Το σκάνδαλο διαφθοράς που πλήττει την κυβέρνηση του Ουκρανού Προέδρου Volodymyr Zelensky επισκίασε γρήγορα τη θετική δυναμική που είχε δημιουργηθεί από τους πρόσφατους επαίνους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πρόοδο της χώρας προς την ένταξη, σημειώνει σε ανάλυσή του το Foreign Policy.
Στις 12 Νοεμβρίου, ο υπουργός Ενέργειας και ο υπουργός Δικαιοσύνης παραιτήθηκαν, μετά από εκτεταμένη έρευνα για διαφθορά στον ενεργειακό τομέα.
Η ουκρανική υπηρεσία κατά της διαφθοράς άσκησε δίωξη σε οκτώ άτομα για κατάχρηση εξουσίας, δωροδοκία και παράνομο πλουτισμό, πλήγμα που ήρθε σε μια στιγμή που η Ουκρανία αντιμετωπίζει δυσκολίες στο μέτωπο.
Η θετική έκθεση της Ε.Ε. πριν το σκάνδαλο
Μόλις μία εβδομάδα πριν από τις δημόσιες αποκαλύψεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε δημοσιεύσει μια κατά βάση θετική ετήσια αξιολόγηση της υποψηφιότητας της Ουκρανίας. Η χώρα έλαβε το καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη μόλις πριν από τρία χρόνια, αμέσως μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας, και οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο του 2023. Παρά τον πόλεμο, η Ουκρανία έχει σημειώσει μεγαλύτερη πρόοδο από ό,τι ορισμένα κράτη των Βαλκανίων σε μία δεκαετία ειρήνης.
Η έκθεση κατέληγε ότι η Ουκρανία είχε προχωρήσει σε όλα τα 33 διαπραγματευτικά κεφάλαια.
«Από τη μία πλευρά, είναι ένα σημαντικό επίτευγμα», δήλωσε ο Stefan Wolff, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Birmingham.
«Δεν σημειώθηκε στασιμότητα ή οπισθοδρόμηση σε καμία κατηγορία».
Η Ουκρανία έχει θέσει ως στόχο την ολοκλήρωση της διαδικασίας ένταξης έως το 2028.
Η Επίτροπος Διεύρυνσης Marta Kos επαίνεσε την Ουκρανία για βασικές μεταρρυθμίσεις και τόνισε ότι η ένταξη είναι «πολύ ρεαλιστική προοπτική», ακόμη και έως το 2030.
Η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική Kaja Kallas σημείωσε πως «καμία υποψήφια χώρα δεν έχει εφαρμόσει τόσο εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις εν μέσω πολέμου».
Η Ουκρανία έλαβε υψηλή βαθμολογία για την πρόοδο στην εσωτερική αγορά και την προστασία καταναλωτών και υγείας.
Αδυναμίες σε κράτος δικαίου και διοικητικές μεταρρυθμίσεις
Ωστόσο, οι έπαινοι αδυνάτιζαν όταν η αξιολόγηση αφορούσε το κράτος δικαίου, τη δημόσια διοίκηση και τους δημοκρατικούς θεσμούς.
«Αρνητικές τάσεις, όπως οι πιέσεις προς τις ειδικές αρχές κατά της διαφθοράς και την κοινωνία των πολιτών, πρέπει να αντιστραφούν αποφασιστικά», ανέφερε η έκθεση — μια αναφορά στην προσπάθεια του καλοκαιριού εκ μέρους της κυβέρνησης να περιορίσει το ανεξάρτητο γραφείο κατά της διαφθοράς.
Τα νέα σκάνδαλα, τόσο υψηλά στην κυβερνητική πυραμίδα και τόσο κοντά στον πρόεδρο, υπογραμμίζουν ότι η Ουκρανία έχει ακόμη δρόμο μπροστά της.
Αντιφάσεις ανάμεσα σε έπαινους και πραγματικότητα
Η αξιοπιστία των ευρωπαϊκών επαίνων υπονομεύεται και από την πραγματικότητα στο πεδίο: οι ουκρανικές δυνάμεις βρίσκονται σε δύσκολη θέση και ολόκληρες πόλεις μένουν χωρίς ρεύμα ή θέρμανση. Π
ροϋπόθεση για την ένταξη είναι η απομάκρυνση των ρωσικών στρατευμάτων από την ουκρανική επικράτεια.
Όσο η Ουκρανία βρίσκεται σε πόλεμο και τμήματα της χώρας παραμένουν υπό ρωσική κατοχή, η πλήρης ένταξη στην Ε.Ε. είναι επιθυμία μάλλον παρά ρεαλιστικός στόχος.
Κριτική πίσω από τα θετικά σχόλια
Ο Wolff και η Tetyana Malyarenko υποστηρίζουν ότι η έκθεση της Ε.Ε. περιέχει πιο αυστηρή κριτική από όσο φαίνεται.
Στον τομέα της διαφθοράς, «οι εξελίξεις δημιουργούν αμφιβολίες για τη δέσμευση της Ουκρανίας στην αντι-διαφθορά ατζέντα», όπως ανέφερε η έκθεση — η οποία δημοσιεύτηκε εννέα ημέρες πριν ξεσπάσει το σκάνδαλο.
Παρά τα προβλήματα, η Επιτροπή έσπευσε να υπερασπιστεί την Ουκρανία: η διαφθορά είναι διαδεδομένη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, τονίζεται, και σημασία έχει η αντίδραση του κράτους. «Η έρευνα δείχνει ότι οι αντι-διαφθορά αρχές λειτουργούν στην Ουκρανία», δήλωσε εκπρόσωπος της Επιτροπής στις 13 Νοεμβρίου.
Σκεπτικισμός στην Ευρώπη για τη διεύρυνση
Πέρα όμως από τις μεταρρυθμίσεις, υπάρχουν πολιτικά εμπόδια. Η Ε.Ε. δεν έχει εντάξει νέα χώρα από το 2014, ενώ η διάθεση για διεύρυνση είναι μειωμένη. Γαλλία, Αυστρία και Τσεχία καταγράφουν λιγότερο από 46% υποστήριξη στη διεύρυνση. Ουγγαρία και Σλοβακία δηλώνουν ανοιχτά ότι αντιτίθενται στην ένταξη της Ουκρανίας, ενώ η κοινή γνώμη στην Πολωνία είναι αρνητική. Στη Γερμανία, ενισχύεται το ευρωσκεπτικιστικό AfD.
Η Ε.Ε. ακόμη δεν έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση για την Ουκρανία μετά το 2026. Το Βέλγιο αντιτίθεται στη χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων — τα οποία βρίσκονται κυρίως στο Βέλγιο — για να καλυφθούν τα 61 δισ. δολάρια που χρειάζεται η Ουκρανία για τους προϋπολογισμούς 2026-2027.
Το μάθημα από τα Δυτικά Βαλκάνια
Ο ιστορικός Ulf Brunnbauer επισημαίνει ότι υπερβολικές υποσχέσεις που τελικά δεν υλοποιούνται ενισχύουν την απογοήτευση και την άνοδο της άκρας δεξιάς, όπως συνέβη στη Βόρεια Μακεδονία.
Εκτιμά ότι η προοπτική ένταξης της Ουκρανίας μέχρι το 2030 δεν είναι ρεαλιστική.
Ο Brunnbauer προτείνει μια «σταδιακή διαδικασία ένταξης» — κάτι πιο ευέλικτο από την πλήρη ένταξη, όπου η Ουκρανία θα μπορούσε να συμμετέχει πλήρως σε ορισμένους τομείς χωρίς να διαθέτει άμεσα δικαίωμα βέτο. Αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πλήρη ένταξη που επιδιώκει ο Zelensky, ούτε συνοδεύεται από αμυντικές εγγυήσεις. Όμως θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό ενδιάμεσο βήμα, αναγνωρίζοντας ότι η Ουκρανία ανήκει στην Ευρώπη και ότι ο αγώνας της δεν είναι μάταιος. Με δεδομένο ότι τα πάντα εξαρτώνται από την πορεία του πολέμου, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει πρωτίστως να επικεντρωθούν στην υποστήριξη της Ουκρανίας στο πεδίο — πριν χαθεί οριστικά μια δημοκρατική Ουκρανία.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών