Η αυξανόμενη παρουσία χωρών του Νότου δεν αρκεί για να αλλάξει το διεθνές σκηνικό – χωρίς συνοχή και στρατηγική εμπιστοσύνη, η έννοια παραμένει περισσότερο συμβολική παρά πραγματική.
Η επιστροφή του Παγκόσμιου Νότου
Από την πανδημία COVID-19 και ιδίως μετά τη ρωσο-ουκρανική σύγκρουση, η ιδέα του «Global South» επανέρχεται δυναμικά στις στρατηγικές συζητήσεις.
Μέσω ομάδων όπως οι BRICS, G77, ASEAN, African Union (AU) και CELAC, φαινομενικά διαμορφώνεται ένας «πολυπολικός» κόσμος.
Όμως, η βασική ερώτηση παραμένει, σύμφωνα με το Modern Diplomacy: θα καταφέρει ο Νότος να διαμορφώσει πραγματικά τη διεθνή τάξη ή θα παραμείνει ένα συμβολικό αφήγημα;
Περισσότερη παρουσία, λιγότερη συνοχή
Η έννοια εμφανίζεται συχνά σε ομιλίες ηγετών από Ινδία, Νότια Αφρική, Βραζιλία και Ινδονησία, καθώς και σε ισχυρά φόρουμ όπως G20, BRICS και ΟΗΕ.
Στη διευρυμέρνη σύνοδο των BRICS το 2023 στο Γιοχάνεσμπουργκ, οι χώρες διεύρυναν τα μέλη τους και δήλωσαν την επιθυμία να γίνουν οικονομική και πολιτική υπερδύναμη, με πρωτοβουλίες όπως το νόμισμα πληρωμών BRICS, το ταμείο ανάπτυξης NDB και διμερείς συμφωνίες swap νομισμάτων.
Ωστόσο, η παρουσία δεν σημαίνει στρατηγική δύναμη.
Οι χώρες του Νότου παραμένουν κατακερματισμένες όσον αφορά τις αξίες, τα συμφέροντα και τις δράσεις τους.
Οι μεγάλες δυνάμεις όπως Κίνα, Ινδία και Βραζιλία διαφέρουν ριζικά από μικρές, ευάλωτες χώρες σε Αφρική, Ασία και Λατινική Αμερική.
Οι διαφορές αυτές καθιστούν την κοινή εξωτερική πολιτική σχεδόν αδύνατη.
Προκλήσεις ηγετικών δυνάμεων
Η Ινδία προσπαθεί να γίνει εκπρόσωπος του Νότου ενώ παράλληλα ενισχύει δεσμούς με τη Δύση μέσω Quad και G20.
Η Κίνα, παρά την υποστήριξη σε πολυπολικό κόσμο, δέχεται κριτική για πολιτικές «παγίδας χρέους» στην Αφρική και επεκτατικές κινήσεις στη Νότια Σινική Θάλασσα.
Ακόμη και στο εσωτερικό των BRICS, η κυριαρχία της Κίνας προκαλεί ανησυχίες ότι το μπλοκ εξελίσσεται σε «δεύτερη Δύση».
Επιπλέον, η έλλειψη κοινών αξιών, όπως δημοκρατία, διαφάνεια και καλές πρακτικές διακυβέρνησης, παραμένει εμπόδιο στη συναίνεση. Οι διαφορετικοί οικονομικοί και πολιτικοί δρόμοι, όπως της Χιλής ή της Κένυας σε αντίθεση με πιο προστατευτικές ή κεντρικές πολιτικές, καθιστούν δύσκολη τη συνεργασία.
Προσπάθειες σύνδεσης και συνεργασίας
Παρά τις δυσκολίες, αυξάνονται οι προσπάθειες σύνδεσης. Φόρουμ Νότου-Νότου στον ΟΗΕ, η Σύνοδος της Κίνησης Αδεσμεύτων και η Σύνοδος Global South στην Ινδία δημιουργούν χώρους για ανταλλαγή εμπειριών, οικονομική συνεργασία και κοινές θέσεις για μεταρρύθμιση διεθνών θεσμών. Νέες πρωτοβουλίες όπως το ASEAN Climate Change Centres Network και το post-COVID Recovery Fund ενισχύουν τη διαπεριφερειακή συνεργασία.
Ο ρόλος μεσαίων χωρών ως γέφυρες
Χώρες μεσαίου μεγέθους όπως Ινδονησία, Βιετνάμ, Μεξικό και Χιλή μπορούν να λειτουργήσουν ως «γεφυροποιητές» μεταξύ χωρών του Νότου και μεταξύ Νότου και Βορρά, προάγοντας τον διάλογο και μειώνοντας τις διαφορές.
O Global South αναδύεται με εμφανή παρουσία, αλλά για να γίνει πραγματική δύναμη χρειάζεται στρατηγική εμπιστοσύνη, ικανότητα προτάσεων λύσεων και συντονισμένη δράση. Διαφορετικά, θα παραμείνει ένα σύμβολο φιλοδοξιών χωρίς ουσιαστική ισχύ.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών