Επίδειξη ισχύος: Η Κίνα αλλάζει τους όρους του παιχνιδιού στη διαχείριση του χρέους των φτωχών κρατών – Τι φοβούνται ΔΝΤ και Παγκόσμια Τράπεζα

Η κινεζική παρουσία στην αγορά χρέους φτωχών και αναπτυσσόμενων κρατών χειραφετεί τις χώρες αυτές από το «βρόχο» των δυτικών θεσμών όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα, προκαλώντας την αντίδραση των εν λόγω θεσμών και της Δύσης
Στο πλαίσιο αυτό, Κινέζοι εμπειρογνώμονες και αξιωματούχοι απάντησαν στα σχόλια των δανειστών που υποστηρίζονται από τη Δύση κατά τη διάρκεια συνάντησης διεθνών φορέων για τη διαχείριση του χρέους ότι η Κίνα είναι σημαντικός πιστωτής στις αναδυόμενες αγορές και θα πρέπει να κάνει περισσότερα προκειμένου να βοηθήσει στην ελάφρυνση του χρέους.

Κοινή δράση και δικαιοσύνη

Η Κίνα είναι πρόθυμη να εφαρμόσει το κοινό πλαίσιο για τη διάθεση του χρέους με άλλες χώρες, δήλωσε ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Κίνας Yi Gang κατά τη διάρκεια των εαρινών συνεδριάσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), σύμφωνα με δήλωση που δόθηκε στη δημοσιότητα από τη Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας την Παρασκευή 14 Απριλίου 2023.
Επαναλαμβάνοντας την παρατήρηση του Yi, ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Wang Wenbin δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου την Παρασκευή 14 Απριλίου 2023  ότι η Κίνα αποδίδει μεγάλη σημασία στο ζήτημα του δημόσιου χρέους των αναπτυσσόμενων χωρών και κάλεσε τους πολυμερείς πιστωτές, τους διμερείς πιστωτές και τους εμπορικούς πιστωτές να συμμετάσχουν στη διαχείριση του χρέους σύμφωνα με την κοινή δράση και δίκαιο τρόπο.
«Ελπίζουμε ότι όλα τα μέρη μπορούν να εφαρμόσουν ειλικρινά το κοινό πλαίσιο για την αντιμετώπιση του ζητήματος του χρέους με αποτελεσματικό, συστηματικό και ολοκληρωμένο τρόπο», δήλωσε ο Wang.

Τι απορρίπτει η Κϊνα

Ορισμένοι δανειστές που υποστηρίζονται από τη Δύση, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου της Παγκόσμιας Τράπεζας, David Malpass, προσπάθησαν ωστόσο να πιέσουν την Κίνα να είναι πιο ενεργή στη χαλάρωση των προβλημάτων χρέους των αναπτυσσόμενων χωρών κατά την εαρινή σύνοδο του ΔΝΤ.
Ο Malpass δήλωσε ότι η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος διμερής πιστωτής στις αναδυόμενες αγορές και πρέπει να είναι ανοιχτή στις συζητήσεις αναδιάρθρωσης για τις αναπτυσσόμενες χώρες που αντιμετωπίζουν κρίσεις χρέους.
«Η Κίνα πρέπει να είναι πρόθυμη να υπογράψει τη δομή της αναδιάρθρωσης», επισήμανε σε συνέντευξή του στην τηλεόραση του Bloomberg την Πέμπτη 13 Απριλίου 2023.
Τέτοιες τοποθετήσεις διαψεύστηκαν από Κινέζους ειδικούς και έχουν ήδη απορριφθεί από Κινέζους αξιωματούχους πολλές φορές.

Η δομή του παγκόσμιου χρέους

Ο Song Wei, καθηγητής στη Σχολή Διεθνών Σχέσεων και Διπλωματίας, στο Πανεπιστήμιο Διεθνών Σπουδών του Πεκίνου, δηλωσε στους Global Times ότι η χρηματοδότηση από τη διεθνή αγορά ήταν η πηγή και ένα μεγάλο μέρος του χρέους για ορισμένες αναπτυσσόμενες χώρες.
Τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνουν ότι πολυμερείς χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και εμπορικοί πιστωτές κατέχουν περισσότερο από το 80 τοις εκατό του δημόσιου χρέους 121 αναπτυσσόμενων χωρών.
Σύμφωνα με έκθεση της οργάνωσης Debt Justice που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι αφρικανικές κυβερνήσεις οφείλουν τρεις φορές περισσότερο χρέος σε δυτικούς ιδιώτες δανειστές από ό,τι στην Κίνα και χρεώνονται διπλάσιο από τους τόκους από τους δυτικούς δανειστές.

Ελάφρυνση και αναδιάρθρωση

Η Κίνα λαμβάνει σοβαρά υπόψη το ζήτημα του χρέους των αναπτυσσόμενων χωρών και έχει συμβάλει ενεργά στην ελάφρυνση του χρέους των αναπτυσσόμενων χωρών και στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξής τους, δήλωσε ο Wang τον Μάρτιο ως απάντηση στο κάλεσμα των δυτικών δανειστών προς την Κίνα να είναι πιο ενεργή στις συζητήσεις για την αναδιάρθρωση ορισμένων αναπτυσσόμενες χώρες όσον αφορά το χρέος.
«Η Κίνα έχει συμβάλει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον στην εφαρμογή της Πρωτοβουλίας Αναστολής Υπηρεσιών Χρέους G20 (DSSI).
Επιπλέον, διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο στην αντιμετώπιση μεμονωμένων περιπτώσεων στο πλαίσιο του κοινού πλαισίου της G20», δήλωσε ο Wang.
Τα τελευταία ευρήματα έρευνας στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins δείχνουν ότι η Κίνα συμμετείχε ενεργά στη πρωτοβουλία DSSI της G20 και συνέβαλε στο 63% των αναστολών εξυπηρέτησης του χρέους.

Η περίπτωση της Σρι Λάνκα

Σε μια τελευταία κίνηση, η Export-Import Bank of China έδωσε πρόσφατα στη Σρι Λάνκα μια επιστολή που υποστηρίζει τη βιωσιμότητα του χρέους της Σρι Λάνκα και βοήθησε τα ενδιαφερόμενα μέρη να επιλύσουν πραγματικά και γρήγορα το ζήτημα του χρέους, αποδεικνύοντας την καλή θέληση και δράση της Κίνας για να βοηθήσει τη Σρι Λάνκα για την επίτευξη οικονομικής βιωσιμότητας.
Αντίθετα, οι δυτικοί πιστωτές ισχυρίζονται ότι πρέπει να διατηρήσουν την πιστοληπτική τους ικανότητα και έτσι αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην προσπάθεια ελάφρυνσης του χρέους και αναστολής εξυπηρέτησης του, επισήμανε ο Wang, σημειώνοντας ότι οι άνευ προηγουμένου μαζικές αυξήσεις των επιτοκίων έχουν οδηγήσει σε αυστηρότερες πιστωτικές συνθήκες σε όλο τον κόσμο, επιδεινώνοντας ακόμη περισσότερο τα σοβαρά προβλήματα χρέους ορισμένων χωρών.

ΔΝΤ: Έρχεται τσουνάμι χρεοποπιών

Στην εναρκτήρια ομιλία της σε αυτές τις συνεδριάσεις, η διευθύνουσα σύμβουλος του ΔΝΤ Kristalina Georgieva σημείωσε ότι περίπου το 15% των χωρών χαμηλού εισοδήματος ήταν ήδη σε «αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους» και σχεδόν οι μισές κινδυνεύσουν να κηρύξουν στάση πληρωμών είτε από άλλο πιστωτικό γεγονός.
«Αυτό έχει εγείρει ανησυχίες για ένα πιθανό κύμα αιτημάτων αναδιάρθρωσης χρέους - και πώς να τα χειριστούμε σε μια εποχή που οι τρέχουσες υποθέσεις αναδιάρθρωσης αντιμετωπίζουν δαπανηρές καθυστερήσεις, με τη Ζάμπια να είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα», είπε στους παρευρισκόμενους.
Ενώ οι εγχώριοι νόμοι διέπουν τις πτωχεύσεις εταιρειών και ιδιωτών, δεν υπάρχει διεθνές δίκαιο για τις αφερέγγυες χώρες — μόνο μια χαοτική, ad hoc διαδικασία που περιλαμβάνει συμφωνίες μέσα από ένα σωρό συμβατικές ρήτρες και κρυφές συμβάσεις, διαρκείς επίπονες διαπραγματεύσεις και την κυριαρχία γεωπολιτικών σκοπιμοτήτων.
Πριν από μια δεκαετία, το hedge fund Elliott Management με έδρα τις ΗΠΑ εκμεταλλεύτηκε αυτό το τοπίο για να σημειώσει αρκετές επικερδείς δικαστικές νίκες μηνύοντας τους κακοπληρωτές για πλήρη αποπληρωμή των χρεών τους.
Αλλά αυτό το εύθραυστο καθεστώς απειλείται τώρα να διαλυθεί εντελώς λόγω της εμφάνισης μιας νέας, διασπαστικής, αδιαφανούς και ισχυρής δύναμης στο δημόσιο χρέος: της Κίνας.

Η στρατηγική της Κίνας

Ως επί το πλείστον, οι ειδικοί λένε ότι η Κίνα φαίνεται κυρίως ικανοποιημένη με την μετάθεση στο μέλλον των χρεών αντί για την αναδιάρθρωσή τους, δίνοντας νέα δάνεια για να διασφαλίσει ότι οι εγχώριες τράπεζές της μπορούν να αποπληρωθούν πλήρως.
Αλλά προτιμά να ενεργεί μόνη της, με τον δικό της ρυθμό και δεν αισθάνεται ανάγκη για διαφάνεια όπως λένε οι δυτικοί.
Στην πραγματικότητα, όμως, επιχειρεί να εντάξει την αναδιάρθρωση των χρεών σε ένα ευρύτερο πλαίσιο οικονομικών σχέσεων με τις χώρες αυτές, και κυρίως για την δρομολόγηση των αναπτυξιακών της πρωτοβουλιών.
Μια πρόσφατη εργασία πολλών οικονομολόγων, συμπεριλαμβανομένης της Carmen Reinhart του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, εκτίμησε ότι η Κίνα έχει χορηγήσει 128 δάνεια διάσωσης αξίας 240 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε 20 προβληματικές χώρες μεταξύ 2000 και 2021.
Περίπου 185 δισεκατομμύρια δολάρια επεκτάθηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια της μελέτης και περισσότερα από 100 δισ. δολ. το 2019-21.
Ο Reinhart λέει ότι ο δανεισμός της Κίνας ξεχωρίζει για την «ακραία» αδιαφάνειά του, αλλά τονίζει ότι η συνολική συμπεριφορά της δεν είναι τόσο ασυνήθιστη όσο λένε μερικοί άνθρωποι.
«Η Κίνα παίζει πραγματικά σκληρά, επειδή είναι μεγάλος πιστωτής. Οι εμπορικές τράπεζες των ΗΠΑ έπαιξαν επίσης σκληρά τη δεκαετία του 1980», λέει.
«Όποιο κι αν είναι το χρώμα ή η  ιδεολογία ενός πιστωτή, οι πιστωτές σκέφτονται σαν πιστωτές», σημειώνει.
Ο σύμβουλος της κινεζικής κυβέρνησης επισημαίνει επίσης παράγοντες όπως η σχετική απειρία της χώρας με την αντιμετώπιση του χρέους.
«Η Κίνα βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο στο να καταλήξει στο πρόγραμμα ελάφρυνσης του χρέους της», λέει.
Η Reinhart, οικονομολόγος του Χάρβαρντ, λέει ότι η σκληρή στάση της Κίνας είναι αναμενόμενη από έναν μεγάλο πιστωτή και είναι συγκρίσιμη με εκείνη των εμπορικών τραπεζών των ΗΠΑ τη δεκαετία του 1980.

Η παγίδα του χρέους των ΗΠΑ

Οι ελλιπείς εγχώριες χρηματοοικονομικές μεταρρυθμίσεις έχουν καταστήσει επίσης πιο δύσκολη την προσφορά ελάφρυνσης χρέους στους πιστωτές του εξωτερικού, ενώ ορισμένες κινεζικές τράπεζες αντιμετωπίζουν σημαντικές ζημίες στον τομέα ακινήτων της χώρας.
Επισημαίνει επίσης ότι η πίεση στις αναπτυσσόμενες χώρες έχει ενταθεί μετά από μια σειρά αυξήσεων των επιτοκίων στις ΗΠΑ, και ότι ως αποτέλεσμα η Ουάσιγκτον «θα πρέπει να καταστεί υπεύθυνη για την παγίδα του χρέους».
Όποια κι αν είναι όμως η βασική αιτία, οι περισσότεροι συμφωνούν για το τελικό αποτέλεσμα.
«Όλος αυτός ο κατακερματισμός [των πιστωτών] οδηγεί σε παράλυση», λέει ο Sean Hagan, πρώην γενικός σύμβουλος στο ΔΝΤ που τώρα διδάσκει διεθνές δίκαιο στο Georgetown.
Όλος αυτός ο κατακερματισμός [ττων πιστωών] οδηγεί σε παράλυση.
Υπάρχουν λίγες λύσεις που έχουν προταθεί.
Το ΔΝΤ ανακοίνωσε τον Φεβρουάριο μια νέα Παγκόσμια Στρογγυλή Τράπεζα για το Δημόσιο Χρέος για να συγκεντρώσει την πλήρη γκάμα των πιστωτών και των οφειλετών και ελπίζουμε να βρει τρόπους «διευκόλυνσης της διαδικασίας επίλυσης του χρέους».
Είναι μια πρωτοβουλία για την οποία λίγοι ειδικοί τρέφουν πολλές ελπίδες.
Κατά ειρωνικό τρόπο, όλοι υποστηρίζουν την ίδια βασική προσέγγιση: οι χώρες πρέπει να αναδιαρθρώσουν τα χρέη που μπορούν, να παραμείνουν σε αθέτηση πληρωμών προς την Κίνα και το ΔΝΤ πρέπει εγκαταλείψει την προσέγγισή να αποδέχεται ημιμόνιμες καθυστερήσεις προς τους μεγαλύτερους μετόχους της.
Αλλά οι περισσότεροι αναμένουν ότι το βουνό χρέους θα σηάσει όπως στην περίπτωση της  Ζάμπιας, αυτό θα είναι το πιο πιθανό αποτέλεσμα για πολλές χώρες.
«Υποψιάζομαι ότι αυτό θα είναι ένα επαναλαμβανόμενο πρόβλημα», λέει ο Reinhart
«Και όσο περισσότερο αυτές οι χώρες είναι σε κατάσταση υπερβολικού χρέους. . . τόσο περισσότερο σαπίζει ο οικονομικός ιστός τους».

www.bankingnews.gr