Η διατήρηση της ανεξαρτησίας της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ θα πρέπει να διαφυλαχθεί
Ως μία ιδιαίτερα θετική επιλογή χαρακτηρίζει την πρόταση για ανάληψη της προεδρίας της Fed από τον Jerome Powell, ο γνωστός οικονομολόγος Kenneth Rogoff σε άρθρο του στο Project Syndicate («Donald Trump’s Federal Reserve»).
Ταυτόχρονα, όμως, καταγράφει και μία σειρά προκλήσεων και δυσκολιών που μπορεί να αντιμετωπίσει ο νέος πρόεδρος της Fed, ο οποίος θα αναλάβει τα ηνία της στις αρχές Φεβρουαρίου 2018.
Στο άρθρο του ο γνωστός οικονομολόγος τονίζει τα ακόλουθα:
«Με την πρόταση ο Jerome Powell να καταστεί ο επόμενος πρόεδρος της Fed, πιθανώς ο Donald Trump να έλαβε την πιο σημαντική απόφαση της δικής του προεδρίας.
Είναι μία λογική και σοβαρή επιλογή, που δείχνει ότι θα υπάρξει, βραχυπρόθεσμα, μία συνέχεια στην πολιτική που ασκεί η Fed και πιθανώς μία πιο ξεκάθαρη στάση αναφορικά με τον εποπτικό ρόλο της τράπεζας.
Παρά το γεγονός ότι ο Powell δεν διαθέτει PhD στην Οικονομία, όπως συμβαίνει με την Janet Yellen ή τον Ben Bernanke, φρόντισε να χρησιμοποιήσει τα χρόνια του ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου προκειμένου να κατανοήσει τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει.
Μην κάνετε το λάθος να ξεχάσετε κάτι βασικό: το ίδρυμα του οποίου θα ηγηθεί ο Powell ελέγχει το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα.
Όλες οι άλλες κεντρικές τράπεζες, οι υπουργοί Οικονομικών ακόμη και οι πρόεδροι χωρών έρχονται δεύτεροι σε αυτή την «κατάταξη».
Εάν η παραπάνω εκτίμηση μοιάζει υπερβολική είναι γιατί οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε παρακολουθήσει αρκετά το τι κάνει η Fed σε καθημερινή βάση.
Όταν η Fed έχει αντιληφθεί ορθά την κατάσταση που επικρατεί, τότε κυριαρχεί η σταθερότητα των τιμών, η ανεργία παραμένει χαμηλή και η παραγωγή ενισχύεται.
Αλλά το «να αντιληφθεί ορθά την κατάσταση που επικρατεί» δεν είναι πάντα κάτι εύκολο και όταν δεν το πετυχαίνει τότε τα πράγματα μπορεί να πάνε πολύ στραβά.
Ως γνωστόν η προσπάθεια της Fed να αποτρέψει τη φούσκα των αγορών στα τέλη της δεκαετίας του ’20, οδήγησε στη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του ’30.
(Ευτυχώς ο Powell ήταν μεταξύ των υποψηφίων για τη θέση του προέδρου της Fed που είναι απίθανο να επαναλάβει τέτοιου είδους λάθη).
Και όταν η Fed τύπωσε βουνά από δολάρια στη δεκαετία του ’70 για να μειώσει το σοκ από την έκρηξη της τιμής πετρελαίου, δημιούργησε την έκρηξη του πληθωρισμού που χρειάστηκε μία 10ετία για να τιθασευτεί.
Ορισμένες φορές ο υπόλοιπος κόσμος μοιάζει να ενδιαφέρεται περισσότερο για την πολιτική της Fed απ’ ότι οι Αμερικανοί.
Δεν υπάρχει κάτι περίεργο σε αυτό: ίσως σήμερα περισσότερο από ποτέ, το δολάριο βρίσκεται στην καρδιά του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Αυτό οφείλεται, εν μέρει, στο γεγονός ότι μεγάλο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου και των χρηματοοικονομικών συναλλαγών αποτιμάται σε δολάρια.
Αυτό οδηγεί αρκετές χώρες στο να μιμούνται τις πολιτικές της Fed ώστε να σταθεροποιήσουν τις συναλλαγματικές ισοτιμίες των νομισμάτων τους.
Ο Powell θα βρεθεί αντιμέτωπος με μερικές εξαιρετικές προκλήσεις κατά τη διάρκεια της 5ετούς θητείας του.
Βάσει κάποιων στοιχείων οι αγορές μοιάζουν σήμερα πιο επιπόλαιες απ’ ότι ήταν στη δεκαετία του ’20.
Εξαιτίας των εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων που υπάρχουν σήμερα, οι επενδυτές εμφανίζονται όλο και πιο πρόθυμοι να αναλάβουν περισσότερο ρίσκο προκειμένου να επιτύχουν καλύτερες αποδόσεις.
Την ίδια ώρα, όμως, παρά την πολύ καλή πορεία της αμερικανικής και της παγκόσμιας οικονομίας ο πληθωρισμός παραμένει, μυστήρια, χαμηλός.
Αυτό έχει καταστήσει εξαιρετικά δύσκολη την ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής της Fed (το βασικό επιτόκιο είναι μόλις 1%) και μάλιστα με τέτοιο τρόπο ώστε να έχει περιθώρια να μειώσει τα επιτόκια όταν φθάσει η επόμενη ύφεση, κάτι που κάποια στιγμή αναπόφευκτα θα συμβεί.
(Οι πιθανότητες να υπάρξει μία ύφεση φθάνουν στο 17% για κάθε χρόνο που ξεκινά).
Εάν ο Powell και η Fed δεν μπορέσουν να ομαλοποιήσουν τα βασικά επιτόκια πριν από την επόμενη ύφεση, τι θα μπορούν να κάνουν;
Η Yellen επιμένει ότι δεν πρέπει να υπάρχει καμία ανησυχία.
Η Fed έχει τα πάντα υπό έλεγχο, καθώς έχει τη δυνατότητα χρήσης εναλλακτικών εργαλείων.
Αλλά αρκετοί οικονομολόγοι θεωρούν ότι οι παραπάνω απόψεις δεν είναι τίποτε άλλο παρά παραπέτασμα καπνού.
Για παράδειγμα το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, μέσω του οποίου η Fed εξέδωσε βραχυπρόθεσμο χρέος για να αγοράσει μακροπρόθεσμης ωρίμανσης κρατικά ομόλογα.
Όμως η Fed ανήκει στο αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών, το οποίο μπορεί να αναλάβει τον παραπάνω ρόλο μόνο του.
Κάποιοι μιλούν για τα «χρήματα από το ελικόπτερο» («helicopter money»), δηλαδή τη δυνατότητα της Fed να τυπώνει χρήμα και να το μοιράζει.
Αλλά και αυτό είναι ένα παραπέτασμα καπνού.
Η Fed δεν έχει ούτε τη νομική εξουσία ούτε την πολιτική εντολή να εφαρμόζει δημοσιονομική πολιτική.
Εάν το πράξει, τότε θα βρεθεί αντιμέτωπη με τον κίνδυνο να χάσει την ανεξαρτησία της.
Με δεδομένο ότι η νομισματική πολιτική είναι η πρώτη και η βασική γραμμή άμυνας έναντι της ύφεσης, το πρώτο πράγμα με το οποίο θα πρέπει να ασχοληθεί ο νέος πρόεδρος είναι να βρει μία νέα, καλύτερη προσέγγιση.
Ευτυχώς υπάρχουν καλές ιδέες και ευελπιστούμε ότι ο Powell θα δημιουργήσει, γρήγορα, μία ειδική επιτροπή που θα εξετάζει μία σειρά σημαντικών θεμάτων.
Μία ιδέα είναι να υπάρξει αύξηση του στόχου για τον πληθωρισμό.
Όμως αυτό μπορεί να αποδειχθεί προβληματικό και όχι μόνο γιατί θα σπάσει μία υπόσχεση που έχει διατηρηθεί εδώ και 10 χρόνια, για στόχο πληθωρισμού 2%.
Ο έλεγχος των τραπεζών είναι, επίσης, καθήκον της Fed.
Η νομοθεσία Dodd-Frank (2010), όγκου 30.000 σελίδων έχει πονοκεφαλιάσει αρκετούς δικηγόρους.
Όμως το μεγαλύτερο κόστος πέφτει στις μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις.
Θα ήταν καλύτερο να ζητήσει από τις τράπεζες να αυξήσουν τα κεφάλαια που τοποθετούν σε μετοχές και όχι σε ομόλογα.
Με αυτόν τον τρόπο οι μέτοχοι και όχι οι φορολογούμενοι θα υποστούν τις μεγαλύτερες ζημίες εάν υπάρξει μία νέα κρίση.
Δεν έχω αναφερθεί, όμως, τον μεγαλύτερο κίνδυνο: την απειλή που υπάρχει για την ανεξαρτησία της τράπεζας και είναι το μεγαλύτερο ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπίσει ο νέος πρόεδρος.
Όταν ο πρόεδρος Richard Nixon προσπαθούσε να επανεκλεγεί το 1972 άσκησε ισχυρές πιέσεις στον τότε πρόεδρο της Fed, Arthur Burns να κάνει κάτι ώστε να «ενισχυθεί η οικονομία».
Ο Nixon επανεκλέχθηκε, αλλά ο πληθωρισμός έφθασε σε εκρηκτικό ύψος και η οικονομία κατέρρευσε.
Κανείς δεν εύχεται να συμβεί κάτι ανάλογο».
www.bankingnews.gr
Ταυτόχρονα, όμως, καταγράφει και μία σειρά προκλήσεων και δυσκολιών που μπορεί να αντιμετωπίσει ο νέος πρόεδρος της Fed, ο οποίος θα αναλάβει τα ηνία της στις αρχές Φεβρουαρίου 2018.
Στο άρθρο του ο γνωστός οικονομολόγος τονίζει τα ακόλουθα:
«Με την πρόταση ο Jerome Powell να καταστεί ο επόμενος πρόεδρος της Fed, πιθανώς ο Donald Trump να έλαβε την πιο σημαντική απόφαση της δικής του προεδρίας.
Είναι μία λογική και σοβαρή επιλογή, που δείχνει ότι θα υπάρξει, βραχυπρόθεσμα, μία συνέχεια στην πολιτική που ασκεί η Fed και πιθανώς μία πιο ξεκάθαρη στάση αναφορικά με τον εποπτικό ρόλο της τράπεζας.
Παρά το γεγονός ότι ο Powell δεν διαθέτει PhD στην Οικονομία, όπως συμβαίνει με την Janet Yellen ή τον Ben Bernanke, φρόντισε να χρησιμοποιήσει τα χρόνια του ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου προκειμένου να κατανοήσει τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει.
Μην κάνετε το λάθος να ξεχάσετε κάτι βασικό: το ίδρυμα του οποίου θα ηγηθεί ο Powell ελέγχει το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα.
Όλες οι άλλες κεντρικές τράπεζες, οι υπουργοί Οικονομικών ακόμη και οι πρόεδροι χωρών έρχονται δεύτεροι σε αυτή την «κατάταξη».
Εάν η παραπάνω εκτίμηση μοιάζει υπερβολική είναι γιατί οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε παρακολουθήσει αρκετά το τι κάνει η Fed σε καθημερινή βάση.
Όταν η Fed έχει αντιληφθεί ορθά την κατάσταση που επικρατεί, τότε κυριαρχεί η σταθερότητα των τιμών, η ανεργία παραμένει χαμηλή και η παραγωγή ενισχύεται.
Αλλά το «να αντιληφθεί ορθά την κατάσταση που επικρατεί» δεν είναι πάντα κάτι εύκολο και όταν δεν το πετυχαίνει τότε τα πράγματα μπορεί να πάνε πολύ στραβά.
Ως γνωστόν η προσπάθεια της Fed να αποτρέψει τη φούσκα των αγορών στα τέλη της δεκαετίας του ’20, οδήγησε στη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του ’30.
(Ευτυχώς ο Powell ήταν μεταξύ των υποψηφίων για τη θέση του προέδρου της Fed που είναι απίθανο να επαναλάβει τέτοιου είδους λάθη).
Και όταν η Fed τύπωσε βουνά από δολάρια στη δεκαετία του ’70 για να μειώσει το σοκ από την έκρηξη της τιμής πετρελαίου, δημιούργησε την έκρηξη του πληθωρισμού που χρειάστηκε μία 10ετία για να τιθασευτεί.
Ορισμένες φορές ο υπόλοιπος κόσμος μοιάζει να ενδιαφέρεται περισσότερο για την πολιτική της Fed απ’ ότι οι Αμερικανοί.
Δεν υπάρχει κάτι περίεργο σε αυτό: ίσως σήμερα περισσότερο από ποτέ, το δολάριο βρίσκεται στην καρδιά του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Αυτό οφείλεται, εν μέρει, στο γεγονός ότι μεγάλο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου και των χρηματοοικονομικών συναλλαγών αποτιμάται σε δολάρια.
Αυτό οδηγεί αρκετές χώρες στο να μιμούνται τις πολιτικές της Fed ώστε να σταθεροποιήσουν τις συναλλαγματικές ισοτιμίες των νομισμάτων τους.
Ο Powell θα βρεθεί αντιμέτωπος με μερικές εξαιρετικές προκλήσεις κατά τη διάρκεια της 5ετούς θητείας του.
Βάσει κάποιων στοιχείων οι αγορές μοιάζουν σήμερα πιο επιπόλαιες απ’ ότι ήταν στη δεκαετία του ’20.
Εξαιτίας των εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων που υπάρχουν σήμερα, οι επενδυτές εμφανίζονται όλο και πιο πρόθυμοι να αναλάβουν περισσότερο ρίσκο προκειμένου να επιτύχουν καλύτερες αποδόσεις.
Την ίδια ώρα, όμως, παρά την πολύ καλή πορεία της αμερικανικής και της παγκόσμιας οικονομίας ο πληθωρισμός παραμένει, μυστήρια, χαμηλός.
Αυτό έχει καταστήσει εξαιρετικά δύσκολη την ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής της Fed (το βασικό επιτόκιο είναι μόλις 1%) και μάλιστα με τέτοιο τρόπο ώστε να έχει περιθώρια να μειώσει τα επιτόκια όταν φθάσει η επόμενη ύφεση, κάτι που κάποια στιγμή αναπόφευκτα θα συμβεί.
(Οι πιθανότητες να υπάρξει μία ύφεση φθάνουν στο 17% για κάθε χρόνο που ξεκινά).
Εάν ο Powell και η Fed δεν μπορέσουν να ομαλοποιήσουν τα βασικά επιτόκια πριν από την επόμενη ύφεση, τι θα μπορούν να κάνουν;
Η Yellen επιμένει ότι δεν πρέπει να υπάρχει καμία ανησυχία.
Η Fed έχει τα πάντα υπό έλεγχο, καθώς έχει τη δυνατότητα χρήσης εναλλακτικών εργαλείων.
Αλλά αρκετοί οικονομολόγοι θεωρούν ότι οι παραπάνω απόψεις δεν είναι τίποτε άλλο παρά παραπέτασμα καπνού.
Για παράδειγμα το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, μέσω του οποίου η Fed εξέδωσε βραχυπρόθεσμο χρέος για να αγοράσει μακροπρόθεσμης ωρίμανσης κρατικά ομόλογα.
Όμως η Fed ανήκει στο αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών, το οποίο μπορεί να αναλάβει τον παραπάνω ρόλο μόνο του.
Κάποιοι μιλούν για τα «χρήματα από το ελικόπτερο» («helicopter money»), δηλαδή τη δυνατότητα της Fed να τυπώνει χρήμα και να το μοιράζει.
Αλλά και αυτό είναι ένα παραπέτασμα καπνού.
Η Fed δεν έχει ούτε τη νομική εξουσία ούτε την πολιτική εντολή να εφαρμόζει δημοσιονομική πολιτική.
Εάν το πράξει, τότε θα βρεθεί αντιμέτωπη με τον κίνδυνο να χάσει την ανεξαρτησία της.
Με δεδομένο ότι η νομισματική πολιτική είναι η πρώτη και η βασική γραμμή άμυνας έναντι της ύφεσης, το πρώτο πράγμα με το οποίο θα πρέπει να ασχοληθεί ο νέος πρόεδρος είναι να βρει μία νέα, καλύτερη προσέγγιση.
Ευτυχώς υπάρχουν καλές ιδέες και ευελπιστούμε ότι ο Powell θα δημιουργήσει, γρήγορα, μία ειδική επιτροπή που θα εξετάζει μία σειρά σημαντικών θεμάτων.
Μία ιδέα είναι να υπάρξει αύξηση του στόχου για τον πληθωρισμό.
Όμως αυτό μπορεί να αποδειχθεί προβληματικό και όχι μόνο γιατί θα σπάσει μία υπόσχεση που έχει διατηρηθεί εδώ και 10 χρόνια, για στόχο πληθωρισμού 2%.
Ο έλεγχος των τραπεζών είναι, επίσης, καθήκον της Fed.
Η νομοθεσία Dodd-Frank (2010), όγκου 30.000 σελίδων έχει πονοκεφαλιάσει αρκετούς δικηγόρους.
Όμως το μεγαλύτερο κόστος πέφτει στις μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις.
Θα ήταν καλύτερο να ζητήσει από τις τράπεζες να αυξήσουν τα κεφάλαια που τοποθετούν σε μετοχές και όχι σε ομόλογα.
Με αυτόν τον τρόπο οι μέτοχοι και όχι οι φορολογούμενοι θα υποστούν τις μεγαλύτερες ζημίες εάν υπάρξει μία νέα κρίση.
Δεν έχω αναφερθεί, όμως, τον μεγαλύτερο κίνδυνο: την απειλή που υπάρχει για την ανεξαρτησία της τράπεζας και είναι το μεγαλύτερο ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπίσει ο νέος πρόεδρος.
Όταν ο πρόεδρος Richard Nixon προσπαθούσε να επανεκλεγεί το 1972 άσκησε ισχυρές πιέσεις στον τότε πρόεδρο της Fed, Arthur Burns να κάνει κάτι ώστε να «ενισχυθεί η οικονομία».
Ο Nixon επανεκλέχθηκε, αλλά ο πληθωρισμός έφθασε σε εκρηκτικό ύψος και η οικονομία κατέρρευσε.
Κανείς δεν εύχεται να συμβεί κάτι ανάλογο».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών