Εγκληματικά και τα λάθη απέναντι στη Ρωσία…
Να αξιοποιήσει τη γεωπολιτική ένταση που αναδύεται στο Αιγαίο με την Τουρκία, αλλά κυρίως στη Λιβύη, ως εργαλείο εσωτερικής πολιτικής ενδέχεται ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης, δεδομένου ότι οι δικογραφίες που θα έρθουν από Σεπτέμβριο στη Βουλή, και οι οποίες αφορούν τον ΟΠΕΚΕΠΕ, αλλά και το Ταμείο Ανάκαμψης, αναμένεται να είναι καυτές.
Έτσι, προβάλλοντας την απειλή της τουρκο-λιβυκής προσέγγισης και την ανάγκη ενίσχυσης της εθνικής ενότητας και αποφασιστικότητας, αλλά και μέσα από μια ρητορική περί «υπεράσπισης των κυριαρχικών δικαιωμάτων, θα επιχειρήσει να εκτρέψει την προσοχή της κοινής γνώμης αλλού… και ίσως να ανανεώσει τη λαϊκή εντολή, τώρα που η αντιπολίτευση παραπαίει και είναι πιο αδύναμη από ποτέ.
Ωστόσο, η ελληνική πλευρά έχει να ζυγίσει πολλά: ο στρατηγικός αυτός πολιτικά ελιγμός μπορεί να έχει σοβαρές παρενέργειες: η ρωσική πλευρά, που στηρίζει τον Haftar, θεωρεί πως η Ελλάδα αγνοεί επιδεικτικά τη γεωπολιτική της ισορροπία στην Ανατολική Μεσόγειο και διαπράττει, όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε, «εγκληματικά λάθη» με την ευθυγράμμισή της αποκλειστικά με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ.
Η Μόσχα, η οποία θεωρεί πως αποκλείστηκε από τις εξελίξεις, φέρεται να στέλνει προειδοποιήσεις μέσω διπλωματικών καναλιών, τονίζοντας ότι «η Ελλάδα πρέπει να συμμορφωθεί».
Στο εσωτερικό μέτωπο, η κυβέρνηση αντιμετωπίζει αυξανόμενη πίεση.
Η μεταναστευτική ροή από τις λιβυκές ακτές αυξάνεται, με τα νησιά της Κρήτης και της Γαύδου να δέχονται ασφυκτική πίεση.
Πολεμικά σκάφη έχουν ήδη αναπτυχθεί νότια του νησιού, με τη Λιβύη να διαμαρτύρεται για «μονομερείς ενέργειες».
Επίσης, στο ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου με την Τουρκία πρέπει να λάβουμε υπόψη τα εξής: ναι μεν η Ελλάδα έχει στρατηγικό πλεονέκτημα στα νότια της Κρήτης, αλλά τι γίνεται στα νησιά του βορείου Αιγαίου ή στο Καστελόριζο;
Σε κάθε περίπτωση, στο Μέγαρο Μαξίμου, το σενάριο των πρόωρων εκλογών επανέρχεται στο τραπέζι, με κυβερνητικά στελέχη να παραδέχονται (άλλο που δεν ήθελαν) πως η διαχείριση της κρίσης ίσως καταστεί πολιτικά αδύνατη χωρίς νέα λαϊκή εντολή.
Η πιθανότητα ενός «θερμού» επεισοδίου, οι εσωκομματικές πιέσεις και η διεθνής απομόνωση από στρατηγικούς εταίρους καθιστούν το πολιτικό σκηνικό εύφλεκτο.
Η κατάσταση δεν είναι ανησυχητική ακόμη…
Η διαφορά Ελλάδα - Λιβύης ακόμη δεν εμπνέει ανησυχία.
Πρόκειται για μια ναυτική διαφορά που αφορά την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων και την εξερεύνηση ενεργειακών πόρων στη νότια Κρήτη.
Η διαμάχη αυτή δεν πηγάζει μόνο από τεχνικά ζητήματα, αλλά αντανακλά ευρύτερες γεωπολιτικές δυναμικές, στις οποίες εμπλέκονται η Τουρκία, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ζήτημα της παράτυπης μετανάστευσης, με σημαντικές περιφερειακές και στρατηγικές επιπτώσεις.
Η ρίζα της σύγκρουσης βρίσκεται στη ναυτική συμφωνία του 2019 μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας, η οποία όρισε θαλάσσιες οικονομικές ζώνες που επικαλύπτουν ύδατα που η Ελλάδα θεωρεί τμήμα της κυριαρχίας της.
Η Αθήνα έχει χαρακτηρίσει τη συμφωνία παράνομη, υποστηρίζοντας πως αγνοεί την παρουσία των νησιών της, ιδιαίτερα της Κρήτης.
Οι εντάσεις αυξήθηκαν μετά την ανακοίνωση, τον Ιούνιο του 2025, διεθνούς διαγωνισμού από την Ελλάδα για την εξερεύνηση υδρογονανθράκων σε περιοχές νότια της Κρήτης.
Η λιβυκή κυβέρνηση θεωρεί αυτές τις περιοχές ως πεδίο εκκρεμούσας διαφοράς και απάντησε με σκληρή δήλωση, επιβεβαιώνοντας το «εγγενές δικαίωμά» της στην προστασία των θαλάσσιων πόρων και απορρίπτοντας οποιαδήποτε ξένη εκμετάλλευση χωρίς προηγούμενη νομική συμφωνία.
Παράλληλα, η Ελλάδα έχει αναπτύξει πολεμικά πλοία κοντά στα λιβυκά ύδατα, σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τη ροή μεταναστών προς τα νησιά της Κρήτης και της Γαύδου.
Αν και αυτές οι κινήσεις έγιναν σε συνεννόηση με ορισμένους λιβυκούς φορείς, θεωρούνται μονομερείς και έχουν περιπλέξει την κατάσταση.
Η Λιβύη κάλεσε την Ελλάδα να σταματήσει τις ενέργειες αυτές και να επιστρέψει στις διαπραγματεύσεις, προειδοποιώντας πως οποιαδήποτε εξερευνητική δραστηριότητα θα θεωρηθεί «εχθρική και παράνομη».
Το ζήτημα έφτασε να συζητηθεί διπλωματικά στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου οι εκπρόσωποι των δύο χωρών αντάλλαξαν κατηγορίες.
Παρά την ένταση, στη συνεδρίαση του Ιουνίου 2025, οι πρέσβεις Ελλάδας και Λιβύης επιβεβαίωσαν την πρόθεσή τους για εποικοδομητικό διάλογο και επαίνεσαν τις προσπάθειες του ΟΗΕ για την αποφυγή προκλήσεων και την εξεύρεση νομικών λύσεων με σεβασμό στην κυριαρχία.
Η διπλωματική κινητικότητα είναι έντονη, με επικείμενη επίσκεψη του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών στην Τρίπολη, όπου θα συζητηθούν θέματα συνεργασίας σε θαλάσσια σύνορα και παράτυπη μετανάστευση.
Η διαμάχη αυτή ξεπερνά το διμερές επίπεδο και αποτελεί έκφραση της ευρύτερης γεωπολιτικής αντιπαράθεσης στην Ανατολική Μεσόγειο.
Οι αμφισβητούμενες θαλάσσιες ζώνες είναι πλούσιες σε φυσικό αέριο και εντάσσονται στις ενεργειακές στρατηγικές της Ευρώπης, ειδικά μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και την προσπάθεια μείωσης της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο.
Επιπλέον, η ασταθής κατάσταση στη Λιβύη και η κατανομή της εξουσίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης δυσκολεύουν την επίτευξη μιας ενιαίας λιβυκής θέσης, δίνοντας περιφερειακό ρόλο σε χώρες όπως η Τουρκία, η Γαλλία και η Ιταλία.
Η παράτυπη μετανάστευση καθιστά τη σύγκρουση αυτή κρίσιμο ζήτημα για την ευρωπαϊκή πολιτική, καθώς η Ελλάδα ανησυχεί ότι η Λιβύη μπορεί να μετατραπεί σε πύλη εισόδου παράτυπων μεταναστών προς τη Νότια Ευρώπη, συσχετίζοντας έτσι ενέργεια, ασφάλεια και μετανάστευση.
Η Ελλάδα μπορεί να συνεχίσει τις ενέργειές της, ενώ η Λιβύη μπορεί να στραφεί σε διεθνή φόρα ή το Διεθνές Δικαστήριο, αν και μετά την αποκλιμάκωση το τελευταίο φαντάζει απίθανο.
Εφόσον υπάρξει πολιτική βούληση, τα δύο μέρη μπορούν να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ ή της ΕΕ, αναδιαμορφώνοντας τις θαλάσσιες ζώνες με αμοιβαία συμφωνία — αν και το ζήτημα παραμένει σύνθετο λόγω της πολιτικής κατάστασης.
Η διεθνής πίεση ίσως οδηγήσει σε προσωρινή αναστολή των εξερευνητικών δραστηριοτήτων, εν αναμονή διπλωματικής λύσης, ιδιαίτερα εν όψει των επερχόμενων εκλογών στη Λιβύη.
Συνοψίζοντας, η λιβυκοελληνική κρίση αναδεικνύει την ευθραυστότητα των γεωπολιτικών ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου τα εθνικά συμφέροντα συναντούν περιφερειακές συμμαχίες και ιστορικές αντιπαραθέσεις.
Τα πράγματα ακόμη δεν έχουν σοβαρέψει, αλλά ίσως η κατάσταση εκτραχυνθεί όταν η Τουρκία βγάλει στο Λιβυκό τα δύο της γεωτρύπανα.
Ο παράγων Haftar
Από την άλλη, πρωταγωνιστικό ρόλο στα πράγματα της Λιβύης διεκδικεί ο Khalifa Haftar και στρέφει το βλέμμα του προς την Ευρώπη, ενεργοποιώντας τρία «εκρηκτικά» χαρτιά: τη μετανάστευση, την ενέργεια και τα θαλάσσια σύνορα.
Η απέλαση της ευρωπαϊκής υπουργικής αντιπροσωπείας από την ανατολική Λιβύη άνοιξε τον δρόμο για μια σειρά από πολιτικές αναλύσεις, που φέρνουν στο προσκήνιο τις προθέσεις του ισχυρού άνδρα της περιοχής.
Οι αρχές υπό τον στρατάρχη Haftar κατηγόρησαν την αποστολή για παραβίαση του διπλωματικού πρωτοκόλλου, καθώς επισκέφθηκε πρώτα την Τρίπολη πριν μεταβεί στη Βεγγάζη.
Στις 8 Ιουλίου, υπουργοί της Ελλάδας, της Ιταλίας και της Μάλτας, συνοδευόμενοι από εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βρέθηκαν στην Τρίπολη για να συζητήσουν το φλέγον θέμα της παράτυπης μετανάστευσης.
Όμως, όταν η αντιπροσωπεία έφτασε στη Βεγγάζη, της απαγορεύτηκε η είσοδος από τις αρχές της ανατολικής Λιβύης, οι οποίες την κατηγόρησαν για «κατάφωρη παραβίαση διπλωματικών κανόνων και ασέβεια προς την εθνική κυριαρχία».
Η αποστολή κηρύχθηκε persona non grata και διατάχθηκε να εγκαταλείψει το λιβυκό έδαφος.
Οι Βρυξέλλες χαρακτήρισαν το περιστατικό «λυπηρή παραβίαση του πρωτοκόλλου», αποδίδοντάς το σε «παρεξήγηση» με τη λιβυκή πλευρά.
Ωστόσο, πολιτικοί παρατηρητές εκτιμούν ότι η ενέργεια ήταν μια στρατηγική, υπολογισμένη κίνηση του Haftar, στο πλαίσιο της προσπάθειάς του να μετατραπεί από τοπικός στρατιωτικός ηγέτης σε αναγνωρισμένο περιφερειακό παίκτη.
Τα όπλα
Με βασικά του όπλα τον έλεγχο της μεταναστευτικής ροής, των ενεργειακών πόρων και της ανατολικής ακτής της Λιβύης, ο Haftar επιχειρεί να ανατρέψει την ισορροπία που έχει δημιουργηθεί μεταξύ Ευρώπης και Τρίπολης μετά την πτώση του Muammar Gaddafi.
Αν και η Ε.Ε. αναγνωρίζει επίσημα την κυβέρνηση της Τρίπολης, η συνεργασία με τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό του Haftar δεν έχει πάψει ποτέ.
Εκτός από τη μετανάστευση, το πετρέλαιο αποτελεί κρίσιμο πλεονέκτημα για τον Haftar.
Τα τελευταία χρόνια, εκμεταλλεύτηκε τη γεωστρατηγική του θέση για να ενισχύσει τις διεθνείς σχέσεις του, πραγματοποιώντας επισκέψεις σε χώρες όπως η Γαλλία και η Συρία, ενώ έστειλε τον γιο του, Saddam Haftar, σε επαφές με τις Ηνωμένες Πολιτείες και αφρικανικά κράτη.
Σημαντική είναι και η προσέγγισή του με την Τουρκία, η οποία αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα στην αποτροπή της επίθεσης του Haftar στην Τρίπολη το 2020.
Παρά το παρελθόν τους, τα τουρκικά συμφέροντα φαίνεται να επιβάλλουν επαναπροσέγγιση, κυρίως γύρω από το θέμα της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Άγκυρα φέρεται διατεθειμένη να προσφέρει οικονομικά ανταλλάγματα στον Haftar για να μην εναντιωθεί στη συμφωνία ναυτικής οριοθέτησης που υπέγραψε με την κυβέρνηση της Τρίπολης το 2020.
Με αυτό το πλαίσιο, ο Haftar κρατά πλέον τρεις κρίσιμους μοχλούς πίεσης απέναντι στην Ευρώπη:
• τον έλεγχο της παράτυπης μετανάστευσης,
• την πρόσβαση στην ενέργεια,
• και την επιρροή στις θαλάσσιες συμφωνίες.
Η ναυτική συμφωνία Τουρκίας–Λιβύης, την οποία η Ευρώπη θεωρεί παράνομη, ορίζει τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των δύο χωρών, οριοθετώντας την τουρκική ΑΟΖ. Η Ελλάδα, όπως και άλλες χώρες, διαφωνεί σφοδρά, τονίζοντας ότι η συμφωνία αγνοεί εντελώς την ύπαρξη της Κρήτης.
Ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, χαρακτήρισε τη συμφωνία ως «αβάσιμη, άκυρη και αντίθετη με το διεθνές δίκαιο».
Κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 26 Ιουνίου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες επανέλαβαν ότι η τουρκολιβυκή συμφωνία παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα άλλων κρατών και δεν είναι συμβατή με το Δίκαιο της Θάλασσας.
Μουλάς Ομάρ
www.bankingnews.gr
Έτσι, προβάλλοντας την απειλή της τουρκο-λιβυκής προσέγγισης και την ανάγκη ενίσχυσης της εθνικής ενότητας και αποφασιστικότητας, αλλά και μέσα από μια ρητορική περί «υπεράσπισης των κυριαρχικών δικαιωμάτων, θα επιχειρήσει να εκτρέψει την προσοχή της κοινής γνώμης αλλού… και ίσως να ανανεώσει τη λαϊκή εντολή, τώρα που η αντιπολίτευση παραπαίει και είναι πιο αδύναμη από ποτέ.
Ωστόσο, η ελληνική πλευρά έχει να ζυγίσει πολλά: ο στρατηγικός αυτός πολιτικά ελιγμός μπορεί να έχει σοβαρές παρενέργειες: η ρωσική πλευρά, που στηρίζει τον Haftar, θεωρεί πως η Ελλάδα αγνοεί επιδεικτικά τη γεωπολιτική της ισορροπία στην Ανατολική Μεσόγειο και διαπράττει, όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε, «εγκληματικά λάθη» με την ευθυγράμμισή της αποκλειστικά με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ.
Η Μόσχα, η οποία θεωρεί πως αποκλείστηκε από τις εξελίξεις, φέρεται να στέλνει προειδοποιήσεις μέσω διπλωματικών καναλιών, τονίζοντας ότι «η Ελλάδα πρέπει να συμμορφωθεί».
Στο εσωτερικό μέτωπο, η κυβέρνηση αντιμετωπίζει αυξανόμενη πίεση.
Η μεταναστευτική ροή από τις λιβυκές ακτές αυξάνεται, με τα νησιά της Κρήτης και της Γαύδου να δέχονται ασφυκτική πίεση.
Πολεμικά σκάφη έχουν ήδη αναπτυχθεί νότια του νησιού, με τη Λιβύη να διαμαρτύρεται για «μονομερείς ενέργειες».
Επίσης, στο ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου με την Τουρκία πρέπει να λάβουμε υπόψη τα εξής: ναι μεν η Ελλάδα έχει στρατηγικό πλεονέκτημα στα νότια της Κρήτης, αλλά τι γίνεται στα νησιά του βορείου Αιγαίου ή στο Καστελόριζο;
Σε κάθε περίπτωση, στο Μέγαρο Μαξίμου, το σενάριο των πρόωρων εκλογών επανέρχεται στο τραπέζι, με κυβερνητικά στελέχη να παραδέχονται (άλλο που δεν ήθελαν) πως η διαχείριση της κρίσης ίσως καταστεί πολιτικά αδύνατη χωρίς νέα λαϊκή εντολή.
Η πιθανότητα ενός «θερμού» επεισοδίου, οι εσωκομματικές πιέσεις και η διεθνής απομόνωση από στρατηγικούς εταίρους καθιστούν το πολιτικό σκηνικό εύφλεκτο.
Η κατάσταση δεν είναι ανησυχητική ακόμη…
Η διαφορά Ελλάδα - Λιβύης ακόμη δεν εμπνέει ανησυχία.
Πρόκειται για μια ναυτική διαφορά που αφορά την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων και την εξερεύνηση ενεργειακών πόρων στη νότια Κρήτη.
Η διαμάχη αυτή δεν πηγάζει μόνο από τεχνικά ζητήματα, αλλά αντανακλά ευρύτερες γεωπολιτικές δυναμικές, στις οποίες εμπλέκονται η Τουρκία, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ζήτημα της παράτυπης μετανάστευσης, με σημαντικές περιφερειακές και στρατηγικές επιπτώσεις.
Η ρίζα της σύγκρουσης βρίσκεται στη ναυτική συμφωνία του 2019 μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας, η οποία όρισε θαλάσσιες οικονομικές ζώνες που επικαλύπτουν ύδατα που η Ελλάδα θεωρεί τμήμα της κυριαρχίας της.
Η Αθήνα έχει χαρακτηρίσει τη συμφωνία παράνομη, υποστηρίζοντας πως αγνοεί την παρουσία των νησιών της, ιδιαίτερα της Κρήτης.
Οι εντάσεις αυξήθηκαν μετά την ανακοίνωση, τον Ιούνιο του 2025, διεθνούς διαγωνισμού από την Ελλάδα για την εξερεύνηση υδρογονανθράκων σε περιοχές νότια της Κρήτης.
Η λιβυκή κυβέρνηση θεωρεί αυτές τις περιοχές ως πεδίο εκκρεμούσας διαφοράς και απάντησε με σκληρή δήλωση, επιβεβαιώνοντας το «εγγενές δικαίωμά» της στην προστασία των θαλάσσιων πόρων και απορρίπτοντας οποιαδήποτε ξένη εκμετάλλευση χωρίς προηγούμενη νομική συμφωνία.
Παράλληλα, η Ελλάδα έχει αναπτύξει πολεμικά πλοία κοντά στα λιβυκά ύδατα, σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τη ροή μεταναστών προς τα νησιά της Κρήτης και της Γαύδου.
Αν και αυτές οι κινήσεις έγιναν σε συνεννόηση με ορισμένους λιβυκούς φορείς, θεωρούνται μονομερείς και έχουν περιπλέξει την κατάσταση.
Η Λιβύη κάλεσε την Ελλάδα να σταματήσει τις ενέργειες αυτές και να επιστρέψει στις διαπραγματεύσεις, προειδοποιώντας πως οποιαδήποτε εξερευνητική δραστηριότητα θα θεωρηθεί «εχθρική και παράνομη».
Το ζήτημα έφτασε να συζητηθεί διπλωματικά στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου οι εκπρόσωποι των δύο χωρών αντάλλαξαν κατηγορίες.
Παρά την ένταση, στη συνεδρίαση του Ιουνίου 2025, οι πρέσβεις Ελλάδας και Λιβύης επιβεβαίωσαν την πρόθεσή τους για εποικοδομητικό διάλογο και επαίνεσαν τις προσπάθειες του ΟΗΕ για την αποφυγή προκλήσεων και την εξεύρεση νομικών λύσεων με σεβασμό στην κυριαρχία.
Η διπλωματική κινητικότητα είναι έντονη, με επικείμενη επίσκεψη του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών στην Τρίπολη, όπου θα συζητηθούν θέματα συνεργασίας σε θαλάσσια σύνορα και παράτυπη μετανάστευση.
Η διαμάχη αυτή ξεπερνά το διμερές επίπεδο και αποτελεί έκφραση της ευρύτερης γεωπολιτικής αντιπαράθεσης στην Ανατολική Μεσόγειο.
Οι αμφισβητούμενες θαλάσσιες ζώνες είναι πλούσιες σε φυσικό αέριο και εντάσσονται στις ενεργειακές στρατηγικές της Ευρώπης, ειδικά μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και την προσπάθεια μείωσης της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο.
Επιπλέον, η ασταθής κατάσταση στη Λιβύη και η κατανομή της εξουσίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης δυσκολεύουν την επίτευξη μιας ενιαίας λιβυκής θέσης, δίνοντας περιφερειακό ρόλο σε χώρες όπως η Τουρκία, η Γαλλία και η Ιταλία.
Η παράτυπη μετανάστευση καθιστά τη σύγκρουση αυτή κρίσιμο ζήτημα για την ευρωπαϊκή πολιτική, καθώς η Ελλάδα ανησυχεί ότι η Λιβύη μπορεί να μετατραπεί σε πύλη εισόδου παράτυπων μεταναστών προς τη Νότια Ευρώπη, συσχετίζοντας έτσι ενέργεια, ασφάλεια και μετανάστευση.
Η Ελλάδα μπορεί να συνεχίσει τις ενέργειές της, ενώ η Λιβύη μπορεί να στραφεί σε διεθνή φόρα ή το Διεθνές Δικαστήριο, αν και μετά την αποκλιμάκωση το τελευταίο φαντάζει απίθανο.
Εφόσον υπάρξει πολιτική βούληση, τα δύο μέρη μπορούν να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ ή της ΕΕ, αναδιαμορφώνοντας τις θαλάσσιες ζώνες με αμοιβαία συμφωνία — αν και το ζήτημα παραμένει σύνθετο λόγω της πολιτικής κατάστασης.
Η διεθνής πίεση ίσως οδηγήσει σε προσωρινή αναστολή των εξερευνητικών δραστηριοτήτων, εν αναμονή διπλωματικής λύσης, ιδιαίτερα εν όψει των επερχόμενων εκλογών στη Λιβύη.
Συνοψίζοντας, η λιβυκοελληνική κρίση αναδεικνύει την ευθραυστότητα των γεωπολιτικών ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου τα εθνικά συμφέροντα συναντούν περιφερειακές συμμαχίες και ιστορικές αντιπαραθέσεις.
Τα πράγματα ακόμη δεν έχουν σοβαρέψει, αλλά ίσως η κατάσταση εκτραχυνθεί όταν η Τουρκία βγάλει στο Λιβυκό τα δύο της γεωτρύπανα.
Ο παράγων Haftar
Από την άλλη, πρωταγωνιστικό ρόλο στα πράγματα της Λιβύης διεκδικεί ο Khalifa Haftar και στρέφει το βλέμμα του προς την Ευρώπη, ενεργοποιώντας τρία «εκρηκτικά» χαρτιά: τη μετανάστευση, την ενέργεια και τα θαλάσσια σύνορα.
Η απέλαση της ευρωπαϊκής υπουργικής αντιπροσωπείας από την ανατολική Λιβύη άνοιξε τον δρόμο για μια σειρά από πολιτικές αναλύσεις, που φέρνουν στο προσκήνιο τις προθέσεις του ισχυρού άνδρα της περιοχής.
Οι αρχές υπό τον στρατάρχη Haftar κατηγόρησαν την αποστολή για παραβίαση του διπλωματικού πρωτοκόλλου, καθώς επισκέφθηκε πρώτα την Τρίπολη πριν μεταβεί στη Βεγγάζη.
Στις 8 Ιουλίου, υπουργοί της Ελλάδας, της Ιταλίας και της Μάλτας, συνοδευόμενοι από εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βρέθηκαν στην Τρίπολη για να συζητήσουν το φλέγον θέμα της παράτυπης μετανάστευσης.
Όμως, όταν η αντιπροσωπεία έφτασε στη Βεγγάζη, της απαγορεύτηκε η είσοδος από τις αρχές της ανατολικής Λιβύης, οι οποίες την κατηγόρησαν για «κατάφωρη παραβίαση διπλωματικών κανόνων και ασέβεια προς την εθνική κυριαρχία».
Η αποστολή κηρύχθηκε persona non grata και διατάχθηκε να εγκαταλείψει το λιβυκό έδαφος.
Οι Βρυξέλλες χαρακτήρισαν το περιστατικό «λυπηρή παραβίαση του πρωτοκόλλου», αποδίδοντάς το σε «παρεξήγηση» με τη λιβυκή πλευρά.
Ωστόσο, πολιτικοί παρατηρητές εκτιμούν ότι η ενέργεια ήταν μια στρατηγική, υπολογισμένη κίνηση του Haftar, στο πλαίσιο της προσπάθειάς του να μετατραπεί από τοπικός στρατιωτικός ηγέτης σε αναγνωρισμένο περιφερειακό παίκτη.
Τα όπλα
Με βασικά του όπλα τον έλεγχο της μεταναστευτικής ροής, των ενεργειακών πόρων και της ανατολικής ακτής της Λιβύης, ο Haftar επιχειρεί να ανατρέψει την ισορροπία που έχει δημιουργηθεί μεταξύ Ευρώπης και Τρίπολης μετά την πτώση του Muammar Gaddafi.
Αν και η Ε.Ε. αναγνωρίζει επίσημα την κυβέρνηση της Τρίπολης, η συνεργασία με τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό του Haftar δεν έχει πάψει ποτέ.
Εκτός από τη μετανάστευση, το πετρέλαιο αποτελεί κρίσιμο πλεονέκτημα για τον Haftar.
Τα τελευταία χρόνια, εκμεταλλεύτηκε τη γεωστρατηγική του θέση για να ενισχύσει τις διεθνείς σχέσεις του, πραγματοποιώντας επισκέψεις σε χώρες όπως η Γαλλία και η Συρία, ενώ έστειλε τον γιο του, Saddam Haftar, σε επαφές με τις Ηνωμένες Πολιτείες και αφρικανικά κράτη.
Σημαντική είναι και η προσέγγισή του με την Τουρκία, η οποία αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα στην αποτροπή της επίθεσης του Haftar στην Τρίπολη το 2020.
Παρά το παρελθόν τους, τα τουρκικά συμφέροντα φαίνεται να επιβάλλουν επαναπροσέγγιση, κυρίως γύρω από το θέμα της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Άγκυρα φέρεται διατεθειμένη να προσφέρει οικονομικά ανταλλάγματα στον Haftar για να μην εναντιωθεί στη συμφωνία ναυτικής οριοθέτησης που υπέγραψε με την κυβέρνηση της Τρίπολης το 2020.
Με αυτό το πλαίσιο, ο Haftar κρατά πλέον τρεις κρίσιμους μοχλούς πίεσης απέναντι στην Ευρώπη:
• τον έλεγχο της παράτυπης μετανάστευσης,
• την πρόσβαση στην ενέργεια,
• και την επιρροή στις θαλάσσιες συμφωνίες.
Η ναυτική συμφωνία Τουρκίας–Λιβύης, την οποία η Ευρώπη θεωρεί παράνομη, ορίζει τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των δύο χωρών, οριοθετώντας την τουρκική ΑΟΖ. Η Ελλάδα, όπως και άλλες χώρες, διαφωνεί σφοδρά, τονίζοντας ότι η συμφωνία αγνοεί εντελώς την ύπαρξη της Κρήτης.
Ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, χαρακτήρισε τη συμφωνία ως «αβάσιμη, άκυρη και αντίθετη με το διεθνές δίκαιο».
Κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 26 Ιουνίου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες επανέλαβαν ότι η τουρκολιβυκή συμφωνία παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα άλλων κρατών και δεν είναι συμβατή με το Δίκαιο της Θάλασσας.
Μουλάς Ομάρ
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών