Το Βέλγιο φαίνεται να έχει εισέλθει σε μια περίοδο βαθιάς θεσμικής και κοινωνικής αποσύνθεσης. Η επιστολή ενός ανακριτή που ζει υπό απειλές ναρκο-μαφιών αποκάλυψε δημόσια αυτό που πολλοί γνώριζαν: το κράτος αδυνατεί πλέον να προστατεύσει τους πολίτες του
Υπάρχουν στιγμές όπου ένα έθνος φαίνεται να παρασύρεται, αργά και ανεπαίσθητα, προς την κατάρρευση. Όπως ο Mike Campbell στο μυθιστόρημα του Hemingway «The Sun Also Rises» (1926), έτσι και το Βέλγιο διαλύθηκε «σταδιακά, μετά ξαφνικά».
Η χώρα, κάποτε η καρδιά του ευρωπαϊκού βιομηχανικού θαύματος και η ήσυχη διοικητική έδρα της ΕΕ, βρίσκεται σήμερα σε σοβαρά προβλήματα. Αν οι Βρυξέλλες φιλοδοξούσαν να γίνουν η «Ρώμη των ευρωκρατών», η πρωτεύουσα μιας νέας τεχνοκρατικής αυτοκρατορίας, η πραγματικότητα θυμίζει περισσότερο γνησιότατη παρακμή.
Στο Βέλγιο διακρίνει κανείς μια κόπωση βαθύτερη από τα σκάνδαλα ή την οικονομική στασιμότητα: την κόπωση ενός κράτους που δεν είναι πλέον βέβαιο ότι μπορεί να κυβερνήσει τον εαυτό του.
Ναρκο-κράτος
Η επιστολή ενός ανακριτή την περασμένη εβδομάδα—γραμμένη υπό αστυνομική προστασία, ζητώντας ασφάλεια απέναντι σε εμπόρους ναρκωτικών—ήταν κάτι πολύ περισσότερο από μια κραυγή επαγγελματικής απελπισίας. Ήταν ο ήχος μιας χώρας που ραγίζει.
«Δεν είμαστε πλέον σε θέση να προστατεύσουμε τους πολίτες μας και τον εαυτό μας», έγραψε ο δικαστής.
Μετά από τέσσερις μήνες σε μυστική τοποθεσία, ο ανακριτής έχει αφεθεί χωρίς κρατική στήριξη, χωρίς αποζημίωση, και με μια αόρατη γραμμή απειλών να διατρέχει ολόκληρο το σύστημα δικαιοσύνης.
Ο τόνος της επιστολής ήταν συγκρατημένος—και γι’ αυτό ακόμη πιο συνταρακτικός. Ήταν η ομολογία ότι το Βέλγιο εξελίσσεται, στην πράξη, σε ναρκο-κράτος.
Τίποτε από αυτά δεν είναι πραγματικά έκπληξη—τα στοιχεία συσσωρεύονται εδώ και χρόνια. Η Αμβέρσα, το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης, έχει μετατραπεί στην κύρια είσοδο κοκαΐνης της ηπείρου.
Το 2023 οι βελγικές αρχές κατέσχεσαν σχεδόν 120 τόνους—ένα ρεκόρ, αλλά ακόμη μόνο ένα κλάσμα όσων περνούν. Οι συνοικίες της πόλης σημαδεύονται από πολέμους συμμοριών, drive-by shootings και βομβιστικές επιθέσεις. Δικαστές και αστυνομικοί ζουν υπό συνεχή απειλή.
Πλήρης παράλυση
Όμως το ναρκοεμπόριο είναι μόνο το ορατό σύμπτωμα μιας βαθύτερης νόσου. Η διοικητική μηχανή του Βελγίου έχει απολιθωθεί.
Η πολιτική παράλυση έχει γίνει φυσιολογική: μεταξύ 2010 και 2011 η χώρα κατέγραψε παγκόσμιο ρεκόρ 589 ημερών χωρίς κυβέρνηση. Αργότερα έσπασε το ίδιο της το ρεκόρ με 652 ημέρες χωρίς κυβέρνηση μεταξύ 2018 και 2020.
Η γραφειοκρατία είναι λαβυρινθώδης, η φορολογία εξοντωτική, και το δημόσιο χρέος πλησιάζει το 110% του ΑΕΠ. Οι δύο γλωσσικές κοινότητες, η ολλανδόφωνη Φλάνδρα και η γαλλόφωνη Βαλλονία, μοιράζονται ελάχιστα πέρα από μια σημαία και έναν βασιλιά.
Η χώρα έχει γνωρίσει μια εντυπωσιακή πτώση. Από τις αρχές του 20ού αιώνα, όταν το Βέλγιο ήταν ένα από τα πλουσιότερα έθνη του κόσμου—μια πρώιμη βιομηχανική δύναμη της οποίας ο χάλυβας, τα υφάσματα και τα μηχανήματα κατέκλυζαν τις αγορές—έχει μετατραπεί στο σημερινό υπερχρεωμένο χάος.
Η αύξηση της παραγωγικότητας είναι στάσιμη εδώ και πάνω από μια δεκαετία. Η ανεργία στις Βρυξέλλες βρίσκεται γύρω στο 15%, ενώ οι δημόσιες δαπάνες απορροφούν πάνω από το 54% του ΑΕΠ.
Το σύστημα πρόνοιας είναι τεράστιο και γενναιόδωρο, αλλά βρίσκεται στα όριά του.
Δημογραφική βόμβα
Σε αυτά προστίθεται η πίεση της δημογραφικής αλλαγής. Το Βέλγιο έχει πλέον από τα υψηλότερα ποσοστά μετανάστευσης στην Ευρώπη σε σχέση με τον πληθυσμό του.
Στις Βρυξέλλες, λιγότερο από 22% των κατοίκων έχουν δύο γονείς γεννημένους στο Βέλγιο. Το 2021, το 42% του πληθυσμού είχε μη ευρωπαϊκή καταγωγή—τα σημερινά ποσοστά είναι ακόμη υψηλότερα.
Τα σχολεία παλεύουν με υπερπληθυσμό, γλωσσική πολυδιάσπαση και ανομοιογενή ενσωμάτωση.
Όλα αυτά είναι προφανή σε όλους. Η αστυνομία το ξέρει, οι δικαστές το ξέρουν, οι πολίτες το ξέρουν. Αυτό που λείπει είναι το πολιτικό θάρρος να ειπωθούν ανοιχτά.
Για χρόνια, οι Βέλγοι ηγέτες παρηγορούνταν ότι, ως πρωτεύουσα της Ευρώπης, τα προβλήματα της χώρας είναι προβλήματα όλων—και άρα ευθύνη κανενός.
Έχουν επιβλέψει την αυτοκτονία μιας από τις πιο επιτυχημένες περιοχές της ηπείρου—και το άφησαν να γίνει αποτυχημένο κράτος.
Προειδοποίηση για την Ευρώπη
Η καταστροφή του Βελγίου είναι προειδοποίηση για την Ευρώπη. Οι δυνάμεις που διαβρώνουν το κράτος δικαίου—θεσμική κατάρρευση, βία στους δρόμους, οικονομία ναρκωτικών και ανεξέλεγκτα μεταναστευτικά δίκτυα—εξαπλώνονται ήδη σε όλη την ήπειρο. Στο Βέλγιο απλώς συνδυάστηκαν νωρίτερα και πιο εκρηκτικά.
Και τι, αν κάτι, μπορεί να διδαχθεί κανείς από το βελγικό ναυάγιο; Όταν οι δικαστές κρύβουν τις διευθύνσεις τους, όταν οι δήμαρχοι χρειάζονται φρουρά, όταν οι πολίτες παύουν να περιμένουν δικαιοσύνη, τότε το κοινωνικό συμβόλαιο έχει ήδη διαρραγεί.
Είναι η στιγμή που η παρακμή της κοινότητας οδηγεί στην εξαφάνιση του ίδιου του κράτους. Όσο άσχημα κι αν είναι τα πράγματα, ίσως να υπάρχει ακόμη χρόνος να σταματήσει—ακόμη και να αντιστραφεί—η «τριτοκοσμοποίηση» του βασιλείου.
Αλλά το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση ότι η κρίση είναι υπαρκτή, βαθιά, και ότι τίποτε δεν θα λυθεί χωρίς ένα συμβολικό «σπάσιμο αυγών».
Η ώρα της δράσης είναι τώρα. Στο Βέλγιο, ο αγώνας κατά των ναρκο-μαφιών πρέπει να δοθεί με την ίδια σοβαρότητα που κάποτε είχε η αντι-τρομοκρατία.
Και η πολιτική τάξη πρέπει να ανακτήσει το ηθικό σθένος να κατανοήσει ότι η δημόσια τάξη δεν είναι πολυτέλεια, αλλά προϋπόθεση ευημερίας και αξιοπρεπούς συλλογικής ζωής.
Ωστόσο, αν δεν αντιμετωπιστεί το βαθύτερο πρόβλημα, η αστυνομική δράση θα είναι απλώς παυσίπονο.
Αν οι Βέλγοι θέλουν να απελευθερώσουν τη χώρα τους από τα δεσμά του οργανωμένου εγκλήματος, θα πρέπει αργά ή γρήγορα να κατανοήσουν ότι το Βέλγιο δεν θα ξαναγίνει αυτό που ήταν, αν δεν ξαναγίνει περισσότερο βελγικό.
Θα σταθούν οι πολίτες στο ύψος των περιστάσεων; Και θα βρει η κυβέρνησή τους το θάρρος για ένα τέτοιο έργο; Αυτό σήμερα είναι, πράγματι, ζήτημα εθνικής επιβίωσης.
www.bankingnews.gr
Η χώρα, κάποτε η καρδιά του ευρωπαϊκού βιομηχανικού θαύματος και η ήσυχη διοικητική έδρα της ΕΕ, βρίσκεται σήμερα σε σοβαρά προβλήματα. Αν οι Βρυξέλλες φιλοδοξούσαν να γίνουν η «Ρώμη των ευρωκρατών», η πρωτεύουσα μιας νέας τεχνοκρατικής αυτοκρατορίας, η πραγματικότητα θυμίζει περισσότερο γνησιότατη παρακμή.
Στο Βέλγιο διακρίνει κανείς μια κόπωση βαθύτερη από τα σκάνδαλα ή την οικονομική στασιμότητα: την κόπωση ενός κράτους που δεν είναι πλέον βέβαιο ότι μπορεί να κυβερνήσει τον εαυτό του.
Ναρκο-κράτος
Η επιστολή ενός ανακριτή την περασμένη εβδομάδα—γραμμένη υπό αστυνομική προστασία, ζητώντας ασφάλεια απέναντι σε εμπόρους ναρκωτικών—ήταν κάτι πολύ περισσότερο από μια κραυγή επαγγελματικής απελπισίας. Ήταν ο ήχος μιας χώρας που ραγίζει.
«Δεν είμαστε πλέον σε θέση να προστατεύσουμε τους πολίτες μας και τον εαυτό μας», έγραψε ο δικαστής.
Μετά από τέσσερις μήνες σε μυστική τοποθεσία, ο ανακριτής έχει αφεθεί χωρίς κρατική στήριξη, χωρίς αποζημίωση, και με μια αόρατη γραμμή απειλών να διατρέχει ολόκληρο το σύστημα δικαιοσύνης.
Ο τόνος της επιστολής ήταν συγκρατημένος—και γι’ αυτό ακόμη πιο συνταρακτικός. Ήταν η ομολογία ότι το Βέλγιο εξελίσσεται, στην πράξη, σε ναρκο-κράτος.
Τίποτε από αυτά δεν είναι πραγματικά έκπληξη—τα στοιχεία συσσωρεύονται εδώ και χρόνια. Η Αμβέρσα, το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης, έχει μετατραπεί στην κύρια είσοδο κοκαΐνης της ηπείρου.
Το 2023 οι βελγικές αρχές κατέσχεσαν σχεδόν 120 τόνους—ένα ρεκόρ, αλλά ακόμη μόνο ένα κλάσμα όσων περνούν. Οι συνοικίες της πόλης σημαδεύονται από πολέμους συμμοριών, drive-by shootings και βομβιστικές επιθέσεις. Δικαστές και αστυνομικοί ζουν υπό συνεχή απειλή.
Πλήρης παράλυση
Όμως το ναρκοεμπόριο είναι μόνο το ορατό σύμπτωμα μιας βαθύτερης νόσου. Η διοικητική μηχανή του Βελγίου έχει απολιθωθεί.
Η πολιτική παράλυση έχει γίνει φυσιολογική: μεταξύ 2010 και 2011 η χώρα κατέγραψε παγκόσμιο ρεκόρ 589 ημερών χωρίς κυβέρνηση. Αργότερα έσπασε το ίδιο της το ρεκόρ με 652 ημέρες χωρίς κυβέρνηση μεταξύ 2018 και 2020.
Η γραφειοκρατία είναι λαβυρινθώδης, η φορολογία εξοντωτική, και το δημόσιο χρέος πλησιάζει το 110% του ΑΕΠ. Οι δύο γλωσσικές κοινότητες, η ολλανδόφωνη Φλάνδρα και η γαλλόφωνη Βαλλονία, μοιράζονται ελάχιστα πέρα από μια σημαία και έναν βασιλιά.
Η χώρα έχει γνωρίσει μια εντυπωσιακή πτώση. Από τις αρχές του 20ού αιώνα, όταν το Βέλγιο ήταν ένα από τα πλουσιότερα έθνη του κόσμου—μια πρώιμη βιομηχανική δύναμη της οποίας ο χάλυβας, τα υφάσματα και τα μηχανήματα κατέκλυζαν τις αγορές—έχει μετατραπεί στο σημερινό υπερχρεωμένο χάος.
Η αύξηση της παραγωγικότητας είναι στάσιμη εδώ και πάνω από μια δεκαετία. Η ανεργία στις Βρυξέλλες βρίσκεται γύρω στο 15%, ενώ οι δημόσιες δαπάνες απορροφούν πάνω από το 54% του ΑΕΠ.
Το σύστημα πρόνοιας είναι τεράστιο και γενναιόδωρο, αλλά βρίσκεται στα όριά του.
Δημογραφική βόμβα
Σε αυτά προστίθεται η πίεση της δημογραφικής αλλαγής. Το Βέλγιο έχει πλέον από τα υψηλότερα ποσοστά μετανάστευσης στην Ευρώπη σε σχέση με τον πληθυσμό του.
Στις Βρυξέλλες, λιγότερο από 22% των κατοίκων έχουν δύο γονείς γεννημένους στο Βέλγιο. Το 2021, το 42% του πληθυσμού είχε μη ευρωπαϊκή καταγωγή—τα σημερινά ποσοστά είναι ακόμη υψηλότερα.
Τα σχολεία παλεύουν με υπερπληθυσμό, γλωσσική πολυδιάσπαση και ανομοιογενή ενσωμάτωση.
Όλα αυτά είναι προφανή σε όλους. Η αστυνομία το ξέρει, οι δικαστές το ξέρουν, οι πολίτες το ξέρουν. Αυτό που λείπει είναι το πολιτικό θάρρος να ειπωθούν ανοιχτά.
Για χρόνια, οι Βέλγοι ηγέτες παρηγορούνταν ότι, ως πρωτεύουσα της Ευρώπης, τα προβλήματα της χώρας είναι προβλήματα όλων—και άρα ευθύνη κανενός.
Έχουν επιβλέψει την αυτοκτονία μιας από τις πιο επιτυχημένες περιοχές της ηπείρου—και το άφησαν να γίνει αποτυχημένο κράτος.
Προειδοποίηση για την Ευρώπη
Η καταστροφή του Βελγίου είναι προειδοποίηση για την Ευρώπη. Οι δυνάμεις που διαβρώνουν το κράτος δικαίου—θεσμική κατάρρευση, βία στους δρόμους, οικονομία ναρκωτικών και ανεξέλεγκτα μεταναστευτικά δίκτυα—εξαπλώνονται ήδη σε όλη την ήπειρο. Στο Βέλγιο απλώς συνδυάστηκαν νωρίτερα και πιο εκρηκτικά.
Και τι, αν κάτι, μπορεί να διδαχθεί κανείς από το βελγικό ναυάγιο; Όταν οι δικαστές κρύβουν τις διευθύνσεις τους, όταν οι δήμαρχοι χρειάζονται φρουρά, όταν οι πολίτες παύουν να περιμένουν δικαιοσύνη, τότε το κοινωνικό συμβόλαιο έχει ήδη διαρραγεί.
Είναι η στιγμή που η παρακμή της κοινότητας οδηγεί στην εξαφάνιση του ίδιου του κράτους. Όσο άσχημα κι αν είναι τα πράγματα, ίσως να υπάρχει ακόμη χρόνος να σταματήσει—ακόμη και να αντιστραφεί—η «τριτοκοσμοποίηση» του βασιλείου.
Αλλά το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση ότι η κρίση είναι υπαρκτή, βαθιά, και ότι τίποτε δεν θα λυθεί χωρίς ένα συμβολικό «σπάσιμο αυγών».
Η ώρα της δράσης είναι τώρα. Στο Βέλγιο, ο αγώνας κατά των ναρκο-μαφιών πρέπει να δοθεί με την ίδια σοβαρότητα που κάποτε είχε η αντι-τρομοκρατία.
Και η πολιτική τάξη πρέπει να ανακτήσει το ηθικό σθένος να κατανοήσει ότι η δημόσια τάξη δεν είναι πολυτέλεια, αλλά προϋπόθεση ευημερίας και αξιοπρεπούς συλλογικής ζωής.
Ωστόσο, αν δεν αντιμετωπιστεί το βαθύτερο πρόβλημα, η αστυνομική δράση θα είναι απλώς παυσίπονο.
Αν οι Βέλγοι θέλουν να απελευθερώσουν τη χώρα τους από τα δεσμά του οργανωμένου εγκλήματος, θα πρέπει αργά ή γρήγορα να κατανοήσουν ότι το Βέλγιο δεν θα ξαναγίνει αυτό που ήταν, αν δεν ξαναγίνει περισσότερο βελγικό.
Θα σταθούν οι πολίτες στο ύψος των περιστάσεων; Και θα βρει η κυβέρνησή τους το θάρρος για ένα τέτοιο έργο; Αυτό σήμερα είναι, πράγματι, ζήτημα εθνικής επιβίωσης.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών