Moody’s, Trump και Fed: Μπορεί η Αμερική να αποφύγει τη δημοσιονομική κρίση των 37 τρισ. δολαρίων;
Τις τελευταίες ημέρες ακούσαμε κάποιες ανησυχητικές ειδήσεις.
Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s, για πρώτη φορά στην ιστορία από το 1917, υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών από Aaa σε Aa1.
Δεν το έκανε αυτό ούτε στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, oύτε στη Μεγάλη Ύφεση, ούτε μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ούτε επί Biden, όταν δανειστήκαμε 7 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αλλά το έκανε τώρα.
Την ίδια στιγμή, ο Jerome Powell, επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, αρνείται να μειώσει τα επιτόκια, παρότι υπάρχουν θετικά στοιχεία για την απασχόληση, τον πληθωρισμό, τα εταιρικά κέρδη.
Το ΑΕΠ φαίνεται πως θα αναθεωρηθεί προς τα πάνω και το ενεργειακό κόστος είναι χαμηλό.
Ωστόσο, το επιτόκιο της Fed παραμένει στο 4,25%-4,5%, με αποτέλεσμα τα ενυπόθηκα δάνεια να κυμαίνονται στο 6,5%-7%. Η αγορά ακινήτων επιβραδύνεται εξαιτίας αυτού.
Αυτό έχει εξοργίσει τον πρόεδρο Donald Trump, που βλέπει να συμβαίνουν όλα αυτά ενώ η προηγούμενη κυβέρνηση δανείστηκε 7 τρισ. δολάρια, ανεβάζοντας το εθνικό χρέος από τα 29 στα 37 τρισ. δολάρια, και άφησε τον Trump με τόκους ύψους 3 δισ. την ημέρα.
Γι’ αυτό πιέζει έντονα να μειωθεί αυτό το κόστος.
Τι έχει πετύχει ο Trump
Τι προσπαθεί, λοιπόν, να κάνει ο Trump; Και έχει αποτέλεσμα;
Είναι ο πρώτος πρόεδρος μετά τον Bill Clinton και τον πρόεδρο της Βουλής Newt Gingrich που μιλά για μείωση του ελλείμματος προϋπολογισμού των 2 τρισ., του εμπορικού ελλείμματος των 1,2 τρισ. και για αντιμετώπιση του εθνικού χρέους των 37 τρισ. Αλλά στην πράξη το πετυχαίνει;
Στα θετικά, υπάρχει το υπουργείο Αποτελεσματικότητας της Κυβέρνησης (DOGE). Στις πρώτες 100 μέρες έχει κάνει περικοπές περίπου 160 δισ. δολαρίων. Ενθαρρυντικό, εφόσον ισχύουν δύο πράγματα: αν μπορεί να διατηρήσει αυτό τον ρυθμό ώστε να φτάσουν τα 500 ή και 700 δισ. δολάρια, μειώνοντας το έλλειμμα κατά 25%-30%, και αν η κυβέρνηση Trump τηρήσει δημοσιονομική πειθαρχία.
Το πρόβλημα είναι διττό: παρότι λεκτικά αντιμετωπίζει το χρέος και το έλλειμμα, το λεγόμενο «μεγάλο, όμορφο νομοσχέδιο» που εξετάζεται είναι μεγάλο και θα πρέπει να περάσει, αλλιώς η κυβέρνηση θα ταπεινωθεί πλήρως.
Πρέπει να περάσει μέσω «συμφιλίωσης» (διαδικασία του Κογκρέσου), αλλά περιλαμβάνει σημαντικές αυξήσεις στον αμυντικό προϋπολογισμό –από μισθούς μέχρι αμυντικά συστήματα τύπου Iron Dome, περισσότερα drones (θετικό).
Επιπλέον, προβλέπονται περισσότερες επιδοτήσεις για τους αγρότες.
Και δεν γίνονται αρκετές περικοπές για να εξισορροπηθούν αυτές οι αυξήσεις.
Άρα, παρά τη συζήτηση για DOGE και δημοσιονομική σύνεση, το έλλειμμα ίσως να μην μειωθεί στην πράξη.
Κι αν δεν μειωθεί, η Fed δεν θα μειώσει τα επιτόκια. Κι αν δεν τα μειώσει, θα συνεχίσουμε να πληρώνουμε 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως σε τόκους. Αυτό μας σκοτώνει.
Πρέπει να το μειώσουμε. Ο Trump έχει δύο επιλογές: ή να περικόψει τον προϋπολογισμό, ή να αυξήσει τους φόρους, που θα στραγγαλίσει την οικονομία, ή να συνεχίσει τις φοροελαφρύνσεις και να ελπίζει σε δύο πράγματα: ότι οι φοροελαφρύνσεις θα τροφοδοτήσουν την οικονομία και ότι τα χαμηλά επιτόκια θα τη στηρίξουν.
Το ερώτημα τώρα είναι το εξής: η μείωση φόρων στα φιλοδωρήματα, στα επιδόματα κοινωνικής ασφάλισης, στους πρώτους ανταποκριτές —όλα όσα έχει αναφέρει ο Trump— είναι επεκτατικά μέτρα ή μήπως καλύτερο θα ήταν να δοθούν κίνητρα επενδύσεων με επιταχυνόμενες αποσβέσεις για επιχειρήσεις; Δεν γνωρίζουμε την απάντηση.
Αλλά ιστορικά κατανοούμε ότι, αν δεν μειώσεις το έλλειμμα και το εθνικό χρέος, και η κεντρική τράπεζα δεν ρίξει τα επιτόκια, θα βρεθείς σε κρίση.
Τρόποι αντιμετώπισης
Στην αρχαιότητα, από την Ελλάδα και τη Ρώμη, μέχρι τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση, υπήρχαν 3 τρόποι αντιμετώπισης του μη βιώσιμου χρέους, όλοι καταστροφικοί για τον πολιτισμό.
1. Πληρωμή με υποτιμημένο νόμισμα. Όπως έκανε η Δημοκρατία της Βαϊμάρης στη Γερμανία, πλήρωναν τα χρέη σε φτηνά μάρκα.
Αυτό συνέβαλε στην κατάρρευση και στη Μεγάλη Ύφεση. Μπορούμε να αποπληρώσουμε τα 37 τρισ. με υποτιμημένα δολάρια. Δεν είναι καλή επιλογή.
2. Κατάσχεση ιδιωτικού πλούτου. Έγινε πολλές φορές στην ιστορία. Καταστρέφει τη νομιμότητα της κυβέρνησης και κάνει τους ιδιώτες επενδυτές να κρύβουν τα χρήματά τους.
Βλέπουμε ήδη αριστερά οικονομικά έντυπα να γράφουν ότι ίσως οι «ολιγάρχες» να πάρουν κάποια «πίστωση» σε αντάλλαγμα για μέρος των 401(k) τους.
Αυτό ποτέ δεν λειτούργησε — ούτε στην Αθήνα, ούτε στη Ρώμη, ούτε στην Ιταλία της Αναγέννησης.
3. Διάγραφη χρέους. Το πιο δραστικό και καταστροφικό. Το δοκίμασαν χώρες στη Λατινική Αμερική. Απλά λες στους κατόχους ομολόγων: «Δεν θα σας πληρώσουμε πίσω. Ξεκινάμε από το μηδέν».
Ποιος θα αγόραζε ξανά αμερικανικά ομόλογα αν γινόταν αυτό;
Συμπέρασμα
Η κυβέρνηση Trump οφείλει να προχωρήσει σε πραγματικές περικοπές και να δείξει πρόοδο στη μείωση του ετήσιου ελλείμματος, και ακόμη σημαντικότερα, να διαθέτει μηχανισμούς για την ανάπτυξη της οικονομίας.
Κατά τ’ άλλα, υπάρχει αισιοδοξία στην κυβέρνηση ότι οι δασμοί θα αποφέρουν έσοδα και ίσως συμβάλουν στη μείωση του ελλείμματος. Δεν είμαστε βέβαιοι.
Μόνο 1%-3% των 5 τρισ. εσόδων του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού προέρχεται από δασμούς.
Ακόμη και με τους νέους μεγάλους δασμούς, μπορεί να συγκεντρωθεί 1 τρισ. σε 10 χρόνια, δηλαδή 100 δισ. ετησίως.
Από τα 5 τρισ. συνολικών εσόδων, αυτό είναι πολύ λίγο.
Αυτό στο οποίο πρέπει να βασιστούμε είναι: περικοπές, περικοπές, περικοπές.
Στόχος πρέπει να είναι ένας ισοσκελισμένος προϋπολογισμός και ανάπτυξη της οικονομίας με φοροελαφρύνσεις που ενθαρρύνουν επενδύσεις και οικονομική επέκταση.
www.bankingnews.gr
Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s, για πρώτη φορά στην ιστορία από το 1917, υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών από Aaa σε Aa1.
Δεν το έκανε αυτό ούτε στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, oύτε στη Μεγάλη Ύφεση, ούτε μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ούτε επί Biden, όταν δανειστήκαμε 7 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αλλά το έκανε τώρα.
Την ίδια στιγμή, ο Jerome Powell, επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, αρνείται να μειώσει τα επιτόκια, παρότι υπάρχουν θετικά στοιχεία για την απασχόληση, τον πληθωρισμό, τα εταιρικά κέρδη.
Το ΑΕΠ φαίνεται πως θα αναθεωρηθεί προς τα πάνω και το ενεργειακό κόστος είναι χαμηλό.
Ωστόσο, το επιτόκιο της Fed παραμένει στο 4,25%-4,5%, με αποτέλεσμα τα ενυπόθηκα δάνεια να κυμαίνονται στο 6,5%-7%. Η αγορά ακινήτων επιβραδύνεται εξαιτίας αυτού.
Αυτό έχει εξοργίσει τον πρόεδρο Donald Trump, που βλέπει να συμβαίνουν όλα αυτά ενώ η προηγούμενη κυβέρνηση δανείστηκε 7 τρισ. δολάρια, ανεβάζοντας το εθνικό χρέος από τα 29 στα 37 τρισ. δολάρια, και άφησε τον Trump με τόκους ύψους 3 δισ. την ημέρα.
Γι’ αυτό πιέζει έντονα να μειωθεί αυτό το κόστος.
Τι έχει πετύχει ο Trump
Τι προσπαθεί, λοιπόν, να κάνει ο Trump; Και έχει αποτέλεσμα;
Είναι ο πρώτος πρόεδρος μετά τον Bill Clinton και τον πρόεδρο της Βουλής Newt Gingrich που μιλά για μείωση του ελλείμματος προϋπολογισμού των 2 τρισ., του εμπορικού ελλείμματος των 1,2 τρισ. και για αντιμετώπιση του εθνικού χρέους των 37 τρισ. Αλλά στην πράξη το πετυχαίνει;
Στα θετικά, υπάρχει το υπουργείο Αποτελεσματικότητας της Κυβέρνησης (DOGE). Στις πρώτες 100 μέρες έχει κάνει περικοπές περίπου 160 δισ. δολαρίων. Ενθαρρυντικό, εφόσον ισχύουν δύο πράγματα: αν μπορεί να διατηρήσει αυτό τον ρυθμό ώστε να φτάσουν τα 500 ή και 700 δισ. δολάρια, μειώνοντας το έλλειμμα κατά 25%-30%, και αν η κυβέρνηση Trump τηρήσει δημοσιονομική πειθαρχία.
Το πρόβλημα είναι διττό: παρότι λεκτικά αντιμετωπίζει το χρέος και το έλλειμμα, το λεγόμενο «μεγάλο, όμορφο νομοσχέδιο» που εξετάζεται είναι μεγάλο και θα πρέπει να περάσει, αλλιώς η κυβέρνηση θα ταπεινωθεί πλήρως.
Πρέπει να περάσει μέσω «συμφιλίωσης» (διαδικασία του Κογκρέσου), αλλά περιλαμβάνει σημαντικές αυξήσεις στον αμυντικό προϋπολογισμό –από μισθούς μέχρι αμυντικά συστήματα τύπου Iron Dome, περισσότερα drones (θετικό).
Επιπλέον, προβλέπονται περισσότερες επιδοτήσεις για τους αγρότες.
Και δεν γίνονται αρκετές περικοπές για να εξισορροπηθούν αυτές οι αυξήσεις.
Άρα, παρά τη συζήτηση για DOGE και δημοσιονομική σύνεση, το έλλειμμα ίσως να μην μειωθεί στην πράξη.
Κι αν δεν μειωθεί, η Fed δεν θα μειώσει τα επιτόκια. Κι αν δεν τα μειώσει, θα συνεχίσουμε να πληρώνουμε 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως σε τόκους. Αυτό μας σκοτώνει.
Πρέπει να το μειώσουμε. Ο Trump έχει δύο επιλογές: ή να περικόψει τον προϋπολογισμό, ή να αυξήσει τους φόρους, που θα στραγγαλίσει την οικονομία, ή να συνεχίσει τις φοροελαφρύνσεις και να ελπίζει σε δύο πράγματα: ότι οι φοροελαφρύνσεις θα τροφοδοτήσουν την οικονομία και ότι τα χαμηλά επιτόκια θα τη στηρίξουν.
Το ερώτημα τώρα είναι το εξής: η μείωση φόρων στα φιλοδωρήματα, στα επιδόματα κοινωνικής ασφάλισης, στους πρώτους ανταποκριτές —όλα όσα έχει αναφέρει ο Trump— είναι επεκτατικά μέτρα ή μήπως καλύτερο θα ήταν να δοθούν κίνητρα επενδύσεων με επιταχυνόμενες αποσβέσεις για επιχειρήσεις; Δεν γνωρίζουμε την απάντηση.
Αλλά ιστορικά κατανοούμε ότι, αν δεν μειώσεις το έλλειμμα και το εθνικό χρέος, και η κεντρική τράπεζα δεν ρίξει τα επιτόκια, θα βρεθείς σε κρίση.
Τρόποι αντιμετώπισης
Στην αρχαιότητα, από την Ελλάδα και τη Ρώμη, μέχρι τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση, υπήρχαν 3 τρόποι αντιμετώπισης του μη βιώσιμου χρέους, όλοι καταστροφικοί για τον πολιτισμό.
1. Πληρωμή με υποτιμημένο νόμισμα. Όπως έκανε η Δημοκρατία της Βαϊμάρης στη Γερμανία, πλήρωναν τα χρέη σε φτηνά μάρκα.
Αυτό συνέβαλε στην κατάρρευση και στη Μεγάλη Ύφεση. Μπορούμε να αποπληρώσουμε τα 37 τρισ. με υποτιμημένα δολάρια. Δεν είναι καλή επιλογή.
2. Κατάσχεση ιδιωτικού πλούτου. Έγινε πολλές φορές στην ιστορία. Καταστρέφει τη νομιμότητα της κυβέρνησης και κάνει τους ιδιώτες επενδυτές να κρύβουν τα χρήματά τους.
Βλέπουμε ήδη αριστερά οικονομικά έντυπα να γράφουν ότι ίσως οι «ολιγάρχες» να πάρουν κάποια «πίστωση» σε αντάλλαγμα για μέρος των 401(k) τους.
Αυτό ποτέ δεν λειτούργησε — ούτε στην Αθήνα, ούτε στη Ρώμη, ούτε στην Ιταλία της Αναγέννησης.
3. Διάγραφη χρέους. Το πιο δραστικό και καταστροφικό. Το δοκίμασαν χώρες στη Λατινική Αμερική. Απλά λες στους κατόχους ομολόγων: «Δεν θα σας πληρώσουμε πίσω. Ξεκινάμε από το μηδέν».
Ποιος θα αγόραζε ξανά αμερικανικά ομόλογα αν γινόταν αυτό;
Συμπέρασμα
Η κυβέρνηση Trump οφείλει να προχωρήσει σε πραγματικές περικοπές και να δείξει πρόοδο στη μείωση του ετήσιου ελλείμματος, και ακόμη σημαντικότερα, να διαθέτει μηχανισμούς για την ανάπτυξη της οικονομίας.
Κατά τ’ άλλα, υπάρχει αισιοδοξία στην κυβέρνηση ότι οι δασμοί θα αποφέρουν έσοδα και ίσως συμβάλουν στη μείωση του ελλείμματος. Δεν είμαστε βέβαιοι.
Μόνο 1%-3% των 5 τρισ. εσόδων του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού προέρχεται από δασμούς.
Ακόμη και με τους νέους μεγάλους δασμούς, μπορεί να συγκεντρωθεί 1 τρισ. σε 10 χρόνια, δηλαδή 100 δισ. ετησίως.
Από τα 5 τρισ. συνολικών εσόδων, αυτό είναι πολύ λίγο.
Αυτό στο οποίο πρέπει να βασιστούμε είναι: περικοπές, περικοπές, περικοπές.
Στόχος πρέπει να είναι ένας ισοσκελισμένος προϋπολογισμός και ανάπτυξη της οικονομίας με φοροελαφρύνσεις που ενθαρρύνουν επενδύσεις και οικονομική επέκταση.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών