Τελευταία Νέα
Διεθνή

Ο θάνατος της απόλαυσης και της εθνικής κυριαρχίας - Το σχέδιο της ΕΕ πίσω από τη φορολογία του καπνού

Ο θάνατος της απόλαυσης και της εθνικής κυριαρχίας - Το σχέδιο της ΕΕ πίσω από τη φορολογία του καπνού
Η Κομισιόν εξετάζει μέσω πρωτοβουλιών την ουσιαστική απαγόρευση καπνικών προϊόντων και την επιβολή κοινού ευρωπαϊκού φόρου καπνού που θα διοχετεύει σημαντικά έσοδα απευθείας στα ταμεία των Βρυξελλών
Η Ursula von der Leyen και η Κομισιόν προωθούν ένα νέο, φιλόδοξο σχέδιο για την ουσιαστική εξάλειψη της βιομηχανίας του καπνού σε παγκόσμιο επίπεδο, χρησιμοποιώντας ως δικαιολογία περιβαλλοντικά κριτήρια και την ανάγκη κατάργησης της φορολογικής ανταγωνιστικότητας μεταξύ των κρατών μελών.
Την ερχόμενη φθινοπωρινή περίοδο δύο διαδικασίες της Ε.Ε. συνυφαίνονται: το προσχέδιο της Επιτροπής για την κοινή θέση των κρατών μελών (WK 12688/2025 INIT της 7ης Οκτωβρίου) ενόψει της 11ης Διάσκεψης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για τη Σύμβαση περί Καπνού στη Γενεύη (17–22 Νοεμβρίου), που στοχεύει στο να διαμορφώσει την παγκόσμια πολιτική για τον καπνό, και η πρωτοβουλία της Επιτροπής για την επιβολή κοινοτικού ειδικού φόρου καπνού (TEDOR).
Και οι δύο προσεγγίσεις πηγάζουν από την ίδια λογική: έλεγχος, κεντροποίηση, απαγόρευση.
Στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος, η Ε.Ε. στην διαπραγματευτική της θέση προς την WHO μετατοπίζει την ατζέντα από τον έλεγχο καπνού προς την πλήρη κατάργηση του.
Η πρόταση που εισηγείται η Επιτροπή για παγκόσμιο περιορισμό παραγωγής και κατανάλωσης, με οικολογικά επιχειρήματα, οδηγεί στην εξάλειψη της βιομηχανίας του καπνού.
Ωστόσο, μέχρι την τελική κατάργηση, κάθε τζούρα προορίζεται να γεμίζει τα ταμεία των Βρυξελλών: μέσω του TEDOR η Επιτροπή στοχεύει στην επιβολή ευρωπαϊκού φόρου καπνού που θα ανακατανέμει το 15% όλων των εθνικών δασμών καπνού — επιπλέον των κανονικών κρατικών εισφορών — στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.
Πρόκειται, στην ουσία, για ένα εργαλείο εξουσίας: με αυτή την πηγή εσόδων, η διοίκηση των Βρυξελλών φιλοδοξεί να απεξαρτηθεί πολιτικά από τα κράτη μέλη. Οι καπνιστές δεν θα πληρώνουν πλέον μόνο το κράτος τους, αλλά και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Όχι για την υγεία, αλλά στο όνομα του περιβάλλοντος

Στα έγγραφα του ΠΟΥ αυτό διατυπώνεται με ευγενικούς όρους ως «προορατικά μέτρα ελέγχου του καπνού». Στην πράξη όμως σημαίνει την αρχή μιας μετα-φιλελεύθερης ιδεολογίας απαγορεύσεων.
Η Ε.Ε. επικαλείται το Άρθρο 2.1 της Σύμβασης για τον Καπνό, που επιτρέπει «μέτρα πέραν των υφιστάμενων υποχρεώσεων», και έτσι νομιμοποιεί αιτήματα μεγάλης εμβέλειας.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο η Επιτροπή θέτει ως μακροπρόθεσμο στόχο την πλήρη απαγόρευση της παραγωγής, εισαγωγής, διανομής και πώλησης όλων των φιλτραρισμένων τσιγάρων, καθώς και την απαγόρευση όλων των μίας χρήσης και πλαστικών προϊόντων καπνού και νικοτίνης — στόχευση που περιλαμβάνει και τα e‑cigarettes και τα nicotine pouches.
Ακόμη και βιοαποδομήσιμα φίλτρα δεν πρόκειται να γίνουν ανεκτά, ώστε να μη δημιουργηθεί «ψευδής οικολογική νομιμοποίηση».
Η αρχή της μείωσης βλάβης, δηλαδή η προσπάθεια μετριασμού του κινδύνου μέσω λιγότερο βλαβερών εναλλακτικών, απορρίπτεται από τις Βρυξέλλες ως «επιχειρηματικό αφήγημα».
Όσοι αναπτύσσουν λιγότερο βλαβερές εναλλακτικές δεν επαινώνται αλλά αντιμετωπίζονται με καχυποψία.
Η προστασία της υγείας και το περιβάλλον αποκτούν χαρακτήρα υποκατάστατου θρησκείας: οι «αμαρτωλοί» πρέπει να εξιλεωθούν, οι απέχοντες επιβραβεύονται.
Η ελευθερία, η ευθύνη και ο κίνδυνος αντικαθίστανται από ένα καθεστώς κοινωνικής αποχής. Η Επιτροπή προτιμά να επικαλεστεί το Άρθρο 18 της Σύμβασης (περιβάλλον) αντί των άρθρων που σχετίζονται άμεσα με την υγεία — με πρακτική συνέπεια την απαγόρευση στην αγορά και την εξάλειψη της βιομηχανίας.

gfh_1.png

Εμπορία απολύσεων 2.0

Ωστόσο, μέχρι την τελική απαγόρευση, η Επιτροπή σκοπεύει να εισπράξει τα ετήσια έσοδα της καπνοβιομηχανίας στα κράτη μέλη. Κάθε τζούρα αντιπροσωπεύει άμεσο φορολογικό εισόδημα για τις Βρυξέλλες.
Στο εσωτερικό λεξιλόγιο της Ε.Ε. αυτό ονομάζεται «Tobacco Excise Duty Own Resource» ή TEDOR — ένα «own resource» που δεν περνά μέσω των εθνικών κοινοβουλίων αλλά συλλέγεται άμεσα από την Επιτροπή στο κράτος μέλος.
Το ηθικό πλαίσιο παρέχεται από τους φόβους για τον υφιστάμενο φορολογικό ανταγωνισμό που προκαλείται από διαφορετικούς εθνικούς συντελεστές στη νικοτίνη και τον καπνό στην εσωτερική αγορά.
Η πολιτική καινοτομία είναι ευρύτερη: η Ε.Ε. επιχειρεί ξανά να φορολογήσει τους πολίτες απευθείας, χωρίς τον μεσάζοντα του κράτους μέλους — ένα δημοσιονομικό πείραμα που ανοίγει τον δρόμο προς ένα ευρωπαϊκό φορολογικό κράτος.
Το TEDOR δεν είναι πρόγραμμα υγείας, αλλά «εμπορία συγχωροχάρτι» 2.0: ο καπνιστής αγοράζει απαλλαγή όχι από την αμαρτία αλλά από την ιθαγένειά του.
Στόχος είναι περίπου έντεκα δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, με τα οποία οι Βρυξέλλες επιδιώκουν να χρηματοδοτήσουν την ανεξαρτησία τους από τους εθνικούς προϋπολογισμούς.
Ο φόρος του καπνού γίνεται το άνοιγμα για μία υπερεθνική φορολογική νομιμότητα.

Το σουηδικό παράδειγμα

Στη Στοκχόλμη επισημαίνουν το επιτυχημένο μοντέλο τους: το snus, εναλλακτικό προϊόν χωρίς κάπνισμα, έχει σχεδόν εξαλείψει την κατανάλωση τσιγάρων στη Σουηδία — μόνο 5% των Σουηδών καπνίζουν και η θνησιμότητα σχετιζόμενη με τον καπνό είναι 44% χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ε.Ε.
Οι ευρωβουλευτές του ECR, όπως Charlie Weimers, Dick Erixon και Beatrice Timgren, ζήτησαν από την Επιτροπή εάν είναι δυνατή εξαίρεση για τη Σουηδία όσον αφορά το snus και τα nicotine pouches λόγω πολιτιστικής και ιστορικής σημασίας.
Η απάντηση του αρμόδιου Επιτρόπου Προϋπολογισμού Piotr Serafin ήταν ξεκάθαρη: όχι. Οι φορολογικοί κανόνες εφαρμόζονται για όλους, χωρίς εξαιρέσεις.
Εφόσον τα nicotine pouches εμπίπτουν ρητά στο πεδίο εφαρμογής του TEDOR, η Επιτροπή δεν προτίθεται να προτείνει εξαίρεση για μεμονωμένα κράτη.
Έτσι, η πολιτική ισοτίμησης της φορολόγησης από τις Βρυξέλλες εφαρμόζεται ακόμη και εις βάρος πολιτιστικών παραδόσεων — το snus φορολογείται όπως τα τσιγάρα.
Η διάκριση μεταξύ μείωσης κινδύνου και μείωσης βλαβών σβήνεται: δεν έχει σημασία αν ένα προϊόν είναι λιγότερο επιβλαβές· σημασία έχει ότι καταναλώνεται.

gfc.png

Επίθεση στη φορολογική κυριαρχία

Με τον TEDOR, η Επιτροπή αγγίζει τον πυρήνα της εθνικής φορολογικής κυριαρχίας. Δεκατέσσερα κράτη μέλη έχουν ήδη εκφράσει άρνηση στο Συμβούλιο Οικονομικών Υποθέσεων.
Σε Ρώμη και Βιέννη το μέτρο χαρακτηρίζεται «δημοσιονομικό τρικ», στην Αθήνα «διαρκής απώλεια δημοσιονομικής αυτονομίας». Στη Στοκχόλμη ονομάζεται ξεκάθαρα: φοροκεντροποίηση.
Η λογική των «own resources» έχει μια εκρηκτική συνέπεια: μια Επιτροπή που ελέγχει τα δικά της έσοδα απαλλάσσεται από την εποπτεία των κρατών μελών.
Η ιδέα μιας «ευρωπαϊκής δημοκρατίας», όπου οι πολίτες επηρεάζουν μέσω των εθνικών κοινοβουλίων, υπονομεύεται. Πλέον, όταν αγοράζεις πακέτο σε μέλος της Ε.Ε., χρηματοδοτείς άμεσα μια γραφειοκρατία στην οποία δεν έχεις άμεση λογοδοσία.
Αυτή η στάση δεν είναι μόνο ιδεολογική· είναι και πρακτικά επικίνδυνη, καθώς τροφοδοτεί αυτό που υποτίθεται πως θέλει να αντιμετωπίσει: την μαύρη αγορά.

Το τελικό όραμα: μια κοινωνία χωρίς απόλαυση

Η πολιτική για τον καπνό είναι μόνο το πεδίο δοκιμής. Στην Επιτροπή ήδη επεξεργάζονται ιδέες για «φόρο ζάχαρης, λίπους και αλατιού» στο πρόγραμμα EU4Health.
Η ίδια λογική, η ίδια ηθική και ο ίδιος πειρασμός υπερκανονισμού. Ο άνθρωπος ως παράγοντας ρίσκου γίνεται αντικείμενο γραφειοκρατικής επανεκπαίδευσης.
Στόχος, όπως προβάλλεται, είναι μια Ευρώπη «χωρίς καπνό, με περιορισμένο αλκοόλ και μειωμένα σάκχαρα» - μια ήπειρος ελεγχόμενης ηθικής.
Για την Επιτροπή αυτό είναι «καλό για τον άνθρωπο», αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί ένα σύστημα που δεν εμπιστεύεται τους ανθρώπους: η Ε.Ε. θέλει να εκπαιδεύσει τους πολίτες, όχι να τους απελευθερώσει.
Θέλει να κατευθύνει τη συμπεριφορά τους, όχι να ενισχύσει την ατομική ευθύνη. Η κατάργηση του καπνού γίνεται έτσι σύμβολο ευρύτερου έργου: την κατάργηση της αμφισημίας, της ατέλειας — ίσως και της ίδιας της ανθρωπιάς.
Ο ελεύθερος πολίτης που σκέφτεται, σφάλλει, καπνίζει και ζει αντικαθίσταται από τον «διοικητικά βελτιστοποιημένο» Ευρωπαίο.
Τα προτεινόμενα απαγορευτικά μέτρα στον ΠΟΥ, που υποστηρίζει η Ε.Ε., και ο ευρωπαϊκός φόρος TEDOR είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: το ένα απαγορεύει, το άλλο εισπράττει.
Μαζί σχηματίζουν τη βάση ενός νέου ευρωπαϊκού υγειονομικού δεσποτισμού: λεπτού, πατερναλιστικού και ηθικά απαραβίαστου.
Κάτω από το πρόσχημα της φροντίδας, η Ε.Ε. θέτει σε εφαρμογή ένα καθεστώς που εξαλείφει την απόλαυση ως μορφή ελευθερίας. Η ηθική της υγείας υποκαθιστά την πολιτική κρίση και το ευρωπαϊκό φορολογικό κράτος υποκαθιστά τη δημοκρατική λογοδοσία.

www.bankingnews.gr

Ρoή Ειδήσεων

Σχόλια αναγνωστών

Δείτε επίσης