Καθώς τα μορατόρια ποικίλουν από χώρα σε χώρα η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών έδωσε προς τις τράπεζες οδηγίες για το πως θα υπολογίζουν τον λειτουργικό κίνδυνο που απορρέει από αυτά.
Για να υπολογιστούν οι ζημιές από τον λειτουργικό κίνδυνο του Cοvid 19 η ημερομηνία έναρξης που πρέπει να λάβουν υποψη του οι τράπεζες είναι στις 30 η Ιανουαρίου του 2020 κατά την οποία οι λειτουργικοί κίνδυνοι από τον Covid 19 αναμενόταν να εμφανιστούν για πρώτη φορά δηλαδή την ημερομηνία που ανακοινώθηκε ότι υπάρχει πανδημία.
Ο προσδιορισμός του κινδύνου αυτού έχει παρεμφερή χαρακτηριστικά ενός μη αναμενόμενου γεγονότος που θέτει σε λειτουργικό κίνδυνο τις τράπεζες.
Ποιοι κίνδυνοι αναφέρονται στην πανδημία
Αυτό πάντως δε σημαίνει ότι όλα τα γεγονότα λειτουργικού κινδύνου και οι επακόλουθες ζημιές από την ημερομηνία αυτή και πέρα θα πρεπει να αποδίδονται στην πανδημία αλλά μόνον αυτοί οι κίνδυνοι που είναι σαφώς συνδεδεμένοι με την πανδημία του covid 19.
Ενώ η ημερομηνία 30.1.20 είναι εκείνη της έναρξης της πανδημίας υπάρχουν και άλλες ενδείξεις που μπορούν να ληφθούν υπόψη όπως η κύρηξη ενός κράτους σε κατάσταση ανάγκης ή κάτι ανάλογο ή η ενεργοποίηση από τους θεσμούς των επιχειρήσεων σχεδίων συνέχειας επιβίωσης εξαιτίας της πανδημίας. Οποιαδήποτε προτεινόμενη ημερομηνία μετά την 30.01.20 θα πρέπει να θεωρείται ως εξαιρετική και να είναι αποδεκτή μόνον αν τα θεσμικά όργανα μπορούν να εξηγήσουν και να αποδείξουν στην εποπτική αρχή ότι ο λειτουργικός αυτός κίνδυνος ξεκίνησε κατά την ημερομηνία που προτείνουν αυτοί.
Ξεκινώντας από την ημερομηνία επιλογής τα θεσμικά όργανα ή οι τράπεζες θα πρεπει να προσδιορίσουν και να συλλέξουν όλα τα γεγονότα που σχετίζονται με το λειτουργικό κίνδυνο του covid και τις ζημιές συμπεριλαμβανομένου και του λειτουργικού κόστους κινδύνου όπως αυτό προσδιορίζεται από το άρθρο22 (1) (β) του κανονισμού ΕΕ 2018/959 ο οποίος παραθέτει τα εξής κριτήρια:
- οι ζημιές με στόχο την αποκατάσταση στην προηγούμενη τουCOVID ‐ 19 φάση θεωρούνται ζημίες λειτουργικού κινδύνου•
- αλλαγές και βελτιώσεις πέρα από αυτό το σημείο χαρακτηρίζονται ως μη λειτουργικές απώλειες κινδύνου•
- επαναλαμβανόμενα ή περιοδικά κόστη για μια νέα κανονικότητα δεν δημιουργούν ζημιές που προκύπτουν από λειτουργικό κίνδυνο.
Οι ζημιές από την πανδημία χαρακτηρίζονται σε πρωτογενείς και δευτερογενείς. Κάθε μία από αυτές αναλόγως του είδους και της φύσης της πρέπει να κατηγοριοποιείται ανάλογα διότι έχει άλλη βαρύτητα στα κεφάλαια της τράπεζας
Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι όπως αυτοί ορίζονται από την αρχή σχετίζονται με τις
- επιπτώσεις του COVID ‐ 19 στην επιχειρηματική συνέχεια των ιδρυμάτων
- επιπτώσεις του COVID ‐ 19 στη συνήθη πορεία των ιδρυμάτων
- επιπτώσεις του COVID ‐ 19 στον πιστωτικό κίνδυνο και πιθανές συνέπειες στον λειτουργικό κίνδυνο
- επιπτώσεις της εφαρμογής νέας νομοθεσίας ως απάντηση στο COVID ‐ 19
- επιπτώσεις του COVID ‐ 19 από γεγονότα που προκάλεσαν ζημιές.
Μια ενδιαφέρουσα στατιστική
To βασικό θέμα στις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΒΑ είναι η αποσαφήνιση ότι τα μορατόρια δεν θα προκαλαλούσαν αυτόματα κατηγοριοποίηση των δανείων σε καθεστώς καθυστέρησης κάτι που θα απαιτούσε περιατέρω προβλέψεις και θα είχε επίπτωση στα κεφάλαια των τραπεζών.
Ας σημειωθεί πως όλες οι χώρες μέλη δεν εφάρμοσαν τα ίδια μορατόρια και γι' αυτό ο τρόπος προσδιορισμού του κινδύνου αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο για να επιχειρηθεί σωστά η επαναφορά στην προηγούμενη κατάσταση.
Από τις 28 χώρες που απάντησαν στην ΕΒΑ δύο εκ των χωρών δεν έχουν μορατόρια σε ισχύ.
Για όλα αυτά τα κράτη μέλη αρμόδια ήταν η κεντρική τράπεζα για να παράσχει πληροφόρηση.
Από τα 26 κράτη μέλη για τα οποία η ΕΒΑ έχει ενημερωθεί ότι έχουν μορατόρια σε ισχύ, μόνον 8 χώρες μέλη έχουν θεσμοσθετήσει τα μορατόρια αυτά και σε 7 κράτη μέλη υπάρχουν θεσμοθετημένα και μη θεσμοθετημένα μορατόρια ενώ σε 11 κράτη μέλη τα μορατόρια δεν έχουν θεσμοθετηθεί.
Σε αυτά υπάρχουν 6 κράτη μέλη με ένα μόνο μη θεσμοθετημένο μορατόριο και άλλα 5 κράτη μέλη στα οποία υπάρχουν περισσότερα από ένα μη θεσμοθετημένα μορατόρια.
Ας σημειωθεί ότι η έννοια του διαφορετικού μορατορίου μπορεί να εκλαμβάνεται με διαφορετικούς τρόπους.
Διάφοροι κλαδικοί φορείς σε κάθε χώρα έχουν εκδώσει από ένα μορατόριο ενώ υπάρχουν άλλες περιπτώσεις όπου η Ενωση ενός κλάδου σε μια χώρα μέλος έχει εκδώσει διάφορους τύπους μορατορίων όπως ένα μορατόριο για καταναλωτικά δάνεια και άλλο μορατόριο για τα στεγαστικά.
Στις χώρες μέλη όπου υπάρχει νομοθετικά θεσμοθετημένο μορατόριο σε ισχύ το μορατόριο είναι υποχρεωτικό εκτός από μια χώρα μέλος σε σύνολο 15 χωρών που έχουν νομοθετικά και μη μορατόρια.
Υπάρχουν 4 χώρες μέλη όπου η εφαρμογή του μορατορίου συνοδεύεται από εγγύηση του Δημοσίου και σε όλες αυτές τις περιπτώσεις είναι νομοθετικά θεσμοθετημένα μορατόρια.
Ωστόσο ειδικές συνθήκες συμπληρώνουν και συνδέονται με τα σχήματα που περιλαμβάνουν κρατική εγγύηση στις διάφορες χώρες μέλη σε σχέση για παράδειγμα με το ποσοστό του δανείου το οποίο καλύπτεται από κρατική εγγύηση.
Σε μια χώρα μέλος έχει γίνει δεκτό, ότι το σχήμα της εγγύησης δεν υπολογίζεται ως επιλέξιμη μη χρηματοδοτούμενη προστασία πίστωσης.
(επειδή το συνολικό ποσοστό της κρατικής εγγύησης είναι περιορισμένο και δεν κατανέμεται στις τράπεζες εκ των προτέρων.
Σε ορισμένες χώρες μέλη η εφαρμογή των μορατορίων ενθαρρύνεται από τις αρχές δημόσια για παράδειγμα μέσω επιστολών δημοσιεύσεων κ.λπ.
Η συμμετοχή στα μορατόρια είναι πολύ ευρεία και σε αυτό μετέχει πάνω από το 90% της τραπεζικής βιομηχανίας να συμμετέχει.
Αυτός ήταν ο χαρακτήρας των μορατορίων
Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα κριτηρίων επιλογής από τα κράτη μέλη που χορήγησαν στους οφειλέτες μορατόρια.
- με βάση τον τομέα δραστηριοποίησης του οφειλέτη και το είδος του δανείου
- με βάση την κατοικία του οφειλέτη (π.χ. μόνο τα εγχώρια ανοίγματα είναι επιλέξιμα)
- βάσει της απόδοσης του οφειλέτη ή της έκθεσής του
- με βάση την ικανότητα πληρωμής
Στα περισσότερα μορατόρια ισχύει ένας συνδυασμός των παραπάνω κριτηρίων.
Μόνο δύο κράτη μέλη δεν απαίτησαν συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα.
Ειρήνη Σακελλάρη
irini9901@yahoo.gr
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών