σύμβολα :
EUROBANK ERGASIAS ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜ Α.Ε.
Η μελέτη εστιάζει στο φαινόμενο της «ολίσθησης κλιμακίου», όπου σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού, η αύξηση των ονομαστικών αποδοχών μεταφράζεται σε υψηλότερους φόρους
Η Μονάδα Οικονομικής Ανάλυσης και Έρευνας της Eurobank παρουσίασε νέα μελέτη με τίτλο «Πληθωρισμός και Φορολογική Επιβάρυνση των Νοικοκυριών», αναδεικνύοντας τις επιπτώσεις του πληθωρισμού και της μη τιμαριθμοποίησης της φορολογικής κλίμακας στο διαθέσιμο εισόδημα των φορολογουμένων στην Ελλάδα.
Ποιοι πληρώνουν τη μερίδα του λέοντος στους φόρους
Σύμφωνα με τη μελέτη, σχεδόν το 70% του φορολογητέου εισοδήματος φυσικών προσώπων το 2023 προήλθε από μισθωτές υπηρεσίες και συντάξεις, ενώ η επιχειρηματική δραστηριότητα ακολουθεί με μόλις 9%. Η φορολογική κλίμακα είναι έντονα προοδευτική, κάτι που σημαίνει ότι όσο αυξάνονται τα εισοδήματα, αυξάνεται και ο φορολογικός συντελεστής.
Η “παγίδα” της ολίσθησης κλιμακίου
Η μελέτη εστιάζει στο φαινόμενο της «ολίσθησης κλιμακίου», όπου σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού, η αύξηση των ονομαστικών αποδοχών μεταφράζεται σε υψηλότερους φόρους, χωρίς ουσιαστική αύξηση της αγοραστικής δύναμης. Ακόμα και σταθερά εισοδήματα πλήττονται, καθώς η πραγματική αξία τους μειώνεται, ενώ η φορολογική τους επιβάρυνση παραμένει σταθερή.
Η μη προσαρμογή της φορολογικής κλίμακας με βάση τον πληθωρισμό λειτουργεί στην πράξη ως ένας έμμεσος «πληθωριστικός φόρος» που αυξάνει τα κρατικά έσοδα, αλλά ταυτόχρονα περιορίζει την κατανάλωση.
Αναλυτικά σενάρια τιμαριθμοποίησης
Η μελέτη εξετάζει τρία εναλλακτικά σενάρια προσαρμογής της φορολογικής κλίμακας: πλήρης τιμαριθμοποίηση, μερική τιμαριθμοποίηση με βάση τον πυρήνα του πληθωρισμού και ήπια τιμαριθμοποίηση κατά το παράδειγμα της Πορτογαλίας. Επικεντρώνεται σε τέσσερις βασικούς άξονες:
Την επίδραση της μη τιμαριθμοποίησης στην αύξηση των φορολογικών εσόδων.
Τον αντίκτυπο στα διαθέσιμα εισοδήματα μισθωτών, συνταξιούχων και ελεύθερων επαγγελματιών.
Τις διαφοροποιήσεις ανά εισοδηματικό κλιμάκιο.
Τη σύγκριση της φορολογικής επιβάρυνσης στην Ελλάδα με χώρες του ευρωπαϊκού Νότου.
Πόσο κόστισε η μη τιμαριθμοποίηση στα νοικοκυριά
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, η αναλογική φορολογική επιβάρυνση των εισοδημάτων αυξήθηκε από 9,9% το 2021 στο 11,1% το 2023. Το 37% αυτής της αύξησης αποδίδεται αποκλειστικά στη μη τιμαριθμοποίηση.
Η πλήρης τιμαριθμοποίηση της κλίμακας θα είχε ως αποτέλεσμα 9,2% χαμηλότερα έσοδα για το Δημόσιο το 2023. Παρότι τα στοιχεία για το 2024 δεν είναι ακόμη διαθέσιμα, οι ερευνητές εκτιμούν ότι η επίδραση θα είναι ακόμη μεγαλύτερη λόγω της συσσωρευμένης επίδρασης του πληθωρισμού.
Τα “κέρδη” από τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης
Η μελέτη υπενθυμίζει ότι χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές οδηγούν συνήθως σε υψηλότερη φορολογική συμμόρφωση και περιορισμό της παραοικονομίας, κάτι που ενδέχεται να αντισταθμίσει ένα μέρος της μείωσης των εσόδων.
Ακόμα και με πλήρη τιμαριθμοποίηση, η απώλεια εσόδων για το 2023 δεν ξεπερνά τα €0,81 δισ., διατηρώντας το πρωτογενές πλεόνασμα άνω του 2% του ΑΕΠ. Αντίστοιχα, με πιο ήπια προσαρμογή, κατά το μοντέλο της Πορτογαλίας, η απώλεια εσόδων περιορίζεται σε €0,5 δισ. το 2023 και €0,6 δισ. το 2025, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η δημοσιονομική ευστάθεια.
Το συμπέρασμα: ισορροπία μεταξύ φορολογικής δικαιοσύνης και σταθερότητας
Η ανάλυση υποδεικνύει ότι μια μετριοπαθής τιμαριθμοποίηση αποτελεί ρεαλιστική λύση για να ανακουφιστούν κυρίως τα μεσαία εισοδήματα, χωρίς να διαταραχθεί σημαντικά η δημοσιονομική ισορροπία. Η Monte Carlo προσομοίωση των πιθανών σεναρίων, με 10.000 επαναλήψεις, δείχνει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα κυμανθεί μεταξύ 2,13% και 2,23% του ΑΕΠ — διατηρώντας έτσι την πορεία της οικονομίας σε βιώσιμα επίπεδα.
Τη μελέτη υπογράφουν οι Δρ. Τάσος Αναστασάτος (Επικεφαλής Οικονομολόγος), Δρ. Θεόδωρος Ράπανος (Ερευνητής Οικονομολόγος) και Δρ. Θεόδωρος Σταματίου (Ανώτερος Οικονομολόγος) της Eurobank.
www.bankingnews.gr
Ποιοι πληρώνουν τη μερίδα του λέοντος στους φόρους
Σύμφωνα με τη μελέτη, σχεδόν το 70% του φορολογητέου εισοδήματος φυσικών προσώπων το 2023 προήλθε από μισθωτές υπηρεσίες και συντάξεις, ενώ η επιχειρηματική δραστηριότητα ακολουθεί με μόλις 9%. Η φορολογική κλίμακα είναι έντονα προοδευτική, κάτι που σημαίνει ότι όσο αυξάνονται τα εισοδήματα, αυξάνεται και ο φορολογικός συντελεστής.
Η “παγίδα” της ολίσθησης κλιμακίου
Η μελέτη εστιάζει στο φαινόμενο της «ολίσθησης κλιμακίου», όπου σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού, η αύξηση των ονομαστικών αποδοχών μεταφράζεται σε υψηλότερους φόρους, χωρίς ουσιαστική αύξηση της αγοραστικής δύναμης. Ακόμα και σταθερά εισοδήματα πλήττονται, καθώς η πραγματική αξία τους μειώνεται, ενώ η φορολογική τους επιβάρυνση παραμένει σταθερή.
Η μη προσαρμογή της φορολογικής κλίμακας με βάση τον πληθωρισμό λειτουργεί στην πράξη ως ένας έμμεσος «πληθωριστικός φόρος» που αυξάνει τα κρατικά έσοδα, αλλά ταυτόχρονα περιορίζει την κατανάλωση.
Αναλυτικά σενάρια τιμαριθμοποίησης
Η μελέτη εξετάζει τρία εναλλακτικά σενάρια προσαρμογής της φορολογικής κλίμακας: πλήρης τιμαριθμοποίηση, μερική τιμαριθμοποίηση με βάση τον πυρήνα του πληθωρισμού και ήπια τιμαριθμοποίηση κατά το παράδειγμα της Πορτογαλίας. Επικεντρώνεται σε τέσσερις βασικούς άξονες:
Την επίδραση της μη τιμαριθμοποίησης στην αύξηση των φορολογικών εσόδων.
Τον αντίκτυπο στα διαθέσιμα εισοδήματα μισθωτών, συνταξιούχων και ελεύθερων επαγγελματιών.
Τις διαφοροποιήσεις ανά εισοδηματικό κλιμάκιο.
Τη σύγκριση της φορολογικής επιβάρυνσης στην Ελλάδα με χώρες του ευρωπαϊκού Νότου.
Πόσο κόστισε η μη τιμαριθμοποίηση στα νοικοκυριά
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, η αναλογική φορολογική επιβάρυνση των εισοδημάτων αυξήθηκε από 9,9% το 2021 στο 11,1% το 2023. Το 37% αυτής της αύξησης αποδίδεται αποκλειστικά στη μη τιμαριθμοποίηση.
Η πλήρης τιμαριθμοποίηση της κλίμακας θα είχε ως αποτέλεσμα 9,2% χαμηλότερα έσοδα για το Δημόσιο το 2023. Παρότι τα στοιχεία για το 2024 δεν είναι ακόμη διαθέσιμα, οι ερευνητές εκτιμούν ότι η επίδραση θα είναι ακόμη μεγαλύτερη λόγω της συσσωρευμένης επίδρασης του πληθωρισμού.
Τα “κέρδη” από τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης
Η μελέτη υπενθυμίζει ότι χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές οδηγούν συνήθως σε υψηλότερη φορολογική συμμόρφωση και περιορισμό της παραοικονομίας, κάτι που ενδέχεται να αντισταθμίσει ένα μέρος της μείωσης των εσόδων.
Ακόμα και με πλήρη τιμαριθμοποίηση, η απώλεια εσόδων για το 2023 δεν ξεπερνά τα €0,81 δισ., διατηρώντας το πρωτογενές πλεόνασμα άνω του 2% του ΑΕΠ. Αντίστοιχα, με πιο ήπια προσαρμογή, κατά το μοντέλο της Πορτογαλίας, η απώλεια εσόδων περιορίζεται σε €0,5 δισ. το 2023 και €0,6 δισ. το 2025, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η δημοσιονομική ευστάθεια.
Το συμπέρασμα: ισορροπία μεταξύ φορολογικής δικαιοσύνης και σταθερότητας
Η ανάλυση υποδεικνύει ότι μια μετριοπαθής τιμαριθμοποίηση αποτελεί ρεαλιστική λύση για να ανακουφιστούν κυρίως τα μεσαία εισοδήματα, χωρίς να διαταραχθεί σημαντικά η δημοσιονομική ισορροπία. Η Monte Carlo προσομοίωση των πιθανών σεναρίων, με 10.000 επαναλήψεις, δείχνει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα κυμανθεί μεταξύ 2,13% και 2,23% του ΑΕΠ — διατηρώντας έτσι την πορεία της οικονομίας σε βιώσιμα επίπεδα.
Τη μελέτη υπογράφουν οι Δρ. Τάσος Αναστασάτος (Επικεφαλής Οικονομολόγος), Δρ. Θεόδωρος Ράπανος (Ερευνητής Οικονομολόγος) και Δρ. Θεόδωρος Σταματίου (Ανώτερος Οικονομολόγος) της Eurobank.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών