Τα κέρδη του χρυσού και η απώλεια ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Οικονομία καθιστούν αυτό το αφήγημα της ελίτ των Βρυξελλών... συνταγή οικονομικής αυτοκτονίας...
Η ευρωπαϊκή ελίτ εσχάτως διατυπώνει την υπερφίαλη φιλοδοξία ότι το ευρώ θα επωφεληθεί από την πτώση της ισχύος του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος.
Πουλάνε το παραμύθι αυτό βεβαίως για να επιβάλλουν τον αυτοκτονικό γεωπολιτικό προσανατολισμό κατά της Ρωσίας, την απίστευτη λιτότητα που θα φέρει το πρόγραμμα για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης και επίσης προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις θυελλώδεις κοινωνικές που θα ξεσπάσουν με τους επόμενους λογαριασμούς ενάργειας τον ερχόμενο χειμώνα.
Αυτό που θέλουν είναι να παγιώσουν και να ενισχύσουν το σύστημα εξουσίας τους εις βάρος των συμφερόντων των ευρωπαϊκών λαών.
Η φιλοδοξία αυτή δεν λαμβάνει υπόψη της σε καμία περίπτωση τον θεμελιακό μετασχηματισμό που υφίσταται το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό και εμπορικό σύστημα και σε καμία περίπτωση δεν στηρίζεται στα αντικειμενικά δεδομένα:
(α) Τις διαρθρωτικές αδυναμίες του ευρωσυστήματος που εκφράστηκαν στην κρίση χρέους του 2010 που πρωταγωνίστησε η Ελλάδα – η ανακύκλωση των εμπορικών ελλειμμάτων του Νότου σε πλεονάσματα του Βορρά.
Το φρένο στη γερμανική οικονομική ατμομηχανή και η υπερχρέωση της Γαλλίας δεν προοιωνίζονται καμία θετική εξέλιξη, δεδομένου του σταθερά υψηλού ενεργειακού κόστους εξαιτίας της «απεξάρτησης» από τη Ρωσία.
(β) Την αδυναμία υποκατάστασης της αμερικανικής αγοράς. Οι ΗΠΑ αποτελούν τον παγκόσμιο καταναλωτή ύστατης ανάγκης μεταπολεμικά από την εποχή του σχεδίου Marshall.
Οι καταναλωτικές δαπάνες στις ΗΠΑ αυξήθηκαν σε 16.321,10 δισεκατομμύρια δολάρια το πρώτο τρίμηνο του 2025 από 16.273,20 δισεκατομμύρια δολάρια το τέταρτο τρίμηνο του 2024. Οι καταναλωτικές δαπάνες στις ΗΠΑ ανήλθαν κατά μέσο όρο σε 6.662,57 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ από το 1947 έως το 2025, φτάνοντας στο ιστορικό υψηλό των 16.321,10 δισεκατομμυρίων δολαρίων το πρώτο τρίμηνο του 2025 και στο ιστορικό χαμηλό των 1.351,40 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ το πρώτο τρίμηνο του 1947, σύμφωνα με το Γραφείο Οικονομικής Ανάλυσης του Υπουργείου Οικονομικών.
(γ) Η αποδυνάμωση του γεωπολιτικού ρόλου της Ευρώπης όπως φάνηκε από το Ουκρανικό δεν δίνει κανένα εχέγγυο για την ανάδειξή της σε κέντρο οικονομικής ισχύος και δεν δίνει κανένα κίνητρο στους επενδυτές να υποκαταστήσουν το δολάριο με το ευρώ.
(δ) Χώρες με χαμηλή ανταγωνιστικότητα και υπερχρεωμένες όπως η Ελλάδα όπου οι εισαγωγές αντιστοιχούν στο 1/3 των εξαγωγών (το μείζων πρόβλημα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ) θα οδηγηθούν σε αδιέξοδο με ταχεία επιδείνωση της δημοσιονομικής τους θέσης ενώ η ικανότητα εξυπηρέτησης του χρέους θα τεθεί εν αμφιβόλω.
Ακόμη και σε οικονομίες με υψηλή ανταγωνιστικότητα που θα μπορούν να πουλήσουν τα ακριβά προϊόντα τους στις ΗΠΑ, οι συνέπειες όσον αφορά την κοινωνική συνοχή θα είναι δριμείες καθώς τα ασφαλιστικά συστήματα θα υποστούν περαιτέρω πιέσεις πέραν αύξησης των αμυντικών δαπανών.
Το αφήγημα για το σκληρό ευρώ
Παράθυρο ευκαιρίας για το ευρώ θα μπορούσε να ανοίξει η πτώση της εμπιστοσύνης στο δολάριο, όπως δηλώνουν ανοιχτά οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εν μέσω των αναταραχών που έχουν προκαλέσει στα αμερικανικά assets τα μέτρα του Donald Trump.
Το δολάριο είναι το μεγαλύτερο αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο, εκπροσωπώντας περίπου το 60% του συνόλου των συναλλαγματικών αποθεμάτων, και παίζει σημαντικό ρόλο στο εμπόριο, ενώ χρησιμοποιείται και για τη σταθερή ισοτιμία άλλων νομισμάτων, όπως το δολάριο του Χονγκ Κονγκ και το ριάλ της Σαουδικής Αραβίας.
Στη δεύτερη θέση, με μεγάλη διαφορά, βρίσκεται το ευρώ, το οποίο αποτελεί περίπου το 20% των αποθεματικών σε ξένο νόμισμα.
Ο δείκτης του δολαρίου, που παρακολουθεί την ισοτιμία έναντι ενός «καλαθιού» μεγάλων νομισμάτων – έχει υποχωρήσει παραπάνω από 8% το 2025.
Η επικεφαλής της ΕΚΤ, Christine Lagarde, δήλωσε πρόσφατά ότι η μεταβαλλόμενη γεωπολιτική σκηνή που προκαλεί αυτές τις κινήσεις προσφέρει στους Ευρωπαίους αξιωματούχους μία ευκαιρία να τονώσουν το status του ευρώ.
«Η πολυμερής συνεργασία αντικαθίσταται από μία λογική zero sum και από αμφίπλευρα παιχνίδια ισχύος», υπογράμμισε
«Επικρατεί αβεβαιότητα ακόμα και για τον ακρογωνιαίο λίθο του συστήματος: τον κυρίαρχο ρόλο του αμερικανικού δολαρίου», συμπλήρωσε.
Σύμφωνα με την ίδια, θα μπορούσε έτσι «να ανοίξει το παράθυρο, ώστε το ευρώ να παίξει σπουδαιότερο διεθνή ρόλο». Βέβαια, παραδέχθηκε, δεν εγγυάται κανείς ότι αυτό το χάσμα μπορεί να κλείσει, αλλά σε κάθε περίπτωση, το ευρωπαϊκό νόμισμα έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει μεγαλύτερη επιρροή διεθνώς, εφόσον υιοθετηθεί η σωστή πολιτική.
Aν το ευρώ αποκτούσε μεγαλύτερο ποσοστό στα παγκόσμια αποθεματικά, τα οφέλη για την Ευρώπη θα ήταν σημαντικά.
Σύμφωνα με τη Lagarde, θα μειώνονταν τα κόστη δανεισμού για τις κυβερνήσεις, η νομισματική πολιτική θα μπορούσε να απεξαρτηθεί από τις διεθνείς εξελίξεις και η Ευρώπη θα ήταν θωρακισμένη από δασμούς και άλλα τέτοιου είδους μέτρα. «Εν ολίγοις, θα επέτρεπε στην Ευρώπη να ελέγξει καλύτερα τη δική της μοίρα», είπε η Lagarde.
Μειώνεται η εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ
Επίσης η Isabel Schnabel, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, δήλωσε ότι η Ευρωζώνη θα μπορούσε να μετατραπεί σε προτιμητέο ασφαλές καταφύγιο για τους διεθνείς επενδυτές, όσο εφαρμόζονται οι πολιτικές του Trump, προσφέροντας στην περιοχή «μία ιστορική ευκαιρία να προάγουμε τον διεθνή ρόλο του ευρώ».
Στο ίδιο κλίμα κινήθηκε και ο ελληνας κεντρικός τραπεζίτης Γιάννης Στουρνάρας.
Η απροθυμία των επενδυτών να τοποθετήσουν κεφάλαια σε ομοσπονδιακά ομόλογα των ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα κρίσιμο στοιχείο.
«Αυτό έχει καταλυτική επίδραση στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς τα αμερικανικά ομόλογα, ως παγκόσμιοι τίτλοι αναφοράς, αποτελούν τη βάση για την αποτίμηση των μετοχών και των ομολόγων διεθνώς», εξήγησε ο Στουρνάρας.
Εντελώς διαφορετική είναι η κατάσταση στην Ευρώπη: «Το ευρώ υποστηρίζεται από μια πολιτικά ανεξάρτητη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που έχει πρωταρχικό σκοπό τη σταθερότητα των τιμών και έχει αποδείξει την αξιοπιστία της υπό δυσμενείς συνθήκες και εξωτερικούς κλυδωνισμούς», τόνισε ο Στουρνάρας και πρόσθεσε ότι, προκειμένου να ενισχυθεί περαιτέρω η εμπιστοσύνη στο ευρώ, η ΕΕ πρέπει να ολοκληρώσει την τραπεζική ένωση, να προωθήσει την ένωση κεφαλαιαγορών και να εργαστεί προς την κατεύθυνση ενός κοινού συστήματος δημοσιονομικής διαχείρισης (common fiscal capacity).
«Το καλό νέο είναι ότι έχουμε σχέδιο», δήλωσε ο κ. Στουρνάρας.
Η ΕΕ αρχίζει να εφαρμόζει προτάσεις για την προώθηση της ενιαίας αγοράς και την αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. Και αυτά πρέπει να ολοκληρωθούν εντός καθορισμένου χρονοδιαγράμματος, ιδανικά εντός δύο ετών.
Σύμφωνα με τον Στουρνάρα, η Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στη διοχέτευση αποταμιευτικών πόρων σε παραγωγικές επενδύσεις.
Για την ενίσχυση του ρόλου του ευρώ, είναι κρίσιμο η Ευρώπη να μπορέσει να προσφέρει ένα κοινό ασφαλές περιουσιακό στοιχείο, «ένα οιονεί κρατικό ομόλογο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο», υποστήριξε ο κ. Στουρνάρας.
Δεν χριεάζεται βέβαια να πούμε πως ο κοινός δανεισμός - πέραν της στήρικης των αμυντικών δαπανών, που θα οφελήσει της αμερικανικές εταιρείες - δεν θα γίνει ποτέ δεκτός απο τη Γερμανίας γιατί είναι μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες με την καλύτερη σχέση χρέους/AEΠ, και αυτό διευκολύνει το φθηνό δανεισμό.
Και η πραγματικότητα…
Αλλοι αναλυτές είναι πιο απαισιόδοξοι σε ό,τι αφορά τις προοπτικές του ευρώ.
Ο Aaron Hill, επικεφαλής αναλυτής αγοράς στην FP Markets είπε ότι η κυριαρχία του δολαρίου παραμένει ανυπέρβλητη.
«Το ευρώ, παρότι στηρίζεται από το σημαντικό οικονομικό βάρος της Ε.Ε., αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις. Ο πολιτικός κατακερματισμός ανάμεσα στα κράτη-μέλη και η εξάρτηση από τα πλαίσια ασφαλείας των ΗΠΑ περιορίζουν την παγκόσμια επιρροή του», είπε στο CNBC.
«Ενώ η άνοδος του αμερικανικού χρέους και οι μεταβολές στις παγκόσμιες συμμαχίες δικαιολογούν τις αμφιβολίες, το ευρώ δεν έχει την αναγκαία συνοχή και εμβέλεια να θέσει υπό αμφισβήτηση την υπεροχή του δολαρίου στο εγγύς μέλλον», κατέληξε.
Η άνοδος του χρυσού ως παγκόσμιου αποθεματικού (και όχι του ευρώ)
Προς επίρρωση των παραπάνω, ο χρυσός έχει ξεπεράσει το ευρώ ως το δεύτερο σημαντικότερο αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο στον κόσμο για τις κεντρικές τράπεζες, λόγω των αγορών ρεκόρ και των αυξανόμενων τιμών, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Ο χρυσός αντιπροσώπευε το 20% των παγκόσμιων επίσημων αποθεματικών πέρυσι, ξεπερνώντας το 16% του ευρώ και δεύτερο μόνο μετά το δολάριο ΗΠΑ στο 46%, σύμφωνα με στοιχεία έκθεσης της ΕΚΤ που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη 11 Ιουνίου 2025.
«Οι κεντρικές τράπεζες συνέχισαν να συσσωρεύουν χρυσό με ρυθμό ρεκόρ», έγραψε η ΕΚΤ, προσθέτοντας ότι οι κεντρικές τράπεζες για τρίτη συνεχόμενη χρονιά απέκτησαν περισσότερους από 1.000 τόνους χρυσού το 2024, το ένα πέμπτο της συνολικής παγκόσμιας ετήσιας παραγωγής και το διπλάσιο της ετήσιας ποσότητας στη δεκαετία του 2010.
Το απόθεμα χρυσού που κατέχουν οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως πλησιάζει τα ιστορικά υψηλά της μεταπολεμικής εποχής του Bretton Woods.
Μέχρι το 1971, οι παγκόσμιες συναλλαγματικές ισοτιμίες ήταν σταθερές στο δολάριο, το οποίο με τη σειρά του μπορούσε να μετατραπεί σε χρυσό με σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία (πρόκειται για τον κανόνα του χρυσού.
Τα αποθέματα χρυσού των κεντρικών τραπεζών, τα οποία κορυφώθηκαν στους 38.000 τόνους στα μέσα της δεκαετίας του 1960, αυξήθηκαν ξανά φτάνοντας τους 36.000 τόνους το 2024, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΚΤ.
«Οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως κατέχουν πλέον σχεδόν τόσο χρυσό όσο κατείχαν το 1965», ανέφερε η έκθεση της ΕΚΤ.
Οι μεγάλοι αγοραστές πέρυσι περιλάμβαναν την Ινδία, την Κίνα, την Τουρκία και την Πολωνία, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού.
Η αύξηση της τιμής του χρυσού κατά 30% πέρυσι ήταν ένας παράγοντας πίσω από την αύξηση του μεριδίου του χρυσού στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα.
Από την αρχή του έτους, η τιμή του χρυσού έχει αυξηθεί κατά 27%, φτάνοντας στο ιστορικό υψηλό των 3.500 δολαρίων ανά ουγγιά.
«Αυτό το απόθεμα, μαζί με τις υψηλές τιμές, κατέστησε τον χρυσό το δεύτερο μεγαλύτερο παγκόσμιο αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο σε τιμές αγοράς το 2024 - μετά το δολάριο ΗΠΑ», ανέφερε η ΕΚΤ.
Ενώ ο χρυσός δεν φέρει τόκους και η αποθήκευσή του είναι δαπανηρή, θεωρείται από τους επενδυτές παγκοσμίως ως το απόλυτο ασφαλές περιουσιακό στοιχείο με υψηλή ρευστότητα και δεν εκτίθεται ούτε σε κίνδυνο αντισυμβαλλομένου ούτε σε κυρώσεις.
Ο κίτρινος πυρετός των κεντρικών τραπεζών
Τα τελευταία χρόνια, οι κεντρικές τράπεζες προσπαθούν επίσης να διαφοροποιηθούν μακριά από το δολάριο ΗΠΑ εν μέσω ανησυχιών για γεωπολιτική αστάθεια και επίπεδα χρέους των ΗΠΑ.
Η τάση αποδολαριοποίησης επιταχύνθηκε, ιδίως μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όταν οι ΗΠΑ στόχευσαν την πρόσβαση της Ρωσίας στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
«Η ζήτηση χρυσού για νομισματικά αποθέματα αυξήθηκε απότομα μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 και παρέμεινε υψηλή», ανέφερε η έκθεση της ΕΚΤ, προσθέτοντας ότι οι αγορές χρυσού φαίνεται να θεωρούνται ως αντιστάθμιση έναντι κυρώσεων, όπως η δέσμευση χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων.
«Σε πέντε από τις 10 μεγαλύτερες ετήσιες αυξήσεις του μεριδίου του χρυσού στα συναλλαγματικά αποθέματα από το 1999, οι εμπλεκόμενες χώρες αντιμετώπισαν κυρώσεις το ίδιο έτος ή το προηγούμενο έτος», έδειξε η ανάλυση της κεντρικής τράπεζας, προσθέτοντας ότι «οι χώρες που βρίσκονται γεωπολιτικά κοντά στην Κίνα και τη Ρωσία» συσσώρευσαν χρυσό περισσότερο από άλλες τα τελευταία τρία χρόνια.
Μια έρευνα μεταξύ 57 κεντρικών τραπεζών που κατείχαν χρυσό πέρυσι αποκάλυψε επίσης ότι οι ανησυχίες για τις κυρώσεις, οι αναμενόμενες αλλαγές στο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα και η επιθυμία για μείωση της εξάρτησης από το δολάριο ΗΠΑ ήταν οι κινητήριες δυνάμεις στις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Επιπλέον, ενώ ο χρυσός ιστορικά γινόταν φθηνότερος όταν αυξάνονταν οι πραγματικές αποδόσεις άλλων περιουσιακών στοιχείων, αυτή η μακροχρόνια συσχέτιση έχει διασπαστεί από τις αρχές του 2022, με τους επενδυτές να στρέφονται στον χρυσό ως αντιστάθμιση έναντι του πολιτικού κινδύνου παρά ως αντιστάθμιση έναντι του πληθωρισμού.
Η ΕΚΤ σημείωσε ότι η προσφορά χρυσού τις τελευταίες δεκαετίες αυξήθηκε σε περιόδους υψηλών τιμών: «Αν η ιστορία είναι κάποιος οδηγός, οι περαιτέρω αυξήσεις στην επίσημη ζήτηση για αποθέματα χρυσού μπορεί επίσης να υποστηρίξουν περαιτέρω αύξηση της παγκόσμιας προσφοράς χρυσού».
Ενώ οι ΗΠΑ προχωρούν μέσω του δασμολογικού πολέμου και του αδύναμου δολαρίου σε ανάταξη του παραγωγικού του μοντέλου, η Ευρώπη οδηγείται σε οικονομική αυτοχειρία με τους κινδύνους να κατανέμονται ανισομερώς στα πιο αδύναμα μέλη της ζώνης του ευρώ όπως η Ελλάδα.
www.bankingnews.gr
Πουλάνε το παραμύθι αυτό βεβαίως για να επιβάλλουν τον αυτοκτονικό γεωπολιτικό προσανατολισμό κατά της Ρωσίας, την απίστευτη λιτότητα που θα φέρει το πρόγραμμα για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης και επίσης προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις θυελλώδεις κοινωνικές που θα ξεσπάσουν με τους επόμενους λογαριασμούς ενάργειας τον ερχόμενο χειμώνα.
Αυτό που θέλουν είναι να παγιώσουν και να ενισχύσουν το σύστημα εξουσίας τους εις βάρος των συμφερόντων των ευρωπαϊκών λαών.
Η φιλοδοξία αυτή δεν λαμβάνει υπόψη της σε καμία περίπτωση τον θεμελιακό μετασχηματισμό που υφίσταται το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό και εμπορικό σύστημα και σε καμία περίπτωση δεν στηρίζεται στα αντικειμενικά δεδομένα:
(α) Τις διαρθρωτικές αδυναμίες του ευρωσυστήματος που εκφράστηκαν στην κρίση χρέους του 2010 που πρωταγωνίστησε η Ελλάδα – η ανακύκλωση των εμπορικών ελλειμμάτων του Νότου σε πλεονάσματα του Βορρά.
Το φρένο στη γερμανική οικονομική ατμομηχανή και η υπερχρέωση της Γαλλίας δεν προοιωνίζονται καμία θετική εξέλιξη, δεδομένου του σταθερά υψηλού ενεργειακού κόστους εξαιτίας της «απεξάρτησης» από τη Ρωσία.
(β) Την αδυναμία υποκατάστασης της αμερικανικής αγοράς. Οι ΗΠΑ αποτελούν τον παγκόσμιο καταναλωτή ύστατης ανάγκης μεταπολεμικά από την εποχή του σχεδίου Marshall.
Οι καταναλωτικές δαπάνες στις ΗΠΑ αυξήθηκαν σε 16.321,10 δισεκατομμύρια δολάρια το πρώτο τρίμηνο του 2025 από 16.273,20 δισεκατομμύρια δολάρια το τέταρτο τρίμηνο του 2024. Οι καταναλωτικές δαπάνες στις ΗΠΑ ανήλθαν κατά μέσο όρο σε 6.662,57 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ από το 1947 έως το 2025, φτάνοντας στο ιστορικό υψηλό των 16.321,10 δισεκατομμυρίων δολαρίων το πρώτο τρίμηνο του 2025 και στο ιστορικό χαμηλό των 1.351,40 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ το πρώτο τρίμηνο του 1947, σύμφωνα με το Γραφείο Οικονομικής Ανάλυσης του Υπουργείου Οικονομικών.
(γ) Η αποδυνάμωση του γεωπολιτικού ρόλου της Ευρώπης όπως φάνηκε από το Ουκρανικό δεν δίνει κανένα εχέγγυο για την ανάδειξή της σε κέντρο οικονομικής ισχύος και δεν δίνει κανένα κίνητρο στους επενδυτές να υποκαταστήσουν το δολάριο με το ευρώ.
(δ) Χώρες με χαμηλή ανταγωνιστικότητα και υπερχρεωμένες όπως η Ελλάδα όπου οι εισαγωγές αντιστοιχούν στο 1/3 των εξαγωγών (το μείζων πρόβλημα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ) θα οδηγηθούν σε αδιέξοδο με ταχεία επιδείνωση της δημοσιονομικής τους θέσης ενώ η ικανότητα εξυπηρέτησης του χρέους θα τεθεί εν αμφιβόλω.
Ακόμη και σε οικονομίες με υψηλή ανταγωνιστικότητα που θα μπορούν να πουλήσουν τα ακριβά προϊόντα τους στις ΗΠΑ, οι συνέπειες όσον αφορά την κοινωνική συνοχή θα είναι δριμείες καθώς τα ασφαλιστικά συστήματα θα υποστούν περαιτέρω πιέσεις πέραν αύξησης των αμυντικών δαπανών.
Το αφήγημα για το σκληρό ευρώ
Παράθυρο ευκαιρίας για το ευρώ θα μπορούσε να ανοίξει η πτώση της εμπιστοσύνης στο δολάριο, όπως δηλώνουν ανοιχτά οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εν μέσω των αναταραχών που έχουν προκαλέσει στα αμερικανικά assets τα μέτρα του Donald Trump.
Το δολάριο είναι το μεγαλύτερο αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο, εκπροσωπώντας περίπου το 60% του συνόλου των συναλλαγματικών αποθεμάτων, και παίζει σημαντικό ρόλο στο εμπόριο, ενώ χρησιμοποιείται και για τη σταθερή ισοτιμία άλλων νομισμάτων, όπως το δολάριο του Χονγκ Κονγκ και το ριάλ της Σαουδικής Αραβίας.
Στη δεύτερη θέση, με μεγάλη διαφορά, βρίσκεται το ευρώ, το οποίο αποτελεί περίπου το 20% των αποθεματικών σε ξένο νόμισμα.
Ο δείκτης του δολαρίου, που παρακολουθεί την ισοτιμία έναντι ενός «καλαθιού» μεγάλων νομισμάτων – έχει υποχωρήσει παραπάνω από 8% το 2025.
Η επικεφαλής της ΕΚΤ, Christine Lagarde, δήλωσε πρόσφατά ότι η μεταβαλλόμενη γεωπολιτική σκηνή που προκαλεί αυτές τις κινήσεις προσφέρει στους Ευρωπαίους αξιωματούχους μία ευκαιρία να τονώσουν το status του ευρώ.
«Η πολυμερής συνεργασία αντικαθίσταται από μία λογική zero sum και από αμφίπλευρα παιχνίδια ισχύος», υπογράμμισε
«Επικρατεί αβεβαιότητα ακόμα και για τον ακρογωνιαίο λίθο του συστήματος: τον κυρίαρχο ρόλο του αμερικανικού δολαρίου», συμπλήρωσε.
Σύμφωνα με την ίδια, θα μπορούσε έτσι «να ανοίξει το παράθυρο, ώστε το ευρώ να παίξει σπουδαιότερο διεθνή ρόλο». Βέβαια, παραδέχθηκε, δεν εγγυάται κανείς ότι αυτό το χάσμα μπορεί να κλείσει, αλλά σε κάθε περίπτωση, το ευρωπαϊκό νόμισμα έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει μεγαλύτερη επιρροή διεθνώς, εφόσον υιοθετηθεί η σωστή πολιτική.
Aν το ευρώ αποκτούσε μεγαλύτερο ποσοστό στα παγκόσμια αποθεματικά, τα οφέλη για την Ευρώπη θα ήταν σημαντικά.
Σύμφωνα με τη Lagarde, θα μειώνονταν τα κόστη δανεισμού για τις κυβερνήσεις, η νομισματική πολιτική θα μπορούσε να απεξαρτηθεί από τις διεθνείς εξελίξεις και η Ευρώπη θα ήταν θωρακισμένη από δασμούς και άλλα τέτοιου είδους μέτρα. «Εν ολίγοις, θα επέτρεπε στην Ευρώπη να ελέγξει καλύτερα τη δική της μοίρα», είπε η Lagarde.
Μειώνεται η εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ
Επίσης η Isabel Schnabel, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, δήλωσε ότι η Ευρωζώνη θα μπορούσε να μετατραπεί σε προτιμητέο ασφαλές καταφύγιο για τους διεθνείς επενδυτές, όσο εφαρμόζονται οι πολιτικές του Trump, προσφέροντας στην περιοχή «μία ιστορική ευκαιρία να προάγουμε τον διεθνή ρόλο του ευρώ».
Στο ίδιο κλίμα κινήθηκε και ο ελληνας κεντρικός τραπεζίτης Γιάννης Στουρνάρας.
Η απροθυμία των επενδυτών να τοποθετήσουν κεφάλαια σε ομοσπονδιακά ομόλογα των ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα κρίσιμο στοιχείο.
«Αυτό έχει καταλυτική επίδραση στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς τα αμερικανικά ομόλογα, ως παγκόσμιοι τίτλοι αναφοράς, αποτελούν τη βάση για την αποτίμηση των μετοχών και των ομολόγων διεθνώς», εξήγησε ο Στουρνάρας.
Εντελώς διαφορετική είναι η κατάσταση στην Ευρώπη: «Το ευρώ υποστηρίζεται από μια πολιτικά ανεξάρτητη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που έχει πρωταρχικό σκοπό τη σταθερότητα των τιμών και έχει αποδείξει την αξιοπιστία της υπό δυσμενείς συνθήκες και εξωτερικούς κλυδωνισμούς», τόνισε ο Στουρνάρας και πρόσθεσε ότι, προκειμένου να ενισχυθεί περαιτέρω η εμπιστοσύνη στο ευρώ, η ΕΕ πρέπει να ολοκληρώσει την τραπεζική ένωση, να προωθήσει την ένωση κεφαλαιαγορών και να εργαστεί προς την κατεύθυνση ενός κοινού συστήματος δημοσιονομικής διαχείρισης (common fiscal capacity).
«Το καλό νέο είναι ότι έχουμε σχέδιο», δήλωσε ο κ. Στουρνάρας.
Η ΕΕ αρχίζει να εφαρμόζει προτάσεις για την προώθηση της ενιαίας αγοράς και την αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. Και αυτά πρέπει να ολοκληρωθούν εντός καθορισμένου χρονοδιαγράμματος, ιδανικά εντός δύο ετών.
Σύμφωνα με τον Στουρνάρα, η Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στη διοχέτευση αποταμιευτικών πόρων σε παραγωγικές επενδύσεις.
Για την ενίσχυση του ρόλου του ευρώ, είναι κρίσιμο η Ευρώπη να μπορέσει να προσφέρει ένα κοινό ασφαλές περιουσιακό στοιχείο, «ένα οιονεί κρατικό ομόλογο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο», υποστήριξε ο κ. Στουρνάρας.
Δεν χριεάζεται βέβαια να πούμε πως ο κοινός δανεισμός - πέραν της στήρικης των αμυντικών δαπανών, που θα οφελήσει της αμερικανικές εταιρείες - δεν θα γίνει ποτέ δεκτός απο τη Γερμανίας γιατί είναι μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες με την καλύτερη σχέση χρέους/AEΠ, και αυτό διευκολύνει το φθηνό δανεισμό.
Και η πραγματικότητα…
Αλλοι αναλυτές είναι πιο απαισιόδοξοι σε ό,τι αφορά τις προοπτικές του ευρώ.
Ο Aaron Hill, επικεφαλής αναλυτής αγοράς στην FP Markets είπε ότι η κυριαρχία του δολαρίου παραμένει ανυπέρβλητη.
«Το ευρώ, παρότι στηρίζεται από το σημαντικό οικονομικό βάρος της Ε.Ε., αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις. Ο πολιτικός κατακερματισμός ανάμεσα στα κράτη-μέλη και η εξάρτηση από τα πλαίσια ασφαλείας των ΗΠΑ περιορίζουν την παγκόσμια επιρροή του», είπε στο CNBC.
«Ενώ η άνοδος του αμερικανικού χρέους και οι μεταβολές στις παγκόσμιες συμμαχίες δικαιολογούν τις αμφιβολίες, το ευρώ δεν έχει την αναγκαία συνοχή και εμβέλεια να θέσει υπό αμφισβήτηση την υπεροχή του δολαρίου στο εγγύς μέλλον», κατέληξε.
Η άνοδος του χρυσού ως παγκόσμιου αποθεματικού (και όχι του ευρώ)
Προς επίρρωση των παραπάνω, ο χρυσός έχει ξεπεράσει το ευρώ ως το δεύτερο σημαντικότερο αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο στον κόσμο για τις κεντρικές τράπεζες, λόγω των αγορών ρεκόρ και των αυξανόμενων τιμών, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Ο χρυσός αντιπροσώπευε το 20% των παγκόσμιων επίσημων αποθεματικών πέρυσι, ξεπερνώντας το 16% του ευρώ και δεύτερο μόνο μετά το δολάριο ΗΠΑ στο 46%, σύμφωνα με στοιχεία έκθεσης της ΕΚΤ που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη 11 Ιουνίου 2025.
«Οι κεντρικές τράπεζες συνέχισαν να συσσωρεύουν χρυσό με ρυθμό ρεκόρ», έγραψε η ΕΚΤ, προσθέτοντας ότι οι κεντρικές τράπεζες για τρίτη συνεχόμενη χρονιά απέκτησαν περισσότερους από 1.000 τόνους χρυσού το 2024, το ένα πέμπτο της συνολικής παγκόσμιας ετήσιας παραγωγής και το διπλάσιο της ετήσιας ποσότητας στη δεκαετία του 2010.
Το απόθεμα χρυσού που κατέχουν οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως πλησιάζει τα ιστορικά υψηλά της μεταπολεμικής εποχής του Bretton Woods.
Μέχρι το 1971, οι παγκόσμιες συναλλαγματικές ισοτιμίες ήταν σταθερές στο δολάριο, το οποίο με τη σειρά του μπορούσε να μετατραπεί σε χρυσό με σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία (πρόκειται για τον κανόνα του χρυσού.
Τα αποθέματα χρυσού των κεντρικών τραπεζών, τα οποία κορυφώθηκαν στους 38.000 τόνους στα μέσα της δεκαετίας του 1960, αυξήθηκαν ξανά φτάνοντας τους 36.000 τόνους το 2024, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΚΤ.
«Οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως κατέχουν πλέον σχεδόν τόσο χρυσό όσο κατείχαν το 1965», ανέφερε η έκθεση της ΕΚΤ.
Οι μεγάλοι αγοραστές πέρυσι περιλάμβαναν την Ινδία, την Κίνα, την Τουρκία και την Πολωνία, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού.
Η αύξηση της τιμής του χρυσού κατά 30% πέρυσι ήταν ένας παράγοντας πίσω από την αύξηση του μεριδίου του χρυσού στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα.
Από την αρχή του έτους, η τιμή του χρυσού έχει αυξηθεί κατά 27%, φτάνοντας στο ιστορικό υψηλό των 3.500 δολαρίων ανά ουγγιά.
«Αυτό το απόθεμα, μαζί με τις υψηλές τιμές, κατέστησε τον χρυσό το δεύτερο μεγαλύτερο παγκόσμιο αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο σε τιμές αγοράς το 2024 - μετά το δολάριο ΗΠΑ», ανέφερε η ΕΚΤ.
Ενώ ο χρυσός δεν φέρει τόκους και η αποθήκευσή του είναι δαπανηρή, θεωρείται από τους επενδυτές παγκοσμίως ως το απόλυτο ασφαλές περιουσιακό στοιχείο με υψηλή ρευστότητα και δεν εκτίθεται ούτε σε κίνδυνο αντισυμβαλλομένου ούτε σε κυρώσεις.
Ο κίτρινος πυρετός των κεντρικών τραπεζών
Τα τελευταία χρόνια, οι κεντρικές τράπεζες προσπαθούν επίσης να διαφοροποιηθούν μακριά από το δολάριο ΗΠΑ εν μέσω ανησυχιών για γεωπολιτική αστάθεια και επίπεδα χρέους των ΗΠΑ.
Η τάση αποδολαριοποίησης επιταχύνθηκε, ιδίως μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όταν οι ΗΠΑ στόχευσαν την πρόσβαση της Ρωσίας στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
«Η ζήτηση χρυσού για νομισματικά αποθέματα αυξήθηκε απότομα μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 και παρέμεινε υψηλή», ανέφερε η έκθεση της ΕΚΤ, προσθέτοντας ότι οι αγορές χρυσού φαίνεται να θεωρούνται ως αντιστάθμιση έναντι κυρώσεων, όπως η δέσμευση χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων.
«Σε πέντε από τις 10 μεγαλύτερες ετήσιες αυξήσεις του μεριδίου του χρυσού στα συναλλαγματικά αποθέματα από το 1999, οι εμπλεκόμενες χώρες αντιμετώπισαν κυρώσεις το ίδιο έτος ή το προηγούμενο έτος», έδειξε η ανάλυση της κεντρικής τράπεζας, προσθέτοντας ότι «οι χώρες που βρίσκονται γεωπολιτικά κοντά στην Κίνα και τη Ρωσία» συσσώρευσαν χρυσό περισσότερο από άλλες τα τελευταία τρία χρόνια.
Μια έρευνα μεταξύ 57 κεντρικών τραπεζών που κατείχαν χρυσό πέρυσι αποκάλυψε επίσης ότι οι ανησυχίες για τις κυρώσεις, οι αναμενόμενες αλλαγές στο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα και η επιθυμία για μείωση της εξάρτησης από το δολάριο ΗΠΑ ήταν οι κινητήριες δυνάμεις στις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Επιπλέον, ενώ ο χρυσός ιστορικά γινόταν φθηνότερος όταν αυξάνονταν οι πραγματικές αποδόσεις άλλων περιουσιακών στοιχείων, αυτή η μακροχρόνια συσχέτιση έχει διασπαστεί από τις αρχές του 2022, με τους επενδυτές να στρέφονται στον χρυσό ως αντιστάθμιση έναντι του πολιτικού κινδύνου παρά ως αντιστάθμιση έναντι του πληθωρισμού.
Η ΕΚΤ σημείωσε ότι η προσφορά χρυσού τις τελευταίες δεκαετίες αυξήθηκε σε περιόδους υψηλών τιμών: «Αν η ιστορία είναι κάποιος οδηγός, οι περαιτέρω αυξήσεις στην επίσημη ζήτηση για αποθέματα χρυσού μπορεί επίσης να υποστηρίξουν περαιτέρω αύξηση της παγκόσμιας προσφοράς χρυσού».
Ενώ οι ΗΠΑ προχωρούν μέσω του δασμολογικού πολέμου και του αδύναμου δολαρίου σε ανάταξη του παραγωγικού του μοντέλου, η Ευρώπη οδηγείται σε οικονομική αυτοχειρία με τους κινδύνους να κατανέμονται ανισομερώς στα πιο αδύναμα μέλη της ζώνης του ευρώ όπως η Ελλάδα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών