Μια μυστηριώδης αστρική πηγή με την ονομασία GPM J1839-10, σε απόσταση 15.000 ετών φωτός, εκπέμπει ραδιοπαλμούς κάθε 22 λεπτά εδώ και τουλάχιστον 33 χρόνια, αψηφώντας τα καθιερωμένα μοντέλα για νεκρά άστρα νετρονίων
Κάπου μέσα στον Γαλαξία μας, ένα μικροσκοπικό άστρο στέλνει εδώ και δεκαετίες ένα παράξενο σήμα στο διάστημα με ανησυχητική κανονικότητα.
Κάθε 22 λεπτά, ο ραδιοπαλμός επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, σαν να ακολουθεί πρόγραμμα, για περισσότερα από τριάντα χρόνια.
Αυτή η συμπεριφορά έρχεται σε αντίθεση με τα καθιερωμένα αστροφυσικά μοντέλα, σύμφωνα με το περιοδικό Earth.
Ένα μυστηριώδες αντικείμενο
Το αντικείμενο, με την ονομασία GPM J1839-10, βρίσκεται περίπου 15.000 έτη φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Θυρεού (Scutum).
Τα σήματά του εμφανίζονται ως έντονες ραδιοεκρήξεις διάρκειας περίπου πέντε λεπτών, ακολουθούμενες από περίπου δεκαεπτά λεπτά σιωπής. Αυτός ο κύκλος επαναλαμβάνεται με εντυπωσιακή ακρίβεια.
Η πηγή είναι μοναδική, καθώς συμπεριφέρεται διαφορετικά από τα περισσότερα γνωστά «νεκρά» άστρα — απομεινάρια νετρονίων, στα οποία συνήθως αποδίδονται τέτοιου είδους ραδιοσήματα.
Παρότι τα επαναλαμβανόμενα ραδιοσήματα έχουν τραβήξει και στο παρελθόν την προσοχή των επιστημόνων, ένα τόσο αργό και σταθερό μοτίβο παραμένει εξαιρετικά σπάνιο.
Πώς εντοπίστηκε το σήμα δεκαετίες πίσω
Η ραδιοαστρονόμος Natasha Hurley-Walker από το Πανεπιστήμιο Curtin στην Αυστραλία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη μελέτη του αντικειμένου. Η ομάδα της χρησιμοποίησε το ραδιοτηλεσκόπιο Murchison Widefield Array, το οποίο μπορεί να παρατηρεί ταυτόχρονα μεγάλες περιοχές του ουρανού και να ανιχνεύει ασθενή ραδιοκύματα.
Κατά την ανάλυση αρχειακών δεδομένων από το Very Large Array στο Νέο Μεξικό, οι επιστήμονες εντόπισαν τους ίδιους παλμούς σε παρατηρήσεις που χρονολογούνται από το 1988.
Έτσι διαπιστώθηκε ότι το σήμα παρέμενε ενεργό για τουλάχιστον 33 χρόνια, σχεδόν αμετάβλητο.
Γιατί αυτό έρχεται σε σύγκρουση με τη θεωρία
Οι περισσότεροι πάλσαρ — ταχέως περιστρεφόμενα άστρα νετρονίων — εκπέμπουν ραδιοκύματα με περιόδους από κλάσματα του δευτερολέπτου έως λίγα δευτερόλεπτα.
Καθώς γερνούν, χάνουν ενέργεια, επιβραδύνουν και τελικά περνούν τη λεγόμενη «γραμμή θανάτου», μετά την οποία η ραδιοεκπομπή θα έπρεπε να σταματά.
Το GPM J1839-10 παραβιάζει αυτόν τον κανόνα. Η περιστροφή του είναι τόσο αργή που, σύμφωνα με τα υπάρχοντα μοντέλα, δεν θα έπρεπε να μπορεί να διατηρεί καμία ραδιοεκπομπή.
Κι όμως, συνεχίζει να «αναβοσβήνει» σταθερά, αψηφώντας τα θεωρητικά όρια.
Πάλσαρ, μάγναστρα και ένας παράξενος ενδιάμεσος τύπος
Τα μάγναστρα, μια άλλη κατηγορία άστρων νετρονίων, διαθέτουν εξαιρετικά ισχυρά μαγνητικά πεδία και συχνά εκπέμπουν ακτίνες Χ και γάμμα.
Ωστόσο, ακόμη και αυτά συνήθως περιστρέφονται πολύ ταχύτερα απ’ ό,τι παρατηρείται στο GPM J1839-10.
Το αντικείμενο φαίνεται να βρίσκεται σε μια ενδιάμεση κατάσταση, χωρίς να ταιριάζει καθαρά σε καμία γνωστή κατηγορία.
Τέτοιες οριακές περιπτώσεις αναγκάζουν τους επιστήμονες να επανεξετάσουν τον τρόπο ερμηνείας των δεδομένων, όπως συμβαίνει και με τη μελέτη των εκλάμψεων φωτός γύρω από μαύρες τρύπες.
Γιατί σίγουρα δεν πρόκειται για εξωγήινο σήμα
Η ιστορία της αστρονομίας έχει γνωρίσει παρόμοιες στιγμές. Το 1967, το πρώτο πάλσαρ που ανακαλύφθηκε ονομάστηκε αστειευόμενα LGM-1 («Little Green Men»). Αργότερα αποδείχθηκε ότι επρόκειτο για ένα φυσικό φαινόμενο.
Στην περίπτωση του GPM J1839-10, οι επιστήμονες εξέτασαν επίσης το ενδεχόμενο τεχνητής προέλευσης. Οι παλμοί δεν περιέχουν σύνθετη δομή ή κωδικοποιημένες πληροφορίες και αντιπροσωπεύουν ένα ευρύ φάσμα ραδιοθορύβου — χαρακτηριστικό φυσικών πηγών.
Επιπλέον, η ενέργεια που θα απαιτούνταν για μια τέτοια εκπομπή θα ήταν συγκρίσιμη με εκείνη ενός συμπαγούς άστρου, καθιστώντας το σενάριο τεχνητής προέλευσης εξαιρετικά απίθανο.
Τι ελπίζουν να μάθουν οι επιστήμονες
Η πηγή παραμένει ενεργή, γεγονός που επιτρέπει στους αστρονόμους να συνεχίσουν να μετρούν με ακρίβεια την περιοδικότητά της.
Ακόμη και μικρές μεταβολές στον χρόνο ή τη φωτεινότητα μπορούν να δείξουν αν αλλάζει το μαγνητικό πεδίο, αν χάνεται ύλη ή αν υπάρχει συνοδός.
Μελλοντικά ραδιοτηλεσκόπια, όπως το Square Kilometre Array, θα μπορέσουν να αναζητήσουν παρόμοια σήματα και να καθορίσουν αν το GPM J1839-10 αποτελεί σπάνια εξαίρεση ή το πρώτο μέλος ενός νέου, άγνωστου έως τώρα πληθυσμού κοσμικών αντικειμένων.
www.bankingnews.gr
Κάθε 22 λεπτά, ο ραδιοπαλμός επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, σαν να ακολουθεί πρόγραμμα, για περισσότερα από τριάντα χρόνια.
Αυτή η συμπεριφορά έρχεται σε αντίθεση με τα καθιερωμένα αστροφυσικά μοντέλα, σύμφωνα με το περιοδικό Earth.
Ένα μυστηριώδες αντικείμενο
Το αντικείμενο, με την ονομασία GPM J1839-10, βρίσκεται περίπου 15.000 έτη φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Θυρεού (Scutum).
Τα σήματά του εμφανίζονται ως έντονες ραδιοεκρήξεις διάρκειας περίπου πέντε λεπτών, ακολουθούμενες από περίπου δεκαεπτά λεπτά σιωπής. Αυτός ο κύκλος επαναλαμβάνεται με εντυπωσιακή ακρίβεια.
Η πηγή είναι μοναδική, καθώς συμπεριφέρεται διαφορετικά από τα περισσότερα γνωστά «νεκρά» άστρα — απομεινάρια νετρονίων, στα οποία συνήθως αποδίδονται τέτοιου είδους ραδιοσήματα.
Παρότι τα επαναλαμβανόμενα ραδιοσήματα έχουν τραβήξει και στο παρελθόν την προσοχή των επιστημόνων, ένα τόσο αργό και σταθερό μοτίβο παραμένει εξαιρετικά σπάνιο.
Πώς εντοπίστηκε το σήμα δεκαετίες πίσω
Η ραδιοαστρονόμος Natasha Hurley-Walker από το Πανεπιστήμιο Curtin στην Αυστραλία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη μελέτη του αντικειμένου. Η ομάδα της χρησιμοποίησε το ραδιοτηλεσκόπιο Murchison Widefield Array, το οποίο μπορεί να παρατηρεί ταυτόχρονα μεγάλες περιοχές του ουρανού και να ανιχνεύει ασθενή ραδιοκύματα.
Κατά την ανάλυση αρχειακών δεδομένων από το Very Large Array στο Νέο Μεξικό, οι επιστήμονες εντόπισαν τους ίδιους παλμούς σε παρατηρήσεις που χρονολογούνται από το 1988.
Έτσι διαπιστώθηκε ότι το σήμα παρέμενε ενεργό για τουλάχιστον 33 χρόνια, σχεδόν αμετάβλητο.
Γιατί αυτό έρχεται σε σύγκρουση με τη θεωρία
Οι περισσότεροι πάλσαρ — ταχέως περιστρεφόμενα άστρα νετρονίων — εκπέμπουν ραδιοκύματα με περιόδους από κλάσματα του δευτερολέπτου έως λίγα δευτερόλεπτα.
Καθώς γερνούν, χάνουν ενέργεια, επιβραδύνουν και τελικά περνούν τη λεγόμενη «γραμμή θανάτου», μετά την οποία η ραδιοεκπομπή θα έπρεπε να σταματά.
Το GPM J1839-10 παραβιάζει αυτόν τον κανόνα. Η περιστροφή του είναι τόσο αργή που, σύμφωνα με τα υπάρχοντα μοντέλα, δεν θα έπρεπε να μπορεί να διατηρεί καμία ραδιοεκπομπή.
Κι όμως, συνεχίζει να «αναβοσβήνει» σταθερά, αψηφώντας τα θεωρητικά όρια.
Πάλσαρ, μάγναστρα και ένας παράξενος ενδιάμεσος τύπος
Τα μάγναστρα, μια άλλη κατηγορία άστρων νετρονίων, διαθέτουν εξαιρετικά ισχυρά μαγνητικά πεδία και συχνά εκπέμπουν ακτίνες Χ και γάμμα.
Ωστόσο, ακόμη και αυτά συνήθως περιστρέφονται πολύ ταχύτερα απ’ ό,τι παρατηρείται στο GPM J1839-10.
Το αντικείμενο φαίνεται να βρίσκεται σε μια ενδιάμεση κατάσταση, χωρίς να ταιριάζει καθαρά σε καμία γνωστή κατηγορία.
Τέτοιες οριακές περιπτώσεις αναγκάζουν τους επιστήμονες να επανεξετάσουν τον τρόπο ερμηνείας των δεδομένων, όπως συμβαίνει και με τη μελέτη των εκλάμψεων φωτός γύρω από μαύρες τρύπες.
Γιατί σίγουρα δεν πρόκειται για εξωγήινο σήμα
Η ιστορία της αστρονομίας έχει γνωρίσει παρόμοιες στιγμές. Το 1967, το πρώτο πάλσαρ που ανακαλύφθηκε ονομάστηκε αστειευόμενα LGM-1 («Little Green Men»). Αργότερα αποδείχθηκε ότι επρόκειτο για ένα φυσικό φαινόμενο.
Στην περίπτωση του GPM J1839-10, οι επιστήμονες εξέτασαν επίσης το ενδεχόμενο τεχνητής προέλευσης. Οι παλμοί δεν περιέχουν σύνθετη δομή ή κωδικοποιημένες πληροφορίες και αντιπροσωπεύουν ένα ευρύ φάσμα ραδιοθορύβου — χαρακτηριστικό φυσικών πηγών.
Επιπλέον, η ενέργεια που θα απαιτούνταν για μια τέτοια εκπομπή θα ήταν συγκρίσιμη με εκείνη ενός συμπαγούς άστρου, καθιστώντας το σενάριο τεχνητής προέλευσης εξαιρετικά απίθανο.
Τι ελπίζουν να μάθουν οι επιστήμονες
Η πηγή παραμένει ενεργή, γεγονός που επιτρέπει στους αστρονόμους να συνεχίσουν να μετρούν με ακρίβεια την περιοδικότητά της.
Ακόμη και μικρές μεταβολές στον χρόνο ή τη φωτεινότητα μπορούν να δείξουν αν αλλάζει το μαγνητικό πεδίο, αν χάνεται ύλη ή αν υπάρχει συνοδός.
Μελλοντικά ραδιοτηλεσκόπια, όπως το Square Kilometre Array, θα μπορέσουν να αναζητήσουν παρόμοια σήματα και να καθορίσουν αν το GPM J1839-10 αποτελεί σπάνια εξαίρεση ή το πρώτο μέλος ενός νέου, άγνωστου έως τώρα πληθυσμού κοσμικών αντικειμένων.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών