Το αποτέλεσμα θα κριθεί από το σχεδιασμό που θα μπορούσε να υπάρξει
Τις τέσσερις επιλογές ενός παράλληλου νομίσματος στην Ελλάδα παρουσιάζουν οι Biagio Bossone, πρόεδρος του Group of Lecce, και ο Marco Cattaneo, πρόεδρος του CPI Private Equity, σε ανάλυσή τους στην ιστοσελίδα του Voxeu, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι όλες οι επιλογές απαιτούν από το κράτος να μετατρέψει μελλοντικά φορολογικά έσοδα σε μια ικανότητα δαπανών για τους καταναλωτές.
Σύμφωνα με τους ίδιους, απουσία μιας συμφωνίας με τους πιστωτές, πολύ σύντομα η ελληνική κυβέρνηση θα ξεμείνει από ρευστό και μπορεί να χρεοκοπήσει.
Για να αποτραπεί μια τέτοια εξέλιξη, η Αθήνα θα μπορούσε να καταφύγει στην εισαγωγή κάποιου είδους νέου εγχώριου νομίσματος - παράλληλα με το ευρώ - ώστε η κυβέρνηση να είναι σε θέση να κάνει πληρωμές προς τους δημόσιους υπαλλήλους και τους συνταξιούχους, ενώ θα διαθέσει τα ευρώ που απαιτούνται για να πληρώσει τους πιστωτές της.
Η ΕΚΤ δεν έχει αρνηθεί αυτή τη δυνατότητα.
Πρόσφατα, πηγές της ΕΚΤ έχουν συζητήσει ανεπίσημα το θέμα, ενώ το εκτελεστικό μέλος του διοικητικού συμβουλίου Yves Mersch έχει αναφερθεί στην επιλογή του παράλληλου νομίσματος ως ένα από τα "ειδικά εργαλεία που οποιαδήποτε κυβέρνηση μπορεί να εξετάσει εάν δεν έχει άλλες επιλογές".
Είναι πραγματικά έτσι;
Ένα παράλληλο νόμισμα per se δεν θα εμπόδιζε τον κίνδυνο μιας άτακτης χρεοκοπίας για την Ελλάδα ούτε αυτόματα θα βοηθήσει να ανακάμψει η οικονομία από την ύφεση.
Ωστόσο, το αποτέλεσμα θα κριθεί από το σχεδιασμό που θα μπορούσε να υπάρξει.
Ποιες όμως επιλογές υπάρχουν;
Παράλληλο νόμισμα: IOUs
Ο οικονομολόγος John Cochrane (2015) θεωρεί ότι υπάρχει η δυνατότητα η ελληνική κυβέρνηση να εκδώσει ομόλογα μηδενικού τοκομεριδίου, μέσω των οποίων θα υπόσχεται να επιστρέψει στον κομιστή ισοδύναμο ποσό κάποια στιγμή στο μέλλον (IOUs).
Αυτά τα IOUs θα μπορούσαν να λάβουν τη μορφή χρεογράφων ή ηλεκτρονικές καταχωρήσεις σε τραπεζικούς λογαριασμούς, όπως ακριβώς και κάθε τύπος δανειακής υποχρέωσης.
Το IOUs θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την πληρωμή των μισθών του δημοσίου, των συντάξεων και των κοινωνικών μεταβιβάσεων, καθώς και για την ανακεφαλαιοποίηση ή τον δανεισμό των τραπεζών.
Είναι αβέβαιο πως θα συμπεριφέρονταν τα IOUs στο εμπόριο, αλλά αν η κυβέρνηση αποδεχθεί στην ονομαστική τους αξία για πληρωμές φόρων, η αποδοχή τους πιθανόν να ήταν επιτυχημένη, με κάποιο discount.
Κυρίως, το discount θα αντικατοπτρίζει τον κίνδυνο που η Ελλάδα αθετήσει τις υποχρεώσεις του νέου χρέους.
Η εισαγωγή των IOUs θα ισοδυναμούσε με τη δημιουργία ξεχωριστού ή διπλού νομίσματος που θα επιτρέψει στην Ελλάδα να μην αφήσει την Ευρωζώνη.
Όπως επισημαίνει ο Cochrane, στις σύγχρονες χρηματοπιστωτικές αγορές, μια χώρα δεν χρειάζεται να πρέπει να αλλάξει το νόμισμα, ενώ δεν χρειάζεται καν το δικαίωμα να τυπώσει χρήματα, αφού, μπορεί να ισχυριστεί ότι εκδίδει ομόλογα, που απλά μπορεί να χρησιμοποιούνται ως χρήματα αυτές τις μέρες.
Ο Cochrane δεν παρουσιάζει την ιδέα του IOU ως συμβουλή για την Ελλάδα, αλλά μόνο ως θεωρητική δυνατότητα, και υποστηρίζει αντιθέτως την ανάγκη για την Ελλάδα να προβεί σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Ωστόσο, ο ίδιος εκτιμά ότι η εισαγωγή του IOUs θα εξακολουθεί να είναι μια πολύ καλύτερη εναλλακτική λύση για την Ελλάδα σε σχέση με την έξοδο από την Ευρωζώνη, με τους τραπεζικούς λογαριασμούς που μετασχηματίζονται
Φορολογικές απαλλαγές μέσω μισθοδοσίας
Ως ένας τρόπος για να βγεί από την λιτότητα, χωρίς έξοδο από την Ευρωζώνη, ο Rob Parentau (2013) προτείνει στις κυβερνήσεις των περιφερειακών χωρών της Ευρωζώνης να εκδίδουν τίτλους φορολογικών εσόδων για τους δημοσίους υπαλλήλους, τους προμηθευτές της κυβέρνησης, και των δικαιούχων των κοινωνικών μεταβιβάσεων.
Αυτοί οι τίτλοι θα έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: μηδενικού τοκομεριδίου (καμία πληρωμή τόκων), αέναη (που σημαίνει ότι δεν θα εξοφληθεί το κεφάλαιο και ως εκ τούτου καμία αύξηση στο δημόσιο χρέος), μεταβιβάσιμα (μπορούν να πωληθούν σε τρίτους, σε ανοικτές αγορές), και εκφρασμένοι σε ευρώ.
Επιπλέον, και το σημαντικότερο, οι τίτλοι θα γίνονται δεκτοί στην ονομαστική τους αξία, που θα οδηγούν στη ρύθμιση των φορολογικών υποχρεώσεων.
Οι τίτλοι φόρου σε αναμονή θα μπορούσε να διανέμονται ηλεκτρονικά στους τραπεζικούς λογαριασμούς των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών μέσω κάποιου είδους κρυπτογράφησης και ασφαλές σύστημα, ή θα μπορούσαν να διανεμηθούν τα πιστοποιητικά ώστε να διευκολύνεται η ευκολία χρήσης τους σε άλλες συναλλαγές.
Ουσιαστικά, οι κυβερνήσεις θα εκδίδουν φορολογικούς τίτλους, τιτλοποιώντας τις μελλοντικές φορολογικές υποχρεώσεις των πολιτών τους και δημιουργώντας ένα είδος πίστωσης φόρου που δεν θα πρέπει να υπολογίζεται ως υποχρέωση στους ισολογισμούς τους, ούτε να απαιτούν μια σειρά μελλοντικών πληρωμών τόκων στους προϋπολογισμούς.
Ένα πλεονέκτημα αυτής της εναλλακτικής προσέγγισης της χρηματοδότησης, σύμφωνα με τον Parentau, είναι ότι οι κυβερνήσεις εκδίδοντας αυτούς τους τίτλους μπορούν να συνεχίσουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα, τα οποία οφείλουν να επιστρέψουν την οικονομία τους με την αύξηση της απασχόλησης.
Τα FT-νομίσματα του Βαρουφάκη
Πριν από τη ανάληψη της θέσης του υπουργού Οικονομικών, ο Γιάνης Βαρουφάκης (2014) συνέβαλε επίσης στην ιδέα ενός παράλληλου νοσμίματος για τις περιφερειακές χώρες της Ευρωζώνης.
Πρότεινε οι κυβερνήσεις να ιδρύσουν το δικό τους σύστημα πληρωμών που να υποστηρίζεται από τους μελλοντικούς φόρους τους, θα είναι εκφρασμένο σε ευρώ, και θα χρησιμοποιούν Bitcoin.
Σύμφωνα με την πρόταση Βαρουφάκη, τα άτομα θα πληρώνουν, ας πούμε, 1000 ευρώ για να αγοράσουν ένα FT-νόμισμα από έναν εθνικό δικτυακό τόπο του Υπουργείου Οικονομικών, με την προϋπόθεση ότι η ονομαστική αξία όλων των FT-νομισμάτων σε κυκλοφορία να μην υπερβαίνει ένα ορισμένο ποσοστό του ΑΕΠ, αποφεύγοντας έτσι ότι όλα τα νομίσματα να εξαγοραστούν ταυτόχρονα.
Σύμφωνα με τον Βαρουφάκη, ένα πλεονέκτημα του συστήματος αυτού είναι ότι οι φορολογούμενοι θα δουν διαχρονικά το φορολογικό βάρος τους να μειώνεται.
Επίσης, στο βαθμό που τα FT-νομίσματα διαπραγματεύονται με premium πάνω από την ονομαστική τους αξία λόγω της υπέρ το άρτιο φόρου αξίας τους, μπορούν να χορηγούνδίνουν πρόσθετη αγοραστική δύναμη στους κατόχους τους, η οποία θα μπορούσε να υποστηρίξει τη συνολική ζήτηση.
Η πρόταση των δύο αρθρογράφων: Πιστοποιητικά έκπτωσης φόρου
Η κυβέρνηση θα εκδίδει πιστοποιητικά έκπτωσης φόρου (TCCS), που θα διαθέτει σε εργαζόμενους και επιχειρήσεις δωρεάν.
Οι φορολογικές βεβαιώσεις θα δώσουν το δικαίωμα στον κάτοχό τους για φορολογική έκπτωση ισοδύναμου ποσού που λήγουν σε, ας πούμε, δύο χρόνια μετά την έκδοση.
Αυτά τα πιστοποιητικά μπορούν να ρευστοποιηθούν με αντάλλαγμα ευρώ και θα χρησιμοποιηθούν για άμεσες δαπάνες.
Η εκκαθάριση των πιστοποιητικών θα λαμβάνει χώρα κατά τις αγορές των φορολογικών πιστοποιητικών από εκείνους που θέλουν να αποκτήσουν δικαίωμα σε μελλοντικές φορολογικές εκπτώσεις.
Για τους επενδυτές, η έκπτωση φόρου θα είναι στην πραγματικότητα ένα ασφαλές επενδυτικό μέσο πληρωμής, και θα μπορεί να συγκριθεί με ένα διετές ομόλογο μηδενικού τοκομεριδίου.
Άλλωστε, δεν είναι ένα χρεόγραφο, οι φορολογικές βεβαιώσεις θα είναι ασφαλέστερες από τα ομόλογα.
Συμπέρασμα
Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για τη λιτότητα στην Ελλάδα.
Παρουσιάζοντας ένα νόμισμα παράλληλα με το ευρώ θα μπορούσε να βοηθήσει την Ελλάδα να αλλάξει τροχιά και να βγει από την ύφεση με ταχείς ρυθμούς, με την προϋπόθεση ότι το νόμισμα θα έχει σχεδιαστεί κατά τρόπο που να φέρει τα κίνητρα για τις δαπάνες του ιδιωτικού τομέα.
Μια ποικιλία από επιλογές έχουν προταθεί.
Όλες οι επιλογές απαιτούν από το κράτος να μετατρέψει μελλοντικά φορολογικά έσοδα σε άμεση ικανότητα δαπανών.
Κάθε επιλογή, ωστόσο, έχει διαφορετικές αναμενόμενες επιπτώσεις στην εγχώρια συνολική ζήτηση και τη δημοσιονομική βιωσιμότητα.
Οι δύο αρθρογράφοι εκτιμούν ότι μόνο τα πιστοποιητικά έκπτωσης φόρου, που χρησιμοποιούνται ως οιονεί νόμισμα, θα έχουν αρκετή δύναμη για τη δημιουργία νέας παραγωγικής βάσης των δαπανών.
Επίσης, επαρκείς εγγυήσεις μπορεί να οικοδομηθούν σε αυτά τα πιστοποιητικά, ώστε να προστατεύσουν τον προϋπολογισμό από τον κίνδυνο της δημοσιονομικής υπό-απόδοσης με έναν τρόπο που θα μπορούσε να αποτρέψει νέα μέτρα λιτότητας.
www.bankingnews.gr
Σύμφωνα με τους ίδιους, απουσία μιας συμφωνίας με τους πιστωτές, πολύ σύντομα η ελληνική κυβέρνηση θα ξεμείνει από ρευστό και μπορεί να χρεοκοπήσει.
Για να αποτραπεί μια τέτοια εξέλιξη, η Αθήνα θα μπορούσε να καταφύγει στην εισαγωγή κάποιου είδους νέου εγχώριου νομίσματος - παράλληλα με το ευρώ - ώστε η κυβέρνηση να είναι σε θέση να κάνει πληρωμές προς τους δημόσιους υπαλλήλους και τους συνταξιούχους, ενώ θα διαθέσει τα ευρώ που απαιτούνται για να πληρώσει τους πιστωτές της.
Η ΕΚΤ δεν έχει αρνηθεί αυτή τη δυνατότητα.
Πρόσφατα, πηγές της ΕΚΤ έχουν συζητήσει ανεπίσημα το θέμα, ενώ το εκτελεστικό μέλος του διοικητικού συμβουλίου Yves Mersch έχει αναφερθεί στην επιλογή του παράλληλου νομίσματος ως ένα από τα "ειδικά εργαλεία που οποιαδήποτε κυβέρνηση μπορεί να εξετάσει εάν δεν έχει άλλες επιλογές".
Είναι πραγματικά έτσι;
Ένα παράλληλο νόμισμα per se δεν θα εμπόδιζε τον κίνδυνο μιας άτακτης χρεοκοπίας για την Ελλάδα ούτε αυτόματα θα βοηθήσει να ανακάμψει η οικονομία από την ύφεση.
Ωστόσο, το αποτέλεσμα θα κριθεί από το σχεδιασμό που θα μπορούσε να υπάρξει.
Ποιες όμως επιλογές υπάρχουν;
Παράλληλο νόμισμα: IOUs
Ο οικονομολόγος John Cochrane (2015) θεωρεί ότι υπάρχει η δυνατότητα η ελληνική κυβέρνηση να εκδώσει ομόλογα μηδενικού τοκομεριδίου, μέσω των οποίων θα υπόσχεται να επιστρέψει στον κομιστή ισοδύναμο ποσό κάποια στιγμή στο μέλλον (IOUs).
Αυτά τα IOUs θα μπορούσαν να λάβουν τη μορφή χρεογράφων ή ηλεκτρονικές καταχωρήσεις σε τραπεζικούς λογαριασμούς, όπως ακριβώς και κάθε τύπος δανειακής υποχρέωσης.
Το IOUs θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την πληρωμή των μισθών του δημοσίου, των συντάξεων και των κοινωνικών μεταβιβάσεων, καθώς και για την ανακεφαλαιοποίηση ή τον δανεισμό των τραπεζών.
Είναι αβέβαιο πως θα συμπεριφέρονταν τα IOUs στο εμπόριο, αλλά αν η κυβέρνηση αποδεχθεί στην ονομαστική τους αξία για πληρωμές φόρων, η αποδοχή τους πιθανόν να ήταν επιτυχημένη, με κάποιο discount.
Κυρίως, το discount θα αντικατοπτρίζει τον κίνδυνο που η Ελλάδα αθετήσει τις υποχρεώσεις του νέου χρέους.
Η εισαγωγή των IOUs θα ισοδυναμούσε με τη δημιουργία ξεχωριστού ή διπλού νομίσματος που θα επιτρέψει στην Ελλάδα να μην αφήσει την Ευρωζώνη.
Όπως επισημαίνει ο Cochrane, στις σύγχρονες χρηματοπιστωτικές αγορές, μια χώρα δεν χρειάζεται να πρέπει να αλλάξει το νόμισμα, ενώ δεν χρειάζεται καν το δικαίωμα να τυπώσει χρήματα, αφού, μπορεί να ισχυριστεί ότι εκδίδει ομόλογα, που απλά μπορεί να χρησιμοποιούνται ως χρήματα αυτές τις μέρες.
Ο Cochrane δεν παρουσιάζει την ιδέα του IOU ως συμβουλή για την Ελλάδα, αλλά μόνο ως θεωρητική δυνατότητα, και υποστηρίζει αντιθέτως την ανάγκη για την Ελλάδα να προβεί σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Ωστόσο, ο ίδιος εκτιμά ότι η εισαγωγή του IOUs θα εξακολουθεί να είναι μια πολύ καλύτερη εναλλακτική λύση για την Ελλάδα σε σχέση με την έξοδο από την Ευρωζώνη, με τους τραπεζικούς λογαριασμούς που μετασχηματίζονται
Φορολογικές απαλλαγές μέσω μισθοδοσίας
Ως ένας τρόπος για να βγεί από την λιτότητα, χωρίς έξοδο από την Ευρωζώνη, ο Rob Parentau (2013) προτείνει στις κυβερνήσεις των περιφερειακών χωρών της Ευρωζώνης να εκδίδουν τίτλους φορολογικών εσόδων για τους δημοσίους υπαλλήλους, τους προμηθευτές της κυβέρνησης, και των δικαιούχων των κοινωνικών μεταβιβάσεων.
Αυτοί οι τίτλοι θα έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: μηδενικού τοκομεριδίου (καμία πληρωμή τόκων), αέναη (που σημαίνει ότι δεν θα εξοφληθεί το κεφάλαιο και ως εκ τούτου καμία αύξηση στο δημόσιο χρέος), μεταβιβάσιμα (μπορούν να πωληθούν σε τρίτους, σε ανοικτές αγορές), και εκφρασμένοι σε ευρώ.
Επιπλέον, και το σημαντικότερο, οι τίτλοι θα γίνονται δεκτοί στην ονομαστική τους αξία, που θα οδηγούν στη ρύθμιση των φορολογικών υποχρεώσεων.
Οι τίτλοι φόρου σε αναμονή θα μπορούσε να διανέμονται ηλεκτρονικά στους τραπεζικούς λογαριασμούς των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών μέσω κάποιου είδους κρυπτογράφησης και ασφαλές σύστημα, ή θα μπορούσαν να διανεμηθούν τα πιστοποιητικά ώστε να διευκολύνεται η ευκολία χρήσης τους σε άλλες συναλλαγές.
Ουσιαστικά, οι κυβερνήσεις θα εκδίδουν φορολογικούς τίτλους, τιτλοποιώντας τις μελλοντικές φορολογικές υποχρεώσεις των πολιτών τους και δημιουργώντας ένα είδος πίστωσης φόρου που δεν θα πρέπει να υπολογίζεται ως υποχρέωση στους ισολογισμούς τους, ούτε να απαιτούν μια σειρά μελλοντικών πληρωμών τόκων στους προϋπολογισμούς.
Ένα πλεονέκτημα αυτής της εναλλακτικής προσέγγισης της χρηματοδότησης, σύμφωνα με τον Parentau, είναι ότι οι κυβερνήσεις εκδίδοντας αυτούς τους τίτλους μπορούν να συνεχίσουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα, τα οποία οφείλουν να επιστρέψουν την οικονομία τους με την αύξηση της απασχόλησης.
Τα FT-νομίσματα του Βαρουφάκη
Πριν από τη ανάληψη της θέσης του υπουργού Οικονομικών, ο Γιάνης Βαρουφάκης (2014) συνέβαλε επίσης στην ιδέα ενός παράλληλου νοσμίματος για τις περιφερειακές χώρες της Ευρωζώνης.
Πρότεινε οι κυβερνήσεις να ιδρύσουν το δικό τους σύστημα πληρωμών που να υποστηρίζεται από τους μελλοντικούς φόρους τους, θα είναι εκφρασμένο σε ευρώ, και θα χρησιμοποιούν Bitcoin.
Σύμφωνα με την πρόταση Βαρουφάκη, τα άτομα θα πληρώνουν, ας πούμε, 1000 ευρώ για να αγοράσουν ένα FT-νόμισμα από έναν εθνικό δικτυακό τόπο του Υπουργείου Οικονομικών, με την προϋπόθεση ότι η ονομαστική αξία όλων των FT-νομισμάτων σε κυκλοφορία να μην υπερβαίνει ένα ορισμένο ποσοστό του ΑΕΠ, αποφεύγοντας έτσι ότι όλα τα νομίσματα να εξαγοραστούν ταυτόχρονα.
Σύμφωνα με τον Βαρουφάκη, ένα πλεονέκτημα του συστήματος αυτού είναι ότι οι φορολογούμενοι θα δουν διαχρονικά το φορολογικό βάρος τους να μειώνεται.
Επίσης, στο βαθμό που τα FT-νομίσματα διαπραγματεύονται με premium πάνω από την ονομαστική τους αξία λόγω της υπέρ το άρτιο φόρου αξίας τους, μπορούν να χορηγούνδίνουν πρόσθετη αγοραστική δύναμη στους κατόχους τους, η οποία θα μπορούσε να υποστηρίξει τη συνολική ζήτηση.
Η πρόταση των δύο αρθρογράφων: Πιστοποιητικά έκπτωσης φόρου
Η κυβέρνηση θα εκδίδει πιστοποιητικά έκπτωσης φόρου (TCCS), που θα διαθέτει σε εργαζόμενους και επιχειρήσεις δωρεάν.
Οι φορολογικές βεβαιώσεις θα δώσουν το δικαίωμα στον κάτοχό τους για φορολογική έκπτωση ισοδύναμου ποσού που λήγουν σε, ας πούμε, δύο χρόνια μετά την έκδοση.
Αυτά τα πιστοποιητικά μπορούν να ρευστοποιηθούν με αντάλλαγμα ευρώ και θα χρησιμοποιηθούν για άμεσες δαπάνες.
Η εκκαθάριση των πιστοποιητικών θα λαμβάνει χώρα κατά τις αγορές των φορολογικών πιστοποιητικών από εκείνους που θέλουν να αποκτήσουν δικαίωμα σε μελλοντικές φορολογικές εκπτώσεις.
Για τους επενδυτές, η έκπτωση φόρου θα είναι στην πραγματικότητα ένα ασφαλές επενδυτικό μέσο πληρωμής, και θα μπορεί να συγκριθεί με ένα διετές ομόλογο μηδενικού τοκομεριδίου.
Άλλωστε, δεν είναι ένα χρεόγραφο, οι φορολογικές βεβαιώσεις θα είναι ασφαλέστερες από τα ομόλογα.
Συμπέρασμα
Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για τη λιτότητα στην Ελλάδα.
Παρουσιάζοντας ένα νόμισμα παράλληλα με το ευρώ θα μπορούσε να βοηθήσει την Ελλάδα να αλλάξει τροχιά και να βγει από την ύφεση με ταχείς ρυθμούς, με την προϋπόθεση ότι το νόμισμα θα έχει σχεδιαστεί κατά τρόπο που να φέρει τα κίνητρα για τις δαπάνες του ιδιωτικού τομέα.
Μια ποικιλία από επιλογές έχουν προταθεί.
Όλες οι επιλογές απαιτούν από το κράτος να μετατρέψει μελλοντικά φορολογικά έσοδα σε άμεση ικανότητα δαπανών.
Κάθε επιλογή, ωστόσο, έχει διαφορετικές αναμενόμενες επιπτώσεις στην εγχώρια συνολική ζήτηση και τη δημοσιονομική βιωσιμότητα.
Οι δύο αρθρογράφοι εκτιμούν ότι μόνο τα πιστοποιητικά έκπτωσης φόρου, που χρησιμοποιούνται ως οιονεί νόμισμα, θα έχουν αρκετή δύναμη για τη δημιουργία νέας παραγωγικής βάσης των δαπανών.
Επίσης, επαρκείς εγγυήσεις μπορεί να οικοδομηθούν σε αυτά τα πιστοποιητικά, ώστε να προστατεύσουν τον προϋπολογισμό από τον κίνδυνο της δημοσιονομικής υπό-απόδοσης με έναν τρόπο που θα μπορούσε να αποτρέψει νέα μέτρα λιτότητας.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών