Απογυμνώνεται η μεταπολεμική διεθνή έννομη τάξη, που θεμελιώθηκε το 1945
Η ευρείας κλίμακας επίθεση του Ισραήλ κατά του Ιράν, χωρίς προηγούμενη έγκριση από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, οδήγησε σε άμεση απάντηση από την Τεχεράνη.
Και αυτό είναι μόνο μία ψηφίδα από μια νέα παγκόσμια τάξη που αναδύεται, ανατρέποντας τη θεσμική και πολιτική πραγματικότητα που γνωρίζαμε μέχρι τώρα.
Οι κορυφαίοι θεσμοί του διεθνούς δικαίου, όπως ο ΟΗΕ, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ), εμφανίζονται πλέον ανίσχυροι και παραγκωνισμένοι, ειδικά υπό το βάρος των ισραηλινών επιχειρήσεων στη Γάζα.
Η αδυναμία τους να επιβάλουν κανόνες δικαίου απογυμνώνει την μεταπολεμική διεθνή έννομη τάξη, που θεμελιώθηκε το 1945.
Το Ισραήλ λειτουργεί με πρωτοφανή ατιμωρησία, αγνοώντας τις αποφάσεις των διεθνών οργάνων. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση Trump στις ΗΠΑ αποδυναμώνει συστηματικά τους μηχανισμούς λογοδοσίας, προωθώντας ένα μονομερές, συμφεροντολογικό πλαίσιο εξωτερικής πολιτικής.
Η αμερικανική αποδόμηση του διεθνούς συστήματος
Η Ουάσιγκτον απέσυρε τη συμμετοχή της από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, διέκοψε τη χρηματοδότηση της UNRWA και επέβαλε κυρώσεις στο ΔΠΔ, χαρακτηρίζοντας «παράνομες» τις ενέργειές του κατά των ΗΠΑ και του Ισραήλ.
Επιπλέον, ο πρόεδρος Trump υπέγραψε διάταγμα για περικοπή της αμερικανικής συνεισφοράς στον τακτικό προϋπολογισμό του ΟΗΕ, ενώ ξεκίνησε αναθεώρηση της στήριξης προς όλους τους διεθνείς οργανισμούς, ανοίγοντας τον δρόμο για μαζικές αποχωρήσεις ή επιλεκτικές χρηματοδοτήσεις.
Νέο καθεστώς ανθρωπιστικής «βοήθειας» στη Γάζα
Σε μια αμφιλεγόμενη πρωτοβουλία, ΗΠΑ και Ισραήλ ανακοίνωσαν τη δημιουργία ενός νέου μηχανισμού «ανθρωπιστικής βοήθειας» στη Γάζα, μέσω ιδιωτικών εργολαβικών εταιρειών ασφαλείας σε ζώνες που εγκρίνει το Ισραήλ.
Η πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια είναι πλέον ανταλλάξιμη με μετακίνηση πληθυσμών, ενώ κάτοικοι του βόρειου τμήματος της Γάζας αποκλείονται εάν δεν μετακινηθούν προς νότιες περιοχές.
Ο μηχανισμός αυτός έχει καταγγελθεί από ανθρωπιστικές οργανώσεις, καθώς παραβιάζει θεμελιώδεις αρχές ουδετερότητας και αμεροληψίας του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.
Η τριπλή επέκταση της ισραηλινής στρατηγικής
Εκτός από την εκστρατεία κατά του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, η κυβέρνηση Netanyahu προχωρά χωρίς περιορισμούς σε τρία επιπλέον μέτωπα:
- Ενίσχυση του ελέγχου επί της Γάζας, με αυξανόμενες ενδείξεις μακροχρόνιας κατοχής.
- Επέκταση των εποικισμών στη Δυτική Όχθη – με σχέδια για 22 νέους οικισμούς, ενώ νομιμοποιούνται αυθαίρετοι οικισμοί χωρίς κυβερνητική έγκριση.
- Νομοθετικές παρεμβάσεις που πλήττουν ΜΚΟ και δικαιοσύνη, όπως φόρος σε ξένες ΜΚΟ και προσπάθειες περιορισμού της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης.
Η πίεση των ακροδεξιών εταίρων του Netanyahu είναι έντονη, με ορισμένους να απειλούν με αποχώρηση από την κυβέρνηση σε περίπτωση αλλαγής πορείας.
Όταν το Δίκαιο δεν συγκρατεί πλέον τη δύναμη
Παρά τις αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου, που από τον Ιανουάριο του 2024 κάνει λόγο για κίνδυνο γενοκτονίας στη Γάζα, και τις εντολές για άμεση κατάπαυση πυρός στη Ράφα, το Ισραήλ αγνόησε τις εντολές, προχωρώντας σε περαιτέρω επιχειρήσεις.
Το ΔΠΔ μάλιστα προχώρησε σε έκδοση ενταλμάτων σύλληψης για τον Netanyahu, τον πρώην υπουργό Άμυνας Γκάλαντ και ηγετικά στελέχη της Χαμάς – χωρίς όμως πρακτικό αντίκρισμα.
Το μόνο σημείο φραγμού υπήρξε μια προσωρινή εκεχειρία τον Ιανουάριο του 2025, μετά από παρέμβαση της Ουάσιγκτον.
Ενδεικτικό ότι μόνο οι ΗΠΑ μπορούν ακόμη να επηρεάσουν την ισραηλινή πολιτική, αλλά η νέα τους στάση είναι περισσότερο εργαλειακή παρά ρυθμιστική.
Η κατάρρευση του παγκόσμιου νομικού πλαισίου
Η σημερινή κατάσταση φανερώνει μια πρωτοφανή κρίση νομιμότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η Ρωσία συνεχίζει τον πόλεμο στην Ουκρανία, αδιαφορώντας για τις αποφάσεις της Χάγης.
Η Κίνα κλιμακώνει την πίεση στην Ταϊβάν με «γκρίζες ζώνες» επιθετικότητας και παραπληροφόρησης.
Η περίπτωση του Ισραήλ δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά επιβεβαίωση ότι το Δίκαιο δεν συγκρατεί πλέον τη Δύναμη.
Οι διεθνείς θεσμοί μπορούν να παρακαμφθούν, και οι ανθρωπιστικές αρχές να εργαλειοποιηθούν.
www.bankingnews.gr
Και αυτό είναι μόνο μία ψηφίδα από μια νέα παγκόσμια τάξη που αναδύεται, ανατρέποντας τη θεσμική και πολιτική πραγματικότητα που γνωρίζαμε μέχρι τώρα.
Οι κορυφαίοι θεσμοί του διεθνούς δικαίου, όπως ο ΟΗΕ, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ), εμφανίζονται πλέον ανίσχυροι και παραγκωνισμένοι, ειδικά υπό το βάρος των ισραηλινών επιχειρήσεων στη Γάζα.
Η αδυναμία τους να επιβάλουν κανόνες δικαίου απογυμνώνει την μεταπολεμική διεθνή έννομη τάξη, που θεμελιώθηκε το 1945.
Το Ισραήλ λειτουργεί με πρωτοφανή ατιμωρησία, αγνοώντας τις αποφάσεις των διεθνών οργάνων. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση Trump στις ΗΠΑ αποδυναμώνει συστηματικά τους μηχανισμούς λογοδοσίας, προωθώντας ένα μονομερές, συμφεροντολογικό πλαίσιο εξωτερικής πολιτικής.
Η αμερικανική αποδόμηση του διεθνούς συστήματος
Η Ουάσιγκτον απέσυρε τη συμμετοχή της από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, διέκοψε τη χρηματοδότηση της UNRWA και επέβαλε κυρώσεις στο ΔΠΔ, χαρακτηρίζοντας «παράνομες» τις ενέργειές του κατά των ΗΠΑ και του Ισραήλ.
Επιπλέον, ο πρόεδρος Trump υπέγραψε διάταγμα για περικοπή της αμερικανικής συνεισφοράς στον τακτικό προϋπολογισμό του ΟΗΕ, ενώ ξεκίνησε αναθεώρηση της στήριξης προς όλους τους διεθνείς οργανισμούς, ανοίγοντας τον δρόμο για μαζικές αποχωρήσεις ή επιλεκτικές χρηματοδοτήσεις.
Νέο καθεστώς ανθρωπιστικής «βοήθειας» στη Γάζα
Σε μια αμφιλεγόμενη πρωτοβουλία, ΗΠΑ και Ισραήλ ανακοίνωσαν τη δημιουργία ενός νέου μηχανισμού «ανθρωπιστικής βοήθειας» στη Γάζα, μέσω ιδιωτικών εργολαβικών εταιρειών ασφαλείας σε ζώνες που εγκρίνει το Ισραήλ.
Η πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια είναι πλέον ανταλλάξιμη με μετακίνηση πληθυσμών, ενώ κάτοικοι του βόρειου τμήματος της Γάζας αποκλείονται εάν δεν μετακινηθούν προς νότιες περιοχές.
Ο μηχανισμός αυτός έχει καταγγελθεί από ανθρωπιστικές οργανώσεις, καθώς παραβιάζει θεμελιώδεις αρχές ουδετερότητας και αμεροληψίας του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.
Η τριπλή επέκταση της ισραηλινής στρατηγικής
Εκτός από την εκστρατεία κατά του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, η κυβέρνηση Netanyahu προχωρά χωρίς περιορισμούς σε τρία επιπλέον μέτωπα:
- Ενίσχυση του ελέγχου επί της Γάζας, με αυξανόμενες ενδείξεις μακροχρόνιας κατοχής.
- Επέκταση των εποικισμών στη Δυτική Όχθη – με σχέδια για 22 νέους οικισμούς, ενώ νομιμοποιούνται αυθαίρετοι οικισμοί χωρίς κυβερνητική έγκριση.
- Νομοθετικές παρεμβάσεις που πλήττουν ΜΚΟ και δικαιοσύνη, όπως φόρος σε ξένες ΜΚΟ και προσπάθειες περιορισμού της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης.
Η πίεση των ακροδεξιών εταίρων του Netanyahu είναι έντονη, με ορισμένους να απειλούν με αποχώρηση από την κυβέρνηση σε περίπτωση αλλαγής πορείας.
Όταν το Δίκαιο δεν συγκρατεί πλέον τη δύναμη
Παρά τις αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου, που από τον Ιανουάριο του 2024 κάνει λόγο για κίνδυνο γενοκτονίας στη Γάζα, και τις εντολές για άμεση κατάπαυση πυρός στη Ράφα, το Ισραήλ αγνόησε τις εντολές, προχωρώντας σε περαιτέρω επιχειρήσεις.
Το ΔΠΔ μάλιστα προχώρησε σε έκδοση ενταλμάτων σύλληψης για τον Netanyahu, τον πρώην υπουργό Άμυνας Γκάλαντ και ηγετικά στελέχη της Χαμάς – χωρίς όμως πρακτικό αντίκρισμα.
Το μόνο σημείο φραγμού υπήρξε μια προσωρινή εκεχειρία τον Ιανουάριο του 2025, μετά από παρέμβαση της Ουάσιγκτον.
Ενδεικτικό ότι μόνο οι ΗΠΑ μπορούν ακόμη να επηρεάσουν την ισραηλινή πολιτική, αλλά η νέα τους στάση είναι περισσότερο εργαλειακή παρά ρυθμιστική.
Η κατάρρευση του παγκόσμιου νομικού πλαισίου
Η σημερινή κατάσταση φανερώνει μια πρωτοφανή κρίση νομιμότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η Ρωσία συνεχίζει τον πόλεμο στην Ουκρανία, αδιαφορώντας για τις αποφάσεις της Χάγης.
Η Κίνα κλιμακώνει την πίεση στην Ταϊβάν με «γκρίζες ζώνες» επιθετικότητας και παραπληροφόρησης.
Η περίπτωση του Ισραήλ δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά επιβεβαίωση ότι το Δίκαιο δεν συγκρατεί πλέον τη Δύναμη.
Οι διεθνείς θεσμοί μπορούν να παρακαμφθούν, και οι ανθρωπιστικές αρχές να εργαλειοποιηθούν.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών