Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί, πόλεις ισοπεδώνονται, και η στρατηγική καρδιά της Αφρικής παραδίδεται σε μια σύγκρουση που όχι μόνο αγνοείται, αλλά και —σε μεγάλο βαθμό— φέρει το αποτύπωμα της Δύσης
Καθώς ο παγκόσμιος Τύπος έχει καθηλωθεί στις φλόγες της Γάζας, στη φθορά της Ουκρανίας ή σε άλλα θορυβώδη μέτωπα, μια από τις χειρότερες ανθρωπιστικές τραγωδίες της εποχής μας εξελίσσεται στη σκιά: ο πόλεμος στο Σουδάν.
Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί, πόλεις ισοπεδώνονται, και η στρατηγική καρδιά της Αφρικής παραδίδεται σε μια σύγκρουση που όχι μόνο αγνοείται, αλλά και —σε μεγάλο βαθμό— φέρει το αποτύπωμα της Δύσης.
Η κατάρρευση μιας εύθραυστης μεταβατικής πορείας, η έκρηξη της βίας στο El - Faser και η εξάπλωση ενός πλήρους περιφερειακού πολέμου στο Sahel δεν είναι απλώς «ατυχείς εξελίξεις».
Είναι η κορύφωση δεκαετιών δυτικών λανθασμένων στρατηγικών, κακών αναλύσεων και επικίνδυνων αντιφάσεων.
Ο φαύλος κύκλος που έφερε τις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF) και τον Σουδανικό Στρατό (SAF) σε ένα πόλεμο χωρίς κανόνες δεν είναι σύμπτωση: είναι το αποτέλεσμα συγκεκριμένων αποφάσεων της Ουάσιγκτον, του Λονδίνου και των Βρυξελλών.
Η αποτυχία που σφραγίστηκε το 2005: Η «ειρήνη» που γέννησε πόλεμο
Το 2005, η Δύση υπερθεμάτισε για το Συνολικό Ειρηνευτικό Συμφωνητικό (CPA), παρουσιάζοντάς το ως υπόδειγμα «φιλελεύθερης οικοδόμησης ειρήνης». Στην πραγματικότητα, το CPA δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια εξωτερική συμφωνία που τσιμέντωσε τα ίδια στρατιωτικοποιημένα κέντρα εξουσίας που σήμερα καταστρέφουν τη χώρα.
Όπως σημείωσε η Human Rights Watch ήδη από το 2006, η συμφωνία όχι μόνο δεν αντιμετώπισε τη γενοκτονία στο Darfur, αλλά ενίσχυσε τις ένοπλες φατρίες εις βάρος της κοινωνίας των πολιτών, δημιουργώντας ένα σύστημα όπου η εξουσία ανήκε στους πιο βαριά οπλισμένους. Η Δύση κατασκεύασε μια ειρήνη με ημερομηνία λήξης.
Το QUAD και η απόλυτη υποκρισία της διπλής πολιτικής
Το περίφημο «QUAD» (ΗΠΑ, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) λειτούργησε ως μια από τις πιο παράδοξες ομάδες «διαμεσολάβησης» στην Αφρική.
– Δύο από τα μέλη του εξόπλιζαν αντίπαλες παραστρατιωτικές δυνάμεις.
– Οι δυτικοί εταίροι πίεζαν για βιαστικές πολιτικές λύσεις, επιβάλλοντας στην εξουσία τους ίδιους στρατηγούς που αργότερα θα συγκρουστούν μεταξύ τους.
Με άλλα λόγια: μια ειρηνευτική διαδικασία σχεδιασμένη από δρώντες με αντιτιθέμενα συμφέροντα ήταν εκ των πραγμάτων καταδικασμένη.
Πώς η Δύση αποδυνάμωσε το σουδανικό κράτος πριν το 2011
Πριν το πραξικόπημα του 1989, το Σουδάν διέθετε έναν από τους ισχυρότερους κρατικούς μηχανισμούς της Αφρικής. Οι μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν από ΔΝΤ και Παγκόσμια Τράπεζα άρχισαν να τον διαλύουν συστηματικά.
Όπως εξηγεί ο ερευνητής Robert Kluijver, ο Bashir «έσωσε» προσωρινά τις σχέσεις με τη Δύση συμμετέχοντας στον «Πόλεμο κατά της Τρομοκρατίας», αλλά η ανταμοιβή ήταν η άρση κυρώσεων χωρίς μεταρρυθμίσεις υπέρ της δημοκρατίας.
Αντί για σταθεροποίηση, η χώρα παραδόθηκε σε μια μικρή στρατιωτικο-επιχειρηματική ελίτ που λεηλατούσε ιδιωτικοποιημένα κρατικά περιουσιακά στοιχεία. Το χρέος γιγαντώθηκε, το κράτος αποσαθρώθηκε και οι θεσμοί άρχισαν να λειτουργούν σαν παραρτήματα των ισχυρών φατριών.
Το 2019–2021: Η Δύση σπέρνει μια νέα κρίση στο όνομα της δημοκρατίας
Μετά την πτώση του Omar Bashir του τότε ισχυρού άνδρα της χώρας η Δύση έσπρωξε το Σουδάν σε μια βιαστική «μεταβατική διαδικασία», επιβάλλοντας ένα υβρίδιο στρατιωτικών και πολιτικών δυνάμεων που όχι μόνο απέτυχε, αλλά νομιμοποίησε δύο στρατιωτικά κέντρα εξουσίας:
– τον στρατηγό Burhan (SAF)
– τον Hemedi (RSF)
Η Δύση πίεσε για νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις ενώ η χώρα βυθιζόταν σε κρίση, αύξησε την κοινωνική δυσφορία, και άφησε έξω από το πολιτικό παιχνίδι τις περιφερειακές και τοπικές κοινότητες που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αντίβαρο.
Οι ΗΠΑ και η ΕΕ παρουσίαζαν το Σουδάν ως «επιστρέφον στη διεθνή κοινότητα». Για τον μέσο Σουδανό όμως, αυτή η «επιστροφή» μεταφράστηκε σε:
– εκτίναξη τιμών
– περικοπές επιδοτήσεων
– αύξηση ανασφάλειας
– διάλυση κοινωνικών υποδομών
Και σαν να μην έφτανε αυτό, το κύριο ενδιαφέρον της ΕΕ ήταν η διαχείριση μεταναστευτικών ροών μέσω του αποκαλούμενου «Khartoum Process», συνεργαζόμενη με τους ίδιους μηχανισμούς ασφαλείας που τώρα τροφοδοτούν τις θηριωδίες.
Το Σουδάν ως πεδίο ενός νέου Ψυχρού Πολέμου
Από την Τουρκία και το Κατάρ έως τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα , η περιοχή έχει γίνει ένας λαβύρινθος ανταγωνιστικών σχεδίων:
– τα ΗΑΕ στηρίζουν ενεργά την RSF
– η Αίγυπτος κλίνει προς τον SAF
– η κρίση της GERD μεταξύ Αιθιοπίας και Αιγύπτου πυροδοτεί νέες συγκρούσεις
– ο Κόλπος βλέπει το Σουδάν ως γεωπολιτικό διάδρομο
– το Sahel φλέγεται από πραξικοπήματα και παραστρατιωτικά δίκτυα
Η κατάρρευση του Σουδάν δεν είναι μια «τοπική κρίση». Είναι το επίκεντρο ενός ευρύτερου γεωστρατηγικού σεισμού που απειλεί ολόκληρη τη ζώνη από τον Κόκκινο Πορθμό έως τη Νιγηρία.
Ο ρόλος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων: Όλοι το ξέρουν — κανείς δεν το λέει ανοιχτά
Μια πρόσφατη έρευνα της Le Monde αποκαλύπτει τον «σκιώδη ρόλο» των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στη χρηματοδότηση και στον εξοπλισμό της RSF.
Και ενώ αυτό είναι πλέον κοινό μυστικό, οι δυτικές κυβερνήσεις παραμένουν θεατές — ή καλύτερα, συνένοχοι μέσω της σιωπηλής τους ανοχής.
Οι ΗΠΑ σήμερα τρέχουν να διαχειριστούν μια κρίση που προκάλεσαν εν μέρει οι ίδιες. Το El Faser μετατρέπεται σε επίκεντρο εθνοτικών σφαγών, ενώ η ανθρωπιστική κατάσταση εκτροχιάζεται.
Το αποτέλεσμα: μια Δύση χωρίς επιρροή και ένα Σουδάν στο χείλος μόνιμης διάλυσης
Σήμερα, η Δύση έχει ελάχιστη επιρροή στις αντιμαχόμενες πλευρές. Η κατάσταση έχει ξεφύγει όχι μόνο επειδή εμπλέκονται περιφερειακές δυνάμεις, αλλά επειδή οι ίδιες οι δυτικές πολιτικές:
• ενίσχυσαν τη λογική της στρατιωτικής ισχύος
• αποδυνάμωσαν την κοινωνία των πολιτών
• χρηματοδότησαν μηχανισμούς ασφαλείας που τώρα διαπράττουν θηριωδίες
• μετέτρεψαν το Σουδάν σε ζώνη αναχαίτισης μεταναστών και «αντιτρομοκρατίας»
• κατακερμάτισαν κάθε ελπίδα για σταθερό θεσμικό οικοδόμημα
Αυτή η καταστροφή δεν είναι ατύχημα. Είναι προϊόν πολιτικών αποφάσεων.
Το Σουδάν επιστρέφει στο παγκόσμιο προσκήνιο λόγω συμφερόντων
Η καταρρέουσα χώρα οδηγεί σε ένα ντόμινο αποσταθεροποίησης:
– πλήγμα στα εμπορικά περάσματα της Ερυθράς Θάλασσας
– αναζωπύρωση τρομοκρατικών δικτύων
– νέες ροές μεταναστών
– δυναμική που απειλεί το Sahel, την Αίγυπτο, την Αιθιοπία και τον Κόλπο
Και με τον τρόπο αυτό, η Δύση αναγκάζεται να κοιτάξει ξανά προς το Σουδάν — όχι από ηθική υποχρέωση, αλλά επειδή η κρίση αγγίζει πλέον τα δικά της στρατηγικά νεύρα.
Η τραγωδία του Σουδάν είναι μια ανελέητη υπενθύμιση:
όταν η ειρήνη σχεδιάζεται από απόσταση, χωρίς κατανόηση των τοπικών πραγματικοτήτων και με διπλά κριτήρια, η κατάληξη δεν είναι η δημοκρατία, αλλά η διάλυση.
www.bankingnews.gr
Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί, πόλεις ισοπεδώνονται, και η στρατηγική καρδιά της Αφρικής παραδίδεται σε μια σύγκρουση που όχι μόνο αγνοείται, αλλά και —σε μεγάλο βαθμό— φέρει το αποτύπωμα της Δύσης.
Η κατάρρευση μιας εύθραυστης μεταβατικής πορείας, η έκρηξη της βίας στο El - Faser και η εξάπλωση ενός πλήρους περιφερειακού πολέμου στο Sahel δεν είναι απλώς «ατυχείς εξελίξεις».
Είναι η κορύφωση δεκαετιών δυτικών λανθασμένων στρατηγικών, κακών αναλύσεων και επικίνδυνων αντιφάσεων.
Ο φαύλος κύκλος που έφερε τις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF) και τον Σουδανικό Στρατό (SAF) σε ένα πόλεμο χωρίς κανόνες δεν είναι σύμπτωση: είναι το αποτέλεσμα συγκεκριμένων αποφάσεων της Ουάσιγκτον, του Λονδίνου και των Βρυξελλών.
Η αποτυχία που σφραγίστηκε το 2005: Η «ειρήνη» που γέννησε πόλεμο
Το 2005, η Δύση υπερθεμάτισε για το Συνολικό Ειρηνευτικό Συμφωνητικό (CPA), παρουσιάζοντάς το ως υπόδειγμα «φιλελεύθερης οικοδόμησης ειρήνης». Στην πραγματικότητα, το CPA δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια εξωτερική συμφωνία που τσιμέντωσε τα ίδια στρατιωτικοποιημένα κέντρα εξουσίας που σήμερα καταστρέφουν τη χώρα.
Όπως σημείωσε η Human Rights Watch ήδη από το 2006, η συμφωνία όχι μόνο δεν αντιμετώπισε τη γενοκτονία στο Darfur, αλλά ενίσχυσε τις ένοπλες φατρίες εις βάρος της κοινωνίας των πολιτών, δημιουργώντας ένα σύστημα όπου η εξουσία ανήκε στους πιο βαριά οπλισμένους. Η Δύση κατασκεύασε μια ειρήνη με ημερομηνία λήξης.
Το QUAD και η απόλυτη υποκρισία της διπλής πολιτικής
Το περίφημο «QUAD» (ΗΠΑ, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) λειτούργησε ως μια από τις πιο παράδοξες ομάδες «διαμεσολάβησης» στην Αφρική.
– Δύο από τα μέλη του εξόπλιζαν αντίπαλες παραστρατιωτικές δυνάμεις.
– Οι δυτικοί εταίροι πίεζαν για βιαστικές πολιτικές λύσεις, επιβάλλοντας στην εξουσία τους ίδιους στρατηγούς που αργότερα θα συγκρουστούν μεταξύ τους.
Με άλλα λόγια: μια ειρηνευτική διαδικασία σχεδιασμένη από δρώντες με αντιτιθέμενα συμφέροντα ήταν εκ των πραγμάτων καταδικασμένη.
Πώς η Δύση αποδυνάμωσε το σουδανικό κράτος πριν το 2011
Πριν το πραξικόπημα του 1989, το Σουδάν διέθετε έναν από τους ισχυρότερους κρατικούς μηχανισμούς της Αφρικής. Οι μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν από ΔΝΤ και Παγκόσμια Τράπεζα άρχισαν να τον διαλύουν συστηματικά.
Όπως εξηγεί ο ερευνητής Robert Kluijver, ο Bashir «έσωσε» προσωρινά τις σχέσεις με τη Δύση συμμετέχοντας στον «Πόλεμο κατά της Τρομοκρατίας», αλλά η ανταμοιβή ήταν η άρση κυρώσεων χωρίς μεταρρυθμίσεις υπέρ της δημοκρατίας.
Αντί για σταθεροποίηση, η χώρα παραδόθηκε σε μια μικρή στρατιωτικο-επιχειρηματική ελίτ που λεηλατούσε ιδιωτικοποιημένα κρατικά περιουσιακά στοιχεία. Το χρέος γιγαντώθηκε, το κράτος αποσαθρώθηκε και οι θεσμοί άρχισαν να λειτουργούν σαν παραρτήματα των ισχυρών φατριών.
Το 2019–2021: Η Δύση σπέρνει μια νέα κρίση στο όνομα της δημοκρατίας
Μετά την πτώση του Omar Bashir του τότε ισχυρού άνδρα της χώρας η Δύση έσπρωξε το Σουδάν σε μια βιαστική «μεταβατική διαδικασία», επιβάλλοντας ένα υβρίδιο στρατιωτικών και πολιτικών δυνάμεων που όχι μόνο απέτυχε, αλλά νομιμοποίησε δύο στρατιωτικά κέντρα εξουσίας:
– τον στρατηγό Burhan (SAF)
– τον Hemedi (RSF)
Η Δύση πίεσε για νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις ενώ η χώρα βυθιζόταν σε κρίση, αύξησε την κοινωνική δυσφορία, και άφησε έξω από το πολιτικό παιχνίδι τις περιφερειακές και τοπικές κοινότητες που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αντίβαρο.
Οι ΗΠΑ και η ΕΕ παρουσίαζαν το Σουδάν ως «επιστρέφον στη διεθνή κοινότητα». Για τον μέσο Σουδανό όμως, αυτή η «επιστροφή» μεταφράστηκε σε:
– εκτίναξη τιμών
– περικοπές επιδοτήσεων
– αύξηση ανασφάλειας
– διάλυση κοινωνικών υποδομών
Και σαν να μην έφτανε αυτό, το κύριο ενδιαφέρον της ΕΕ ήταν η διαχείριση μεταναστευτικών ροών μέσω του αποκαλούμενου «Khartoum Process», συνεργαζόμενη με τους ίδιους μηχανισμούς ασφαλείας που τώρα τροφοδοτούν τις θηριωδίες.
Το Σουδάν ως πεδίο ενός νέου Ψυχρού Πολέμου
Από την Τουρκία και το Κατάρ έως τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα , η περιοχή έχει γίνει ένας λαβύρινθος ανταγωνιστικών σχεδίων:
– τα ΗΑΕ στηρίζουν ενεργά την RSF
– η Αίγυπτος κλίνει προς τον SAF
– η κρίση της GERD μεταξύ Αιθιοπίας και Αιγύπτου πυροδοτεί νέες συγκρούσεις
– ο Κόλπος βλέπει το Σουδάν ως γεωπολιτικό διάδρομο
– το Sahel φλέγεται από πραξικοπήματα και παραστρατιωτικά δίκτυα
Η κατάρρευση του Σουδάν δεν είναι μια «τοπική κρίση». Είναι το επίκεντρο ενός ευρύτερου γεωστρατηγικού σεισμού που απειλεί ολόκληρη τη ζώνη από τον Κόκκινο Πορθμό έως τη Νιγηρία.
Ο ρόλος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων: Όλοι το ξέρουν — κανείς δεν το λέει ανοιχτά
Μια πρόσφατη έρευνα της Le Monde αποκαλύπτει τον «σκιώδη ρόλο» των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στη χρηματοδότηση και στον εξοπλισμό της RSF.
Και ενώ αυτό είναι πλέον κοινό μυστικό, οι δυτικές κυβερνήσεις παραμένουν θεατές — ή καλύτερα, συνένοχοι μέσω της σιωπηλής τους ανοχής.
Οι ΗΠΑ σήμερα τρέχουν να διαχειριστούν μια κρίση που προκάλεσαν εν μέρει οι ίδιες. Το El Faser μετατρέπεται σε επίκεντρο εθνοτικών σφαγών, ενώ η ανθρωπιστική κατάσταση εκτροχιάζεται.
Το αποτέλεσμα: μια Δύση χωρίς επιρροή και ένα Σουδάν στο χείλος μόνιμης διάλυσης
Σήμερα, η Δύση έχει ελάχιστη επιρροή στις αντιμαχόμενες πλευρές. Η κατάσταση έχει ξεφύγει όχι μόνο επειδή εμπλέκονται περιφερειακές δυνάμεις, αλλά επειδή οι ίδιες οι δυτικές πολιτικές:
• ενίσχυσαν τη λογική της στρατιωτικής ισχύος
• αποδυνάμωσαν την κοινωνία των πολιτών
• χρηματοδότησαν μηχανισμούς ασφαλείας που τώρα διαπράττουν θηριωδίες
• μετέτρεψαν το Σουδάν σε ζώνη αναχαίτισης μεταναστών και «αντιτρομοκρατίας»
• κατακερμάτισαν κάθε ελπίδα για σταθερό θεσμικό οικοδόμημα
Αυτή η καταστροφή δεν είναι ατύχημα. Είναι προϊόν πολιτικών αποφάσεων.
Το Σουδάν επιστρέφει στο παγκόσμιο προσκήνιο λόγω συμφερόντων
Η καταρρέουσα χώρα οδηγεί σε ένα ντόμινο αποσταθεροποίησης:
– πλήγμα στα εμπορικά περάσματα της Ερυθράς Θάλασσας
– αναζωπύρωση τρομοκρατικών δικτύων
– νέες ροές μεταναστών
– δυναμική που απειλεί το Sahel, την Αίγυπτο, την Αιθιοπία και τον Κόλπο
Και με τον τρόπο αυτό, η Δύση αναγκάζεται να κοιτάξει ξανά προς το Σουδάν — όχι από ηθική υποχρέωση, αλλά επειδή η κρίση αγγίζει πλέον τα δικά της στρατηγικά νεύρα.
Η τραγωδία του Σουδάν είναι μια ανελέητη υπενθύμιση:
όταν η ειρήνη σχεδιάζεται από απόσταση, χωρίς κατανόηση των τοπικών πραγματικοτήτων και με διπλά κριτήρια, η κατάληξη δεν είναι η δημοκρατία, αλλά η διάλυση.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών