Ο χρυσός έχει αυξηθεί περισσότερο από 30% φέτος, ξεπερνώντας τα 3.500 δολάρια/ουγγιά, και οποιαδήποτε βλάβη στην ανεξαρτησία της Fed θα μπορούσε να τον ωθήσει κοντά στα 5.000 δολάρια, σύμφωνα με την Goldman Sachs
Η Ινδία ανταλλάσσει αμερικανικά ομόλογα του Δημοσίου (US Treasuries) με χρυσό, παρέχοντας μια απτή απόδειξη της τάσης αποδολαριοποίησης.
Αυτή η τάση συμπληρώνεται από το γεγονός ότι η Ρωσία και η Κίνα γεμίζουν τα θησαυροφυλάκιά τους με χρυσό, έτοιμες για έναν νομισματικό πολεμο ο οποίος θα λήξει με τη μείωση της επιρροής του δολαρίου στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Όπως ανέφερε η εφημερίδα Times of India, τα αμερικανικά ομόλογα «φαίνεται να χάνουν τη δημοτικότητά τους».
Στο μεταξύ, η κεντρική τράπεζα της Ινδίας αυξάνει γρήγορα τα αποθέματα χρυσού της.
«Η κεντρική τράπεζα της Ινδίας έχει δείξει προτίμηση στην αύξηση των αποθεμάτων χρυσού αντί για ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου, ώστε να ενισχύσει τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα.
Ο νομισματικός χρυσός θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον νέο νομισματικό καθεστώς και αυτό το έχουν αντιληφθεί πλήρως τα κράτη του Παγκόσμιου Νότου.
Αυτό αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης παγκόσμιας στροφής προς τη διαφοροποίηση των συναλλαγματικών αποθεμάτων πέρα από περιουσιακά στοιχεία σε δολάριο», ανέφερε η εφημερίδα.
Στα τέλη Ιουνίου, η Κεντρική Τράπεζα κατείχε 879,98 τόνους χρυσού, μια αύξηση 4,7% ή 39,22 τόνων σε διάστημα 12 μηνών.
Αυτό αντανακλά μια μακροχρόνια τάση.
Η κεντρική τράπεζα της Ινδίας Reserve Bank of India, RBI αγοράζει χρυσό από το 2017, και σε αυτό το διάστημα έχει αυξήσει τα αποθέματά της κατά πάνω από 270 τόνους.
Στη διάρκεια αυτής της αγοραστικής έξαρσης, ένας Ινδός οικονομολόγος δήλωσε στο Times of India ότι η συσσώρευση χρυσού βασίζεται τόσο σε πολιτικούς όσο και σε οικονομικούς λόγους.
Σημείωσε ότι η «αξιοπιστία» του αμερικανικού δολαρίου έχει «μειωθεί» και σημείωσε τη «σημαντική μείωση» της εμπιστοσύνης στα δολαριακά περιουσιακά στοιχεία.
Ένας άλλος οικονομολόγος επισήμανε στους Times: «Έχει πολύ νόημα (να επενδύσεις σε χρυσό), δεδομένης της αυξημένης μεταβλητότητας στην αγορά συναλλάγματος, των υψηλών επιτοκίων στις ΗΠΑ, και βέβαια επειδή οι κεντρικές τράπεζες σε κάθε οικονομία θέλουν να διαφοροποιήσουν τις κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων στις οποίες τοποθετούν τα αποθέματά τους».
Την ίδια στιγμή, το μερίδιο της Ινδίας σε αμερικανικά ομόλογα έχει μειωθεί.
Τον Ιούνιο του 2024, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ ανέφερε ότι η ινδική κεντρική τράπεζα κατείχε αμερικανικά ομόλογα ύψους 241,9 δισ. δολαρίων. Ένα χρόνο αργότερα, το επίπεδο είχε μειωθεί στα 227,4 δισ., μια μείωση κατά 6%.
Η Ινδία κατατάσσεται ως η 14η μεγαλύτερη ξένη κάτοχος αμερικανικού χρέους.
Ένας οικονομολόγος της IDFC First Bank δήλωσε στο Times of India ότι είναι σαφές πως η ινδική κεντρική τράπεζα διαφοροποιεί τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα μακριά από τα αμερικανικά ομόλογα.
«Στην ίδια περίοδο, υπήρξε αύξηση στα αποθέματα χρυσού.
Αυτή η στροφή αντανακλά μια προσπάθεια διαφοροποίησης των συναλλαγματικών αποθεμάτων και μείωσης του κινδύνου ζημιών από ανατιμήσεις που οφείλονται σε παράγοντες που σχετίζονται με τις ΗΠΑ.
Για παράδειγμα, η επιδείνωση των δημοσιονομικών δεικτών της αμερικανικής κυβέρνησης έχει κρατήσει τις αποδόσεις σε υψηλά επίπεδα», εξήγησε.
Το δημοσίευμα επισημαίνει ότι αυτό αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης παγκόσμιας τάσης.
«Η πτώση στο μερίδιο των αποθεμάτων σε δολάριο δείχνει μια εκτεταμένη διεθνή τάση διαφοροποίησης των συναλλαγματικών διαθεσίμων, που τροφοδοτείται από γεωπολιτικές εντάσεις και εμπορικές διαμάχες».
Τα στοιχεία το επιβεβαιώνουν: για πρώτη φορά σε σχεδόν 30 χρόνια, οι ξένες κεντρικές τράπεζες κατέχουν περισσότερο χρυσό από ό,τι αμερικανικά ομόλογα.
H τιμή του χρυσού
Η διαφοροποίηση των αποθεμάτων
Την ίδια ώρα, Ρωσία και Κίνα αυξάνουν τα αποθέματα χρυσού στα θησαυροφυλάκια τους προκειμένου να ανατρέψουν σταδιακά την νομισματική τάξη που είναι στηριγμένη στο δολάριο και να αναπτύξουν αυτόνομα τις αναπτυξιακές τους δυνατότητες.
Η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας (People’s Bank of China) αύξησε τα αποθέματά της σε χρυσό τον Αύγουστο για δέκατο συνεχόμενο μήνα, συνεχίζοντας την προσπάθεια διαφοροποίησης των αποθεμάτων της μακριά από το δολάριο ΗΠΑ.
Τα αποθέματα χρυσού που κατείχε η κεντρική τράπεζα αυξήθηκαν κατά 0,06 εκατ. ουγγιές φτάνοντας τις 74,02 εκατ. ουγγιές (troy) τον περασμένο μήνα, σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα την Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου.
Η Κίνα ξεκίνησε αυτόν τον γύρο αγορών χρυσού τον Νοέμβριο, συσσωρεύοντας συνολικά 1,22 εκατ. ουγγιές στο ίδιο διάστημα
Ο χρυσός κατέγραψε ιστορικά υψηλά τις τελευταίες ημέρες, σπάζοντας ένα μοτίβο στασιμότητας μηνών, καθώς τα στοιχήματα για μειώσεις επιτοκίων στις ΗΠΑ και οι επιθέσεις του Λευκού Οίκου στην ανεξαρτησία της Federal Reserve έδωσαν νέα ώθηση στην άνοδό του.
Ο χρυσός έχει αυξηθεί περισσότερο από 30% φέτος, ξεπερνώντας τα 3.500 δολάρια/ουγγιά, και οποιαδήποτε βλάβη στην ανεξαρτησία της Fed θα μπορούσε να τον ωθήσει κοντά στα 5.000 δολάρια, σύμφωνα με την Goldman Sachs
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η συσσώρευση χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες έχει επιβραδυνθεί καθώς οι τιμές έχουν αυξηθεί, αν και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι αναμένεται να συνεχίσουν να στηρίζουν τη ζήτηση από τον επίσημο τομέα, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του World Gold Council, που χρηματοδοτείται από τους παραγωγούς.
Η Ρωσία θα ξεπεράσει τους 500.000 τόνους
Επιπροσθέτως, ο Ρώσος υπουργός Φυσικών Πόρων Alexander Kozlov δήλωσε στο Sputnik (6 Σεπτεμβρίου) πως ο όγκος χρυσού που προστέθηκε στα ρωσικά αποθεματικά κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025 ανήλθε σε 450 τόνους, έναντι 313 τόνων την ίδια περίοδο πέρυσι — αύξηση 43,8 %.
«Στο πρώτο εξάμηνο του 2025 τα αποθέματα χρυσού της χώρας αυξήθηκαν κατά σχεδόν 450 τόνους, σε σύγκριση με τους 313 τόνους την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι» δήλωσε ο υπουργός στο περιθώριο του Ανατολικού Οικονομικού Forum.
Στο τέλος του 2025, η αύξηση των αποθεμάτων αναμένεται να ξεπεράσει τους 500 τόνους.
Ο Kozlov πρόσθεσε ότι αν εντοπιστούν και καταγραφούν μεγάλα κοιτάσματα, αυτό το νούμερο θα μπορούσε να είναι ακόμη υψηλότερο.
Τον Ιανουάριο, η Κρατική Επιτροπή για τα Ορυκτά Αποθέματα της Ρωσίας ανέφερε ότι το 2024 καταγράφηκε αύξηση σχεδόν 900 τόνων στα αποθέματα χρυσού της χώρας.
Οι αγορές χρυσού από τις Κεντρικές Τράπεζες
Το νέο πρότυπο του χρυσού
Ο χρυσός ξεπέρασε πρόσφατα το ευρώ και έγινε το δεύτερο μεγαλύτερο παγκόσμιο αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο μετά το δολάριο ΗΠΑ και για πρώτη φορά από το 1996, ο χρυσός αντιπροσωπεύει μεγαλύτερο μερίδιο των αποθεμάτων των κεντρικών τραπεζών από τα αμερικανικά ομόλογα.
Οι κεντρικές τράπεζες κατέχουν πλέον 36.000 τόνους χρυσού, σύμφωνα με μελέτη της ΕΚΤ - European Central Bank, έχοντας συγκεντρώσει τεράστιους όγκους από την αύξηση του πληθωρισμού μετά την πανδημία και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν αυξήσει τα αποθέματά τους κατά περισσότερο από 1.000 τόνους ετησίως, σε ρυθμό ρεκόρ και διπλάσιο από τον μέσο όρο των ετήσιων αγορών της προηγούμενης δεκαετίας.
Με την τιμή του χρυσού πάνω από 3.500 δολ. ανά ουγγιά – αυξημένη κατά 35% φέτος – τα αποθέματα χρυσού των κεντρικών τραπεζών αξίζουν περίπου 4,5 τρισεκατομμύρια δολ.
Αυτό είναι σημαντικά περισσότερο από τα 3,5 τρισεκατομμύρια σε αμερικανικά ομόλογα.
Επιπλέον, το μερίδιο των ομολόγων των ΗΠΑ στα συνολικά αποθέματα μειώνεται τα τελευταία χρόνια.
Τώρα είναι μόνο 23%, σύμφωνα με κάποιες μετρήσεις, από προηγούμενα υψηλά άνω του 30% στη δεκαετία του 2010, και κάτω από το τρέχον μερίδιο του χρυσού 27%.
Η τελευταία φορά που ο χρυσός αντιπροσώπευε μεγαλύτερο μερίδιο παγκόσμιων αποθεμάτων από τα Treasury ήταν το 1996.
Η ημερομηνία αυτή είναι σημαντική. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες πούλησαν χρυσό επιθετικά στα τέλη της δεκαετίας του 1990 πριν από την κυκλοφορία του ευρώ.
Παραδόξως, ο μεγαλύτερος πωλητής ήταν η Βρετανία, η οποία δεν συμμετείχε καν στην ένωση του ενιαίου νομίσματος.
Ο χρυσός κατέρρευσε στα 250 δολ. ανά ουγγιά τον Αύγουστο του 1999, μειωμένος κατά 40% από τις αρχές του 1996.
Αυτό ώθησε τις κεντρικές τράπεζες να υιοθετήσουν τον Washington Agreement (Συμφωνία της Ουάσιγκτον) εκείνο το Σεπτέμβριο για να περιορίσουν ουσιαστικά τις πωλήσεις τους.
Με ευρύτερους όρους, τα τέλη της δεκαετίας του 1990 δεν ήταν φιλικά για τον χρυσό.
Ήταν μια περίοδος σταθερής ανάπτυξης, χαμηλού και σταθερού πληθωρισμού, ήπιας μακροοικονομικής μεταβλητότητας και μιας σπάνιας κατάστασης – πλεονάσματος προϋπολογισμού στις ΗΠΑ.
Σχεδόν τρεις δεκαετίες αργότερα, το παγκόσμιο μακροοικονομικό περιβάλλον είναι πολύ διαφορετικό, πολύ πιο ευνοϊκό για τον χρυσό. Τα Treasury, σε σχετικούς όρους, δυσκολεύονται.
Ο Tavi Costa, μακροοικονομικός στρατηγικός αναλυτής στην Crescat Capital, λέει ότι υπάρχουν σαφείς ομοιότητες μεταξύ του σημερινού περιβάλλοντος και της δεκαετίας του 1970, όταν η νομισματική αστάθεια, ο πληθωρισμός και οι γεωπολιτικές αλλαγές καθιστούσαν τον χρυσό βασικό στρατηγικό αποθεματικό στοιχείο για τις κεντρικές τράπεζες.
Το γεγονός ότι οι ξένες κεντρικές τράπεζες κατέχουν πλέον περισσότερο χρυσό από τα ομόλογα των ΗΠΑ αποτελεί «σημαντικό ορόσημο» που υποδηλώνει βαθύτερη, μακροπρόθεσμη, δομική αλλαγή στη διαχείριση αποθεμάτων, υποστηρίζει ο Costa.
«Αυτό που παρακολουθούμε μπορεί να αντιπροσωπεύει τα πρώτα στάδια μιας μεγάλης αναδιάρθρωσης στη σύνθεση των παγκόσμιων αποθεμάτων».
Μπορεί ο χρυσός να επανακτήσει το συντριπτικό 75% των αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών που κατείχε στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980;
υτό είναι απίθανο και θα απαιτούσε πιθανώς μια παρατεταμένη οικονομική κρίση και χρόνια διψήφιου πληθωρισμού.
Γιατί τόσες χώρες απορρίπτουν το δολάριο;
Πολλές ανησυχούν για τη «χρησιμοποίηση ως όπλο» (weaponization) του αμερικανικού νομίσματος.
Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε από το Atlantic Council, οι Kimberly Donovan και Maia Nikoladze επισημαίνουν ότι «οι κεντρικές τράπεζες που ανησυχούν ότι μπορεί να υποστούν κυρώσεις, ή θέλουν να προστατευτούν από μια πιθανή παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, ή και τα δύο, έχουν συγκεντρώσει χρυσό σε επίπεδα-ρεκόρ».
Υπάρχουν επίσης αυξανόμενες ανησυχίες για τη δημοσιονομική ανευθυνότητα των ΗΠΑ.
Στις αρχές του μήνα, το εθνικό χρέος ξεπέρασε τα 37 τρισ. δολάρια, και δεν υπάρχει ένδειξη ότι ο δανεισμός και οι δαπάνες θα ανακοπούν σύντομα.
Όπως εξήγησε ο αναλυτής Artis Shepherd, «Η αγορά ομολόγων στέλνει ένα μήνυμα στην αμερικανική κυβέρνηση ότι οι δαπάνες της έχουν ξεφύγει από τον έλεγχο και το προνόμιο του αποθεματικού νομίσματος που έχει καταχραστεί τα τελευταία 80 χρόνια εξαντλείται».
Και λοιπόν;
Το δολάριο δεν κινδυνεύει να καταρρεύσει ή να χάσει το καθεστώς του αποθεματικού νομίσματος – τουλάχιστον όχι ακόμα.
Ωστόσο, ακόμη και μια ήπια αποδολαριοποίηση σημαίνει προβλήματα για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και την αμερικανική οικονομία.
Με απλά λόγια, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ανάγκη ο κόσμος να χρειάζεται δολάρια.
Οι ΗΠΑ εξαρτώνται από τη διεθνή ζήτηση για δολάρια, που στηρίζεται στο καθεστώς του ως αποθεματικό νόμισμα, ώστε να υποστηρίξουν τις τεράστιες κρατικές δαπάνες.
Ο μόνος λόγος που η Ουάσιγκτον μπορεί να δανείζεται, να έχει τεράστιες δημόσιες δαπάνες και να λειτουργεί με τόσο μεγάλα ελλείμματα είναι ο ρόλος του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
Ο κίνδυνος για τις ΗΠΑ
Αυτό δημιουργεί μια διαρκή παγκόσμια ζήτηση για δολάρια και περιουσιακά στοιχεία σε δολάριο, που απορροφά τη νομισματική δημιουργία της Federal Reserve και βοηθά στη διατήρηση της ισχύος του δολαρίου, παρά τις πληθωριστικές πολιτικές της Fed.
Σε ανάλυση στο WolfStreet συνόψισε τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ καθώς το καθεστώς του δολαρίου συνεχίζει να διαβρώνεται:
«Το καθεστώς του δολαρίου ως κυρίαρχου παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος βοήθησε τις ΗΠΑ να χρηματοδοτήσουν τα δίδυμα ελλείμματά τους – το τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα και το εμπορικό έλλειμμα σε ετήσια βάση».
Το καθεστώς αυτό πηγάζει από την αγορά τρισεκατομμυρίων δολαριακών περιουσιακών στοιχείων εντεταγμένων στο δολαριακό σύστημα από άλλες κεντρικές τράπεζες, όπως τα αμερικανικά ομόλογα, άλλα κρατικά χρεόγραφα, εταιρικά ομόλογα και ακόμη και μετοχές. Η κυριαρχία αυτή υπήρξε κρίσιμη για τις ΗΠΑ και καθώς μειώνεται, οι κίνδυνοι αυξάνονται σταδιακά».
Αν και η απειλή δεν είναι άμεση, ένα σωρευόμενο μικρό ρίσκο μπορεί τελικά να γίνει τεράστιο.
Και πάλι όμως, ακόμη και μια ήπια απο-δολαριοποίηση θα έχει σημαντικές επιπτώσεις.
Αν ο κόσμος χρειάζεται λιγότερα δολάρια, αυτά θα αρχίσουν να επιστρέφουν στις ΗΠΑ, προκαλώντας υπερπροσφορά δολαρίων.
Αυτό θα αυξήσει τις πληθωριστικές πιέσεις στο εσωτερικό καθώς η αξία του νομίσματος θα συνεχίσει να μειώνεται.
Στο χειρότερο σενάριο, το δολάριο θα μπορούσε να καταρρεύσει εντελώς, οδηγώντας σε υπερπληθωρισμό και σε κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
www.bankingnews.gr
Αυτή η τάση συμπληρώνεται από το γεγονός ότι η Ρωσία και η Κίνα γεμίζουν τα θησαυροφυλάκιά τους με χρυσό, έτοιμες για έναν νομισματικό πολεμο ο οποίος θα λήξει με τη μείωση της επιρροής του δολαρίου στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Όπως ανέφερε η εφημερίδα Times of India, τα αμερικανικά ομόλογα «φαίνεται να χάνουν τη δημοτικότητά τους».
Στο μεταξύ, η κεντρική τράπεζα της Ινδίας αυξάνει γρήγορα τα αποθέματα χρυσού της.
«Η κεντρική τράπεζα της Ινδίας έχει δείξει προτίμηση στην αύξηση των αποθεμάτων χρυσού αντί για ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου, ώστε να ενισχύσει τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα.
Ο νομισματικός χρυσός θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον νέο νομισματικό καθεστώς και αυτό το έχουν αντιληφθεί πλήρως τα κράτη του Παγκόσμιου Νότου.
Αυτό αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης παγκόσμιας στροφής προς τη διαφοροποίηση των συναλλαγματικών αποθεμάτων πέρα από περιουσιακά στοιχεία σε δολάριο», ανέφερε η εφημερίδα.
Στα τέλη Ιουνίου, η Κεντρική Τράπεζα κατείχε 879,98 τόνους χρυσού, μια αύξηση 4,7% ή 39,22 τόνων σε διάστημα 12 μηνών.
Αυτό αντανακλά μια μακροχρόνια τάση.
Η κεντρική τράπεζα της Ινδίας Reserve Bank of India, RBI αγοράζει χρυσό από το 2017, και σε αυτό το διάστημα έχει αυξήσει τα αποθέματά της κατά πάνω από 270 τόνους.
Στη διάρκεια αυτής της αγοραστικής έξαρσης, ένας Ινδός οικονομολόγος δήλωσε στο Times of India ότι η συσσώρευση χρυσού βασίζεται τόσο σε πολιτικούς όσο και σε οικονομικούς λόγους.
Σημείωσε ότι η «αξιοπιστία» του αμερικανικού δολαρίου έχει «μειωθεί» και σημείωσε τη «σημαντική μείωση» της εμπιστοσύνης στα δολαριακά περιουσιακά στοιχεία.
Ένας άλλος οικονομολόγος επισήμανε στους Times: «Έχει πολύ νόημα (να επενδύσεις σε χρυσό), δεδομένης της αυξημένης μεταβλητότητας στην αγορά συναλλάγματος, των υψηλών επιτοκίων στις ΗΠΑ, και βέβαια επειδή οι κεντρικές τράπεζες σε κάθε οικονομία θέλουν να διαφοροποιήσουν τις κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων στις οποίες τοποθετούν τα αποθέματά τους».
Την ίδια στιγμή, το μερίδιο της Ινδίας σε αμερικανικά ομόλογα έχει μειωθεί.
Τον Ιούνιο του 2024, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ ανέφερε ότι η ινδική κεντρική τράπεζα κατείχε αμερικανικά ομόλογα ύψους 241,9 δισ. δολαρίων. Ένα χρόνο αργότερα, το επίπεδο είχε μειωθεί στα 227,4 δισ., μια μείωση κατά 6%.
Η Ινδία κατατάσσεται ως η 14η μεγαλύτερη ξένη κάτοχος αμερικανικού χρέους.
Ένας οικονομολόγος της IDFC First Bank δήλωσε στο Times of India ότι είναι σαφές πως η ινδική κεντρική τράπεζα διαφοροποιεί τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα μακριά από τα αμερικανικά ομόλογα.
«Στην ίδια περίοδο, υπήρξε αύξηση στα αποθέματα χρυσού.
Αυτή η στροφή αντανακλά μια προσπάθεια διαφοροποίησης των συναλλαγματικών αποθεμάτων και μείωσης του κινδύνου ζημιών από ανατιμήσεις που οφείλονται σε παράγοντες που σχετίζονται με τις ΗΠΑ.
Για παράδειγμα, η επιδείνωση των δημοσιονομικών δεικτών της αμερικανικής κυβέρνησης έχει κρατήσει τις αποδόσεις σε υψηλά επίπεδα», εξήγησε.
Το δημοσίευμα επισημαίνει ότι αυτό αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης παγκόσμιας τάσης.
«Η πτώση στο μερίδιο των αποθεμάτων σε δολάριο δείχνει μια εκτεταμένη διεθνή τάση διαφοροποίησης των συναλλαγματικών διαθεσίμων, που τροφοδοτείται από γεωπολιτικές εντάσεις και εμπορικές διαμάχες».
Τα στοιχεία το επιβεβαιώνουν: για πρώτη φορά σε σχεδόν 30 χρόνια, οι ξένες κεντρικές τράπεζες κατέχουν περισσότερο χρυσό από ό,τι αμερικανικά ομόλογα.
H τιμή του χρυσού
Η διαφοροποίηση των αποθεμάτων
Την ίδια ώρα, Ρωσία και Κίνα αυξάνουν τα αποθέματα χρυσού στα θησαυροφυλάκια τους προκειμένου να ανατρέψουν σταδιακά την νομισματική τάξη που είναι στηριγμένη στο δολάριο και να αναπτύξουν αυτόνομα τις αναπτυξιακές τους δυνατότητες.
Η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας (People’s Bank of China) αύξησε τα αποθέματά της σε χρυσό τον Αύγουστο για δέκατο συνεχόμενο μήνα, συνεχίζοντας την προσπάθεια διαφοροποίησης των αποθεμάτων της μακριά από το δολάριο ΗΠΑ.
Τα αποθέματα χρυσού που κατείχε η κεντρική τράπεζα αυξήθηκαν κατά 0,06 εκατ. ουγγιές φτάνοντας τις 74,02 εκατ. ουγγιές (troy) τον περασμένο μήνα, σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα την Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου.
Η Κίνα ξεκίνησε αυτόν τον γύρο αγορών χρυσού τον Νοέμβριο, συσσωρεύοντας συνολικά 1,22 εκατ. ουγγιές στο ίδιο διάστημα
Ο χρυσός κατέγραψε ιστορικά υψηλά τις τελευταίες ημέρες, σπάζοντας ένα μοτίβο στασιμότητας μηνών, καθώς τα στοιχήματα για μειώσεις επιτοκίων στις ΗΠΑ και οι επιθέσεις του Λευκού Οίκου στην ανεξαρτησία της Federal Reserve έδωσαν νέα ώθηση στην άνοδό του.
Ο χρυσός έχει αυξηθεί περισσότερο από 30% φέτος, ξεπερνώντας τα 3.500 δολάρια/ουγγιά, και οποιαδήποτε βλάβη στην ανεξαρτησία της Fed θα μπορούσε να τον ωθήσει κοντά στα 5.000 δολάρια, σύμφωνα με την Goldman Sachs
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η συσσώρευση χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες έχει επιβραδυνθεί καθώς οι τιμές έχουν αυξηθεί, αν και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι αναμένεται να συνεχίσουν να στηρίζουν τη ζήτηση από τον επίσημο τομέα, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του World Gold Council, που χρηματοδοτείται από τους παραγωγούς.
Η Ρωσία θα ξεπεράσει τους 500.000 τόνους
Επιπροσθέτως, ο Ρώσος υπουργός Φυσικών Πόρων Alexander Kozlov δήλωσε στο Sputnik (6 Σεπτεμβρίου) πως ο όγκος χρυσού που προστέθηκε στα ρωσικά αποθεματικά κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025 ανήλθε σε 450 τόνους, έναντι 313 τόνων την ίδια περίοδο πέρυσι — αύξηση 43,8 %.
«Στο πρώτο εξάμηνο του 2025 τα αποθέματα χρυσού της χώρας αυξήθηκαν κατά σχεδόν 450 τόνους, σε σύγκριση με τους 313 τόνους την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι» δήλωσε ο υπουργός στο περιθώριο του Ανατολικού Οικονομικού Forum.
Στο τέλος του 2025, η αύξηση των αποθεμάτων αναμένεται να ξεπεράσει τους 500 τόνους.
Ο Kozlov πρόσθεσε ότι αν εντοπιστούν και καταγραφούν μεγάλα κοιτάσματα, αυτό το νούμερο θα μπορούσε να είναι ακόμη υψηλότερο.
Τον Ιανουάριο, η Κρατική Επιτροπή για τα Ορυκτά Αποθέματα της Ρωσίας ανέφερε ότι το 2024 καταγράφηκε αύξηση σχεδόν 900 τόνων στα αποθέματα χρυσού της χώρας.
Οι αγορές χρυσού από τις Κεντρικές Τράπεζες
Το νέο πρότυπο του χρυσού
Ο χρυσός ξεπέρασε πρόσφατα το ευρώ και έγινε το δεύτερο μεγαλύτερο παγκόσμιο αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο μετά το δολάριο ΗΠΑ και για πρώτη φορά από το 1996, ο χρυσός αντιπροσωπεύει μεγαλύτερο μερίδιο των αποθεμάτων των κεντρικών τραπεζών από τα αμερικανικά ομόλογα.
Οι κεντρικές τράπεζες κατέχουν πλέον 36.000 τόνους χρυσού, σύμφωνα με μελέτη της ΕΚΤ - European Central Bank, έχοντας συγκεντρώσει τεράστιους όγκους από την αύξηση του πληθωρισμού μετά την πανδημία και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν αυξήσει τα αποθέματά τους κατά περισσότερο από 1.000 τόνους ετησίως, σε ρυθμό ρεκόρ και διπλάσιο από τον μέσο όρο των ετήσιων αγορών της προηγούμενης δεκαετίας.
Με την τιμή του χρυσού πάνω από 3.500 δολ. ανά ουγγιά – αυξημένη κατά 35% φέτος – τα αποθέματα χρυσού των κεντρικών τραπεζών αξίζουν περίπου 4,5 τρισεκατομμύρια δολ.
Αυτό είναι σημαντικά περισσότερο από τα 3,5 τρισεκατομμύρια σε αμερικανικά ομόλογα.
Επιπλέον, το μερίδιο των ομολόγων των ΗΠΑ στα συνολικά αποθέματα μειώνεται τα τελευταία χρόνια.
Τώρα είναι μόνο 23%, σύμφωνα με κάποιες μετρήσεις, από προηγούμενα υψηλά άνω του 30% στη δεκαετία του 2010, και κάτω από το τρέχον μερίδιο του χρυσού 27%.
Η τελευταία φορά που ο χρυσός αντιπροσώπευε μεγαλύτερο μερίδιο παγκόσμιων αποθεμάτων από τα Treasury ήταν το 1996.
Η ημερομηνία αυτή είναι σημαντική. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες πούλησαν χρυσό επιθετικά στα τέλη της δεκαετίας του 1990 πριν από την κυκλοφορία του ευρώ.
Παραδόξως, ο μεγαλύτερος πωλητής ήταν η Βρετανία, η οποία δεν συμμετείχε καν στην ένωση του ενιαίου νομίσματος.
Ο χρυσός κατέρρευσε στα 250 δολ. ανά ουγγιά τον Αύγουστο του 1999, μειωμένος κατά 40% από τις αρχές του 1996.
Αυτό ώθησε τις κεντρικές τράπεζες να υιοθετήσουν τον Washington Agreement (Συμφωνία της Ουάσιγκτον) εκείνο το Σεπτέμβριο για να περιορίσουν ουσιαστικά τις πωλήσεις τους.
Με ευρύτερους όρους, τα τέλη της δεκαετίας του 1990 δεν ήταν φιλικά για τον χρυσό.
Ήταν μια περίοδος σταθερής ανάπτυξης, χαμηλού και σταθερού πληθωρισμού, ήπιας μακροοικονομικής μεταβλητότητας και μιας σπάνιας κατάστασης – πλεονάσματος προϋπολογισμού στις ΗΠΑ.
Σχεδόν τρεις δεκαετίες αργότερα, το παγκόσμιο μακροοικονομικό περιβάλλον είναι πολύ διαφορετικό, πολύ πιο ευνοϊκό για τον χρυσό. Τα Treasury, σε σχετικούς όρους, δυσκολεύονται.
Ο Tavi Costa, μακροοικονομικός στρατηγικός αναλυτής στην Crescat Capital, λέει ότι υπάρχουν σαφείς ομοιότητες μεταξύ του σημερινού περιβάλλοντος και της δεκαετίας του 1970, όταν η νομισματική αστάθεια, ο πληθωρισμός και οι γεωπολιτικές αλλαγές καθιστούσαν τον χρυσό βασικό στρατηγικό αποθεματικό στοιχείο για τις κεντρικές τράπεζες.
Το γεγονός ότι οι ξένες κεντρικές τράπεζες κατέχουν πλέον περισσότερο χρυσό από τα ομόλογα των ΗΠΑ αποτελεί «σημαντικό ορόσημο» που υποδηλώνει βαθύτερη, μακροπρόθεσμη, δομική αλλαγή στη διαχείριση αποθεμάτων, υποστηρίζει ο Costa.
«Αυτό που παρακολουθούμε μπορεί να αντιπροσωπεύει τα πρώτα στάδια μιας μεγάλης αναδιάρθρωσης στη σύνθεση των παγκόσμιων αποθεμάτων».
Μπορεί ο χρυσός να επανακτήσει το συντριπτικό 75% των αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών που κατείχε στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980;
υτό είναι απίθανο και θα απαιτούσε πιθανώς μια παρατεταμένη οικονομική κρίση και χρόνια διψήφιου πληθωρισμού.
Γιατί τόσες χώρες απορρίπτουν το δολάριο;
Πολλές ανησυχούν για τη «χρησιμοποίηση ως όπλο» (weaponization) του αμερικανικού νομίσματος.
Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε από το Atlantic Council, οι Kimberly Donovan και Maia Nikoladze επισημαίνουν ότι «οι κεντρικές τράπεζες που ανησυχούν ότι μπορεί να υποστούν κυρώσεις, ή θέλουν να προστατευτούν από μια πιθανή παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, ή και τα δύο, έχουν συγκεντρώσει χρυσό σε επίπεδα-ρεκόρ».
Υπάρχουν επίσης αυξανόμενες ανησυχίες για τη δημοσιονομική ανευθυνότητα των ΗΠΑ.
Στις αρχές του μήνα, το εθνικό χρέος ξεπέρασε τα 37 τρισ. δολάρια, και δεν υπάρχει ένδειξη ότι ο δανεισμός και οι δαπάνες θα ανακοπούν σύντομα.
Όπως εξήγησε ο αναλυτής Artis Shepherd, «Η αγορά ομολόγων στέλνει ένα μήνυμα στην αμερικανική κυβέρνηση ότι οι δαπάνες της έχουν ξεφύγει από τον έλεγχο και το προνόμιο του αποθεματικού νομίσματος που έχει καταχραστεί τα τελευταία 80 χρόνια εξαντλείται».
Και λοιπόν;
Το δολάριο δεν κινδυνεύει να καταρρεύσει ή να χάσει το καθεστώς του αποθεματικού νομίσματος – τουλάχιστον όχι ακόμα.
Ωστόσο, ακόμη και μια ήπια αποδολαριοποίηση σημαίνει προβλήματα για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και την αμερικανική οικονομία.
Με απλά λόγια, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ανάγκη ο κόσμος να χρειάζεται δολάρια.
Οι ΗΠΑ εξαρτώνται από τη διεθνή ζήτηση για δολάρια, που στηρίζεται στο καθεστώς του ως αποθεματικό νόμισμα, ώστε να υποστηρίξουν τις τεράστιες κρατικές δαπάνες.
Ο μόνος λόγος που η Ουάσιγκτον μπορεί να δανείζεται, να έχει τεράστιες δημόσιες δαπάνες και να λειτουργεί με τόσο μεγάλα ελλείμματα είναι ο ρόλος του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
Ο κίνδυνος για τις ΗΠΑ
Αυτό δημιουργεί μια διαρκή παγκόσμια ζήτηση για δολάρια και περιουσιακά στοιχεία σε δολάριο, που απορροφά τη νομισματική δημιουργία της Federal Reserve και βοηθά στη διατήρηση της ισχύος του δολαρίου, παρά τις πληθωριστικές πολιτικές της Fed.
Σε ανάλυση στο WolfStreet συνόψισε τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ καθώς το καθεστώς του δολαρίου συνεχίζει να διαβρώνεται:
«Το καθεστώς του δολαρίου ως κυρίαρχου παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος βοήθησε τις ΗΠΑ να χρηματοδοτήσουν τα δίδυμα ελλείμματά τους – το τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα και το εμπορικό έλλειμμα σε ετήσια βάση».
Το καθεστώς αυτό πηγάζει από την αγορά τρισεκατομμυρίων δολαριακών περιουσιακών στοιχείων εντεταγμένων στο δολαριακό σύστημα από άλλες κεντρικές τράπεζες, όπως τα αμερικανικά ομόλογα, άλλα κρατικά χρεόγραφα, εταιρικά ομόλογα και ακόμη και μετοχές. Η κυριαρχία αυτή υπήρξε κρίσιμη για τις ΗΠΑ και καθώς μειώνεται, οι κίνδυνοι αυξάνονται σταδιακά».
Αν και η απειλή δεν είναι άμεση, ένα σωρευόμενο μικρό ρίσκο μπορεί τελικά να γίνει τεράστιο.
Και πάλι όμως, ακόμη και μια ήπια απο-δολαριοποίηση θα έχει σημαντικές επιπτώσεις.
Αν ο κόσμος χρειάζεται λιγότερα δολάρια, αυτά θα αρχίσουν να επιστρέφουν στις ΗΠΑ, προκαλώντας υπερπροσφορά δολαρίων.
Αυτό θα αυξήσει τις πληθωριστικές πιέσεις στο εσωτερικό καθώς η αξία του νομίσματος θα συνεχίσει να μειώνεται.
Στο χειρότερο σενάριο, το δολάριο θα μπορούσε να καταρρεύσει εντελώς, οδηγώντας σε υπερπληθωρισμό και σε κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών