Τα τελευταία είκοσι χρόνια η Νοτιοανατολική Ασία αντιμετωπίζει μια σύγκρουση που δεν είναι πλέον ανοιχτή, αλλά έχει αφήσει πίσω της κλιμακούμενες εντάσεις.
Oι εντάσεις προέρχονται από ενέργειες που κινούνται σε μια «γκρίζα ζώνη», εφαρμόζονται σταδιακά και συστηματικά, και αποτελούν βασικό εργαλείο της Κίνας για τη διεύρυνση των εδαφικών της διεκδικήσεων χωρίς χρήση στρατιωτικής βίας, σημειώνει σε ανάλυσή του το Modern Diplomacy.
Η γκρίζα ζώνη λειτουργεί ως δυναμική που καθορίζει το νέο πλαίσιο ασφάλειας στον Ινδο-Ειρηνικό.
Η γκρίζα ζώνη δεν είναι απλώς στρατηγική αλλά μηχανισμός επίτευξης πλεονεκτημάτων χωρίς κλιμάκωση που θα οδηγούσε σε πόλεμο.
Για την Κίνα, αυτή η προσέγγιση εξυπηρετεί την αργή προσαρμογή των γειτονικών κρατών σε μεταβολές του status quo.
Συμβαδίζει με την έννοια της εξαναγκαστικής διπλωματίας, όπου περιορισμένη πίεση μπορεί να αλλάξει στάσεις χωρίς ανοιχτή σύγκρουση.
Η Κίνα αποφεύγει το κόστος ενός πολέμου και χρησιμοποιεί αντί αυτού ακτοφυλακή, ναυτικές πολιτοφυλακές και πολιτικά ερευνητικά σκάφη.
Η China Coast Guard (CCG) και η People’s Armed Forces Maritime Militia (PAFMM) αποτελούν τα κύρια εργαλεία επιχειρήσεων κάτω από το όριο του πολέμου, εξοπλισμένα με μεγάλα πλοία, σύγχρονα ραντάρ, ακόμη και λέιζερ ή εκτοξευτές νερού, ενώ διατηρούν το αφήγημα της «εφαρμογής του νόμου».
Ενίσχυση παρουσίας γύρω από τα Spratlys και τα Paracels
Από το 2013 η παρουσία των CCG και PAFMM αυξήθηκε ιδιαίτερα μετά την επιτάχυνση της κατασκευής τεχνητών νησιών.
Πρόκειται για μοτίβο «σαλαμοποίησης», δηλαδή μικρά βήματα που σταδιακά περιορίζουν τον χώρο δράσης άλλων κρατών.
Τα κινεζικά σκάφη έχουν πραγματοποιήσει επικίνδυνους ελιγμούς απέναντι σε πλοία των Φιλιππίνων, του Βιετνάμ και της Μαλαισίας, εμποδίζοντας ανεφοδιασμούς, καταδιώκοντας αλιευτικά ή χρησιμοποιώντας λέιζερ για παρεμπόδιση παρατηρήσεων.
Τα επεισόδια είναι αρκετά επιθετικά ώστε να ασκήσουν πίεση αλλά όχι τόσο ώστε να προκαλέσουν άμεση στρατιωτική αντίδραση από τις ΗΠΑ ή άλλους συμμάχους.
Η σταδιακή πίεση αναγκάζει μικρότερες χώρες να επανεκτιμήσουν το κόστος της αντίστασης. Οι Φιλιππίνες έχουν δεχτεί επανειλημμένα επιθέσεις με υδροβόλα, χωρίς όμως ουσιαστική αλλαγή της ισορροπίας ισχύος.
Η Κίνα παρουσιάζει σχεδόν κάθε συμβάν ως νόμιμη ενέργεια της ακτοφυλακής της για την προστασία της εθνικής της επικράτειας.
Αυτές οι αφηγήσεις αποτελούν μέρος της «τριμερούς πολεμικής» στρατηγικής: πόλεμος δημόσιας γνώμης, ψυχολογικός πόλεμος και νομικός πόλεμος.
Οικονομική και γεωπολιτική σημασία της περιοχής
Η Νότια Σινική Θάλασσα είναι κρίσιμη για το διεθνές εμπόριο, καθώς πάνω από το ένα τρίτο της παγκόσμιας θαλάσσιας διακίνησης περνά από εκεί. Η επιρροή επί αυτής της διαδρομής ενισχύει τη γεωοικονομική θέση της Κίνας.
Η περιοχή διαθέτει επίσης σημαντικά αποθέματα ενέργειας, ενώ η Κίνα επιδιώκει να ενισχύσει τον ρόλο της ως θαλάσσια δύναμη και να μειώσει τη βαρύτητα των ΗΠΑ. Για αυτό είναι δύσκολο να εγκαταλείψει την τακτική της γκρίζας ζώνης.
Οι αντιδράσεις δεν είναι ομοιόμορφες.
Οι Φιλιππίνες είναι οι πιο έντονες στις αντιδράσεις τους.
Το Βιετνάμ ενισχύει το ναυτικό του.
Η Μαλαισία παραμένει σιωπηλή δημοσίως αλλά ενισχύει τη διπλωματία της.
Η άνιση ισχύς περιορίζει τις δυνατότητες αποτροπής. Οι περισσότερες χώρες διαθέτουν μόνο αποτροπή άρνησης, όχι τιμωρίας. Οι ΗΠΑ συμμετέχουν με «Freedom of Navigation» επιχειρήσεις, αλλά αυτές είναι κυρίως αντιδραστικές.
Νομικές και στρατιωτικές δυσκολίες αντιμετώπισης
Η τακτική είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί:
οι ενέργειες δεν θεωρούνται χρήση βίας κατά το διεθνές δίκαιο,
οι ακτοφυλακές και οι πολιτοφυλακές δεν λογίζονται ως ένοπλες δυνάμεις,
και η χρήση αλιευτικών σκαφών με τροποποιήσεις δυσχεραίνει την απόδειξη κρατικής εμπλοκής.
Η αμφισημία επιτρέπει στην Κίνα να μεταβάλλει την πραγματικότητα στη θάλασσα χωρίς να προκαλεί ανοιχτή σύγκρουση.
Κίνδυνος ακούσιας κλιμάκωσης
Μεγάλα κινεζικά σκάφη μπορούν να συγκρουστούν με άλλα πλοία, προκαλώντας θύματα και ραγδαία κλιμάκωση. Η στρατηγική λειτουργεί μόνο όσο όλοι συγκρατούνται. Ένα ατύχημα μπορεί να προκαλέσει κρίση εντός ωρών.
Επιπτώσεις στη σταθερότητα της περιοχής
Η γκρίζα ζώνη στη Νότια Σινική Θάλασσα αποτελεί σοβαρή απειλή για τη σταθερότητα. Δημιουργεί πίεση χωρίς πόλεμο, αλλά αλλάζει την πολιτική και νομική πραγματικότητα αξιοποιώντας ασάφειες και ανισορροπίες ισχύος.
Απαιτούνται ενισχυμένοι μηχανισμοί ασφάλειας:
συντονισμός ακτοφυλακών,
πρωτόκολλα διαχείρισης περιστατικών,
τεχνολογική αναβάθμιση,
και πιο ενεργή διεθνής νομική διπλωματία.
Χωρίς καινοτομία στις αμυντικές προσεγγίσεις, η περιοχή θα παραμείνει σε καθεστώς αβεβαιότητας και η κινεζική στρατηγική θα γίνεται ολοένα πιο αποτελεσματική. Η σταθερότητα απαιτεί νομική σαφήνεια, ισορροπία ισχύος και ικανότητα αντίστασης στην αθόρυβη πίεση, όχι απλή αποφυγή πολέμου.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών