Σχετικά Άρθρα
Σε πλήρη κατάρρευση η γερμανική οικονομία - Αιτία οι κυρώσεις στη Ρωσία και ο Nord Stream
Σκληρή εκδίκηση Ρωσίας για Nord Stream - Οι Iskander έκαναν την... καταστροφή κέρδος - Η Ουκρανία πλήρωσε 2 δισ. στην Gazprom
Στον πάτο της θάλασσας ρίχνει η Ευρώπη, περισσότερα από 11 δισ. δολ., καθώς οι πολυδάπανοι υποθαλάσσιοι αγωγοί Nord Stream 1 και 2 παραμένουν… παροπλισμένοι, λόγω της... εμμονής για το ρωσικό φυσικό αέριο. Η πολιτική απόφαση να μειωθεί η εξάρτηση από τη Ρωσία, σε συνδυασμό με τις ζημιές και τη σαμποτάζ που υπέστησαν οι αγωγοί, καθιστά ουσιαστικά άχρηστη τη μεγάλη επένδυση. Η κίνηση αυτή, που επιδιώκει να πλήξει τη Μόσχα, αφήνει όμως την Ευρώπη αντιμέτωπη με ένα οικονομικό κόστος δισεκατομμυρίων και τις συνέπειες μιας ενεργειακής αναστάτωσης.
Τα πρώτα «θύματα»
Οι υποθαλάσσιοι αγωγοί Nord Stream 1 και 2 ήταν από τα πρώτα «θύματα» της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, με την υποδομή να σαμποτάρεται στα τέλη του 2022, ενώ ο δεύτερος αγωγός -που κόστισε 11 δισ. δολ. και στόχευε στη διπλασιασμό των ροών φθηνού ρωσικού αερίου προς τη Γερμανία- δεν πιστοποιήθηκε για χρήση ποτέ.
Υπήρχαν εικασίες ότι η σημαντική ενεργειακή υποδομή θα μπορούσε ενδεχομένως να αναστηθεί, αν, ή μάλλον όταν, τελειώσει ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας και υπάρξει ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ των πλευρών.
Ωστόσο, οι συνομιλίες για την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός προχωρούν με ρυθμούς χελώνας. Οι ελπίδες για συμφωνία έχουν προκαλέσει ερωτήματα σχετικά με το ποιες οικονομικές και ενεργειακές σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και υπόλοιπου κόσμου θα μπορούσαν να επανεγκατασταθούν και, όσον αφορά την Ευρώπη, εάν μια κατάπαυση του πυρός θα μπορούσε να οδηγήσει στην επανένταξη του ρωσικού αερίου και στην αναβίωση των αγωγών Nord Stream. Μια τέτοια κίνηση θα ήταν ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη και διχαστική στην ήπειρο, δεδομένης της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 και των προσπαθειών της περιοχής να απεξαρτηθεί από το φθηνότερο ρωσικό αέριο.
Το 2021, πριν τον πόλεμο, οι ρωσικές εισαγωγές αντιπροσώπευαν περίπου το 45% της ευρωπαϊκής κατανάλωσης αερίου. Φέτος, οι εκτιμήσεις αναμένουν εισαγωγές 13%.
Η Ουκρανία θα εξοργιζόταν από οποιαδήποτε κίνηση που ωφελούσε τον εισβολέα της, και η Πολωνία έχει ζητήσει οι αγωγοί -ένας εκ των οποίων δεν έχει ποτέ χρησιμοποιηθεί- να «αποσυναρμολογηθούν».
Ωστόσο, η Ουκρανία η ίδια είχε επωφεληθεί από έναν παλαιότερο αγωγό που διέρχεται από τη χώρα, καθώς εισέπραττε τέλη διέλευσης. Η συμφωνία για τη μεταφορά ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας έληξε στα τέλη του 2024, με τις δύο χώρες να αποφασίζουν να μην την ανανεώσουν λόγω του πολέμου. Οι αγωγοί Nord Stream σχεδιάστηκαν ειδικά για να παρακάμπτουν την Ουκρανία και να αποφύγουν τέτοια τέλη, αλλά η συμφωνία διέλευσης θα μπορούσε να είναι ένα από τα πολλά μέσα διαπραγμάτευσης εάν η παροχή ενεργοποιηθεί ξανά.
Ο ρόλος των ΗΠΑ
Οι ΗΠΑ πιθανότατα θα διστάσουν να επιστρέψει ο Nord Stream, καθώς επιδιώκουν να μειώσουν την παρουσία της Μόσχας και να αυξήσουν το μερίδιο αγοράς του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) προς την Ευρώπη. Αλλά η Γερμανία, που συνδέεται άμεσα με τον αγωγό και των οποίων οι βιομηχανίες αντιμετωπίζουν υψηλό ενεργειακό κόστος, μπορεί να βρει δελεαστική την επιστροφή των ρωσικών προμηθειών αερίου.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο κατέληξαν τον Δεκέμβριο σε προσωρινή συμφωνία για ρύθμιση που προβλέπει τη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού αερίου. Ο πλήρης αποκλεισμός εισαγωγών LNG και αγωγών αερίου αναμένεται από το τέλος του 2026 και το φθινόπωρο του 2027, αντίστοιχα.
Είναι αναστρέψιμος ο Nord Stream;
Η Δανική Υπηρεσία Ενέργειας τον Ιανουάριο έδωσε άδεια στον Nord Stream 2 για εργασίες συντήρησης στους κατεστραμμένους αγωγούς που βρίσκονται εντός της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης της Δανίας στη Βαλτική Θάλασσα.
«Ο σκοπός των εργασιών είναι η αποτροπή περαιτέρω διαρροών αερίου και εισροής οξυγονωμένου θαλασσινού νερού, που θα μπορούσε δυνητικά να οδηγήσει σε διάβρωση», δήλωσε η υπηρεσία στο CNBC, αν και οι εργασίες συντήρησης δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα. Η άδεια δόθηκε υπό ορισμένες προϋποθέσεις, οι οποίες αποσκοπούν στη διασφάλιση της ασφαλούς λειτουργίας του αγωγού. Μεταξύ άλλων, η εταιρεία πρέπει να υποβάλει ετήσιο σχέδιο για τις εγκαταστάσεις του αγωγού, ώστε η Δανική Υπηρεσία Ενέργειας να μπορεί να παρακολουθεί συνεχώς τα σχέδια για το μέλλον της εγκατάστασης. «Επιπλέον, όλες οι προϋποθέσεις τέτοιων αδειών πρέπει να εκπληρωθούν πριν οι αγωγοί τεθούν σε λειτουργία. Η Δανική Υπηρεσία Ενέργειας δεν έχει λάβει τέτοιες αιτήσεις», ανέφερε.
Ο Sergey Vakulenko, ανώτερος ερευνητής στο Carnegie Russia Eurasia Center, δήλωσε στο CNBC ότι ο αγωγός που υπέστη ζημιές από τα σαμποτάζ θα χρειαστεί μερική αντικατάσταση, ενώ ο αγωγός που δεν έχει παρουσιάσει βλάβη δεν θα κοστίσει «πολύ» για να επανέλθει σε λειτουργία.
«Νομίζω ότι είναι ακόμη επισκευάσιμοι, αναστρέψιμοι. Θα μπορούσε να χρειαστεί να αντικαταστήσεις λίγα μίλια του κατεστραμμένου αγωγού, αλλά αυτό μπορεί να γίνει», είπε τον Οκτώβριο. «Μπορεί εύκολα να κοστίσει 1 δισεκατομμύριο δολάρια ή κάτι παρόμοιο, αλλά υπάρχει ακόμη ένας αγωγός σε λειτουργική κατάσταση που μπορεί να χρησιμοποιηθεί», πρόσθεσε. Σε ερώτηση αν οι αγωγοί — γεμάτοι με στάσιμο αέριο — φροντίζονται, ο Vakulenko απάντησε: «Δεν φροντίζονται καθόλου».
Μπορεί η Ευρώπη να αντέξει ξανά το ρωσικό αέριο;
Το μεγάλο ερώτημα είναι αν η Ευρώπη θα μπορούσε να επαναλάβει τις αγορές από τη Ρωσία. «Κάθε αγωγός Nord Stream ήταν 55 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Οπότε ο μόνος που απομένει είναι 27,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα… και αυτό μάλλον είναι το μέγιστο που η Ευρώπη θα ήταν πρόθυμη να αγοράσει από τη Ρωσία», δήλωσε ο Vakulenko.
Εξήγησε ότι αν υπήρχε αλλαγή κυβέρνησης στη Ρωσία και ο Vladimir Putin δεν ήταν πλέον πρόεδρος, η Ευρώπη θα ήταν «αρκετά πρόθυμη να αγοράσει λίγο ρωσικό αέριο», αλλά όχι στις ποσότητες που αγόραζε πριν. «Τότε ο Nord Stream θα ήταν χρήσιμος. Αλλά αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο "ΑΝ"’», πρόσθεσε. «Από τη μία πλευρά, υπάρχουν χώρες στην Ευρώπη που δεν θα είχαν αντίρρηση να έχουν τουλάχιστον λίγο ρωσικό αέριο στο ενεργειακό μείγμα για διάφορους λόγους, όπως να μην εξαρτώνται υπερβολικά από τις ΗΠΑ. Η Ρωσία είναι ο φθηνότερος προμηθευτής για την Ευρώπη», είπε.
Η ήπειρος δεν έχει ανακάμψει πλήρως από την ενεργειακή κρίση που προέκυψε από την πλήρη εισβολή στον γείτονα. Το κύριο ευρωπαϊκό σημείο αναφοράς τιμών φυσικού αερίου, το Dutch Title Transfer Facility, ήταν διπλάσιο των προπολεμικών τιμών στις αρχές του 2025, σύμφωνα με τον IEA. Οι ενεργειακοί περιορισμοί ενισχύονται περαιτέρω από τον αγώνα της Τεχνητής Νοημοσύνης, που έχει μετατοπίσει τη δημόσια αφήγηση από τη μετάβαση στην ενέργεια προς την αύξηση της ενεργειακής ζήτησης.
«Αν δεν σας ενοχλεί να αγοράσετε ρωσικό αέριο, αν δεν χρειάζεται να κρατάτε πολύ τη μύτη σας, τότε υπάρχουν πολλοί εμπορικοί και οικονομικοί λόγοι για να το κάνετε. Αν γίνει πολιτικά και ηθικά αποδεκτό, τότε θα υπάρχουν αρκετά κίνητρα, αλλά αυτό είναι μόνο για την περίπτωση που υπάρξει κάποια προσέγγιση μεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης, και αυτό είναι μεγάλο "αν"», είπε ο Vakulenko.
Ωστόσο, ο Tancrede Fulop, αναλυτής επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη Morningstar, δήλωσε στο CNBC ότι η επανένταξη του ρωσικού αερίου θα ήταν πολύ δύσκολη, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, λόγω της πρόσφατης ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Σημείωσε όμως ότι η νομοθεσία περιλαμβάνει ορισμένες εξαιρέσεις για την Ουγγαρία και τη Σλοβακία σε έκτακτες ανάγκες.
Η αλλαγή πολιτικής βασίστηκε επίσης στην επιδίωξη ενεργειακής ανεξαρτησίας μετά τη «μετατροπή του αερίου σε όπλο» από τη Ρωσία, δήλωσε η ΕΕ. Ως αποτέλεσμα, τα κράτη μέλη πιθανότατα θα αποφύγουν την υπερβολική εξάρτηση από μία χώρα και αντίθετα θα επενδύσουν στην ενίσχυση της εγχώριας παραγωγικής ικανότητας.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών