου.
Η θεωρία... για την εγγυήτρια Κίνα μη ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία
Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι σε ορισμένα πολιτικά κέντρα (ακόμη και κοντά στην εξουσία) κυκλοφορεί εδώ και καιρό η θεωρία πως η μόνη χώρα που μπορεί να δώσει αξιόπιστες εγγυήσεις ότι η Ρωσία δεν θα επιτεθεί ξανά στην Ουκρανία είναι η Κίνα, λόγω της μεγάλης της επιρροής στη Μόσχα.
Επιπλέον, η ουκρανική ελίτ παραδοσιακά έτεινε στη πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική.
Αν ο δεύτερος άξονας ισορροπίας δεν μπορεί πλέον να είναι η Ρωσία, θεωρητικά θα μπορούσε να είναι η Κίνα.
Παρόμοιες ιδέες υπήρχαν στο Κίεβο και πριν την εισβολή και, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, μπορεί να επανέλθουν.
Όμως, όλα αυτά είναι θεωρητικές ασκήσεις.
Συμπέρασμα 2. Το διακύβευμα στις επικείμενες συνομιλίες Trump–Xi είναι τεράστιο
Βεβαιότητα υπάρχει μόνο στο ότι τα ζητήματα Ουκρανίας και Ρωσίας θα βρεθούν ψηλά στην ατζέντα — τουλάχιστον από πλευράς Trump.
Και η απάντηση του Xi σε αυτά τα ερωτήματα θα καθορίσει, σε μεγάλο βαθμό, την επόμενη φάση.
Αν η Κίνα συμφωνήσει σε περιορισμό ή διακοπή των αγορών ενεργειακών από τη Ρωσία, μπορεί να επιδεινωθεί η οικονομική κατάσταση στη Ρωσία και να δοθεί αφορμή για νέες αμερικανικές κυρώσεις ώστε να ενισχυθεί η πίεση προς τον Putin ώστε να σταματήσει τον πόλεμο στη γραμμή του μετώπου — αλλά, όπως αναφέρθηκε, αυτό μπορεί να έχει αντίστροφο αποτέλεσμα: απότομη κλιμάκωση, ακόμη και πυρηνική, από τη Μόσχα.
Συμπέρασμα 3. Η άρνηση του Xi ανοίγει στον Trump τέσσερα σενάρια:
1ο. Πίεση στην Κίνα...
... με ρίσκο απότομης επιδείνωσης σχέσεων, υπονόμευσης εμπορικής συμφωνίας και περαιτέρω σύσφιξης Μόσχας–Πεκίνου (και στρατιωτικά).
2ο. Μη στόχευση της Κίνας...
... αλλά κλιμάκωση κυρώσεων και λοιπών πιέσεων κατά της Ρωσίας — κάτι που, όσο οι οικονομικοί δεσμοί Ρωσίας–Κίνας παραμένουν, δεν θα έχει κρίσιμο αντίκτυπο στην ικανότητα των Ρώσων να συνεχίσουν τον πόλεμο.
3ο Απραξία...
... σταδιακή απομάκρυνση από το θέμα του πολέμου στην Ουκρανία, χωρίς περαιτέρω πίεση ούτε στον Putin, ούτε στον Zelensky, ούτε στην Κίνα.
4ο. Πίεση στον Zelensky...
...ώστε να αποδεχθεί τους όρους του Putin.
www.bankingnews.gr
Θα είναι η πρώτη τους κατ’ ιδίαν συνάντηση από την ορκωμοσία του Αμερικανού προέδρου Trump για τη δεύτερη θητεία του και θεωρείται κρίσιμη γιατί από τα αποτελέσματά της θα εξαρτηθεί η περαιτέρω εξέλιξη των σχέσεων Κίνας–ΗΠΑ, με άμεσο αντίκτυπο στις παγκόσμιες οικονομικές και γεωπολιτικές διεργασίες.
Μεγάλες προσδοκίες
Πολλές είναι και οι προβλέψεις ότι η συνάντηση μπορεί να αλλάξει απότομα τα δεδομένα και στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Για το τελευταίο μίλησε και ο ίδιος ο Trump, δηλώνοντας πως σκοπεύει να καλέσει τον Xi Jinping να σταματήσει την αγορά ρωσικών ενεργειακών πόρων, ώστε να ασκηθεί πίεση στον Vladimir Putin και να τον ωθήσει να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός στη γραμμή του μετώπου.
Πέραν τούτου, το Σάββατο 25/10 ο Trump είπε ότι η Ινδία έχει ήδη αρνηθεί να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο, ενώ η Κίνα έχει μειώσει σημαντικά τις αγορές της.
Ορισμένες δημοσιογραφικές πηγές επιβεβαιώνουν ότι και οι δύο χώρες μπορεί να έχουν κάνει «πάυση» στις προμήθειες ρωσικού πετρελαίου.
Άλλες το διαψεύδουν.
Ακόμα κι αν υπάρχει παύση, δεν αποκλείεται να είναι προσωρινή — για να αναδρομολογηθούν οι ροές ρωσικού πετρελαίου μέσω μη κυρώσιμων προμηθευτών.
Όπως έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν μετά την επιβολή νέων κυρώσεων.
Ο μεγάλος παίκτης... Κίνα
Το Πεκίνο έχει χαρακτηριστεί επανειλημμένα από ειδικούς ως ο καίριος παίκτης που μπορεί να επηρεάσει την πορεία του πολέμου.
Ωστόσο, για το «πώς ακριβώς», υπάρχουν δύο διαμετρικά αντίθετες εκδοχές.
Α. Η πρώτη υποστηρίζει ότι η Κίνα μπορεί να επηρεάσει τη Ρωσία ώστε να την ωθήσει σε παραχωρήσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία, λόγω της μεγάλης οικονομικής εξάρτησης της Ρωσικής Ομοσπονδίας από την Κίνα.
Β. Η δεύτερη υποστηρίζει ότι στη Κίνα συμφέρει η συνέχιση του πολέμου, διότι όσο αυτός διαρκεί, τόσο περισσότερο η Ρωσία απομακρύνεται από τη Δύση και δένεται στενότερα με την Κίνα.
Στο ίδιο πλαίσιο γεννιούνται και πιο... «εξωτικές» θεωρίες, όπως οι δηλώσεις του Rutte το καλοκαίρι ότι, αν η Κίνα θελήσει να επιτεθεί στην Ταϊβάν, μπορεί να ζητήσει από τη Ρωσία να χτυπήσει την Ευρώπη για να αποσπάσει δυνάμεις του ΝΑΤΟ.
Πού βρίσκεται η αλήθεια;
Β' Εκδοχή
Ξεκινώντας από τη δεύτερη εκδοχή — ότι η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία συμφέρει την Κίνα, αυτή προφανώς, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Για τους εξής λόγους:
1ος. Οποιαδήποτε οφέλη θα μπορούσε θεωρητικά να αποκομίσει η Κίνα από τη σύσφιξη δεσμών με τη Ρωσία και την αύξηση του μεριδίου της στην ρωσική αγορά, υπερκαλύπτονται από τα πιθανά προβλήματα στις βασικές της αγορές — την ΕΕ, τις ΗΠΑ και τις συμμαχικές τους χώρες στην Ασία και τον Ειρηνικό.
Επιπλέον, οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν λόγω του πολέμου κατά της Ρωσίας δυσχεραίνουν έντονα την ανάπτυξη του ρωσοκινεζικού εμπορίου, αφού το Πεκίνο αναγκάζεται να λάβει υπόψη τους περιορισμούς αυτούς και να καταναλώνει πόρους για την παράκαμψή τους.
Και παρότι αυτά τα προβλήματα δεν είναι ακόμη κρίσιμα για την οικονομία της Κίνας, δύσκολα θα εξαφανιστούν.
2ος και σημαντικότερος: ο πόλεμος στην Ουκρανία οδήγησε σε απότομη σύσφιξη των ΗΠΑ και της Ευρώπης, κάνοντας εξαιρετικά δύσκολο τον κύριο γεωπολιτικό στόχο του Πεκίνου — την αποσύνδεση της ΕΕ από τις ΗΠΑ.
Όσο ο πόλεμος συνεχίζεται και ο δημόσιος λόγος για έναν μεγάλο ευρωπαϊκό πόλεμο κλιμακώνεται, τόσο αυτή η σύσφιξη βαθαίνει.
3ος Άμεσο όφελος της Κίνας από τη συνέχιση του πολέμου είναι ουσιαστικά ένα: η εκτίναξη των πωλήσεων drones και εξαρτημάτων τους σε Ουκρανία και Ρωσία, αφού τα UAV είναι το κύριο όπλο του πολέμου και σχεδόν όλα κατασκευάζονται από κινεζικά εξαρτήματα.
Όμως, στο συνολικό κινεζικό εξαγωγικό καλάθι, αυτά τα μεγέθη δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλα.
Η Κίνα θέλει λήξη του πολέμου
Με βάση τα παραπάνω, η Κίνα ενδιαφέρεται γενικά για ταχεία λήξη του πολέμου στην Ουκρανία, με οποιονδήποτε όρο, εκτός από τον (απίθανο με βάση τα αμυντικά δεδομένα της Ρωσίας και την πραγματικότητα επί του πεδίου) κατακερματισμό και ήττα της Ρωσίας.
Και αυτό γιατί σε αυτήν την περίπτωση η πολιτική της Μόσχας θα καθοριζόταν πλήρως από τη Δύση, κάτι που δεν συμφέρει το Πεκίνο.
Κι επειδή ο τερματισμός των επιχειρήσεων στη γραμμή του μετώπου δεν συνιστά ήττα της Ρωσίας, αλλά αντιθέτως θα εγγραφεί ως τυπική - ξεκάθαρη στρατιωτική νίκη (καθώς θα «παγίωνε» την κατάληψη τμημάτων ουκρανικής επικράτειας), ένας τέτοιος συμβιβασμός βολεύει και συμφέρει το Πεκίνο.
Άλλωστε, αυτό ακριβώς περιείχε η ειρηνευτική πρωτοβουλία του Πεκίνου από τον Φεβρουάριο 2023 (την οποία τότε απέρριψαν Κίεβο και Δύση, ενώ η Ρωσία τη στήριξε).
Για το Πεκίνο θα ήταν ενδεχομένως ακόμη πιο συμφέρον ένα τελικό αποτέλεσμα όπου η Ουκρανία θα άλλαζε πορεία από φιλοδυτική σε φιλορωσο-φιλοκινεζική.
Προοπτική, προς το παρόν, θολή και σίγουρα όχι άμεση.
Α' Εκδοχή: Το ταχύτερο δυνατό τέλος του πολέμου μπορεί να έρθει μόνο ως κατάπαυση του πυρός στη γραμμή επαφής.
Θα πιέσει τη Ρωσία η Κίνα όμως να αποδεχθεί κάτι τέτοιο, που είναι η πρώτη επιδίωξη Trump;
Ο κίνδυνος για τη Ρωσία, η Κίνα και άλλες χώρες του παγκόσμιου Νότου, να αποφάσιζαν να συμμετάσχουν στην απομόνωση της Ρωσίας, προκειμένου να διαφυλάξουν και να ομαλοποιήσουν τις εμπορικές τους σχέσεις με τη Δύση, υπήρχε ως βασικό ενδεχόμενο από το 2022, αλλά δεν υλοποιήθηκε ως σήμερα...
...γιατί:
Πρώτον, αποδείχθηκε ότι η Δύση δεν έχει τόσους ισχυρούς μοχλούς για να υποχρεώσει την Κίνα να δράσει κατά της Ρωσίας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Έτσι, όσο κι αν το Πεκίνο ενδιαφέρεται για ταχεία λήξη, το ζήτημα αυτό —στο πλαίσιο των σχέσεων με ΗΠΑ και Ρωσία— δεν είναι από μόνο του τόσο σημαντικό ώστε να δικαιολογεί απότομες κινήσεις.
Δεύτερον, ένα σενάριο στο οποίο η Κίνα θα συντασσόταν με την πίεση προς τη Ρωσία για να την εξαναγκάσει σε ενέργειες στο ουκρανικό, θα ήταν πιο ρεαλιστικό αν η Κίνα και οι ΗΠΑ συνιστούσαν κάποιο στρατηγικό άξονα, έχοντας συμφωνήσει μεταξύ τους σε όλα τα μεγάλα ζητήματα.
Τέτοια κατάσταση δεν παρατηρείται ούτε από πολύ μακριά, ούτε κατ' ελάχιστον — ιδίως μετά την άνοδο του Trump, του οποίου η ομάδα είναι σκληρά αντικινεζική, μετατρέποντας την αντιπαράθεση των δύο ισχυρότερων δυνάμεων του πλανήτη σε υπαρξιακή.
Άρα... καμία στρατηγική συμφωνία ΗΠΑ–Κίνας δεν βρίσκεται καν στο τραπέζι.
Τρίτον, η Κίνα χρειάζεται την πιο «στέρεα πλάτη» που μπορεί να έχει... και αυτή είναι η Ρωσία.
Το Πεκίνο στις συνομιλίες επιδιώκει τακτικούς στόχους: να αποτραπεί μια αιφνίδια κατάρρευση των σχέσεων ώστε να κερδηθεί χρόνος για σταδιακή μείωση της εξάρτησης από τις ΗΠΑ σε τεχνολογία και αγορές.
Στρατηγικά, αυτή η εξάρτηση πρέπει να τείνει στο μηδέν, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για αντιπαράθεση με την Αμερική.
Σε αυτήν την αντιπαράθεση, η Κίνα χρειάζεται την πιο «στέρεα πλάτη» που μπορεί να έχει... και αυτή είναι η Ρωσία.
Η βασική ευπάθεια της Κίνας είναι η εξάρτηση από κρίσιμες εισαγωγές (ενέργεια, πρώτες ύλες, τρόφιμα).
Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος τους φτάνει διά θαλάσσης.
Σε μια κλιμάκωση, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν μέσω του ναυτικού τους να επιχειρήσουν να μπλοκάρουν το εξωτερικό εμπόριο της Κίνας.
Αν όμως το Πεκίνο έχει εγγυήσεις χερσαίων προμηθειών από τη Ρωσία, ο θαλάσσιος αποκλεισμός δεν θα είναι καταστροφικός.
Γι’ αυτό, να «ανταλλάξει» η Κίνα ζητήματα σχέσεων με το πίσω μέτωπο της (Ρωσία) στο στρατηγικό παιχνίδι με τις ΗΠΑ, με τακτικές (και πιθανόν προσωρινές) συνεννοήσεις με την Ουάσιγκτον, φαντάζει απίθανο.
Πόσω μάλλον όταν έχει και άλλους ισχυρούς άσσους στις συζητήσεις με τον Trump, πέρα από τους ρωσικούς ενεργειακούς πόρους — λόγου χάρη, τα σπάνιες γαίες.
Εξίσου απίθανο είναι και ο Trump, με το υπαρξιακό πλαίσιο ΗΠΑ–Κίνας, να προσφέρει τεράστιες παραχωρήσεις στο Πεκίνο μόνο και μόνο για να μειώσει τις κινεζικές αγορές ρωσικών ενεργειακών.
Τέταρτον, ο γεωπολιτικός παράγοντας και η εικόνα... Κίνας / Xi
Στη σημερινή συγκυρία, κάθε κίνηση της Κίνας προς την κατεύθυνση που ζητά ο Trump (μείωση αγορών ρωσικού πετρελαίου, άλλες πιέσεις στον Putin) θα έμοιαζε με υποταγή του Πεκίνου σε εντολές της Ουάσιγκτον — τη στιγμή που η Κίνα διακηρύσσει ότι κανείς δεν μπορεί να της υπαγορεύει με ποιον θα εμπορεύεται.
Αυτό θα ήταν πλήγμα εικόνας στις σχέσεις της με πιθανούς συμμάχους ανά τον κόσμο: θα παρουσιαζόταν ως μη αυτόνομος γεωπολιτικός παίκτης, με περιορισμένη κυριαρχία, που αναγκάζεται να κόψει εμπορικούς δεσμούς επειδή το ζητούν οι ΗΠΑ.
Επιπλέον, ένα τέτοιο προηγούμενο θα επέτρεπε στους Αμερικανούς να το χρησιμοποιήσουν και κατά της ίδιας της Κίνας, πιέζοντας άλλες χώρες —με απειλή κυρώσεων— να αρνηθούν εισαγωγές κινεζικών προϊόντων.
Πέμπτον, ακόμη κι αν —στην απίθανη περίπτωση και για οποιονδήποτε λόγο— η Κίνα αποφάσιζε να μειώσει ή να διακόψει τις αγορές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι ο Putin θα δεχθεί τους όρους και ο πόλεμος θα παγώσει στη γραμμή του μετώπου.
Αντιθέτως, υπάρχει ο κίνδυνος η Μόσχα να προχωρήσει σε απότομη κλιμάκωση, μέχρι και πυρηνική απειλή ως «τελευταίο επιχείρημα» — κάτι που η Κίνα σίγουρα δεν θέλει.
Υπαινιγμοί προς αυτήν την κατεύθυνση από τη Ρωσία γίνονται διαρκώς, συμπεριλαμβανομένης της σημερινής δήλωσης του Putin για την ολοκλήρωση των δοκιμών του πυραύλου Burevestnik.
Συνοψίζοντας: η πιθανότητα το Πεκίνο να συναινέσει στο να συνδεθεί με την πίεση του Trump προς τη Ρωσία μετά τη συνάντηση στη Νότια Κορέα δεν είναι μηδενική, αλλά είναι... απειροελάχιστη, τουλάχιστον προς το παρόν.
Συμπέρασμα 1: Μέτρα και ανταλλάγματα
Κάποια βραχυπρόθεσμα μέτρα περιορισμού αγορών από τη Ρωσία (που έχουν κατά καιρούς επαναληφθεί) είναι πιθανό να δούμε, αλλά όχι κάτι παραπάνω.
Και μόνο εφόσον ο Trump προσφέρει σημαντικές παραχωρήσεις στο Πεκίνο σε άλλα ζητήματα — κάτι διόλου βέβαιο.
Το Πεκίνο, όπως προαναφέρθηκε, πράγματι θέλει ταχεία λήξη του πολέμου, αλλά δεν θέλει αυτό να εμφανιστεί ως μονοσήμαντη νίκη του Trump, ότι «έσπασε» όλους — ακόμη και το Πεκίνο — και τους έκανε να παίξουν με τους δικούς του κανόνες.
Έτσι, η Κίνα ίσως αντιπροτείνει όρους τερματισμού του πολέμου που εν μέρει θα συμπίπτουν με τις απαιτήσεις του Putin.
Ή, εναλλακτικά, το Πεκίνο θα πάρει παύση και κατόπιν θα προτείνει δική του πρωτοβουλία για κατάπαυση του πυρός στη γραμμή του μετώπου, την οποία ο Putin μπορεί να αποδεχθεί — ειδικά αν ως τότε ο στρατός του έχει προωθηθεί αρκετά στην περιοχή Donetsk και σε άλλες περιοχές της Ουκρανίας.
Παράλληλα, η Κίνα μπορεί να ανοίξει δίαυλο και με το Κίεβο — προσφέροντας εγγυήσεις ότι η Ρωσία δεν θα επιτεθεί ξανά και υποσχόμενη επενδύσεις ανοικοδόμησης πολλαπλάσιες από ό,τι μπορεί να διαθέσει η Ευρώπη που δοκιμάζεται από χρηματοοικονομική κρίση.
Οι πιθανότητες επιτυχίας αυτού του παιγνίου δείχνουν μικρές με την πρώτη ματιά, δεδομένης της τεράστιας εξάρτησης του Κιέβου από τη Δύση εν καιρώ πολέμου.
Η θεωρία... για την εγγυήτρια Κίνα μη ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία
Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι σε ορισμένα πολιτικά κέντρα (ακόμη και κοντά στην εξουσία) κυκλοφορεί εδώ και καιρό η θεωρία πως η μόνη χώρα που μπορεί να δώσει αξιόπιστες εγγυήσεις ότι η Ρωσία δεν θα επιτεθεί ξανά στην Ουκρανία είναι η Κίνα, λόγω της μεγάλης της επιρροής στη Μόσχα.
Επιπλέον, η ουκρανική ελίτ παραδοσιακά έτεινε στη πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική.
Αν ο δεύτερος άξονας ισορροπίας δεν μπορεί πλέον να είναι η Ρωσία, θεωρητικά θα μπορούσε να είναι η Κίνα.
Παρόμοιες ιδέες υπήρχαν στο Κίεβο και πριν την εισβολή και, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, μπορεί να επανέλθουν.
Όμως, όλα αυτά είναι θεωρητικές ασκήσεις.
Συμπέρασμα 2. Το διακύβευμα στις επικείμενες συνομιλίες Trump–Xi είναι τεράστιο
Βεβαιότητα υπάρχει μόνο στο ότι τα ζητήματα Ουκρανίας και Ρωσίας θα βρεθούν ψηλά στην ατζέντα — τουλάχιστον από πλευράς Trump.
Και η απάντηση του Xi σε αυτά τα ερωτήματα θα καθορίσει, σε μεγάλο βαθμό, την επόμενη φάση.
Αν η Κίνα συμφωνήσει σε περιορισμό ή διακοπή των αγορών ενεργειακών από τη Ρωσία, μπορεί να επιδεινωθεί η οικονομική κατάσταση στη Ρωσία και να δοθεί αφορμή για νέες αμερικανικές κυρώσεις ώστε να ενισχυθεί η πίεση προς τον Putin ώστε να σταματήσει τον πόλεμο στη γραμμή του μετώπου — αλλά, όπως αναφέρθηκε, αυτό μπορεί να έχει αντίστροφο αποτέλεσμα: απότομη κλιμάκωση, ακόμη και πυρηνική, από τη Μόσχα.
Συμπέρασμα 3. Η άρνηση του Xi ανοίγει στον Trump τέσσερα σενάρια:
1ο. Πίεση στην Κίνα...
... με ρίσκο απότομης επιδείνωσης σχέσεων, υπονόμευσης εμπορικής συμφωνίας και περαιτέρω σύσφιξης Μόσχας–Πεκίνου (και στρατιωτικά).
2ο. Μη στόχευση της Κίνας...
... αλλά κλιμάκωση κυρώσεων και λοιπών πιέσεων κατά της Ρωσίας — κάτι που, όσο οι οικονομικοί δεσμοί Ρωσίας–Κίνας παραμένουν, δεν θα έχει κρίσιμο αντίκτυπο στην ικανότητα των Ρώσων να συνεχίσουν τον πόλεμο.
3ο Απραξία...
... σταδιακή απομάκρυνση από το θέμα του πολέμου στην Ουκρανία, χωρίς περαιτέρω πίεση ούτε στον Putin, ούτε στον Zelensky, ούτε στην Κίνα.
4ο. Πίεση στον Zelensky...
...ώστε να αποδεχθεί τους όρους του Putin.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών